19 Ağustos 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

ilik -— İŞARETLER iki Avrupa Eğer Avrupanın Danziğinden Tri! yestesine bir hat çekecek olursanız. bü hattın garbinde kalan atölye, lâbo-! rTatuvar kütlesi şarkında kalan kısma benzeme, hatta kıt'aların küçüğü olan Avrupanın çekirdeğini burada gör- mek mümkündür, Triyeste — Danzig hattının şarkı Avrupanın kabuğudur. Bu iki hudüt arasındaki fark, Asya ile Avrupayı ayıran hattan daha çok keskindir. Nerede coğrafyanın Avru- pası başlıyor, nerede coğrafya Asya- sı bitiyor. Bunu kestirmek coğrafya. cılar arasında bile senelerce söz ebeli ğine vesile oldu. Asıl Avrupa sanayileşmiş, lâbora- tuvar ve atölye içindeki (o Avrupadır. Bu Avrupa emperyalisttir. Bu Avru pa büyük kapitalin hakimiyetini her tarafa sokmasını bilen Avrupadır. Danzig — Triyeste hattının şar. kında kalan kısım merhale, merhale emperyalist vasıflarını kaybeder, Müs- takiller göze çarpar. Balkanlara gel diğiniz zaman, manzara İâmamile ay rıdır. Balkanlar baştan başa yarı müstemlekedir. Yani Balkanlar Tri. yeste — Danzig hattının O garbindeki memleketlere haraç verir. — 4 — VAKIT 19 Ağustos 1931 | Unutulmuş bir Türkçü | Ş. Sami Beyin kapçak lugatı basılmalıdır Her sabah gözlerime nur ve- ren “ Vakıt,,ın Salı günkü nüs- hasında yukarki serlevhayı gör- düm ve lâyık olduğu ehemmiyet- le makaleyi okudum. Makale sabibi H. F. bey ma- arif nezareti mekâtibi iptidaiye müdürü Radüvişteli Mustafa B. hakkında hayli malümat topla mışlar, kendilerine teşekkürler ederim, “ Türk tarih encümeni mecmu- ası,, nın bıldır (1) çıkan nüsha- sında merhum Ş. Sami beyin tercümei halini yazmış ve orada şöyle demiş idim: Sami beyi Vamberinin Kutadgu bilik tercümesile öğraşmakta ol- duğunu gördüm. Modası geçmiş olan bu tercümeden vaz geçmesi- ni tavsiye ettim, Ve kendisine yeni bir iş bulmak için Radlof- fun kitabı ile Orhun. kitabeleri hakkında Thomsenin eserini tak- dim ettim. Birde yine Radloffun Kodex Komanikus atlı eserini verdim. Kapçak Türkçesinin en eski lugatlarını havi olan bu eseri Balkan konferansı Balkanlar halâ, büyük kinlerin kaynadığı, aşklı bomba ve barut ko- kusunda, medeniyeti çetecilikte bulan insanlarla doludur. Balkan şehirlerini ovaları, yan yana Bulgar, Yunan, Ar- navut, Türk, Ulah kemiklerile dolu bir mezarlık ve rüzgârın Oo barut ekip ölüm biçtiği bir memleket diye düşün- mek münkündür. Fakat her şeyi, tarihe göre ölçecek, biçecek (olursak, tarihin irticam- da boğuluruz. Her şeyi cüce, ipti! dal görmeğe mahküm oluruz. Bugün Balkanlarda dün olmıyan bir hava yaşıyor: Balkan sulhü, Bal. kan anlaşması. Bunun içindir ki Balkan şehirlerinde Balkan murahhasları toplanıyor, Bal-! kan gençleri (aralarında anlaşma ve. sileleri arıyorlar, Balkan fikir ve sani atı Balkan şehirlerinde bir san'at bir- liği yapmağa çalıştoyr. Yakmlarda da İstanbulda Bal kan devlet adamlatı toplanacaklar. Netice ! Netice ne olacak? Eğer İstenen geyler hakikate uyuyorsa, tahakkuk edecek. toprağı atılan bir O tolüum gibi yeşerecek. Eğer hakikat değilse, tohumunuz elmas bile (olsa filiz ver miyecek siz bir hayale kapılmış olmak Ja kalacaksınız. Balkanlıların el ele verecekleri hakikat nedir? Balkanlıları el ele verecekleri ha- kikat Balkanlardaki yarı müstemleke!| havasını, İstismar (temposunu İndir. mek olacaktır. Romanya iktisadi manasile bir ya- Tı müstemlekedir, Bulgaristan bir köy Tü memleketi ve yabancılar târafın. dan İstismar (ediliyor. Yunan müliyesi mürakabe (altındadır. Biz| müstemleke (ve yarı müstemleke ol- mamak için döğüşüyoruz. Yarı müstemlekeden (kurtulmak için Türkiyenin emperyalist sermaye Karşısındaki yaziyeti yarı müstemleke devletler için yegâne hakikattir. Balkan dostluğunun, Balkan an- Jaşmasının — Triyeste garbine haraç vermemek i- çin anlaşma olabilir. Eğer bu Balkan konferansı, atelye ve lâboratuvar Avrupasının ajanlığı, tellâllığı manasını ifade etmek isterse! © zaman bu anlaşma bir hayalden ile. ri gidemiyecektir. müspet tarafı, Danzir| yene Kapçak Türkçesinden bah- seden ve maarif memurlarından Mustafa Bey tarafından tercüme edilen kitabülidrak, Be- yazıt, Veliiddin ef. kütüphane- sinde tek bir yazması olân “El- tühfetüzzekiye Filugatüttürkiyye- nin çıkardığım kopyası ve birde Felemenkte tabedilmiş olan Ter- cümantürki ve Arabi adlı kita- bı kendisine verdim. Merhum vefatına kadar bunlarla * uğraş- mış ve hatta “Kapçak “lugatının sonundan bir kelimeyi yazmıya vakıt bulamadan irtihal etmiş. Sonradan bu eseri itmam için bana getirdiler. Ben de o eksik kalan kelimeyi yazıp kendilerine iade eyledim.,, Şimdi Ş. Sami gibi Türk ma- arifine son derece hizmet etmiş olan bir zatın Türkçülük nokta- sından pek mühim olan şuKap- çak lugatınm tabedilmesini e- hemmiyetle rica ederim. Tahkikine göre eser oğulların- dan Ali Sami B. de imiş. Ken- disini çok aradim bulamadım. Şimdi Ali Sami B, maarif vekâ- letine müracaat ederse hüsnü kabul göreceğine şüphem yok- tur. Vekil Esat Bf. böyle bir teklifi lâyık olduğu derecede takdir ederler. Bakalım inşallah böylece Türklüğe bir eser ka- zandırabilirsek nemutlu bize. Erzurum meb'usu Necip Asım (1) Bildir geçen yıl demektir ve bâlâ Anadoluda yaşayo”, Sefaretlerde : Efganistanın istiklâli Efganistan istiklâlinin senei devri-! yesi münasebetile sefaret tarafından yarm Türkuvazda bir çay ziyafeti ve- rilecektir. Ziyafete birçok resmi zevat ile se farethane mümessilleri çağırılmıştır. Evvelâ mekteplere giden yollar yapılacak Şehrin muhtelif yerlerinde yeniden yapılmış olan ilk mek- tep binalarına giden yolların tercihen (o yaptırılması dahiliye Meğer bir gün Tunadan develer y-) vekâletinden bildirilmişti, Bele- çarsa, belki o zaman belki! . SADRİ ETEM diye bu yolları yaptırmıya baş. lamuştir. i Geretlinlin geçirdiği Buhran | Buhranın başlıca sebebi kısa vadeli kre- diler alıp uzun vadeli Bütün dünya maliyecilerinin meş- gul oldukları en mühim mesele, ingi- liz hirasının o vâziyetidir. Çünkü, hiç bir sarsıntıya uğramıyacak derecede krediler almamaktır den biri Observer vaziyeti tetkik edi- yorken şu sözleri söylüyor: “Senelerden beri İngiltere maliye cileri, — siyasileri, iş adamları, hep Yi — HABERLER Gandi, ne yapmak istiyor ? Bombay, 17 (A.A.) << “Gandi, içki satış mağaza ve dükkânları önünde du rarak satışa mâni olmağa ruhsat ve muhkem sayılan ingiliz lirası, çok şüp)beynelmilel. işlerle meşgul oluyor ve ven Misak hududu dahilinde bir “mute İheli bir vaziyete düşmüştür. Bu şüp- helerin ansızm hasıl olduğunu söyle mek doğru değildir. İngilterenin ma li itibarı ve bu itibarın sağlamlığı hakkında o birdenbire şlipheler hâsıl o lamazdı. Bilâkis, dünyanın ahval ve harekâtını tetkik ve tetebbü eden mü- tehassıslar İngilterenin mali işlerini günden güne artan itimatsızlıkla ta- kip ediyorlardı. İngilterede işsizliğin mütemadi bir surette artması, İngil tere harici ticaretinin gün geçtikçe tenakusa uğraması, hariçte nazarı dik kati celbediyor diye bir takım mühim suallerin sorulmasını sebebiyet veri- yordu. Acaba isterlin ingiliz maliyesinin ve ingiliz sanaylinin uğradığı bu darbe lere mukavemet edebilir miydi? Yoksa (isterlin) in başından da alman markının, fransız frangınn ve İtalyan liretinin başından geçenler ge çebilir miydi? Paris, Brüksel, Amsterdam, Bern ve diğer mali merkezlerde ingi- liz lirasının vaziyeti hakkında hâsıl 0-) lan şüpheleri bu sualler ifade ediyor du. Bu sunllere verilen (o cevapların menfi olduğunu gösteren en büyük de lil, para sahiplerinin İngiltereye ya- tırdıkları paraları asabi bir surette çekmeğe başlamaları idi. (Bu asabi. yet, spekülâtörlerin de isterline karşı hamleler tertip etmelerine &aik oldu. İngiltere maliyesi sağlam esas lara müstenit olsaydı, Fransa ve A- merika obankalarmdan tedarik edi- len elli milyon İsterlinlik . kredi ile banka faizlerinin yükseltilmemesi der hal tesir ederdi. Halbuki bu tedbir- Ter bile İngilterenin — zaafına delil it tihaz edilmiş ve sterlin aleyhindeki hifcum devam etmiştir. İngiliz | Hirası nı sıyanet için alınan bütün tedafüi ted birlere rağmen isterlinin vaziyeti, dün ya maliyecilerinin nazarında — şüphe ve endişeden kurtulamamış bulunu- yor. Acaba alacaklılarm paralarını iste meleri yüzünden (o bu kadar mühim bir vaziyet neden tahaddüs etti. İngil terenin dahili maliyesi ber taraf, onun beynelmilel vaziyeti böyle bir hadiseye karşı gelecek derecede kuvvetli değil miydi? Zaten meselenin en canlı tarafi da budur. İngilizler, kısa vadeli krediler al dıkları halde uzun vadeli krediler ve" riyorlar ve beynelmilel Kreğilerine gü milli hesapları tutamıyan o milletlerin ateşinde kestaneler çıkarmakla meşgul oluyorlardı. Buzün bu adamlar, İn- gilterenin de ayni vaziyette olduğunu görerek kendi işlerile meşgul olmağa! başlıyorlar... Bakalım bu mesainin neticesi ne ©- lacak? ÖMER RIZA San'at âleminde Resim sergisi Güzel san'atlar birliği mütat ve se nelik resim sergisini bu sene de aç. tı. Gazetelerde okuduğum tenkitlerin hepsi bu serginin pek berbat oldüğunu söylüyorlardı. Ben de gittim gördüm, Ve kimbilir bu evvelden verilmiş olan (berbat) hükmünün tesirile mi ne, ben de bir aksülümel uyandı ve — in sanlar gariptir — inadma güzel şeyler aramağa karar verdim ve başladım. Itiraf edeyim ki çok yoruldum. İlk! önce, sevimli — adeta türk resminin Celâl Sahiri diyeceğim geliyor — Elif Nacinin kendinde nihayetleri o (-iste) ile biten birkaç tarzı o toplamış tablo- su önünde durdum ve düşündüm. Bu tabloda iki gencin biri münfeil ve yor gun, biri de af mı, veya aşk mı İstedi ğini anlıyamadığım, köşeden görünen başları ile (ulu bir sathı ap) ve (ufuk- ta bir seri maktuu andıran güneş) var, Elif Nacinin (İki damla göz yaşı) diye bizzat isim verdiği iki eserin den biri olan bu tabloda ifade edileme miş bir ıstırap var. Meraretli bir hi. küâye yazmak istiyenler bu tablonun karşısına geçip bu ıstırabı duyabilir, ve tamamlıyabilirler. * Nacinin ikinci tablosunda Griçen- konun bizim birkâç üstadırmıza telkin dil silâhsız itnatsizlik,, mücadelesi aç- mak niyetindedir. Bu teşebbüsün âmi li, İngilizlerin sabrıni tüketerek mi sakin feshini intaç etmek ve bu sayede her iki tarafın mücadele (hürriyetini iade eylemektir, v Kral Feysal Pariste Paris, 17 (A.A.) — Mütenekkiren seyahate çıkmış olan İrak kralı Fay- sal Parise gelmiştir. Çarşamba günü öğle yemeğini İRambonillede (Reisi. cümhur M. Dumer ile birlikte yiye cektir. Bulgaristan Yunanistandan davacı «Cenevre, 17 (A,4.) — Yunan hü- kümeti Kafanduris Malof itilâfı muce- bince ödenmesi lâzım gelen parayı 31 temmuzda vermemiş olduğundan Bul- garistan Cemiyeti Akvam (meclisine müracaat etmiştir. Bu suretle mesele Cemiyeti Akvam meclisinin bir eylül de başlıyacak olan içtima devresinde tetkik edilmek üzere rüznameye alır- mıştır. Zeplin balonu geziyor Paris, 18 (A,A.) — Londraya git- mekte olan Graf zeplin balonu saat 1,7 de Gray üzerinde uçmuştur. Aşıyı yanlış kullanan doktorlar Berlin, 17 (A.A.) — Bir aşıyı yanlış kullanmak yüzünden 15 çocuğun telef olmasına sebebiyet vermiş olün Lübek- li doktorların davası kati surette 15 teşrinievel olarak tesbit edilmiştir. Profesör Kalmet, şahit ve mütahas- sıs olarak dinlenecektir. Tramvaylardan atlıyanlar — Zabıtsi belediye memurla dün yine stramvaylardan. atlıyanlanı indirerek Ceza kesmişlerdir. Bundan başka şoförlerin de müayene cüzdanlarma bakılmıştır. Aşı noktaları— Son üfo vak'ıla m delayısile sihbiye” müdürlüğü tarafın. ettiği (o (akuarel) eserlerinden artmış! bir tarz.var. Aali ve Ali imzalı tabloların res- samları acaba ayni şahıs mı? Her hali de Âli imbalı ve 10 numaralı yüksek ten görünen peysaj hoşuma gitti. Muallâ Beyin krokileri, çerçevele rinin orijinalliği ile çok uygun. 107 numaralı ve (Yvonne) imzalı bir kış manzarası güzel. Müzdan Hanımın 5i numaralı por- tresi Bedri Rüçhanın poşatları ihmal edilmiş olmalarına rağmen ümit veri- yor. Safiye imzalı 80 numaralı iki başi veniyorlardı. Onların ehemmiyet ver-iile Petrofun dekoratif eserleri: fena medikleri bir nokta dahili iktısadiya- olmaktan uzak, Fakat bunları kaç se tın hariçte yapacağı tesirler ve uyan-'nedir görüyoruz? Bir de (İraide Bar- dıracağı şüphelerdi. ry) imzalı kitap tutan iki küçük hey- Beynelmilel bankerlerden biri İn- kel var ki ibda iseler muvaffak eserler Kilterenin bu vaziyetini şu şekilde İ- gir, sah ediyor; Afiş kısmı maslesef hemen he “Biz beynelmilel bir para kavveti men kopyadır diyebiliriz. Bilhassa R. olarak kuvvetimizi, o olduğundan çok yecmi Beyin (Florya plâjı) diye yaptı fazla görünüyorduk. Onun için bugün &t afişteki mayolu kadının (Mareelle birçok nesillerin o görmediği en vahim Chantal): olduğunu görmemek, ve mali mesele ile karşılaşıyoruz. Bu me 4 sele serbest ithalât ve himayeli ücret) PTAMSIZ sinema gazetelerinde ,olduğu ler yüzünden sanayiimizin © düştüğü,gibi şehrimiz gazetelerinde de çıkmış zirantimizin tedenni (ettiği, bütçemilbir resmi olduğunu tanımamak için Zin açık vermek tehlikesile karşılaştılinsanın (Okör olması Tâzım, ,Mecmua $t, altın yığınlarımızın hafiflediği ve| kapakları olarak yaptığı resimler de! mütemadiyen artan İşsizlik . yüzünden öyle. milli maneviyatımızın tahribe uğradı Bir san'atkârm. bir. kopyacıdan ğı bir zamana tesadif ediyor. başka bir şey olduğunu ne zaman öğ- Bu sözler İngilizlerin © vaziyetini) reneceğiz?. apaçık bir surette izah ediyor. Asıl mesele ise İngilterenin 200 - 250 milyon isterlin kısa vadeli kredi tediyesile karşılaştığı halde bunları ö- diyememesidir. İngiltere, haiz olduğu itimadı ye- niden tesis için, her şeyden evvel ikti! in a sadi vaziyetini tahkim etmeyi düşü, bın dükkânları üç günden beri muhtelif müddetle kapatıl- nür. Çünkü ancak o zaman İngiltere pat sesli Kuvvet kespeder ve para çek-| mıştır. Bu dükkânların kapan- mek hareketi durur. Aksi takdirde va-| masına mükerrer cezalara rağ- ziyet İngiltere namına (iktisadi bir) men caddeyi işgal etmeleri ve tehlike mahiyetini alacaktır. kanuna riayetsizlikleri sebep ol- Londranm en mühim gâzetelerin-| muştur, fa. Kapalılan dükkânlar - Son hafta içinde Yemişte üç balıkçı, Kumkapıda iki manav Balıkpazarında iki aşçı ve iki dan Pangaltı, Hasköy, Galata ve Beşik- taş kaza: merkezlerinde birer aşı nokla- ları açılmıştı. Buralarda istiyenlere pa- rasz aşı yapılmaktadır Halka mahsus konferanslar — Darülfünun Edebiyat fakültesi her sene olduğu gibi bu sene de halka mahsus konferanslar oterip edecektir. Fakülte dershanelerinde vefilecek bu konlefans- ların günü yakında tespit edilecektir. Lâyipziğ— Milli Ikbsst ve tnsarrof cemiyeti Lâyipziğ psnayırına iştirak ede- cektir, Tıp kongresi — 23 eylülde top laracaktır. Tasarruf haftası — Mili tasar. ruf cemiyetince tasarruf haftası için ba- zırlıklar yapılmaktadır. Kongre — TTiciret ve Sanayi oda- ları kongresi teşrinievvel iptidasında Ah- karada toplanacaktır. Tütün mahsulü — İzmirden ve Denizliden o bildirildiğine (göre bu sene bü muntakalarda tütün mabsolü çok iyi ve nefistir. Üzüm — İzmir borsaşnda (üzüm satışları hararetle devam etmektedir. Konsolosluk Muahedesi — Türsiye İle Almanya arasında korsalos- luk mushedesi tesi edilmiştir. Memleket Haberleri Trabzonda bir facia Trabzonda “Yeni Yol,, gaze- tesi yazıyor: Hosbalavrak köyünde bir ku- duz köpek dört çocuklu bir anayı ısırınıştır. Köpeğin sahibi köpekte kuduzluk olmadığını temin etmiş bu itibarla tedbir almağa lüzum görülmemiştir. Fakat bir müddet sonra ka- dıncağız kudurmuş, ötesini beri- sini tırmıklamağa başlamış, Ağ- zı köpükler saçarken dört çocu- ğunu ayrı: ayrı bağıma basmış ve daha sonra etrafa saldırma” ğa başlamıştır.