28 Mart 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

| 5 — VAKIT 28 MART 1932 — “ Kadınhürriyetinedüşman| bir ingiliz mubharriri Türk kadını hür, fakat mes'ut mudur? (Deyli Ekspres) gazetesinin husu- #t muhabiri Mister Pembruke Ste fens Türk kadmı hürdür, fakat aca- ba mes'ut mudur? Serlerhasiyle yap dığı bir makalede seriliğin, Türk ka- dımı esrarengizlikten ve füsündan mahrum ettiğini, Türk kadımlarmın! garif çarşaflardan çıkarak yakışıksız asri elbiseler giydiğini, (peçe yerine| maharetsiz kullanılan podra ve boya| sürdüğünü, mücevherler yerine Avzu-' pada yapılma ince rimeirler taktığını! söylüyor. Muhabir daha sonra Türk kadmla- nm erkeklerle rekabet ettiğini ve iş bulduğunu, koca bulmak için birbir. Teriyle rekabet ettiklerini, evlendikle-! rini, ve kocalarmı başka kadınların kollarımda gördüklerini, talâk husn - sunda hür olduklarını, istedikler; gi-| bi yaşadıklarını anlattıktan sonra “bir kadın, bundan fazla ne istiyor? diye soruyor ve esrap olarak; — Masuniyet! Diyor ve evin kadm için en büyük masuniyet ocağı olduğunu anlatarak şa umum! mülahazalar er sürü. yor: Hürriyet, kadmı erkekleştiriyor. Erkek erlendiği zaman, ne erkek, ne de kadm olmıyan, fakat ikisinin hali- tası olan bir mahltiku İstemiyor. Mak sdrm İngilterede o hârem sisteminin kabulü değildir, Mali ve iktisadi se -| rait buna imkân vermez. Maksadrm, kadın hürriyetinin facialarını göster.! mektir, Kadn hürriyeti de, hayat! esaslarm: ihmal eden bütün idealler' gibi nasariye olmak iWbariyle met. kemmel, fakat umum! kıymet noktai; nazardan felâket Amirdir. | “Tabitdir ki bazı münakkitler, bu günkü şerait içinde kadın hürriyetini | tahdit etmenin mümkün olmadığını. kadmm evlenmek için bekliyemiyece. ini, çalışmıya mecbur olacağını söy. bugünkü geraiti gayrı tabiidir. Yeni bir dünya doğmak üzeredir. Yeni güs| müm ışıkları doğduktan sonra, ümit ededirm ki, her kadm tabil haklarma' sahip olacak, sevdiği erkeklerle evle- necek ve kocasınm evindeki mevkiine sahip olacaktır... Atıf ve Cemal Beyler Ziraat vekâleti müsteşarı Atıf Bey le İhracat ofisi müdürü Cemal Bey.| takas usulünü tatbik eden memleket-' lerde tetkikatta bulunmak üzere dün Viyana vapuriyle Aprupaya hareket etmişlerdir. gn ERİ A Matbaamıza gelen eserler; gül Vern, hayatı Müderris Faik Sabri bey taraf yazılan Jül Verm hayatı ve eserleri isimi kitap Kanast kürüphanesi tarafından rerk Wi bir kap içinde ve bir çok resimlerle gözel bir şekilde bastırılmışar. kitap, meşhur muharrir hakkında ansiklopedik malâmat muhtevidir. Gençlere tavsiye ederiz, Semiha Cemal hanımın yeni bir eseri (Mark Oreli ve Eflâtonun külliyatın- | dan (Fedon; Epiktet, Kev ismindeki eserleri Türkçe ol dem İstanbul kız swallim mektebi ruhiyat muallimi Semiha Cemal hanım gene bu külliyartan (Apoloji ve Koritom) namm daki eserleri müşterek bir kiran halinde neşretmiştir SEYRİSE Merker acentası Galeta köprübaşı B 2023 Sobe A, Sirkeci Mühürdar ede Han 12740 Ülzmir - Pire - İskenderiye Postası (Ankara) 29 Mart Sah İl de Galata Rıbtımından kalkar. a İş Kanunu La yıhası Kazaya uğrıyan işçilere dair hükümler (Baştarefı dünkü sayumızda) Sigorta birliği C bendinde bahse - lünen hak sahibi Ohaleflerden cef lerin tazminat almaksızın kolaylık » In yaşıyacaklarımı ispat ederse tazmi| nat İediyesine mecbur tatulmaz. Bu suretle irattan mahram edilemler sonradan, ©ğer kazaya uğrıyan öl - memiş olsaydı onun nafakasma İht yaçları olacak bir variyete girdik lerini ispat ederlerse, talep tarihin den itibaren irada hak kazanırlar TI — Şigorta 09 ve 10 inci m lerde yazıh tazminatlardan haşka ka zaya uğrryan İşci İçin sarfedilen tede vi ve on beş İfraya kadar defin mas raflarını da öder. Tedavi masrafı ka za yamanmdan İtibaren başlar. Eğer kazaya uğrıyan kimse alili ği dolayisiyle ihtiyaç © gösteriyorsa sigorta sunf Aza da temin eder. | 72 — Kazaya üğrıyan İşçi hek le eczacısını kendisi inthap ey Ki) taktirde sigorta birliği mahalli sulh mahkemesi tarafından tayin olumu - masrafından fa2 ulh hâX cak ve ceza tediyeye mecbur değil i işbu masarifi İktisat ve * ereken İsrtip ve tesh tarifeye göre tayin eğ Hekimler ve eczacılar veya teda müesseseleri ba husustaki a rından dolayı yalnız sigorta b karşı daya açabilirler, deyi bir tedav tirebilir. Bu hüs nm veya ailesinin muvafa si şarttır. Eğer kazazedenin tedavisi evinde | yapılamıyacak bir ihtimamı İcap edi yorsa kendisinin bu husula muvafa - katini almıya lüzum yoktur. Eğer kazazedenin hali de İ su-i rette trhhf göze Irem İalıyorss | milesseserine yerleştirmiye mecbur z dur. ukarıki farklar mücibimee bir te-| davi müessesesine yerleştirilen işçinin sahibi aleyhlerine ölüm taktirin-| riletek olan irat bağlamır. 74 — İratlar aylık mretiyle ve pas sen verilir İrst ar içinde bağlanacak olürsa| « kadar olan müddet için| tediye acak mrktar gelecek aym , iye olunur. ortalarında irat kesilir veya ira dn miktarı kesilirse aym sonuna ka- dar geçen müddet için bu kesilme ve- ya değinme bir tesir icra etmez. 75 — İratlar temelilt sermaye şek: inde verilmez. $u kadar ki sulh hâkimi irat sahi- binin istemesi ürerine senede 30 lira- : geçmiyen İratlar için, S7 inei mad- zikredilen tadil müddeti hitam müşsn, temsili sermayenin verilme sine karar verebilir, kanun mücibince verilen i r devir ve temlik olunmaz olun- maz irat sahibinin karısma veya çocuklarına olan nafaka (borcundan masada borçlar için haczedilmez. Ti — Kazarede ecnebi işçiler Türk toprağını. terkederlerse o kendilerine; yıllık iradın üç misli bir defada veri« k irattan hakları kesliir. ın son “kında da aynı şekil tatbik olu” bu suretle verilecek üç mis 1 temeji eden sermaye ge- ızil olunur. Eenebi işçinin hak sahibi halefleri kaza zamanında Türk toprağında ika- mel elmiyorlarsa hiç bir tazminat al- mazlar, Yukarıdaki fıkralar Türk isçileri- ne daha müsait tazminat şeraili ta- nıyan memleketlerin (işçileri için bu nun kabul ettiği o haklar içinde velmilel mukaveleler tadil olun: 18 — Geçici bir işliyememezliği mü cip malâliyet halinde 69 uncu madde- nin C. bendindeki hüküm mücibince kazazedeye verilecek tazminata esas olan gündelik kaaz zamanında almak ta olduğu gündelik kazancıdır. Eğer bu kazanç mütedavil ise kazaya tokad düm öden dört hafta zarfmdeki gün- delik kazançlarının vasatisidir. Ka - Yânem mütehavril olması işçinin muh telif işlerde çalışması ve muhtelif su- retlerde gündelik alması demektir. Daimi sürette işliyememezliği mu- cip maltliyet hallerinde kazazedeye veya kazazedenin ölümü halinde hak sahibi haleflerine verilecek irada esas olan gündeliğin senelik tutarı kazaya takaddüm eden 12 ay zarfında İşçinin edindiği kazançtır. Kazaya uğradığı müessesede 12 aydan az çalışmış işçi- nin kazancı kazaya uğradığı mücsse- sedeki kazancıyla mezkür müessese « deki işini 12 aya iblâğ için çalışması Mzım gelen zaman zarfında edinebil- mesj mümkün kazanç (o mecmuudür. Eğer iş devamlı işlerden olmayıp dx senenin bir kısmında yapılan işlerden #e İşçinin kazaya uğradığı müesses& - deki kazancından manda senenin mi- tebaki kısmında hariçteki, vesnitle ka. bili ispat, kazancı da hesaba ithal e Junur. Fevkalâde iş inkrtaları bilfül iş müddetlerine dahildir. Gündelik, yüzdeler, bahşiş gibi nak di ve yatacak yiyecek ve giyerek gi - bi aynı kazançlar işçi kazancı arase na girer, 79 — 16 yaşmdan aşağı çocuklarla mesleki bilgilerinin o noksanlığından dolayı pek az bir parayla veya hiç pa- ra almaksızın çalışan işçilere ve çırak Tara veya bunların hak sahibi halef- lerine verilecek iratları (o esas olan gündeliğin yıllık tutarı aynı smıf iş lerde en aşağı gündelikle çalışan tam işçilerin gündeliklerinin yıllık tutarı. dır, (Devam edecektir) Yiyecekler, doğrudur. Fakat dünyanın! İ sigorta birliğ yi, bir tedari! bilir -.........2.2 52055550... — İĞ mama TARİH EL KİTABI mann Bu sahada (Tahiriler) devleti teşekkül ettiği zamanda dabu valiler makamlarında kaldılar. Fergane valiliğini Tahriler namına yapan Saman oğlu Ahmedin ölümünden sonra oğlu Nasır kardeşini Buhara valiliğine tayin etti, Artık Tahirilerin de kuvveti kalmamıştı. Nasr Abbasilerden menşur aldr. Ve Semerkantte hükümdar oldu. Bu devlet (874) ten (999) a kadar kısa bir zaman devam etmiştir. Saffariler mağlâp edilerek Horasan ve İranın bir çok vilâyetleri zaptedil- miş hudutlar genişletilmiştir. Fakat hu vaziyet devam edememiş, bir ta- raftan Gazeneli Mahmudun Horasan: zaptetmesi diğer taraftan Kara ham ılarm Buharayı zaptetmeleri Saman oğulları devletine nihayet vermiştir. Samani devletinin yıkılışı : Samani devletinin yıkılmasında muhtelif sebepler vardır: Devlet reis- leri kuvetli bir şahsiyete malik değildiler, saltanat kavgası eksik olmuyor- du. Vezirlerle Türk kumandanlar arasında rekabetler mevcuttu. Vilâyet- lerde birbirlerine rakip ve yarı müstakil valiler türemişti. Mezhep mücade- leri çoğalmıştı. İsyanlar, müslüman olmıyan Türkle muharebeler Saman devletini tahrip ediyordu. Bilhassnmalt müşkülât ahaliyi ağır vergiler ak tmda eziyordu. lez Saman oğulları devrinde Idare ; Saman oğulları zamanmda devletin başında hükümdar bulunur, hü- kümdar devleti veziri vasrtasile idare ederdi, Vezir idare makinesinin .n büyük adamı ve hükümdarm vekili idi. Payitahtta maliye, adliye, posta işleri pek muntazamdı. Vilâyetlerde bu teşkilât aynen mevcuttu. Şehir teşkilâtı : Horasanda ve Maveraünnehirde daha İslâmiyetten evvelki devirler den kalma muntazam belediye teşkilâtı vardı. Bu teşkilâtın başında şehir yeisi bulunur ve şehrin umum! hayatımı tanzim ederdi. iktısad! hayat : İlk zamanlarda sükün ve asayiş temin edildiği cihetle ticaret, sanayi çok inkişaf etmişti. Bilhassa Maveraünnehir sahasında sabun, halı, hasır, bakır fenerler, kumaşlar, havlu, eğer takımları, silâhlar, şişe ve cam ma- mulâtı, kâğıt başlıca ihracat eşyasmı teşkil ediyordu. Zerefşan ovasında- ki şehirlerin ipekli ve yünlü kumaşları, Ferganenin demir ve bakır işleri bütün İslâm dünyasında meşhur idi. Semerkantliler tezgâhlarmda paçavradan kâğıt yapmak usulünü de tatbik ediyorlardı. Bu küğrtlar İslâmâlemine ve Avrupaya kadar yayılmış- 'tı. Maveraünnehirde İslâra olmıyan Türklerin de iktisadi faaliyetleri mü- himdi, İslâm olmıyan bazı Türk kabileleri arasma İslâmiyet ticari müns sebetler neticesinde yerleşmeğe başlamıştır, mama manın TARİH EL KİTABI mmmmmmmmazzz İİ 5 sem — Gazneliler devleti — Gazneliler devleti (962) den (1183) e kadar devam etti. Bu devletin kurulmasına Saman oğulları tarafmdan Horasan valiliğine tayin edilen (Alptekin) sebep olmuştur. Çünkü kendisini Horasana tayin eden Abdülmelikten sonra Nasır hü- kümdar olunca kendisinin bir haksızlığa uğrıyacağına kani oldu. Başma topladığı 4000 Türk ile hareket etti. (Gazne) şehrini yerli hükürmdarının elinden aldı. (982) orada yerleşti. Ölümünden sonra oğlu yerine geçti. Fa kat dört sene sonra o da öldü. Türk kumandanlarından Bilge Tekin iş başına geldi. Fakat hiç bir şey yapamadı. Mevkii iktidarı nüfuzlu ve ma hir bir kumandan olan (Sevük Tekin) e terke mecbur oldu. (Sevük Tekin) zamanında hudutlarını Tahoristan (1), Zabülistan (2) Zemindaver (3), Gar havalisins ve bu günkü Bülücistan a kadar genişlet- ti. Hindin şimali garbisinde en kuvvetli hükümdar olan Çipal ile harp citi, Bu harpteki galibiyet Gaznelilerin Hint istilâ hareketlerinin mukad- demesini teşkil ediyordu. Sevük Tekin Saman oğullarından daha kuvvetli olduğu halde be- nüz şeklen Saman oğullarına bağlı idi. Hattâ Kara hanlıların ilk bücum- larında Samanilere yardım etti. Horasandeki bir isyan: da bastırdı. Sama- niler tarafından kendisine Horasan valiliği verildi. Bu zamanda artık Saman oğullar; devleti filen Sevük Tekin'in nüfuzu altında bulunuyor demekti. Mahmut devri : Sevük Tekin ölünce (997) küçük oğlu İsmail yerine geçti. Fakat ayni sene için kardeşi Mahmut saltanat eline geçirdi. Mahmut Gazne hüküm- darlarınm savertlisidir. Mahmut Saman oğulları devleti yıkıldıktan sonra Horasanda kuv- vetle yerleşti. Irak'ı Acem'i Harzem'i zaptetti. Hint'te 17 sefer yaptı. Bü- yük zaferler kazandı. Pencap, Multan ve Sindin bir kısmını zaptetti, Bir takım yerli Hint devisileri Mahmudu metbu olarak tanıdı. Mahmut zamanında kuvvetli bir imparatorluk teşekkül etti. Mahmut ölünce yerine kardeşi Mehmedi mağlüp eden Mes'ut geçti. Mes'ut bu za- manda gittikçe kuvvetlenmekte olan Selçuk kuvetlerile muharebe etti. Gazne kumandanlarmdan bazılarının Selçukilere ikihakı, ve Mes'udun (1) Belh'in şorkında Bedehşan'ın garbında, Anurderyo'nın cenubunda, Hindi Kuş'un ilindeki ku'a, N 7) Delik ve Takoristan'ın cenubundaki kıfaya verilen isimdir. Merkezi Gazne dir. (0) Ger İle Saian erasindeki sahadır,