1 Şubat 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3

İŞARETLER Amerikada yeni bir din Amerika acaiplik memleketi - dir derler. Onun için Amerikada 'yeni bir din deyince aklınıza Be- hailik ve yahut Gaina dini gel - in! Yahut Nevyorkta bir Mev- im tekkesinden bahsedecek de - ö ilim... Bu din bahri muhitlerin ötesin- başka bir din: “Technocratie — Teknokrasi,, Bu yeni dinin müminlerinin adı da şudur: “Teknokrat,,. Aristokrasiden, demokrasiden sonra teknokrasi kulağa pek ya - bancı gelmiyor. Bu yeni dinin Türkçesi: Tekniğin hâkimiyetidir. ». . 4 Teknokrasi, Amerikada Colum- bia darülfünununun lâboratuvar » i larından doğdu. 'Teknokrasinin iddiası şudur: Bu dünya bugünkü iktisadi ni - zamla yürüyemez. Bu dünyaya tekniğin hâkimiyetini esas tuta - Tak yeni bir nizam vermelidir. Tekniğin hâkimiyetinden bah- sedenler, kanunların, iktisadi ni- zamların, ahlâk ve din ananele - rinin, insan kalbinin halledeme - diği meseleleri bir fizik aletile, bir mikroskopla, bir hesap ve hen- dese davasile bir kara tahta üze- rinde iki darp, bir taksim, bir ce- mi, bir tarhla halletmek davasın- r, Hakikaten riyaziyeci mantı - İı insama rahatlık, ferahlık veren bir pencereye benzer. Hakikate | #usıyan insan biraz hakikat ha - İ Yesile'mefes almak için bu pence- | Teyi'açar, Fakat bu pencerede siz değil, kendinizin kur - z bir âlemin, yapıcısı sade *iz olduğunuz bir hakikatin hava- *ını teneffüs edersiniz. Eski ta - e söyliyelim “istintaç,, yoluna Saptınız mı dünyada halledilme - dik daya kalmaz. Kalmaz amma *izin kafanızdaki biribirine per - sinlenmiş fikirler size Arzı Meri- he bağlamanın sırrını ifşa eder. Fakat siz sidece istintaç havası İ- Şinde kaldıkça bir santim toprağı le yerinden kımıldatamazsınız. er şeyin hayali gibi riyaziyenin, tekniğin de hayali tatlıdır. Haya- li tatlıdır. Hayal yalnız edebiyatın Malı değildir ya! Ütopi sade ede- min, hudutları içinde yaşıyamaz » . Teknokrasi dünyayı (enerji) © hesabile tartmak ve dünyayı bir “cayip ütopile düzeltmek dava - smdadır. Bu bir ütepidir, Çünkü ” veyi kaldırmak lime er teknokratın elindeki teknik ser - yz daniskasıdır. Halis muh- is sermayedir. Adem aleyhisselâmın öksürü « ğünü dünya havası içinde enerji diye hesap eden, bir damla sudan alınacak . elektriğin (kilovatı kaydeden, bir ampulde yanan hava zerrelerini sayan teknokrat isinin Nevyork borsacısımın inden pek memnun olduğunu türlü hatırlayamıyor. », v * Nevyork borsacısı memnun. Çünkü yarınki işlerini biraz daha hesaba uydurmuş oluyor. Dünya- “ daha İyi tanıyor. Bir başka sebep, Nevyork bor- Yasar İşlerin kötü gittiğini sene - kad, (anıyor. (1920 den 1929) a Amerikada istihsalin yüz - ik Aptülhamidin mirasçılarına bono verilmesi doğru mu? Gayri mübadiller Gayri mübadillere ikinci tertip bono dağıtılması alâkadarlar ara - smda uzun münakaşalara sebep 0- lurken ortaya yeni bir mesele daha çıkmıştır. Bu mesele, Apdülhamit veresesine Yunanistanda bıraktık- ları mallarma mukabil bono veril- mesinin doğru olup olmadığı me - selesidir. Gayri mübadiller Apdülhamit veresesine bono verilmiş olmasına ve bundan sonrada verilmesine itiraz etmektedirler. Gayri müba - diller bu iddialarını şöyle izah edi yorlar: Apdülhamidin evlâda intikal et- i mek kaydile senede bağlanmış © - İlan mallarında varislerinin hakkı olacağı tabiidir. Fakat bunun bari- cında hazinei hassaya ait bulunan bazı mallar vardır ki, bunlar üze - rinde Apdülhamidin ve varisleri - nin hiç bir tasarruf hakları yoktur. Apdülhamit 9 Ağustos 1324 tari - hinde 400 bin altın liradan fazla irat getiren ve hazinei hassa idare- sinde bulunan emlâkini maliyeye devretmişti. O zaman maliye bu emlâk için bir milyon liralık borç ödemiş ve bunları tamamile devir | almıştır. Sultan Reşat ta, 1293! tarihinden sonra hazinei hassaya | geçmiş, olan-emlâki maliyeye iade etmiştir, Bu iki kısım emlâke “em- de 36 arttığını, fakat buna muka- bil işçi miktarının yüzde 9 azal - dığını biliyor. Gene biliyor ki bir Amerikalmın alım kabiliyeti — 500 Asyalının 4- 100 Avrupalının alım kabiliyetidir. Şunu da üç se- hedir hatırlıyor ki, Amerikada alm kabiliyeti yüzde kırk düş - müştür. Nevyork borsasr işlemek için alım kabiliyetini çoğaltmak icap eder. Amerikanın 10 milyonu ge- çen işsizine iş bulunursa o zaman dava biraz daha kolaylaşır... Nitekim teknokrat makine bir asırlık iş gününe mukabil bu iş - leri 4000 iş saatinden daha az bir zamanda, bitiriyormuş! ... Geçenlerde bir gazetede oku- muştum, makineden adam yapan bir İngiliz mühendisi makine a - damı müşterilerine (o gösteriyor. Marifetlerini birer, birer anlatı - yormuş! Yanlış bir düğmeye bas- miş, makine adam tunç yumruğu nu mühendisin kellesine indirmiş. Mühendis ölmüş! Bugün alabildiğine ilerliyen makine önünde insanlar başma tunç yumruk inen mühendis gi - bidirler, Bir farkla mühendis öl - dü kurtuldu, fakat insanlar yara- lı ve hurdahaş, makineden mer - hamet ve şefkat dileniyorlar. Kulumbiya darülfünunundan gelen ses bir ilim düstürundan 2i- yade makineye yalvaran, ona dua okuyan şaşkınm feryadıdır. Çün- kü son söz: “— Aman makine bana şerrin dokunmasın! » dır. Sadri Etem bunu haksız bulu- yorlar; Hamidin şahsi malı değil,diyorlar lâki müdevvere,, deniliyor ki, ve - resenin bunlar üzerinde hiç bir ta- sarruf hakları olmaması esası ka - bul edilmiştir. Bundan başka emlâki müdevve- re haricinda, 93 senesinden evvel hazinei hassa uhdesinde kalmış o- lan emlâk vardır. Bunlar da salta- nat makamına mahsus emlâkti. Hamidin şahsi malı değildir. Bi naenaleyh veresesinin bunlar üze- rinde tasarruf hakları yoktur. Halbuki bunların tasarruf hak - ları tanınmış ve kendilerine bono verilmiştir.,, ğ Gayri mübadiller cemiyeti bu mesele hakkında maliye vekâletine müracaat ederek işin yeniden tes- pitini istemiştir. Çalınan heykeller Bulunarak ak müzesine gönderildi ., Basrada polis, bir müddet evvel çalınmış olan iki kıymetli heykeli tekrar meydana çıkarmıştır. İsanın doğuşundan iki bin sene evveline ait olan bu iki heykel, vaktile mütehassıslar; tarafından yapılan hafriyat neticesinde bulun muş ve bulunduktan sonra, bazı açık gözler, harice kaçırılmak üze re aşırmışlar, fakat buna imkân bulamıyarak senelerce bir evde saklamışlar, fırsat beklemişlerdir. Heykeller, yeni teşkil edilen Irak müzesine konulmuştur. Asri bir bina yapılarak vücude getirilen İrak müzesi, muhtelif e - serlerin ilâvesile gün geçtikçe zen P ginleşmektedir. Aptülhak Hâmidin 82 inci yıl dönümü Önümüzdeki Pazar günü saat 16,30 da Feyziye lisesinde büyük şair Apdülhak Hâmidin seksen ikinci yıl dönümü münasebetile bir müsamere yapılacaktır. VAKIT Gündelik, Siyasi Gazete İstanbul Ankara Caddesi, VAKTT yurdu Telefon Numaraları Yazı işleri telefonu: 24379 İdare telefonu © * 24770 — Telgrat mâresi: İstanbul — VAKTI Posta kutusu No. 46 — Abone bedelleri ; e Türkiye —— Senelik 6 aylık 8 aylık 3 aylık 10 Kuruş 12.5 Kuruş Ticari iJânlarm bir santimi 25 Kuruş —— Küçük İlânlar: Zir dafazi 80 iki defası 50 Uç Ostas «5 dört datası 15 ve on defası 100 kuruştur. Uç aylık tiân verenlerin bir defa mecca- 'nendir, Dört eatırı geçen ilânların (azla satırları beş kuruştan besap edilir. Japon malı Mukabilinde gönderdiğimiz yerli mallar.. Iktısat vekâleti tarafından, Ja pon malları mukabilinde takas ya pılması için bir an evvel verilen müsaade dün akşam bitmiştir. Araya bayram girdiği için mu amelelerini ikmal edemiyen birçok | tacirlerden ticaret odası ile ticaret müdüriyetinin koridorlarını kâmi- len doldurmuşlardı. Akşam beş buçuğa kadar devam eden faaliyet neticesinde takas mu amelesini ikmal etmiyen tacir kal- mamıştır. Öğrendiğimize göre bir aydan- beri takas suretile Japonyaya ve mal satmadığımız birçok memle - ketlere mühim mikdarda üzüm, in cir, afyon, pamuk ihraç edilmiş ve buna mukabil mensucat ile demir ve saire ithal edilmiştir. Takas suretile gelen bu mallar ihtiyaca kâfi gelmektedir. Bugünden itibaren takas mua - melesi yapılmıyacağından konten- Jan kararnamesinin ahkâmı tatbik edilecek ve liste haricinde hiç bir maddenin ithaline müsaade olun - mıyacaktır. Takas muameleleri Bazı tacirlerin takas muamele - sini,doğru yapmadıkları haber a - İmmıştur. Öğrendiğimize göre bu kabil ta cirlerin muamelelerini sıkı surette kontrol etmek için iktisat vekâleti bazı tedbirler almaktadır. Bu suretle hiç bir tacirin mua - melesinin hakikat hilâfında olma- sına müsaade edilmiyecektir. Vekâlet bu tedbirlerin başında olmak üzere muhtelif mıntakalar- da takas tetkik heyetleri teşkil et- iştir. Dün gelen haberlerden anlaşıl - dığma göre Bandırma ve İzmirde Derincede birer takas heyeti teşkil edilerek vazifeye başlamıştır. Belediye memurin lokantası Belediye memurin İokantasının bugün merasimle açılması mukar- rerdi. Hazırlıklar bitirilemediği için lokantanın açılması bir müd - det daha tehir edilmiştir Lokanta- İ dan belediye memurlarından ma- da diğer daire memurlarının da ye mek yemeleri kararlaşmıştır. | m — Belediye taslmatnamesi Yeni zabrtai belediye talimatna- mesini hazırlamakta olan komis - yon bayram münasebetile içtima - larma fasıla vermişti. Komisyon dün tekrar toplanmıştır. Talimat - namenin bir hafta zarfında bitiril | mesine çalışılmaktadır. Ria area Katil yakalandı Un kapanında kürt Mahmudu öldüren kürt Musanın arkadaşı! Abbas dün sabah yakalanmış, ad- liyeye verilmiştir. ———— Belediye sıhhat muav nliği Münhal bulunan belediye sıhhat müdür muavinliğine Dr. Cavat B. tayin edilmiş, vazifesine başlamış. tur. : Hitler başvekil Fransaya karşı far fıkır kayna « yan Almanyanın üstüne üfleyen bir zat vardi. Bu zata: — Ne yapıyorsun? Deye sorulduğu zaman, omuz gere rek, evuvt şişirerek cevap verirdi; — Almanyayı kaynatıyorum! Alman kazanının altındaki ateşi hi çe say'p, kazanın suyunu kendi nefe sile dalgalandırdığını zanneden ve bu dalgüları gördükçe, Alman kazanının suyunu ifürmesiyle kaynıyor farze « den zat Hitlerdi. Nihayet beşvekil oldu. Hitler başvekil! Pilveki, Almanyanın, geçen seneki dahili kargaşalıkları, bu gürültüler a- rasında duyulan Hitler ismini gözönü. ne getirirsek: — Yaman adammış, deriz, nihayet | iktidar mevktinj ele aldı..., Bundan böyle, dediği dedik, kestiği kesliktir. Hitlerin, başvekil olduğunu oku « duğumuz zaman da böyle dedik. Derken ajanslar, Hindenburg mu- halifi, fon Papen düşmanı Hitler ka- binesinin, kimler tarafından teşekkül ettiğini bildirdiler. Hindenburg arslan gibi yerinde... Fon Papen - muavin sıfatiyle - tepe sinde.... Hariciye nazırı kim? Pape- nin adamı, Iktısat nazırı kim? Pape « nin adamı? Papen kim? Prusya ko « miseri ve Hindenburğun süğ eli! Hitlerin bu şekilde başvekil olu « şer, bize meşhur fıkrayı hatırlattı, Nasrettin hoca, çiftini iki paraya aldığı yumurtaları, pazarda bir para- ya satıyormuş. — Yahu, demişler, bunda ne kârın var? — Maddi bir kârm yok, demiş, dostlar alış verişte görsün?.. Almanyanın; en mühim olan; ha. rici ve İktisadi siyaseti değişmemiş » tir. Amma Hitleri dün 15000 kişi al « kışlamıştır. Dostlar alış verişte görsün! Selâmi Izzet Maçkada bir tifo Maçkada Faik Bey apartımanın da bir tifo vak'ası görülmüş, müs- pet çıktığı için derhal icap eden tedbirler alınmıştır. Sihhiye mü - dürlüğü amele, işçi ve bekârların kesif bulundukları mahallerde aşi yapmıya başlamıştır. Sihhat mü - fettişleri de fabrika ve imalâthane ieri dolaşarak alınması icap eden sıhhi tedbirleri göstermektedirler. ——— Kalp sektesinden ölüm Fatihte Haydar mahallesi ima - mı İsmail Ef. dün evine giderken birdenbire üzerine fenalık gelmiş, hemen bir otomobille hastahaneye kaldırılmışsa da biraz sonra ölmüş tür. İsmail Efendinin kalp sekte - sinden öldüğü anlaşılmıştır. 15 Yıl evelki VAKIT ha EEYAE 39099 BAKA FN AREA BaRANAPs148r00 saga 1 Şubat 1917 — Avrupa ve Asya kıt'alarını yek diğerine rapetemek üzere Usküdarla Eminönlü arasında bir tünel veya köp- Tü inşası için istikşaf icrasına mezu- niyeti havi lâyiha dünkü meclisi meb- usanda okunarak ait olduğu encü « menlere havale olunmuştur. — Galatasaray Klübü heyeli ida « reşinin senelik içtimaında klüpte ku- mar oynanmasının külliyen omenine karar verildiğini büyük bir memnu - niyetle haber aldık. — Fes fiatları muzayakai hazıra içinde çok pahalılaştığından kalpak giymek modest hakiki bir ihtiyaç ha- lindedir. Bir tekim memurlar bu mat şet darlığı İçinde fessiz kalmışlar - dr.