20 Haziran 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKİZİNCİ SENE=No>2556 Başmuharrlrl CUMARTESi 20 HAZiRAN 1931 ABO1N1E Ş E R A İ T İ jMÜDDET JTQRKİYEIÇİN| HAglÇ İÇİNİİ Seneliği : 1400Kr.*İ 2700 Kr.1 6 Aylıği J İDAREHANESİ:^ | ÖîhBnouuıumıu kar^ısında daira •ahsflsa \ »Telgraf: Istaabul Cumhuriyet"* ^ *Posta kotusu: N° 246* Telefon: Idare müdürü 22365. Matbsa 22366 23230 '30473 3 Aylığı • 400 1450 &800Kr.fj r NUshası her"~y«rde Gazi Hz. Temmuz Ortalarında Geliyorlar Bizde Kooperatifin Ehemmiyeti «Avrupa'da daha ziyade içtimaî ehemmiyeti olan • 5 Kamştnr « ^ Meclisin çok hararetli celeseleri arifesinde... Muaddel vergi kanunlarının müzakeresine bugün başlanıyor Kâzım Pş. dün Ankara'ya avdet etti IIIIIIIIMMlltllllMMIlllllll IIMIİtllllltllllllllUinilll UIIMIIIIIII|l|llillMI<M|tlllll|l>MllMMIMI|lt|ltlMlllllllllillltınıllll1tlilll|llll MMIIHMIIKIIIU Reisicumhur HzJ 20 gün sonra İstanburu] teşrifleri muhtemeldir] Reisicumhur Hazretlerinin temmuz ayının ilk haftasında şehrimizi teşrif buyuracakları, burada bir iki gün kaldıkant sonra Yalova'ya gidecekleri haber alınmıştır Dolmabahçe sarayile Yalova'da Gazi köşkü ve Gazi çiftliğinde hazırhklara başlan raıştır. Validei Hidivî evvelki gece Bebek'te vefat etti IIIMiniMllllllllllüllllllluılltllriMllMlllllMirillllMMMIMItftr t kooperatif şirketlerinden biz; evvelâ iktisadi fai • deler bekliyoruz.» lktisat Uminde kooperatif sirketlerinin başh başına büsbütün ayrı ve yeni bir sistem meydana getirdiğine şüphe yoktur. Fakat, henüz kat'î şeklini bulmamış olan bu sistem, bir taraftan, asırların itiyadını ta • sıyan eski iktisadi sistemler ile mu•affakiyetle mücadele etmekle be • raber, diğer taraftan da muztarip beseriyete yeni bir içtimaî sistem getirmek iddiasındadır. Prenses Emine Hf. Mısır ailei kralisinin en yaşlı ve en zengin kadını idi Prensesin dün gelen oğlu Mehmet Ali Pş. ölüın haberini burada aldı Seyrisefain'in Eğe vapurunu kirahyarak yazı geçirmek üzere şehrimize gelen sabık Mısır Hidivi Abbas Hilmi Paşanın valdesi Prenses Emine Hanımefendi bir kaç gün evvel rahatsızlanmış ve evvelki gece Bebek'teki sahil hanelerinde vefat etmiştir. Merhum Mısır krali hanedanisinin en yaşlı riiknü, ayni zamanda Mısır'ın en zengin kadınıydı. Rahatsızlığı daha evvelden mah dumları Abbas Hilmi ve Mehmet Ali Paşalara bildirilmiş olduğundan Mehmet Ali Pş. dünkü ekspresle şehrimize gelmistir. Mehmet Ali Pş. şehre muva ~ salatında valdesinin vefatından haberdar değildi. Yalnız kendisine telgrafla valdesinin fevkalâde rahatsızlığı bildirildiğin den Pş. rür'a^le İstanbul'a gel teşekküller ve yeni sistemler gibi bunlar da çıktığı yerlerde muanz kuvvetler ile karşılaşmış, ve haklı haksız bir çok hücumlara maruz kalmıştır. Bu mücadelenin safhalarını ve neticelerini takdir için o memleket lerin iktisadi ve içtimaî hallermi nazari dikkate almak lâzımdır. Zira, kooperatif sirketlerinm vücude getirdiği «kârı, mübtelif şekillerde istihlâke ve istihkaka iade etmesi» sisteminin hem iktisadi ve hem de içtimaî şümulleri vardır. Su halde; memleketimizde de kooperatif şirketleri mevzuu bahsolur olraaz evvelâ iktisadî ve içtimaî sartlanmızı göz önüne getirmeğe mecburuz. Bu şirketler, her memleketin hususiyetine göre tekemmül etmisler dir. Meselâ, başlangıcında istihlâk kooperatifleri Ingütere'de, kredi kooperatifleri Almanya'da, istibsal kooperatifleri Fransa'da doğmuşlar ve tekemmül etmişlerdir. Memleketimizde bu sirketlerden hangisi daha evvel doğacak ve te kemmül edecektir?!.. Bu sualin cevebanı bizzat memleket duyduğu ihtiyacın nev'ine göre verecektir. Fakat, biz bir taraftan ihtiyaç • lann her şeyden daha kuvvetli olarak vücude getireceği kooperatif lerimizin teşekkülünü kolaylaştır mağı düşünmekle beraber diğer ta • raftan da bu yeni iktisadi sistem den içtimaî «heyecam duymak istiyen bir sınıfın lüzumsuz bir surette tesekkülüne meydan vermemeği düşünmek mecburiyetindeyiz. Memleketimizde zengin halk ta • bakası çok azdır. Asırların tahribatile bütün memleket fakir düşmüstür. Daha doğrusu, asırlarca mem leket mevcudiyet ve istiklâline vuku bulan tecavüzler altında yaşa tılmıştır. Bu sartlar da memlekette iktisat ve servet teşkilâtı namma hiç bir sey bırakmamıstır. Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzım Paşa dün akşamki trenle An* kara'ya hareket etmiştir. Reis Pş. burada bulunduğu müddetçe dişlerini de tedavi ettirmiştir. Kâzım Pş. dün öğle üzeri Boğaziçi'nde bir tenezzüh yaptık tan sonra Tokathyan oteline gelŞirket ve cemiyet teşkiline asır • miş ve bir müddet istirahat et lardanberi ahsmıs, ve bu sayede ikmiştir. tisadî seviyesinî en yiiksek dereceKâzım Paşayı Vali Muhittin, lere kadar çıkarmış olan Avrupa gibi memleketlerde kooperatif şir muavini Fazlı, Polis Müdürü Ali ketlerinin zuburu ve tekemmülü ikRıza B. lerle Kolordu Kumandanı tisadi ihtiyaçlar kadar içtimaî saika Şükrii Naili Pş. ve diğer zevat Mertıurtyetının lâğvedıldığı haber verUen ların tesirile olmuştur!.. O memle teşyi etmişlerdir. Madrit Buyuk Elçimiz Yahya Kemal B. ketlerde kooperatiflerden halk da • Reis Pş., Millet Meclisinde buha fazia içtimaî salâhların tahak gün başhyacak olan vergi kanun set edecektir. kukunu bekliyor. Tabii, bütün yeni ları müzakeratı celselerine riya(.Mabadi 4 üncü sahifede) Darülfünun bütcesi Meclise verildi! Fakülte reisleri dün An kara'dan evdet ettiler Darülfünun bütçesi hakkmda kendilerinden izahat alınmak üzere Anka ra'ya davet edilen Hukuk Fakültesi Reisi Tahir ve Fen Fakültesi Reisi Mustafa Beyler dün Hukuk Fakültesi şehrimize avreist Tahir B. det etmişlerdir. Malum olduğu üzere Divan anüderrisleri bazı derecelere ayırmış ve baremin bu şekilde Darülfünunda tatbikini kararlaştırmıştı. Halbuki Tıp Fakültesi müderrisleri baremin kıdeme nazaran tatbikînı istiyor lardı. Tahir Bey dün bir muharriri mize şunları söylemiştir: « Ankara'da Maarif Vekâleti ile temas ettik. Darülfünun bütçesi bareme tevfikan ve Darül fiinun Divanınm evvelce tesbit ettiği şekil dahilinde kabul ve Meclise sevkedilmiştir. Divanın kabul ettiği şekil evvelce tafsilâtile yazılmıştı. Müderrislerin iki sınıfa ayrıldıkları haberi doğru değildir.» Prenses Emrne Banımefendinın btr ay evvel Ege vapurundan çtkarken ahnmtş bir resimleri Amelî Hayat mezunları Dün ilk heyeti umumiye içtimaî yapılmış ve bütçe kabul olunmuştur miştir. Buraya muvasatatında da valdesinin vefatı hakktnda kimse bir şey söylememiştir. Mehmet Ali Pş. Sirkeci istasyonunda tevakkuf etmeksizin otomobile athyarak Bebek'teki Validei Hidivi sarayına koşmuf (Mabadi 4 uncu sahifede) Fırkadan çekilen aza! Tütün eksperi Şükrü Ef. îşçi Fırkasîna nasıl kaydedildiğini anlatıyor Kongrede hazır bulunanlardan bir grup Amelî Hayat mektebi mezunları cemiyeti ilk umumî içtima • ını dün eski Türk Ocağı binasında aktetmiş, Vilâyete verilen nizamname heyeti umumiyenin tasvibine arzedikmiştir. Aazadan bazılarının itiraz ettiği maddeleri tadile, nizamname elyevm Vilâyet Umuru Huku kiye müdiriyetince tetkik edil mekte olduğundan imkân görülememiş, müteakip içtimalarda tetkiki kaydile maddeler not • edilmiştir. ve tartısı daha doğru mal bulduğu için girmesini istiyoruz. Fakat; biraz daha pahalı ve daha fena mal sattığı halde sırf içtimaî bir tabaka hırs ve heyecanile oradan mal alan vatandasımızın doğru yolda olma • dığma kani oluyoruz!.. Kooperatif şirketlerinin çoğal masından endişeye düşecek küçük ve orta mağaza sahipleri ve mutavassıtların da mutmain olması lâ • zımdır. Zira, onların en mühim rakipleri kooperatiflerden ziyade büyük mağazalar, ve çok şubeli ma ğazalar ve şirketlerdir. Halbuki, kooperatif şirketlerinin sinesinde o küçük ve orta tacir ve mutavassıtlara yer vardır. Kaldı ki, memleketimizde henüz ayrı içtimaî sınıflar teşkil edecek derecede iktisadî sınıflar da teessüs etmiş değildir. Çoğu çiftçi olan halkımızın kredi ve satış gibi bazı is Cemiyetin bütçesi hararetli müzakerelerden sonra kabul edilmiştir. Heyeti idare 300 liralık büt çeye 100 liralık bir de muavenet faslı koymuştur. Bu fasıl tahsi satı azadan ihtiyacı olanlar için ayrıtanıştır. Paranın sureti tev • zii uzun münakaşalardan sonra on lirayı tecavüz etmemek şartile ihtiyacı olanlara verilmesi şeklinde kabul olunmuştur. türkçe, Emel Hanımın arapça bil Cemiyete henüz mektepte tahmediklerini, genç nişanlıların ingisilde bulunan talebe de namzet lizce konuşmak mecburiyetinde kaaza olabilecektir. lacaklarım haber veriyordu. tihsal şartlan noksandır. Bunları, kooperatif dahi denilen korporatif şirketlerile temin etmek, ve şehirlerimizde gıda maddelerini bir kaç toptancının elinden kurtarmak için istihlâk kooperatiflerinin teşekkü lünü kolaylaştırmak, şimdilik, bek • lediğimiz en mes'ut teşebbüslerdir. Fakat, kooperatifçilikten «her şeyde ve her yerde kooperatif» manasını çıkaran «heyecanlı kooperatifçilik» yapmak istiyenler, süphe • siz, bu memleketi tammamış olmaktan başka bir şey yapmış olmıya • caklardır. Binaenaleyh, böyle bir vaziyete düşmemek, ve yeni doğan koopera tifçilik cereyanını yanlıs yola sü rüklememek için samimî olmıyan kimselerin bu işle umumî şurette uğraşmalarına müsaade etmemelidir. Istaribul meVusu Îşçi ve Çiftçi Fırkası namile yeni bir teşekkül için Vilâyete vaki olan müracaatten sonra, verlien istidada müessis olarak imzası bulunan Tütün eksperi Şükrü Efendinin Vilâyete müracaat ederek kendisinin bu işle alâkadar olmadığını ve imzasını geri aldığını yazmıştık. Şükrü E~ ! fendi bir muharririmize mes'eleyi { şu suretle anlatmıştır: « Benim damadım var, mürettiptir. Çiftçilere ve işçilere yardım için bir cemiyet teşkil edileceğini söyledi. Bir emri vaki yaptılar, teavün ve hayir mües «Deyli Meyl» de intişar sesesi mahiyetinde olduğunu söyledikleri bu miiesseseye aza eden haberi tekzip ediyor kaydı için bana bir kâğıt getirip imzalattılar. Okumam, yazmam Geçenlerde, Londra büyük elçi iyi olmadığı için ben de mes'eleyi miz Ferit Beyin kerimeki Emel Ferit iyice anlamadım. Ertesi günü taHanımın Prenses Şivekâr Hanımın nıdıklarım yeni teşekkül etmekoğlu Vahit Yusri Beyle nişanladı ğını yazarken Daily Mail gazete • te olan fırkanın heyeti idaresi meyanında ismim bulunduğunu sinin verdiği malumatı da naklet miştik. tngiliz gazetesi Vahit Beyin söyliyince şaşırdım ve derhal Emel Ferit H. Tutun eksperi Şukru Ef. Vilâyete müracaat ederek beniin bir şeyden haberim olmadığını ve sıhhatimin böyle işlere müsait bulunmadığım söyledim. imza mı geri aldım.» lUlinMnilllUIIUIIIIIItllllllllinillHIIMIMIMIIIIIIIHMIIIIIIIIIIIIIİIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIHIIMIIIIIIIIIIIIMIIMUIIIHIIIIIIIIMIIIIIininillMllllllllMlimilHilim Plâj mevsimi başladı MIMIIlnilllMlllltlMlllllllinillllllMIIIHIinilMlMHHIIIIIIItniinillllllllllllllllinMllllllllllllllllllltllllllllinillllllllllllllllllllllllMllllllllllllllllllllllMII Şimdi, ilk defa olarak on sene • denberi bu tehlikelerden azade yasıyan memleketimizde yavas yavaş iktisadi tesekküller, teşebbüsler beliriyor. Şüphesizdir ki; bu teşekküllerden tecrübesini diğer memleket lerin geçirdiği en son şekillerini almak isteriz. Kooperatif şirketlerinin, bu iti barla, memleketimizde intişarını diliyoruz. Diğer memleketlerin geçirdikleri tecrübeler yoiumuzu tamamile aydınlık tutmaktadır. Bu yeni sistemden «heyecan» duyanların yolumuzu karanlık etmesine müsaade edemeyiz. Zira, memleketimizde kooperatif şirketlerine olan ihtiyacımız «içti maî» değildir. Sırf «iktisadî» dir. Biz, bir istihlâk kooperatif sirketi mağazasına bir vatandasımızın o • rada daha ucıız, ve daha iyî cinsten, Dün Emel Hanımdan 10 haziran tarihiie Paris'ten gönderilmis bir mektubu aldık. Aynen dercediyo • ruz: Muhterem efendim, «Cumhuriyet» gazetesinin 1 haziran tarihli nüshasında Wahid Yousry Beyle nisanlanmam hakkında «Daily Mail» den naklolunmuş ( Mabadi 2 ınci sahifede ) KOKAİN Aka'nın yeni romanı Kokain iki günlük kısmı nın hulâsasile 3 üncü sahifemizdedir J Suadıyedeyenı yapüan piöjın bir kısmı ALÂETTtN CEMİL Yaz mevsiminin sıcak"ve çok hararetli günleri başladı. İstan bul halkı bu sene miktarı pek ço ğalan plâjlara akın ederek harareti deniz sularmda tadil etmeğe Lutfen Sayfeyi çevirlnlı