1 Mart 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 10
a. yy (oç) "ig “ok uladğey,, sep O *tunpsos uğp kğ Tel*L 1pop “yok uneumpupy,, esd ürEzepTç "ürpası yeara yer eydeg ng 34 ao YOJaja gitird MeZyıpes peysop oA “pp “ği avA Ziuiyevan cur uvpulusunpacgunog (O şodoymeaç,, :Yioiunaviyi “gmingo$ omesssaanıy “Ipi opurgfoaje dey Uasve3 1puoy “1pjo8 o43ueyapuog witg 1o77J vıuos zesig “diya 1p48 343 v4uos uapyıyıa Uekatissp opıpof esed züğ SA Unpap “unjekmukoy odöyijyor alg ttumdın YUYYUA pıse yeye j 'z(14p3 tuu) doy rdıstiğ,, Sp ug “Ipop “zlarpe nâneyhum$ va nu » Kieg üitüe,, ieueg a np3og tâvpe Majosawı ig -18 nğhpjo ivyea soy “fag Teyej sutuazn unung YİV NU3S LVİYVL “wıpop “ZE -o4nulunânp İY ızyunadızva aa vey ısnsny 94 vw mun ZAN zey 2ZNARI9J) »p (eseg) esseyligğ PA Eyerej doğg 'ayide zımuayiyes sepey erejzu$ -og utpterseg Iârey 34a)zıj1Buş “10poya9s ogrey oyu! “pajaap Jejii IZig Eluos younagaty vejeny “önur sokip3 3goreynu apsewuruop sny Zrurewuruo(1,, ep zlüopuog “rojipasa duaa slip “““uı3ı n#np 10 üöydnm yad söjpdoğey Utujy,, 'unpap “Zzwıp uA 4ogey Uopgu öplucuyez 2A ŞUySA,, ouluozu fından mı verildi?, Mahmut Paşa -— Donanma kumandanı tarafuw dan verildi. Reis — Bu hususta daha başka müzakere ceres yün etmedi mi?, SDRAZAMIN BİR TEKLİFİ Mahmut Paşa — Tabii müzakereye devam ös lundu. Vekayii harbiyeye dair verileri raporlarda- ki ifadat ta itminan bahışolacak surette, sarih ve vazıh bir tarzı tahrir yoktu. Hulâşai müzakere ola- rak sadrazam paşa, Rusyaya şu mealde bir nota yazar ve diğer devletlere de o &sas üzerine tebliga- tı ifa eyleriz dedi.,, “Donanmamıza Ruslar taarruz etmiş, fakat biz emir verdik ve donanammızı ge- riye çağırdık. Bir daha göndermeyiz. Münasebati dostaneyi idame etmek emelimizdir.,, Binâenaleyh siz de donanmanızı geri çağırınız ve bizim tarafa göndermeyiniz. Bu suretle hadiseyi dostane tesvi- ye ederiz.,, Fakat Cavit Bey donanmayı Almanla« rın elinden almadıkça sulhün muhafazası gayrika- bil bulunduğunu söyledi. Bendeniz de Cavit Beyin bu fikrini teyit ettim. Zira eskidenberi müteaddit defalar hariciye nezaretine vukubulan tebligatta bizim donanmada Almanlar bulundukça bunların —190-— TA -ke$ uaydrey azeyujığ 1kvjop vepeyuyu vejo USA WU OJaDA Aves SA JisiyAj oda SA EpwAO yassğ aa iğ apa sepyi 2 yA zg apapye Uupyiyiğ ozu » aPldeY Ulüsapyzouu tutejas yazopo yerotanui vi “eğrd ureztıpes 4g wıpje 49gwy Tuapyıpsısı #eunyığ oziuoptzey UAyısalg SA uagon Uni sg “apruunynu nnzazın uyuodısedıs iszogeync SA amaYynu unzn 24 uapa wea3p 4epey &e ön apooom na rajunğ 'uunzodıpopyeu uvseseşymai Mejui lu -apuag “npjo sipyy isepjva Ziuopwey vdkeyiN ISV.MVA ZINAGYUVX “apvünumjo el Heart uygısıca ng wepmignişna ulazaşns #yöeg urpung “irrevjo ajtavatıy vioynA Isijoowu ys ng veye “Yykrajko Saygı vuylopyaoayıpozaap akay 2014 uye y9$ ojıgosey Lepemyo yeaşo Ur pendu dıye) «Hür DUNpnANA UEpYApUo'J Uyegaysanıu Uo1jaopug$ ul zümeyouyup (oâipesoy) 94 (olurusg) MoyaAıpıig ödopareyos ruryuğıjgoz Yeigeg nyuni “Ipda yefeyıu vyağılgoş uotzyut spea ep isjuğ “papa Yuiğeoeun;o İsayi uumyegoyammur oA Tu AİLPJE Uiyes vurejos ng op Tatryyny Sumozn unung *npunjng wwe8tigsn oöug SArsıgeg HoppoP J9I ve bunun muhafazası lâzimgeldiğini arzederim, Memleketimizin vaziyetinden dolayı, bilhassa In- gilizlerle harbetmeyi rüyamda bile tasavvur etmez- dim. Bunun için sadrazam paşa, vaki olan müra- caatımda bana teminat veriyor ve muhafazai sulhü müslemet edeceğini vadediyordu. Hatta bidayeten harp arzusu galeyanlı bir haldeyken yavaş yavaş bu arzu zahiren kespi itidal eylemişti. SUİYE VE ANADOLU HAKKINDAKİ HAZIRLIKLAR Fakat harbin iltizam olunduğunu gösterir bir çok tahiyyat ve tahrikât, bilhassa Suriye ve Ana- dolu hudutlarında tertip ve icra olundu. Alman- yadan kafile kafile efrat ve zabitan geldi. Meselâ Mısır hududunda asker cemetmek ve bazı araba“ nm rücsasmı celp ve müzakere ederek arabandan kuvvetler tehih eylemek gibi Mısır cihetinde mu- hilli musafat bazı hareketler vukua geldi. Bundan başka Acemistana ve Batum cihetlerine tertibat ve teşkilât vücuda getirmek üzere müteaddit adam lar gönderildi. Binaenaleyh daima müsalemeti ih- lâl edecek olan bu kabil teşebbüsata tevessşl edildi. Ben bu vakayi üzerine daima sadrazam paşa —170— et asm Pngjepj yrmapua izımuğu selo izıyega) avam Ipuoy 340j1v495 ng, op ug “pop “5 15 1ayasey epuyejiy Muro Uueğeg JOAU Tue -n” sumeuog,, OP 4g pjepj 'wipejfesyeg “uop .K na uwjo Psy ejop uopu os #wueuvop on Spipoğ yen emoş uoJr1a)so A ouz ok MAYI UreZiN meiyerey iujutuny,, sausip 3a Way afog pipeyg aesyaj op ouazn ağıpua ng 1giğ uuğrpweujes ey ueyesoeunu 2499 fe uwjo zaşnu ızvey ouozn Weyojnı opyoans roğj Ep in -4989) maekog ap ıpuoya ueşsg '3p zruopuog ou «azn unung “pop ““wuspa ezeyeymu nyjns xöynp «myo apafpepues ng uog 1y zmmjo uuo ua pe5 ekuzeyeynu iğiyyeseyiğ YoLorDA SÂYZYEŞ DA zrye up “ufo mrejredifiy iokigğrey tuteyas esıcdak 433 ng o/£o yade veye “zetüeyıi Solaey UapuMu? unuo Yyiopeuoruıg 'uyiruylea o eunye mepueuuny uruu$i dg ASAUZ oğla unaoyywdunt ruepuruny eUUTU - op uasusy "u1ğa59p9 ezeşeynu oA diyeş IBıjşua - eyig uog,, iiirey ozmur10j20$ eİvd urezvıpvç “pojfo uekomuop ruopodıpuo DA Aeamil eu sopeny “IpI epv1o OP 1puo7g VEYSO .1ztu jeağ|o) SA visod usylojkgs wejung zruapusg “unpajfos ızrandasainp 919Lızea ng deun3i Yıguy keriye ve maneviye temin olunur diye mülâhazada bulundum. Esasen ahvalin sureti inkişafı cümlenin malü- mudur. Biz o vakit zahiri harekâtı takip ettik. Çün- kik süfera ile cereyan eden müzakere ve muhabe- reden meclisi vükelâ agâh değildi. Binaenaleyh bizde ahvali gazetelerin mütaleatmdan ve hususi istihbaratından ve şifahen aldığım bazı izahattan anlıyoruz. > HARP TARAFTARI NAZIRLAR Maamafih demin de arzettiğim ahvalin delöle- ti veçhile kabinenin bazı erkânmın harbe taraftar olduklarını anlıyordum. Enver Paşa harbetmek istiyor ve bazı zevat da onu teyit ediyordu ki, bun- lardan birincisi Talât Paşadır. Harbe girmeden evvel yalnız seferberlikle iktifa olunmadı. Bitaraf- lığa muhalif surette birçok esbaba tevessül olundu. itilâf devletlerine taallük eden kâffei muamelât- ta, hatta tebligatı resmiyelerin neşrindeki hususat- ta bile ikar müşkülât olundu. Sefain , vesikaları hakkındaki muamelât da malümdur. Halbuki ben- deniz bitaraf kalmak fikrindeydim ve hatta sad- razam Sait Halim Paşaya mütemadiyen vaki olan müracaatımda bitaraf kalmak fikrinde olduğumu e) İğ — og — ueung “sojipop “1ppo3 19gey alg oldog,, iunpAos 1kjosapy npzoknunıng - 1pfag ruryey op ig vg “123 v4 - vez Seyag eyep 94 #9g WeH *#g wii *gı epusepo uıkog veye y *uryI$ vuruk uag re -e7 “ağtuyığ o veye z *unpoysi Mawug3 ıXvivd urez “espes “up? slyelgeg feyzop Suazn unung pop “ok wmogey unuog,, :oUmajipuoy v4 Upöei ep » üesiğrey 3941704 ng Ziuapuog “aIYIZ UAYDAYNI 2p ğı yofbpeyşeanun ZEY! yalopa agoEYNU ap! nsojiz Shy Ueuueuop urZiG eyyejg “aopipoısş Yeiisyez vyansnyj ng uspuag sa zojipojfoe num$npjo #gareynu Opzruopuley yozojağ euuek UJNaYE dreyımeyi> izeg uğipıey Uj19İSS uopnudoy HOATIY YASVH “HSYN OZAYUVVL VEVd LONHYN *unYI3 N1ğop 94n1doy yereyo vAVA v1UOS U91YINA ep94 Op ojısıpuay “ıpkayadızua alg aryyozayyuz 24 aıssaoynuz (og urysagj “a9 yepyig Yppaku yaz »3p9 #poA “ıpouyyruajkos £98 sg eyövg SA 'npunj -9suvg Uapusajosou yapnacuay A UepuLepiip ey 49yse ek (eduojay) uLrejaei en ypere rig *npaodnjo nyöo nurtepe öğipu upurujeuns utu -eprzegğ uepejoyna 5 epey "$ “vam ao. #33 | düşman gemisi gibi telâkki olunacağı ve bunlara hariçte tesadüf edildiği takdirde tecavüz edileceği bildirilmişti. Binaenaleyh: “İtilâf devletlerinin bu nazariyesi meydanda iken gemileri Almanların e- Jinden almadıkça muhafazai müsalemet hususunda verilecek teminat şayanı itimat olamaz.,, dedim. CEMAL PAŞANIN GARİP BİR SÖZÜ Fakat Enver ve Cemal Paşalar buna muhalefet eyledi. Bu esnada Enver Paşa Cemal Paşaya: “Bu gemileri kullanacak ümeranız var mı?, diye bir sual sordu. Cemal Paşa da “Büyük gemileri değil kontr torpitolari, yani muhriplerle torpitolardan mürekkep filatillalara kumanda edecek ümera ve zabitan yoktur,, dedi. Bunun üzerine her ikisi “Al- manları çıkaramayız,, dediler. Sadrazam paşa: “Bir kere berveçhi meşruh müracaatlarda bulu - nalım. Eğer Almanların donanmadan çıkarılması teklifine maruz kalırsak o vakit düşünürüz,, ded Seferberliğin ilânındanberi cereyan eden mu - baberat ve tebligata göre muhafazai sulh için esas şart, behemehal donanmanın Almanların elinden alınması ve bunların memleketlerine iadeleri idi. Halbuki bu, yapılmayınca işin müessir olmıyacas ğını hissettim ve maamafih neticeye intizar etme- yi münaşip gördüm. Sadrazam paşa, vak'a hakkıns —191—
