19 Aralık 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

m m VAKİT 19 Künumevvel 1931 Bugünün genç erkeklerile İrakta heyecanlı bir cinayet muhakemesi Başvekilin de şahadeti dinlenildi Zengin ailenin çocuğu, küfüv olmadığı halde bu aileye p eden bir adamı öldürdü ve idama mahküm oldu İrakın en mağrur ve «n ma: | inden biri Sadüniler » Bir iki sene evvel in- den Irak Başvekili Ap- nüssadun da bu aileye He iler ailesine mensup Ap- Falih Sadun bey son za- 'da heyecan ve alâka u- bir hadise ika etmiştir. Sadun bey birgün evinden kalk- tar, Bağdat Dahiliye Nezare- girmiş ve orada Omüdiri Mümilerden birinin odasına gi- cebinden çıkardığı bir ta- ile müdiri umumiyi öldür- Hr TASI if Vak'a derin bir heyecanla kar- ş ve cani derhal tevkif mahkemeye verilmiştir. bey, mahkeme hu- iplikten bir aba ile çık- MU üç duilah Sadun bey tarafın- mahkemede verilen ifade- NİN hülüsası şudur: “Biz Sadun hanedanına men- Irakta dört yüz seneden- yerleşmiş bulunuyoruz. Bu lekette, bizden eski, bizden bir aile yoktur. Ailemize biç bir kimse bizim ma- domuz olan birile evlenemez. haç rlardanberi bu âdet ve an- dan izi muhafaza ediyoruz. İçimiz- hiç bir kimse bu ananeyi fiya cesaret edemedi ve kır- istemedi. Ailemizin bütün İtihinde bize mensup bir kadı” Me, bizimle boy ölçüşemiyecek, bizim küfvümüz olamıyacak bir tile evlâdına vardığı görülme- . Bütün Irakta bizim sevi» â iz ve bizim asaletimize mua- hiç bir aile bulunmadığı için, Yalnız aile arasında kız alınıp eriyor ve hiç kimsede bizon “X almıya cesaret edemiyordu. in ve ailemizin bu kağ ananesini kıran yegâne Wn, müdiri umumiye varan adındır. Bu kadın, bizim madu- Zi yg yy yg yg i Karılar mahkemeye kendilerine yaklaşmadığını söylediler Sabatay cevap verdi : Ruhulkudüs bana bu kadınlara yaklaşmam Sveti tefrikaların hulâsası: | İ irin ticaret merkezi olarak ehem- | *t kazanması Üzerine İzmir Yahudi- Zenginlemişler, ve bu kerameti din e arasında mübim bir mevki alan Diğ an bilmişlerdi. Sabatay, lehinde an Propagındalarla bu mevkii kazan- Mz sonra daha mühim bir harekece n © mpi üzere münzeviyane yaşamıyı a Plân hazırlamıya başladı. devâm ediniz: Onun daha mühim bir işe hazırlan. Ye bunu inzivagihmda düşün- vakit geçirdiği besbelliydi. ag, datay, inzivaya çekilmekle ya « mesi arasındaki ehemmiyeti kat yükseltti, yan inzivaya çekilmesile halkın Nü i mehabeti artıyor şahsını kudsiyet kat kat canlanıyordu. Bu in Yy yy yg gt yg i izmirde çıkan Mesih.. Sakalın. iki kere numuz olan bir adama varmakla ailemizin şerefini lekeledi. Bizden Meseleye Isimleri karışan iki kral : Sağda Faysal, solda ibnissuut .tarihi o şerefimizi berbat etti, Onun vardıği adam, (Sana) aile- sine mensuptur. Sana ailesi “bize göre bir hiçten ibarettir. Çünkü bu aile, çok geri, çok fo'rir bir ailedir. Belki bugün bu aile ef- radı arasında yüksek devlet me- muriyetlerine geçen, itibar ve haysiyet kazananlar vardır. Ya- hut onların içinde büyük servet temin edenler bulunmaktadır. Fa- kat bunlar, esas itibarile bir kö- lenin çocuklarıydı ve bizim na- zarımızda köle zade olmaktan ileri gidemezler. Biz bunlara zer- re kadar hörmet etmeyiz ve on- ları tanımayız. Bizim ailemize mensup bir kadın haspbünespten mahrum köy- İle bir adama varmakla bir kö- lenin cariyesi olmuşlur. Ailemizin tarihi şerefine sürülen bu lekeyi silmek için, bizim akrabamızı alan adamın kanını dökmekten Uy yg yy end Yazan ı Ömer Rıza ev.endi / müracaai etliler. Onun amı emretti pısında bekliyorlardı. Sabatayın babası artık zengin bir tacir olduktan başka bütün yahudiles rin hörmet ve itibar ettiği, refah ve saadetlerini keramet ve (okudsiyetine borçlu oldukları bir evlâdın babasıydı. Sabatayın babası tam bu sırada oğlunu evlendirmeği düşündü. Ve o na zenginliği ve oğlunun itibarile mütenasip bir kız aramıya başladı. Mordekay, istediği kızı bulmuş ve düğün muhteşem merasimle tes'it e - dilmişti. Fakat birkaç hafta geçme» den genç zevce dini mahkemeye müras! <aat ederek kocasının kendisine ilti- fat etmediğini ve aralarında zevciyet münasebetleri bulunmadığını — iddia ett. Sabatay, evlenmiş, fakat kar sından uzak kalmıştı. Böyle bir dava görmiyen haham - lar dona kalmışlar, ve Sabatayı da» İ rini ziva adeti, Sabataym mürit. Kiş ve Gilmisisrini eksiltmedi. Bil- Ai onun bir c#zünü dinlemek, onun İyiörsinde bulunmak istiyenler mü- o. çoğalıyor ve akım akın kas) genç kadınları kimlerdir ? Fransız akademisi azasından M. Marcel Prevost'nun dikkate şayan bir konferansı Fransa akademisi azasından M. Marsel Prevost “ bugünün genç erkeklerile genç kadınla- | rı, mevzuu hakkında şayanı dik- kat bir konferans vermiştir. Bü- yük Fransız edibinin konferansın- da serdettiği o mülâhazalar ve müşahedeler umumi harbe dahil olan her memleket için az çok farkla kabili tatbiktir, Onun için bu bahsi biraz tenvir etmek bi- zim içinde faydasız sayılmamalı- dır. Bazıları, gençlik denince harp- ten evvelki gençlik ve harpten sonraki gençlik tabirini kullanı- yorlar. Bu tabirler doğru bir ma- na ifade etmez. Zira harpten ev- velki gençlik bugün artık her sâhada iş başındadır. Memleketi idare eden onlardır. Ticaret ve sanayı hayatında en mühim amil vaziyetinde olan gene onlardır. Umumiyetle “Ateş hattı gençli liği,, dediğimiz artık tarihe ka- rışmış gibidir. Bugünün gençliği tabiri içerisine onları dahil et- mek doğru değildir. O halde hangi yaşlar arasın- daki gencliği bugünün gençliği addetmeli? Bugünün gençliği, umumi harp mütareke, milli mücadele genç- liği siperlerde düşmanla çarpı şırken tahsillerini ikmal etmiş olan va hayata girmek için bü- rasanası ae. başka de bunu yaptım. ,, Abdullah Sodu'nun bu ifade- sinden sonra Bağdat mahkemesi bir çok şahitleri dinlemiştir. Şa- hitler arasında rakım en mute ber ricali de vardı. Fugünkü Irak Başvekili Nuri Sait Paşada şahitler arasında idi. Londra gazetelerinin verdiği malümata göre Irak Başvekili Nuri paşu, bu izdivacn vukuu zamanında kendisine birçok şi- kâyet ve itiraz telgrafları gör derildiğini, bütün bu telgraflar- da Sadun ailesine mensup bir kadının Sana ailesine mensup bir erkekle evlenemiyeceğinden Sabatay, ya karısile münasebette bu- lunacak, yahut onu boşıyacaktı. Sabatay, ikinci şıkkı kabul ederek karısını boşadı ve tekrar inzivaya çe kildi. Onun ailesiyle dostları, vazi. yetten bir şey anlamadılar. Bunlari Sahatayın, karsın beğenmediği için onunla yaşamak istemediğine hükmet mişler ve ona daha iyi ve daha güzel bir zevce aramakla meşgul olmuşlar» dır. , Çok geçmeden ikinci zevce bulun- muş, tekrar düğün yapılmış, fakat ikinci zevce de birinci zevce gib; mah kemenin önüne çıkarak bakire kaldı. dığını söylemiş, Sabatay tekrar das! vet olunmuş ve karısını boşamışta. Hadisenin iki defa tekerrür etmesi, dedikodulara sebep (overdi. Herkes, Sabatayın aleyhinde söz söylüyor ve bu sözler onun kulağına variyordu. Nihayet Sabatay, bu hadiselerin sebebini izaha mecbur oldu. Onu bu iki kadınla münasebette bulunmaktan meneden “ruhulkudus,, tu. oRuhul- kudus, ona gelmiş, bu iki kadının ona zevce olamıyacaklarmı, çünkü bu kadınların ona zevce olmalarının eze de mukadder olmadığını söylemişti! Sabatay, hayatını ibadetle, namaz ve niyazla geçiren mütteki (ve zahit bir adam olduğu için semavi ses leri duyabilirdi. Onun için yahudiler ona inandılar ve kudsiyetine daha fazla itikat ettiler. Fakat Sabatayın bu sözleri onun yoktu, EEE EEEEAS EEE EEE EEE AAA ENES (Abdullah Sadun ) un idamına tün bazırlıklarını bitiren genç- | lerdir. İ Bu gençler üzerinde göze çarpan ilk bariz vasıf, tahsille- rini kısaltmış olmak meselesidir. Bunların haiz olmaları lâzım ge- | len umumi malümattaki noksan- ları, hayat ve maişet müşkülatı ile uğraşırken ikmal etmelerine imkân yoktur. Bu gençlerin ikinci barız va- sıfları şudur: Bundan evvelki nesillerin hiç görmedikleri bir derecede serbes bir hayat. Umumi harp talim ve tedris sa- basında olduğu gibi terbiye sa- basında da bir moratoryom ilân etti, Reislerinden mahrum kalan birçok aileler tabii | intizamını kaybettiler, Bu ailelerin hayatını tanzim eden şefler kalmadı. Binaenaleyh bu suretle yetişen gençler vaktinden çok evvel ha- yat adamı oldular, Bu hal neti- cesi olarak umumi hayatta mey- dan alan yetişmiş adam kıtlığını izale etmek için mevzuubahis gençlere müracaat edildi. Bu vaziyet aynı şekilde kadın- lık âleminde de vukua geldi. Umumi harpten sonra ailelerde genç kızlar vaktinden çok evvel terbiyenin kontrolü altından çık- mış bulundular. Valdelerin mad- di kuvvetleri onlar üzerinde çok zayıfladı. babsolunduğunu söylemiş, sonra Hicaz ve Necit hüküm- darı kra! Faysal Hz. ne müra- caat ederek bu İzdivaca mani olmalarını rica ettiğini ilâve et- mi “Tr. Mahkeme, verilen ifadeleri ve şahitlerin şehadetini dinledikten sonra Cinayetin, sırf aile.ve ha- nedan gururundan ileri geldiğini, fakat aile gururu ve kabile tefa- bürünün, hiç bir vakit bir adâmı öldürmiye sebep teşkil edemi- yeceğini, aile gururunu muhafaza etmek gibi bir saikin esbabı mu- baffefeden sayılamıyacagını na- zarı dikkate almış ve neticede Sahatay, eskisi gibi münziviyane yaşıyor, ibadetlerile, riyazetlerile meşgul oluyordu. Onun bir hadiseyi beklediği belliydi. Bu srada Avrupada (ve bilhassa Lehistan ve Okraynada yaşıyad zen- gin ve münevver yahudi muhitlerinde hoşnutsuzluklar vardı. Oraya gidip Kudüsteki fakir yahudiler için sada- ka toplryan yahudiler buna dair ha- ber getiriyorlardı. Lehistandaki kazaklardan biri bir yahudiyi öldürmüş, yahudinin çalış tığı arazı sahibi de bu kazağı öldür » müştü. Bu gibi haberler, yahudiler arasında yayılıyor, bir müddet konu») şuluyor. Sonra unutuluyordu. Bum- ları unutmmyan ve birer birer zapte- den yegine adam, Sabataydı. Daha sonra şu haber gelmişti. Ki- rımda bulunan beş yüz yahudi, Istan- buldakj yahudi cemaatine satılacak! Bu habere inanılmamış, daha son- ra bu beş yüz yahudinin harp (esiri olduklarına dair haberler gelmişli, Fakat bu haberler de tuhaftı. Ya- hüdilerin harp esiri olmalarma imkân var mıydı? Nihayet mesele anlaşıl- mıştı. Leh köylülerinden bir kısnuı ile kazaklar birleşmişler yahudilerle, da» ha doğrusu arazi sahiplerile, yani asilzadelerle döğüşmiye başlamışlar. dı. Galebe çalan taraf yahudileri ele geçiriyor ve onları köle gibi satıyordu. vet ederek cevap vermesini İstemişlersinziva esnasmda İçinden neler geçmiye| Çok geçmeden yahudilerin katllââm €- di. Sabatay, karısınm iddiasını tas- dik etmiş, fakat bir mazeret göstere memişti, Mahkeme kararmı (verdi. başladığını da ifşa ediyordu. Saba » tay artık ruhulkuddusle . görüşüyor, ye onun emrile hakeret ediyordu! dildiklerine dair haberler geldi. Bu şe kilde öldürülen yahudilerin (binden fazla oldukları söyleniyordu. Haber-| Bu suretle kocasız kadmlarla vaktinden evvel serbes kalmış kızlar arasında kalan bir gençlik nesli meydana geldi. İşte bun- dan dolayı genç erkeklerle ka» dınlar arasındaki münasebalın şekli az çok her yerde değişti. Ve zaruri olarak içtimai hayatın ber safhasında az çok tesirini gösterdi. Arada Türk milletinin istihlâsından sonra yapılan içti- mai inkılâbı hazmedemiyenler oldu ve bundan dolayı yanlış hareketleri tabii görenler de bu- lundu. Nihayet ilave etmek lâ- zımdır ki barpten sonra vukua gelen iktısadi ıstıraplar, işsizlik- ler, fakrüsefaletler de bu vazi- yete inzimam etmiş oldu. Binaenaleyh bugün memleket- te aile hayatı nisbeten gevşe- miştir, izdivaç ahval ve şersiti az çok bu tahavvüllerden müte- essir olmuştur. Aile hayatının ma- ruz kaldığı zaf ile bu tahavvül- lerin tesirleri karşısında lâkayit kalmak doğru değildir. Bir mil letin kökü, ailelere istinat eder, Aile hayatını kuvvetlendirmek, kadın ve erkek arasında ahlâki ve içtimai rabıtaları arttırmak yalnız fertlerin hususi saadetleri için lâzım olan bir şart değildir. Aynı zamanda milletin kuvveti i dandır. Cani, verilen hükmü sükünet ve metanetle dinlemiştir. Hüküm tastik olunduktan sonra infaz olunacaktır. Hali hazırda katil Apdullahın bütün mukadderatı Irak hükümdarının elindedir. Irak hükümdarı isterse hükmü müeb- bet küreğe çevirebilir. Bu hâdise, Arap aileleri ara- sında kabile asabiyetinin hâlâ ne kadar kuvvetle yaşadığını göstermektedir. (Eski Araplar arasında da bu gibi hadiseler yüzünden senelerce süren muha- rebeler vuku bulur ve sel gibi kanlar dökülürdü. ler, gittikçe büyüyor ve öldürülen ya» hudilerin sayısı kabarıyor, Kırm- dan gelen satış teklifleri artıyor, ve bin, iki bin yahudinin satılabileceği haber veriliyordu. Derken yahudilerin en fecj şerait içinde hieret ettikleri ve Amslerdam, Frankfort, Leghorn sokaklarma pas çavralar içinde döküldükleri - haberi geldi. Öldürülen yahedilerin sayısı belki yüz binden, belki de iki yüz bin den fazlaydı. Rakam mütemadiyen kaparıyor ve kisâ fasılalarla artıyor- du. Bu serada yahudilerin büyük bir kısmı Lehistanda yerleşmişler, nim müstakil, muntazam bir hayat sürmi- ye, memleketin iktısaden inkişafına yardım etmiye başlamışlardı, Leh krallığı ile asilzadeleri yahudilerden istifade ediyor. Ve çiftliklerinin ida- resini onlara veriyorlardı. Bu yüzden halk yabaner yahudileri daima başla rında gördüklerinden, onlardan nefs ret etmekte ve düçar oldukları zulmu onlardan bilmekteydi. 1637 de, daha sonra 1645 de vuku bulan keyâmlarda yahudilerin imhası istihdaf olunmuş yahudiler ölümden kurtulmak için öteye beriye kaçmış« Jar, fakat binlerce yahudi katliâmla» ra kurban gitmişti, Bütün yahudilik âlemi dehşet için- deydi. Yahudi muhacirleri garbi Av« rupaya ve Türkiyeye akm akm gelis yor ve sadaka toplıyanlar, Kudüs» tedi fukaralara yardım değil, fakat e- sir düşen yahudileri kurtarmayı ia « tihdaf ediyorlardı. (Bümedi)