20 Eylül 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

Başka bir ufuk istiyorum ! İzmir İdedisinde müdür i ince Muallimler arasında ihtilâf — Hâkim olamıyacak bir hakem. GENgT in Bu senelerde teneffüs ettiğim ha tüp etti; maarif müdürünü de dinle -İmen karar vermiş olduğu haber a- ya hep elem ve matem zerrelerile meşbü (olduğu gbi muhitimde de öy le tahavvüller vukua geldi ki beni o| zamanâ kadar istinas olunan zemmler den çıkarmış oldu. Bu tahavvüllerin — başlıcası mek- tebi idadide görüldü: Emrullah E - fendi maarif müdürü sıfatile İzmire geldi ve her şeyden evvel mektepte bir teceddüt eseri göstermek < istedi. İstanbuldan mektebin o müdüriyetine Apti bey, muhtelif o muallimliklerine| mülkiye mezunlarından dört £enŞ 4€ bir foha neticeyi bertaraf etmeğe mu| tirilmekle işe başlandı. o Bunlar hep zeki, muktedir, vazifelerine meftun gençlerdi; biz, Mahmut Esat Efendi, Tevfik Nevzat ve ben, derslerde az çok tebeddülât ile, bu gençlerle be- raber heyeti talimiyede (o kalıyorduk. Onlarla refakatten memnun olmamak için de bir sebep yoktu. Fakat bir mektep — ki bir cemiyetin, bir mille- tin küçük bir nümünesi demektir — ahengi Omuaşerete mazhar olabilmek için bütün terkibatına dahil olan anasi rm, talebenin,. mualliminin, İdare erkânmın, hatta müstahdiminin bir noktai imtizaçta birleşmesine ihtiyaç vardır; © zamana kadar bu muhtelif Tüyet ve vaziyet erbabını bir sıkı de - met halinde tutan bir kavi el vardı ki müdür Abdürrahman efendinin eli idi. Abdürrahman efendi mektebin ilk te) mel taşından (başlıyarak o güne ka-! dar maddi (omanevi bütün mevcudiye tini ihya ve idare etmişti. Bu her ma nasile (faal adam kendisinden bekle- nen hizmet yekünundan fazlasını ve- Teni her memur gibi isticvap edilmeğe Tüzum görülmüş ve vazifesinden ade ta bir maznun sıfatile (ayrılmıştı. Memurların selâmet ve istirahat ve #mniyesine ataletle vâsıl oldukları bir devir ve diyarda bu felsefeye tebal- yet edememiş olduğuma elbette neda - met duymuştur. Bu ahenksizliğin Oen büyük teza- hürü müdür Apti Beyle başlarında Zeki ve Şevket beylerin — Pek sevim- li, pek terbiyeli ve dirayetli iki genç idiler — bulundukları heyeti talimiye| arasmda vukua geliyor, ve biz, esi Wer, “bu yeni muallimlerin bir türlü asude bir hayat yapamadıklarına u - Zaktan teessüfle şahit oluyorduk. Bu - nün bir gün patlak o vereceğinde de şüphe yoktu, (fakat bu ihtilâfın hal Jine bir gün tesadüfen ben hakem ve ya vasrta olacağıma da kat'iyyen zahip olamazdım. Matbaada beni geç vakte kadar &- Tikoyan bir işle meşguldüm ve yalnız dım; birden (oyam odasının kap'sına vuruldu: — Giriniz! dedim, ve dört! genç muallimin tutuk bir eda İle sa- kitane girdiklerini gördüm. Bu va- kitte bu gayri omuntazar ziyaretin fevkalmemul bir sebebi olacağına he - men hüküm vermek için büyük bir kuv. vei kâşifeye lüzum yoktu. Zaten onlar intizara mahal de bi -| ralbnadılar. Zeki Bey hiddetini zap -) teden sakin (ve mütedil bir lisanla, Şevket Bey sinirlerinin buhranına hâ| kim olamıyan (bir heyecanla, diğer ikisi sükütlarının iğbirar ve in'fial ile| dolu tasdikile, anlattılar. İ Bu uzun ve türlü ufak tefek ve kayile dolu hikâyenin teferrüat ve| tafsilâtını bugün tahattur etmek de gil o saatte femal etmek bile mümkün değildi. Uzun saatlerle devam eden| izahatın sathında yüzen bir hakikat vardı: Müdürün heyeti talimiye Uze rinde fazla bir istibdat hevesi, genc he yeti talimiyenin (her türlü takyidat- tan azade kalmağa (o meyyal bir İS| üklâl arzusu, bu iki keffenin müvaez ne noktasında bulunan maarif müdü- rünün de daha ziyade müdüriyete temayülü... Gençler mektebe dönmiyeceklerini, vazifelerini bırakacaklarını, bir nevi) tali eşgal © yapacaklarını orlar l dı; ve beni bir hakem sıfatile görmeğe| gelmişlerdi. Hakem demek telifi bey ne ve izalei nizaa vasıta demek değil miydi? O halde her şeyin önüne geç mek imkânt zall olmamış demekti. | Artık bana ondan ötekine, öte - kinden berikine koşmak vazifesi teret-l Yazan : Halit Ziya dim, mektep müdürünü de dinledim; sonra kendimi de dinledim ve Şu ne - iceye vâsıl oldum ki ben bir z hâkim olabilmek için selâmeti içtih da malik olamıyacak bir adamim Jmi dinlersem, kimde bir talâkati mü- başvekülete geçecek, teessirane bulursam, o kimin samimi - yeli hissiyatına kani olursam o tarafa temayül eden bir adaletim var. Elbet- te asıl adalet bu olmıyacaktı, » Hoş! zaten ben hüküm verecek, bir ilim is dar edecek mevkide değildim. Maksat vaffakıyetti. Bu muvaffakiyet hâsıl oldu, — lâkin hiçbir zaman mektepte bu geçimeizliğin (havası tamamen S5i- Hnip zail olamadı. Diğer bir netice: Bana bu tehav- vül esnasında (o yüksek rn Türk edebiyatı dersi tertip ve ihzar etmek, gerek talebe ile edebiyat ze- mini üzerinde buluşmak bence zevkine doyulamıyacak bir ziyafetti. Elimde eski Obelâgat kitaplarile Rifat Beyi edebiyata dair sekiz on ciltlik mazari- yat ve müntehaban, Ekrem Peşin E. mile Lefrane Emil Löfranın mephasi debiyatından Türk edebiyatına tatbi ken hayatı üstadanesinin en mübeccel bir hizmeti olarak o vücude getirdiği (Talimi edebiyat) abidesi, sonra he- men bütün divanlar vardı; daha, sonra fransızca birçok kitapla asında bil hassa Marmontel vardı; öyle bir zen gin saha ki orada istediğim kadar ceve lân edebilirdim. Fakat bir kere hayattan, muhit - ten bezmiştim; < geçirilen elem devre! leri bende (ne olursa olsun İzmir - den kaçmak, ; geniş bir ufka çıkmak, ciğerlerime başka bir hava doldurmak ihtiyacı uyandırıyordu. o Mekteple hü küm süren bu nifak o zamâna kadar alışılan vifak ve ittifak ohavasmdan sonra beni boğacak Kadar fena bir te sir yapıyor, artık derslere asıla ası la gidiyordum. Bir aşk ile, bir fptilâ ile sevdi - ğim İzmir hayatı gittikçe bende hiya- neti farkedilen bir ( sevgilinin vuslat demlerini zehirliyen ıstıraplara sebep oluyordu. Mektebin bu müz'iç maneviyeti kâ i değilmişçesine ayni tahavvülün bir diğer nev'i bankada da vukua geldi, bu da beni başka bir ufuk Oaramağa sevkeden fazla bir sebep oldu. Halit Ziya: Uşşakizade Opera'da- Jenny Jugo va Sizgiricd Arno tarafindan temsil edilen Almanca söz- lü ve şarkılı Belki... Bu Gece filmi, şen ve ahenktar şarkıları havi canlı ve cazip bir eserdir. Ebedi Mesele iki arkaddaş aynı genç kız seviyorlar. İİ vakıt) m Tefrikağ Nakleden: Hz. İSA Sokrat Pitagor ve İsa Bir müellif : “ Bu üç büyük simayı kavimleri tanımadı. Fakat bunun mukabilinde o kavimlerin her biri cezasını gördü ,, diyor No. : 51 ömer Rızı ingiliz intihabatı teş- İrinevvelde yapılacak Londra, 18 (A. A.) — Hükü- metin o teşrinievelde (müntehip - lerin reyine: milli hükümet sıfatile müracaat etineğe dün hemen, he- lınmıştır. Milli hükümet bu intihabat neticesinde larife usulünü kabul ve tatbik vazifesile iktidar mevki- inde (Okalacak olursa M. Baldvin M. Makdo-i nakl meclis Lort reisliğini ve OM. Neille Chamberlin maliye * nezare- tini deruhte edecektir. Ancak liberal (o fırkası şu $i- rada umumi intihabat yapılınasının önüne © geçilemiyecek olursa inti- hap yapılmasına muhalefet edece- ini ve günün en mühim mesele- İsinin ticaret mizarınn düzeltilme- sinden ibaret o olduğunu ihsas et- miştir, Herhangi bir o milli hükümet programma tarife meselesinin berhangi © bir suretle dahil olacağı umumiyetle (beyan ve teslim edil- mektedir. Kristof Kolomp na- mına abide yapılacak Cenevre, 18 (A. A.) — Müza- ikere oruznameleri (o encümenine bir proje tevdi edilmiştir. Bu pro- İje, büyük © meclisin önümüzdeki heyeti : umumiye içtimaında mec- lise — tevdi olunacaktır. Bu pro- je şu şekildedir: Doming cümhuriyeti tzrafım- dan yapılan. teşebbüsün o Santi- yago - de ( Chili'de ve Havanada beynelmilel (o beşinci ve altıncı Amerika ittihadr o konferansların da temsil edilmişolan yeni dün- yanın 21 devleti tarafından res- men, ve müttefikan tasvip edil- miş O Olduğunu memnuniyetle öğ- renen büyük meclis, (Kristof Ko- ilomba (o karşı minpet ve takdir hiş- lerini (o ebedileştirmek (için mü- şarüniley namına Saint Domiugue| dasında abide şeklinde bir fener ikilmesi teklifini tasvip ve kabul eder. Bu abidenin ( Antillerin mer- kezi tayyare karargâlunda rekze- dileceği o ve Atlas o Okyanosu ile İ Antil denizinde deniz ve bava se- ferleri © için bir mefharet teşkil İeyliyeceğini . ve bu ahval ve şera- itin mutasayver teşebbüsü cemi- İyeti oakvamın gayelerini takrip etmekte bulunduğunu ve diğer ta- İraftan o kürsi Pa işi kit- alarıni (keşfetmek suretile — ta-kaçmış ve kendi vatanına dön -4,| n İsi mamlamış olan (o büyük O adama mekten menedilmişti. Bu adam ea “ii karşı yapılan bu ilk ve cihanşü- mektubunda diyor ki: | mer ee eee mul tebcil abidesinin abide ya-! “Ne yapalım, en hakim insan- miştir. Belki incillerin bütün plâ kmında “ saraylar inşası, Koloroba'lar, bir takım cebbarların kötü Pitagorun hayatıma tetabuk Pi mütealli; ve saiki ve ayni zamanda muamelesine uğrıyorlar. Atineli-) yor, (4) bütün (beşeriyetin o emrine ama” ler Sokratı öldürmüşler | ve bu de bir takım © fikri hars membala-| yüzden o vebaya ( ve kıtlığa mı rent ihtiva eyliyecek bir İcüitüy-)serresasmnmsannmksernasesssmaen bane ile (tevsi edileceğini nazarı dolaştıktan sonra o Balearese Ada- : üyük meclis, fikri-|larr istikametinde yoluna devam er teşriki mesai te, etmiştir. — ia m Recherches sur la lögend selesine | taallöku itibarile bu ese-) Berlin, 18 CALAN e Graf Za Ying Maya rin cemiyeti akvamın kadrosu da-ilinin Brezilyaya, , icra etmiş oldu-| o (4) Pitagor, şahsiyeti birçol biline girmekte olduğu mütalea- seyahat o münasebetile esatir ile o muhat olan bir filosofl : eyanatta bulunan ku-ltur. Pitagor ölümünden asırlarc ç Meselâ o yahudiler. Son hedrin;ruz kalmışlardı. bir adamı taşlamağa karar verir İgoru se oadamın mutlaka bir Samyalılar, Fi yakmışlar ve bu yüzc . duyarjmemleketleri kum altında göm altımda kalarak öleceğine, yabutlmüştü. o Yahudiler Okendi ak bir mücrimin yakılmasına (karar hükümdarlarını o öldürmüşler verilirse oadamın evinde bir yan-İo zamandan beri saltanatları ! şın koparak yanacağına inanılır -val bulmuştur. o Allah bütün | dı. (0) m büyük adamların intikamını al Onun için “İsa hakkındaki ki-| Atineliler açlıktan öldüler. o Sa tabe de bu esas düşünülerek ya- yalılar (O boğulmuşlar, O yahudil zılmıştı. Yahudilerin bu ( hattılmahvolmuşlar, memleketlerind hareketi birçok (fena tesirler tev-!koğulmuşlar, ve yer yüzünde € littetti. Çünkü, onların saiklerini Zılmışlardır. o Fakat çok (O şüki anlıyamıyanlar, (bu sözleri yanlış Sokrat Eflâtun sayesinde ölme telâkki etmişler, Ove kitabenin miştir. Pitagor Heradaki heykel 4 mazmununa bakarak, — İsanın ya-yesinde payidar olmuştur. Yahuc hudiler tarafından © idam olundu-İlerin hükümdarı, ilân ettiği yeni 4 ğuna: kajl © olmuşlardır. Çünküiriat sayesinde, ölümden kurtulmu herkes, yahudi omakamatının bujtur. sırada-idam- hükmünü vermek sa- Bütün bu telâkkilerin de, y lâhiyetinden “mahrum olduğunu|hudi mabedindeki (tesirini gör mary ne göre|yoruz. sanm yahudiler (tarafından i- O halde milâdm 73 üncü sen dam edildiklerine (o hükmetmek!sinde yunanileşmiş Suriyeliler, ve İsanın dini — bir cürüm işleme- sayı tanıyorlar. Fakat onun tel sine mebni yahudiler tarafından i-İrar dirilerek geleceğini bilmiyo dam olunduğunu söylemek icap/yalnız onun nahak yere (o öldüri ederdi. len o bir yahudi hükümdarı oldı Nitekim (incil sahibi (Mar -Iğunu, ve yahudilerin bu yüzdel kos) da incilini yazdığı zaman Ro-İsayı öldürmek O yüzünden ilâk ma imperatorluğundaki © hiristi - cezaya uğradıklarmı, bütün dür yanların ifadelerine istinat etti-'yaya dağıldıklarını biliyorlardı. ğinden ayni ,meliceye varmış ve İmperator Severus devrinde | sayı yahudiler tarafından idam'sanın o heykelleri nasıl (Fisagot edilmiş gibi göstermiştir. Eflâtun ve Aristonun heykel İncil sahibi Markos bu gayrilleri (e yanında idiyse (o Suriyelile! tarihi zihaba kapıldığı gibi son-'de İsayı o Pitagor ve Sokrat | ili raki (yahudilerin kendileri debirlikte anıyorlardı. . Çünki m kitabe önünde Me ve bunlara göre İsevilik (yahudi sanın Omusevi şeriat ahkâmi'rin bir çeşit felsefesi ve (yeni bi Saklanan vee elryaakebime idik Bu geerhebi bel Mesele bühunla da * bitmiyor.lrafı dolaşan bir filosof; bir ve Yahudiler mabede girdikçe bulizidi. Kendisi, bir Sokrat, yahti kitabe © ile karşılaşıyor ve onu o- bir Pitagor gibi insanları yeni bi kuyorlardı. o Yabancılar, uzak -İyaşayış tarzına davet ediyordu tan görünen bu yaziyı merak edip Fisagorda bunların tasavvur et soruyor ve tercümanlar bunları ter-|tikleri İsa ( gibi seyyar bir adan cilme ederek (onlara izah ediyor-|dı. O da dini » siyasi bir mezhefi lardr. Onun için, kitabenin yap-|vücude getirmiş ve sonra bu uğ tığı tesir son derece geniş ve son da öldürülmüştü. derece fena idi. Bunu süryani bir Fakat bu telâkki ile hiristiyan vesikadan anlıyoruz. lığın en eski naşirlerinin telâkki Mara tarafından oğlu (Sera- biribirine uygundur, pion) a yazılan şu mektup vardır. “ İsodor Levy (3) çok kıymeti Bu adam Samosatadan Selucya| tetkiklerile O bütün selen 1 (Bitmedi) (1) Mishnah, Sanhedrin (4 -11 (2) Sanhedrin, (43) İğu ikinci İmatbuata b: sında bulunur ve Doming'ue cümhu- riyetinin bu teşebbüsünü büyük bir teveccühle karşılar. Meclis, bu teşebbüsün yal- nız OKolombun ve genc spanyol milletinin dehasını tebcilden iba- ret olmadığını belki beynelmilel münakalâtın terakki ve Uinkişm- fına be binnetice iki kıt'a deylet- leri o arasındaki (o mütekabil büs nü niyetin ve insani münasebetle- rin mazhar olacağı tekâ: şafına o müsait unsurları emin 'İğa ve ebediyyen idame 94 Eylül Perşem faza eylemeğe medar İda beyan eder. MAJiK sineması | zerin balonunun yöni seyahati Berlin, 18 (A, A.) — Graf Zep- lpgli ley cenubi (O Amerikaya ikinci bir seyahat yapmak üzere Dilenciler saat 1,15te Freideichshafen bi Operası manmdan. hareket etmiştir. üyük Fransızca filmle açılıyor, Ba genç kız her iki eakeği birden seve bilirmi? işte: Bu imunmmanın kahramanları olan Rölsd Toutain ve Michel Durant müteveffiye “ zavalk' JÂNNIE MARES ile bereber temsil ettikleri ve ARTISTIK Sinemasında irae edilmekte olan Viyana Aşklar Fransızca sözlü ve şarkılı filmin de köreceksiniz. Hâveten: Gayet mühim sesli ve şarkılı Bugün saat 1030 da matine vardır. Ümümi d ryeteler yaratma” ve muha- uhuliye ile 2$ kuruştur. — olacağımı akşarın Arles, 18 (A. A.) — Zeplin ba jMaries « de - lomer üzerinde uçup İmandan E. Ckner, cenubi Ame- |rikaya yapılan bu seyahatlerin Al- manya posta — İdaresile münakalât nezaretinin - ön ayak olmasile gi- rişilmiş bir takım teşebbüslerden ibaret olduğunu söylemiştir. Muma» ileyh demiştir ki: Bir kabili sevk balon, o Atlas Okyanosunu geçtiği zaman bu bir spor: hadisesidir. Fakat bu balon seferini muntaza- mülün irki. man tekrar edecek ( olürsa munta-|mu man bi o önaksle volu tesis et- mış demektir, Graf Zeplin, evvel- ce lesbit edilmiş bir tarife muc bince ovemuntaram © fasılalarla cenubi o Amerikaya gidin gel - me üç seyahat yapmış (o olduğun- Idan ameli surette Okyanus üzerin- İde bir nakliyat servisinin o küsat resmini yapmıştır. Graf Zeplin, Avrupa - Brezilya postasma hare- ket ve muvasalata ait iltisak ser İline ve vapurla icra (edilen İkazandırmaktadır. sonra, mefkürevi bir kahram: hatta bir peygamber telâkki edil miştir. Onun gaybı haber vel İdiği, ven vahşi ohayvanları bi sözle ' ehlileştirdiği, dünyay" kaç kere geldiğini (ve her gelişti ne yaptığını bildiği söylenir. Esa en onun — hakiki hayatma ait ola! tarihi vak'alar çok azdır. Pitago milâttan sene evvel doğl ış sayılabilir. e Pitagorun birço ahatler o yaptığı ve onun Mısri r, (Fenikeliler, (o Geldarilerj udiler, araplar, İbra İniler ve brehmenlerle ( temas eti 'tiği söyleniyor. Onun vücud getirdiği tarikatin o hedefi ahlâ ki terbiye idi, Fakat bu cemiyel siyasi mahiyeti haiz sayılıyordu Bu cemiyetin (o azasından çoğu & ristokratlardan idi. Bilâhare del moktatlar > bu cemiyetin içtima yel rine o hücum ederek onu ı lonu saat altı kırk dokuzda Saintes!nakliyata nazaran 10 ilâ 15 günlar veonun başlıca Jaltmışmı kesmişlerdi.