19 Eylül 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 1

ve Darülfünun . ve temelleri Dresden: 13.2x.1931, Hakkı Tarık, ideal temizliğine ya- kışan bir açıklıkla yurdumuzun en & hemmiyetli meselelerinden birini or-! taya attı. Darülfünun meselesi., Ken- dimizi aldatmıyarak, kısa bir (sözle diyebiliriz ki, böyle bir mesele vardır, ve münakaşa zamanı da, şahsi dost lukların mahiyeti ne olursa (olsun, artık gelmiştir. Yurt işlerinde açık ve müspet düşünmek her ciddi yurt sev gisinin başlangıcı . sayılabilir. Türk darülfünunumu bitirmiş kıymetii Türk İer az değildir. Fakat bunların oluş yollarını daha yakindan araştırırsak kendi kendilerini (yaratmış oldukin. rmi görürüz. olursa darülfününların da vazifeleri! gençleri yetiştirmek, verdiği bilgi ile ilerdeki oluş yolunun imkânlarını fi- lizlendirmekten İbarettir. (o Dartlfü- nunlar bundan baka bir şey yapmaz lar. Zaten darülfünunlar — tahsilini bitiren her gence ilim garantis; vere- mezler. Avrupa (odarülfününları da her yıl binlerce gence muhtelif ilimle- rin doktoru adını verirler. Fakat ba xençlerin son derecede küçük bir kıs- mt kend; kendini yaratmak kudretin-| dedir. Her yıl yüzlerce büyük âlim- ler yetiştirmiyor, diye, darü'fünunü muza dil uzatmak doğru değildir. Da- rülfünunumuz, hiç -şüphesiz, yaldız») İh yazısı uzun zaman kapısında duran sultanlık devri darülfünunundan f-rh- hdr. İçinde çok daha siddt ve daha kıymetli kuvvetler vardır. İlmin mahi- yeti döha ziyade anlaşılmıştır. Mikta- Trmın hemen hiçliğine rağmen beynel. sayıfası sayımızda Mantsklı düşünülecek! Id üncü Yıl *Sayıt 4919 Idare yeri: /stanbul, Ankara ca. Vakıt Yurdu Cumartesi 19 Eylül( uncu ay) 1931 m m m m gl a cdi ——— Eski bir şair Muallim Cudi Efendi öldü Eski Edebii mektebin zamanımıza intikal eden kıymetli bir şairi, muallim Cudi efendi evvelki ge- ce, tam seksen yaşıcda olduğu halde gözlerini bayata yumdu. Cudi efendi u- zun yıllar; muh- telif mektepler de hocalık et miş, binlerce ta- lebe yetiştirmiş- ti. ibrahim Cu- di bey 1267 ta- ribinde — Merzi- Cudi Et, fonda doğmuştur. Ruştiye tahsi- Jini Merzifonda ikmal ettikten sonra medreseye devam etmiş, 1291 tarihinde ikmali tahsil et- mek üzere İstanbula gelmiş ve 1292 de açılan bir müsabakada imtihanını Kazanarak * Beşiktaş askeri rüştisine Türkçe muallimi tayin olunmuştur. o Müteakiben Selânikte tesis (edilen hususi Terakki mektebine muallim ot muş ve bu vazifede yedi sene kalmıştır. Bilâhara idadi 'wül- kiye tahvili memuriyet etmiş bu- radan da Selânik askeri rüştü- sinin Türkçe ve Arapça mual- limliğine geçmiştir. 1324 te A- masya meb'usluğuna intihap e- milel kudrette müderrisler de göstere. dilmiş ve meclisin feshine ka- bilir. Geçmişle şimdi arsmdaki fark! dar seb'us kalmıştır. ne olursa olsun, darülfünunumuz te. > di melinden hastadır. Darülfünun, bek |, ,120 de Gelenbevi idadisine ki, “eskisine göre çok daha iyi hir tah. edebiyat ve Mercan © idadisine sil yurdu, bir mektep olmuştur. Fa) Türkçe müallimi tayin olunmuş” kat düştrmetiyiz. mekteple darilfü. nün arsında ve kadar geniş uçurum. lar verd Mektepler bilgi temelleri.) ! ni darülfürunların yarattığı fikir kı. mıldanışındı lunu der Halbuki © ğildir. O a İlim düşünür ve kendi kendisinin yolunu araştırır. Darülfü. nun muhtariyetinin manası da budur, Kendi Kendisine yol açmasını bilmiyen bir darülfünun, muhtariyet | prensipi ile çok âykırı bir vazivettedir. Muh- tariyet, salâhivetin o arkadaşıdır. İlim) manasında salâhiyetin olmadığı yerde muhfariyet çok güç anlaşılır hir gey.i dir. Muhtariyet. meselesinin halli için, darülfünunumuzun müspet bir) manada söz karakterini araştırmak mn #der.. Türk darülfünunu yüksek r tahsil yurdu mudür, yoksa muh- tariyete hak kazanmış bir . müstakil tetkik Yurdu mu? Darülfünun sil yurdu ise, devletinin irfan Politikasmı temsil ©. den maarif vekilliğinin doğrudan döğ. ruya eli altında bulunmak, prozramı. nr, mevzuunu, bütün başka mektep. ler gibi, yüksek tedrisat müdfirlüğün- den almak mecburiyetindedir. o Röy- le bir darülfünün mu istiyoruz? EL bet de hayır. Meseleyi yakından ATA$-| yazılmıştır. - Demek oluyor ki böyle tıralım: Derülfünunumuz, , Türk 83: bir mevzuu tetkik etmek icap ettiği vnda olduğu gibi, tek bir çiçekle bi- yakit, ilim adamı için, fransızen kat har yapmak istiyor. İlimden | evvelliyyen kâfi değildir. Bunu Fransız yüksek tahsil şehadetnamesi (Rrıyor.İ#üderrisinin & eserindeki yazılış tar- Şehadetname her vakit ilmin tapu se) zı şüpheye yer bırakmıyacak bir tarz. nedi değildir. Bundan başka (Ogenis.lda tasdik ederse, başkası icin basit hem çok geniş bir ilim hayatını hemen'bir tarzda tasdik ederse, başkası için yalnız fransızca ile içine almak yan- basit bir eserin darülfünun manasında lışlığına düşüyor. Fransızca, meselâ| ne büyük bir tetkike ihtiyaç gösterdiği herhangi bir ilim meraklısı (için cok|pek kolay anlaşılır. Biz burada bir kıymetli bir öğreniş (vasıtası olabilir.) misal göstermek için G. Glotz'un ki. Fakat darülfünunda (aranılan şey İ-tabından bahsettik. o Yoksa, darüifü- lim merakı midir, tetkik midir? Paris nunda, bu şeklin haricinde tetkik edi. darülfünenu müderrislerinden G. Glo- lemiyen başka mevzular az değildir. İz'un Za cit gregue atli bir kilabı/ Biz eski yunan dilini bilmeden Yunan vardır. Kitabm sonundaki kitabiyet esatirinde (o çeşit çeşit keşifler yapı cetveline göz gezdirirseniz bu eserin yoruz. Bu olamaz tabii, Bugünkü ha- yazılması için başvurulan kitapları gö-| kiki ilim en aşağı üç, dört di) isver. Türsünüz. Bu kitaplarm son derece-|Tek bir dilde yapılan; terecmeler ve de küçük bir kısmı Ofransız dilinde|tahliller, ilim adamını büyük yanlış. Fikret, Muzaffer ve kaleci | Fransız muharrirlerinden Jak Mili takim antrenörü, en çok beğendiği oyunculardan Nihat, Haki, Rebii, Milli takım dün İstanbul sporla bir hazırlık maçı Yapmış ve ikiye karşı altı sayile kazanmıştır. Bu maçın tafsilâtını y. diğer spor haberlerini spor sayıfamızda bulacaksınız. Yeni romanımız yarın başlıyor ——— Sesi Kolomp Lâ Gerşin bu harikulâde nefis ve meraklı eseri daha ilk satırlarından itibaren büyük bir lezzet "ve alâka hasıl etmektedir Yeni romanımız yarın başlıyor tur. Bir sene sonra idadiler Sul- taniye tahvil edilince Gelenbevi sultanisinin felsefe muallimliğini de alarak hizmeti Gelenbeviye münhasır kalmıştır, 1331 de Bez- mi alem inas sultanisine edebi- yat muallimi tayin edilmiş ve 1333. te de Bezmia'emdeki mu- allimliği ubtesinde kalmak şar- tile Isparta meb'usluğuna intihap edilmiş ve meclisin li e dar meb'us almıştır. 2 ül 1337 de il ilerlemiş olması dolayısile tekâüde sevkedilmiştir. Halük, mütevazı ve fazilet sa- hibi bir zattı, Türkçeden maada Fransızca, Arapça ve ce bilirdi. Şiirleri eski tarzın mu- vaffak eserleri arasında sayılır. Cenazesi bugün oğlu Karağaç müessesat idare (meclisi reisi Azmi beyin Kadıköyde Emi- sönü sokağındaki” evinden kal- dınlarak ailesi makberesine def- nedilecektir. “Istanbul Sokaklarında, ve “Kaçakçılar, filmlerinin sesli ve sözlü kısımlarını oynamak üzere Parise giden Darülbedayi sanat- kârlarile Feriha Tevfik Hanım ve Rahmi Bey dün sabah Om- birya vapurile şehrimize dön- müşlerdir. Her iki filimde rolü olan İs- mail Galip Bey kKendisile görü- şen bir muharririmize demiştir kiz — Sesli kısımları Pariste ta- mamlanan son Türk filimlerinde asri Türk hayatı göslerilmeğe dikkat edilmiştir. Bu suretle ecnebi memleket- lerde bizi lâyıkile tanımamış o- lanlara (kendimizi | tanıtmamız kabil ove memleket (lehine Yuğoslavyada parlâmentoya hukukunu bulunuyor. | Bu beyânnameye letlerime siyasi, medeni ve dini huku- ku vermekle beraber siyasi veya tini de vermiştir. Bununla ız ikinci meclis, yani beraber Malik Beylerle birlikte zası ise kralın kendi kmselerden olacaktır. lıklara sürükler, — Büyük Pransız fijyurdu olmamışsa daha fazla © vakit ilozofu Alfred Fowillö'nin eserlerinden/kaybetmiye lüzüm yoktur. Hakiki ilmi Alman fikir dünyasm: anlamak im. |seven müderrisler, ilim sevgisine yakı- kânsızdır. Benedetto G: “Yi en güzsan bir cesaretle bâşa geçmeli ve bize zel almanca tercemelerinden tahlil et. istediğimiz relorm şeklini vermeli” mek büyük bir cesârettir. Darülfünun- dirler. Cümhuriyet Türkiyesinin sark da Roma tarihini tadlil eden bir ma. dünyasındaki büyük kültür reltindi dü- derrisin yalmz © Mömmsen'g tu gümürsek darülfünun meselesinin e en İ N alması eşsiz bir felâkettir. Müderisten»evriyeti birkaç kere artar. Biz dar| “li öleli özi l Münunumuzu birkaç o Fransız, v.s, Kr tetkiklerdir.! ... müellifinin tezleri ve tetkikleri | Bunlar darülfünunumuzda yapılabili- müdafaa edilsin diye kurmamışızdır, yor mu? Yapılamıyorsa adı ne olurs2| piz bunu iyi bir tercüme teşkilâtı ile olsun, darülfünun, bir dakikada mek- de yapabiliriz. İstediğimiz şey, darül. /tep derecesine iner. Aristoteles kaytr-| tynunumuzun bir nur kaynağı haline li orta prensipine kıymet verebilir, Fa gelmesidir. o Öyle > zannediyoruz ki kat darülfünunlar için böyle hayırlı(yu ihtiyner duyan hakiki ilim adam. ortalar yoktur. Burada ya hep, Wtlları da şiddetle şereflerinin kurtarıl. hiç prensipi sürer. Biz bu meselede Ib-masmı isterler. Çünkü: bu, artık bir) sen'in Brand'ı gibi düşünüyoruz. Türk inkılâp meselesi olmuştur. darülfünunu şimdiye kadar bir tebkik| A. Necmi 3ugün Sinci sayıfada Günün meselesi — Günün haberleri — Müsabakalar kalkıyor mu ? Kralın neşretti; Sırp, Hırvat ve Slovenler henüz meş- ruliyete kavuşuyorlar ! Yugoslavya kralı Aleksandrın be. diktatör- lük rejimini kaldırarak, kısmen olsun) vermişiti o kadar karışık idi ki, işin içinden göre|çıkılmaz gibi olmuştu, Kral yeni meşrutiyet bütün Yugoslavya millmesaisini parlâmento rejminin İpkası meclisi halk tarafmdan intihap edile.|mamış ve vaziyet bilecek, birinci meclis yani senato a-|parlâmentoda geçen kanlı facia ile büs intihap edeceği|bütün SPOR - Telefon: (dare) 24370 — (Yazı işleri) 24971 Sayısı 5 Kuruş i Darülbedayi san'atkâr- ları geldiler Filmde bugünün Türk hayatı gösterilmiye çalışılmıştır büyük bir propaganda yapılmış olacaktır. Filmlerde rolü olan her ar- kadaş en iyi oyunlarını oynama” ğa gayret ettiler, Her iki filmin de güzel olacağını ve muvaffa- kiyetle karşılaşacağım “ümit edi- yoruz, Filmlerin yalnız “montaj, kıs- mı kalmıştır. Bu işlerle meşgul olmak üzere Ertuğrul Muhsin ve ihsan ipekçi Beylerle musikişi- nas Feridun Bey şimdi Pariste dirler.,, Galip Bey. Ertuğrul Muhsin Bey gelinceye kadar Darülbe- dayide onun vazifesini görecek- tir. -——-. ği beyanname Kral Aleksandrın meşhur: . darbeli hükümeti 1929 senesinde olmüştu. - © zamanlar Yuzoslavyanın siyasi veziye bütün için sarfetmişti. Fakat (Hırvatlarla her| Sırpların mücadelesi buna müsaade et hangi bir düşüncelerini izhar hürriye.|memişti. Hiç bir zaman (Hırvat, Sırp ve meb'usun|Slovenlern arasını bulmak kabil ola- 1928 haziranında, gerilmişti. Hatırlardadır ki Sırp meb'uslarından Rasiç, bir müna- kaşa esnasında tabancasını çekip Hır. (Lütfen sayıfayı çeviriniz) Gazi Hz. Gazi Hz. dün akşam Sakarya motörü ile Boğazda bir tenez- züh icra etmişler, saat sekizde tekrar Dolmabahçe Sarayına dönmüşlerdir. Yeni bir ufuk istiyorum ! Halit Ziya Eeyin Hatıraları Yarınki sayımızda