20 Haziran 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

— 4 — VAKIT 20 Haziran 1931 — lv i44h4 0g) Hilmi Ziya Beyin konferansı Devlet otoritesi Evvelki gün Üsküdar Amerikan kız! z ya girme vali İstanbulda birİlisesinde & mezunlara diploma dağı tılması merasiminde mektep (idaresi Sokaklarda adamlar öldürülüyor,| tarafından şağrılmış olan . muallim bombalar patlıyor. Caddelerde ölüm|ve muharrir Hilmi Ziya Bey tarafın dört nala dolaşıyor. Evlerin perdele'İdan bir konferans verildiğini yaz- ri iniyor, dükkânların kepenkleri ka) mıştık, panıyor. Bu konferansı Oâynen dercediyo- Polis soğuk kanlı bir (O Amerikanlruz: muhabiri gibi ölenleri seyrediyor. Hilmi Ziya Bey diyor ki: Jandarma karakolları kepenkleri. (o Bugün hayata girmek ve bir isti. ni kapıyan dükkân, perdesini indi.kamet almak için hazırlıklarını ikmal ren kapısına kol demirini sürüp izbe eden genç mezunlara (ben her şey- lere saklananların evlerine benziyor. jden evvel birer iyi “vatandaş, olma Zatiye nazırı odasında bir köşeden/larını tavsiye ederim, Bu çok unu. bir köşeye dolaşıyor. mi ve müphem söz bir parça İzah et (Harici Haberler| Musolini söylüyor : Çocuk münhasıran Dev ete aittir ! italyan &aşvekilinin Roma — Vatikan münâsebatına ait beyanatı Paris, 18 (A.A.) — Le Jurnal ga-jyafetlerde olsun “Mess, dualarına zetesinin İtalyadaki hususi muhabirilgöndereceğim. Bütün bu husus M.Döl Marillaç, oOM. Musolinj ilelpapasları diledikleri (veçhile hareket yapmış olduğu mülâkatların ana hatletmekte serbest bırakıyorum. Bu İş, larımı şu suretle çizmektedir: idini bir iştir. Bundan ötesine gelince M. Musolini; © “gezeteciyi | hususü'si, Siyasette Ben, hiç ktnse| surette kabul etmiştir. Gazeteci, dost'nin, bilâ istisna hiç kimsenin ne tarz) larının ısrarı üzerine (ove kendi mes-'da olursa olsün devlete ait hususata. uliyeti altında bü mülâkatları nakjetimüdahele etmesini kat'iyen kabal| mektedir. etmem. Düsturum Oo vazihtir. o lleri Meclis vükelâ toplanıyor. Göbekli yan nazırlar benizleri atık koca meclisi vükeli masasının başında (okabahat. Ik çocuklar gibi siniyorlar. Sarasker mum, Bahriye nazırı taş Zatiye nazırı put, Hariciye nazırı düşünceli, Küçücük boylu, sakalı boyundan uzun, Sadrazam boyuna müsvedde ya gıyör. Boyuna yırtıyor, boyuna yazı yor, boyuna yırtıyor. © Saatlar geçiyor, £ ihtilâlciler şeh- - Tin sokaklarından bir kanyumağı gibi dağıla, dağıla Babrâliye doğru iniyor- Jar, Nazırlar hâlâ konuşuyorlar: “— Dur emiri versek mi? Hariciye nazırı cevap veriyor: “— Paşa hazretleri (bu hususta düveli muazzama süferasının muvafa- kati de alınsa... Bir başka sakallı; “— Aman paşa Tiz. düveli mu- azzamayı delgir etmek avakibi siyasi-i yesi itibarile hata âluttur. Babrâli telgrafhanesi boyuna işli- yor, Filân yerde bir kişi öldü. Filân yerde otuz kişi yaralandı. Filân yerde. Müthiş surette boğaz boğaza dövüşülüyor.. Telgraflar demet halinde Sadrşza mın önünde birikiyor... Silâh sesleri yaklaşıyor. Gece bastırıyor. Nihayet karar. Bir defa da patrik efendiye mira- <caat edelim! Süferanın noktai nazarını hariciye nazırı paşa Hz. İstifsar buyurun on- dan sonra Allah kerim: ».. 25 sene evvel. Meelisi (ovükelâda vali tayini (edilirken (şu muhavere geçti: “— Filân paşa... Devleti muazzama sı sefiri cenaplarınm itimadını haiz © — Aman paşa hazretleri, kat'iyen bu tekliften sarfınazar buyurun. Bu zat hernedense #efir cenaplarının ho. şuna gitmiyor. ... Bir gün Fransız sefiri, Reşit pa. şayı ziyaret eder. Öyle meseleler. den bahseder ki Paşa şaşırır. Fakat Fransız sefiri o kadar o cesaretlenir ki: “ Paşa, paşa ver senin tashih ettiğin müsveddeyi istersen şimdi gö türeyim... Paşasararır, bozarır.. Çünkü İngiliz taraftarı Reşit pa- gayı Fransız sefiri Reşit paşanın nazır ları vasıtasile konturol ediyordu. Babrâli kâh İngiliz sefarethane- sinden kâh Fransız sefgrethanesin- den idare edilirdi. ratorluğu denir.. paşalar, sakalları diz kapaklarını yalı. Buna son asırdaki Osmanlı İmPa gnın siyasi ve meliyim, “Vatandaş, o insani (o medeniye tin yetiştirdiği kâmil insan tipleri nin en sonuncusu ve belki Ufilen en mükemmelidir. Vatandaş diyince bü- tün içtimai (otevcihleri kendi nefsin. de şuurlu bir surette toplıyarak bida» yette müstahsil olan ve cemiyet üze- rine müessir bulunan insanı anlama lıyız. Binaenaleyh vatandaşın en mü him vasıfları * müstahsil olması, ve cemiyet dahilindeki vazifesinin ehem miyetinden haberdar © bulunmasıdır. Bu mükemmel insan nümünesine vasıl oluncıya kadar medeniyet bir- çok cehiler (o sarfetmiş ve (muhtelif safhalardan geçmiştir. Medeniyetleri birbirine kapalı daireler ' ve ayrı ay rı âleniler gibi telâkki eden mütefek- kirlerin noktai: “nazarlarıma iştirak edemiyorum. Bilakis (birçok iftirak rma, ve kendi dahilindeki parçalan. malarına rağmen medeniyet yekdiğe! rini itmam ve ikmal eden bir tekâ- mül zincirinin <o eseridir. O me yal Gaze..ci, Duçenin o odasına girdi. ği zaman Duçe bir © gazete mütalea' etmekle meşgül bulünuyordu. Gaze- teciye dönerek şu suretle haykırdı: — Vay, Lyonda kral taraftarları! mi var? Gazeteci cevap verdi: — Şüphesiz. Fakat niçin taaccüp ediyorsunuz? — Çünkü geçen akşam kral taraf- tarlari ile komünistler arasında Lyon da arbedeler vukubulmuş (olduğunu okudum. Bu, teessüfe şayan bir. hal- dir, Fakat mücadele, — cidale girişen lerin hayatta olduğunu - ispat eder. Ben bunu, hareketsizlikten daha ziya de severim, Duçe, gazeteciye oturmasını söyle! dikten sonra biraz sert bir eda İle) şu suali sordu: — Romaya, ait havadisler toplama! ğa mı geldiniz? o Burada hiç bir şey yahut hemen hemen hiç bir şey oldu ğu yok. nız “doğruya iyiye (ve güzele doğru teknik vesaitin mecmuu, nede yal nız “doğruya İyiye ve güzel doğru! giden hasailin yekünudur.,, Medeniyet bunların ayni zamanda her ikisidir. Ve her unsuru kendişin- den sonrakine temel vazifesini gö- ren omüterakki bir vahdettir. Bn iti barla tabit bir ağacın en yüksek dallarma kadar ayni kökten neşvüne ma bulunması gibi bugünün irade medeniyeti de bütün misgünü ve ha yatiyetini İptidai Okavmlerin sihri medeniyetinden, kidim Alemin muhay- yelevi Ove mitolojik (medeniyetin. den almıştır. Dinler medeniyetin te- kâmülünde birer merhaleden ibatet- tir. Eski Yunan medeniyeti evveli islâm, sonra ohirstiyan (âlemlerin. den geçerek bugünkü (medeniyetin köklerini hazırladı. Bunun içindir ki garbin veya şar. kın, şimalin veya cenubun medeniye tinden bahsetmek doğru değildir. /Fakat gittikçe hudutları daha ziyade genişliyen © ve yekdiğerine - sıkı bağ- larla merbut olan bir insani medeni- yetten bahsedilebilir. İnsani medeniyetin son timsali o lan vatandaş mefküresi, (kendisine takaddüm eden kurunu ulâdaki hakim kurunu vustadaki şövalye, ve veli, ku runu cedidedeki liyakatli adam ve me mur tiplerinden istifade ederek fa- kat onların bütün nakiselerinden tecer| rüt ederek ve onları aşarak teşek- kül etmiştir. Her millet, ziyafete kendi yemeği- le gelen misafirler gibi insani mede niyetin, bu gibi mefküresine (kendi şahsiyetile, hususi dehasının mahsu lü olan yeni tefsirlerle dahil olmus tur. Ve olmaktadır. Ve ancak bu yeni tefsirini getirebilmek kudretine malik olan, medeni rüştlerini ikmal eden milletler. insani © medeniyetin manasını anlamışlardır. i Fransızlar Descartesden oRoüsse- lauya kadar vatandaş omefküresine (“hürriyet,, tefsirini getirdiler. Vatandaşlığın ilk ve en mühim şar deruni o hürriyet ol. duğunu gösterir. Almanlar (Lather) den (Kant) a — Fakat Papa ile olân ihtilâf? K Mesolini, —..uhatabının sözüni keserek şöyle dedi: — Biliyorsunuz ki diploması tari! kile - müzakerata © girişilmiştir. Bul müzakerat devam "etmektedir. e Bina enr"-yh Siz» yalnız o umumi vaziyet ten ve açık ve vazih (o hadiselerden im, Kısa cümleler, sık sık ve tereddüt süz olarak Düçenin ağzından fırlı- yordu. Bu cümlelerde adeta maddi bir ağırlık vardı; onlar, o irade kuv- vetinin tesiri altında adeta ağırlaş. miş idi. > © elini, — dimi lâzım oldu una kail olduğunu izah etti. Din, İtmam ve ikmal etmekte olduğu ilim için zaruridir. — Çocuklara, dini akait tedris edil mesi.i kterim. Omları oOgerek PBati- las kıyafetinde olsun gerek sair ki- aaa müessir olan, cemiyete şekil ve İsti- kamet veren vasfını (o keşfederek. (Faaliyet) prensipini tesis ettiler. Filhakika muasır insaniyeti .kadin medeniyetlerin insaniyetinden ayıran en mühim vasıf budur. Böyle olmak- la beraber bize vatandaşın mana ve kıymetini keşif ve izhar eden faali yet prensibi de henüz kâfi derece de vazih ve muayyen değildir. Her ne kadar vatandaşı içtima! kiymet ler karşısında mes'uliyetini müdrik, yaratıcı ve müstahsil o yapan kuvvel muhârrike faaliyet (ise de bütün fa- aliyetlerin bu gayeyi lemin edeceği de meydandadır. Faaliyetin hedefi, gayesi ve mahiyeti tayin edilmemiş- tir. Faaliyet vardır ki cemiyete, hat ta ferde ve şahsi hiyata zarar ve rir, Bu sebepten hiz vatandaş mefküre- sinin bu son tefsirini yeniden ele almak onu ıslah ve Ikmal etmek lâ- zım geldiğine (O kaniiz. Türk felsefe sinin ilk büyük üsindı olan Mevlâ na Celâlettini Rumi bize bir hakika ti yedi asır evvel “Aşk felsefesi. ile vermişti, Hakikaten aşk, faaliyetinin irca! kıymetlere teveccüh etmiş, yük. selmiş ve tasfiye edilmiş şeklidir. (Yunus) da vahdet aşkı, Namik Ke- mal'de vatan aşkı suretinde tecelli İşey, devlet dahilindedir. Devlet ha ricinde ve devlete karşı hiç bir sey yoktur. Çocuk, anlamak ve görmek yaşına gelince devletindir. Hem de münhasıran devletindir. Duçe, ilâve etti: — Bunun adeta (eski Ispartalıla- rın mazariyelerinin ayn; ve hatta on- dan daha ileri olduğu mütaleasında bulunabilir. * Fakat, O bu düsturun ivazih olduğu asla inkâr olunamaz! Biz şimdi İtalyayı, (o Büyük İtalyayı| vücuda getirmek üzereyiz. Bu, peki büyük bir iştir. Böyle büyük bir işin emsaline sık, sık o girişilmiş olduğunu hiç zannetmem. Bunun üzerine gazeleci, faşizmin takip etmekte olduğu gayenin hirisi tiyan dini ile kabili telif — olup ol madığı sualini irat etti. ?* Musolini, şu suretle cevup verdi: — Kabil; teliftir. Filvaki din, gı yelerine vasıl olabilmek için, yalnız bizim elimizde bulunan nüfuz ve ha- kimiyeti kullanmamıza muhtaçtır. M. Dö Marillac, — kilise ile İtak ya arasındaki hakiki ve sahih ihtilâf noktasının ne olduğunu öğrenmek İs tedi. ; Bunun üzerine M, Musolini aksi- yon aksiyon katolik hakkında hemen şu cevabı verdi: . — Müteaddit ihtarlarda bulundum. Hareketin başında siyasi hayatlarin- da muvaffakıyetsizliğe © uğramış vc şimdi hoşnutsuzluk getiren bir ta- kım poletikacılar bulunuyordu ve bunlar bizim düşmanımızdı. Bu ihti- mal, tabif bir haldir. Zaten bu, ak- İsiyon katoliğe verilmiş olan istika- imette pek âlâ görülüyordu. M. Mousolini, devam etti: i — Bu müfrit siyasetin kendisini sevketmekte olduğu tehlikeden, rahip iler aleyhinde bir (o efkârı umumiye uyanmasına sebebiyet vermekten sâ. kınması Vatikâna ihtar edildi. Esa- İsen biliyorsunuz ki böyle bir efkârı umumiye halen de mevcuttur. Vafi- kan bu hususta hiç bir şey yapmadı. Şimdi ben harekete geçmiş oluyo rum, Gömlek hırsızları Eyüpte Büyük oyuncakcılar caddesinde mânifaturacı Mehmet Zeki EF. nin dükkânna, arka duvarını delmek suretile, evvelki gece hırsız girmiştir. Bu hırsızlar dükkândan 78 gömlek. 30 metre kadife, 60 çift çorap; 15 metre poplin ve 29 ipek mendil çalmış- lardır. Zabıta hırsızları aramak- tadır. Sebebi neydi ? Beyoğlunda o Aynalı çeşmede Gizlice evliya sokağında oturan Ahmet Sadullah Ef ile ib; Mehmet ve arkadaşı Hikmet aralarında çıkan bir münazaa ibrahimle Hikmet birlik olarak Ahmet EF. yi döğ- müşlerdir. Polis haberleri iki kaza İ İki çocuk otomebil altınd! i kalarak yaralandıls” Dün iki müessif otomobil 1. f zası olmuştur. > i Galatada Eostanbaşında gg i lonya sokağından geçen gi No.hı otomobil, o-daddedeki i No. li apartımanın kapısı — H oturan kapıcı Osman 5 yedi yaşındaki kızı Ferb üstünden geçmiş ve ağı yaralamıştır, ( Kaçan şoför aranmaktadı” Fort fabrikası direkti Marks dün 1083 No.lı rks Kabi otomobilile Tophaneden * taşa giderken kolordu önleri ansızın karşısına çıkan ise larmda Ahmet isminde bif e çarpmış ve sol ayağın” yaralamıştır. Balıkcılar arasında kavff, Kumkapı önlerinde balıs$ etmekte olan Mişon ve isimlerinde iki balıkçı, den avlandıkları bir sirada har na çıkan tanımadıkları ç lar tarafından döğülmüşler”” Bu meçhul adamlar Kostinin ” lunu kırmışlardır. Zabıta bo” tecavizleri aramaktadır. ; Silâh ve temizlik Işi y Birinci dairei belediye t kontrol memuru Nedim # evvelki akşam saat 2 karar”... da Beyazıtta cümhuriyet adi sinden sarkoş bir halde ken beş el silâh atmış ve Yö, lanmıştır. Nedim Ef. nin da takibat yapılacaktır. N Altıpatlar sokağındâ , Galatada Fcruzağada Alar lar sokağında 22 numaralı © de oturan Madam Mari, PÖğ müracaatla kiracısı bulunan”. Madam tarafından sandığı X.. lârak mubtelif elbise ve eşi? nın aşırıldığını haber vermif Çarptı yaraladı a Beşiktaşta mahkeme sok#ğ£ daki ahırda oturan arabadi "5 yeni çarşıdan geçerken ii i le çarptığı Bakkal Nikoyu © den yaralamıştır. y Çırak Alinin marifeti Beyazıtta Çarşıkapıda kur” yeci Mehmet Efendinin vi Ali, ustesınmn dükkânda b madığı bir sırada çekmecö”i beş lira para ile ustasın* bazı eşyayı çalıp kaçmış 1 i çok geçmeden yakalanmıştı Sefalet yüzündön ki Gi öldürdü if Taksimde su hazinesi ark#*. da oturmakta olan evsiz vE mından Aziz isminde birisi", falet yüzünden dün sabab i içmek suretile intihara teşebi? etmiş ve tedavi edilmek ç kaldırıldığı Beyoğlu bastahıf” sinde ölmüştür. 7 buçuk dirhem esrar vö ğ karadağ tabancası ai Usküdarda Balaban ç3 0 13 numaralı dükkânda aşçi “4. man ile yanındaki topaz i odasında esrar bulunduğu h#.. alınmış ve tabarriyat & de Nazmide 7 buçuk diri esrarla terazi ve bir Karf,;. tabancası ve Osmanda da?!” il dirhem esrar bulunmuştur. ii Gene sahte memurler Evelki akşam, Taksimde * ristan sokağında 28 nü” dükkânda Devlet otoritesinin onamevcut telkadar cemiyet ( karşısında şuurla 1âkki edildiği bir © memleket müsta| mütavaatın, vicdan ve vazifenin va. kil olamaz.. Müstakil bir devlet oto) tandaşı teşkil etmek itibarile oyna- ritesi için ne kadar sinirlilik gös dığı büyük rolü meydana çikardılar. terse haklıdır. İngilizler vatandaşın müstahsel vas 19 uncu asrı ruhlarına (o SİNdİPİfını tebarüz ettirerek © ferdi ve içti enler gerçi 19uncu asırdan örneklmat (intifa) üzerine nazarı dikkatilcak olan şey, elbet de onda mevcut alarak boyuna yeni bir bid'atten bahse-| celbettiler nihayet amerikalılar Priece| hakikat aşkının, teessür aşkının, tabi deceklerdir. ve Wiliam Jamesden (biri vatanlat ve san'at aşkının yaratıcı kudre daşın yaratıcı ve cemiyet (o Üzerime)tidir. eden ihtiras ve aşk iledir ki insanı medeniyetin (vatandaş) (o timsaline biz Türkler yeni bir tepşir ile dahil olabileceğiz. Nefsi, vatanı, ve medeniyeti için vatandaşın en faal ve en müsmir kıla- dükkânma giden üç kişi, ti odası memuru oldukları ği kendisini o odaya kayde! geldiklerini söyliyerek Di den üç lira kayıt: ücreti pi lar ve mukabilinde sabt€ ij makbuz vermişlerdir. i Zabıta bu meçhul sahtek#” aramaktadır. i bakkal o Di çi ' Yavruları yaz ishalinden vikaye ve onlara kuvvet ve sıhhat bahşeder. e SADRİ ETEM