14 Mayıs 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
NARA 'AKIT 14 MAYIS 1931 Fırka kongresi çok şid- detli (Ust taralı 1 inci sayıfada) k kendisinin fırka proğramı umdeleri de mükemmelle- bugün önümüzde cidden il hayata uygun bir progra- karşısında bulunduğumuz- dolayı cümlemizi tebrik mu- olur zannındayım. ilk teşekkülde Gazinin filen program maddelerile meye ilâve edilen umde- ler mevcuttur. Evelki kongreler- i umdeler daha tevsi edilerek am maddeleri çoğaldı. Ni- et bugün bütün dünya fırka- gördüğümüz gibi mö- bir program elimize ak oluyoruz. Bu program naza- tardır, Çünkü maddelerin bir ma zaten filen yapılmış, bir Sa da tatbikattadır. Bu cihetle | i umumiyesini tenkit için zannediyorum ki bu esssları Tür- cümhuriyetinde idareyi ele ve onun bayırlı istifadesini çalışmakta olan fırkanın nda görmek benim gibi al , # ecek bir vaziyettir. Türk Vatanı Ezcümle esaslar kısmında çok ı ve derin olarak tesbit bir hakikat vardır: atan Türk milletinin eski ve tarihinde ve toprakların iklerinde o mevcudi etlerini za ederek eserlerile yaşa- yg siyasi sınırlarımızın i yurttur., o Zannediyo- li begünkü Türk vatanımı | yüksek ve derin tarif bir vesika yoktur. Bu- n zatlara teşekkür etme- kü tetkikatı tarihiye gös- amen yanlışlır. İ delerin müzakeresi “Yusuf Akçora B. bundan son- tanımızın en eski zaman- Türklerle meskün oldu- bu hakikatin yeni neşriyat abit olduğunu söyledi ve e devam etti: > Bu hakikati genç, ihtiyar Türke öğretmek fırka arka- mızın vazifesi olduğunun amda tesbit edilmesi takdirdir. Bazı maddelerin için daha sonra söz isti- m sonra maddelere ge- | ı Fazıl Ahmet B., son fıkra- Hâkimiyet birdir. Kayıtsız iz milletindir.,, Kaydının ni istedi, Kütahya meb'usu p B. fıkraya (olarak) keydı- wesi kâfi geleceğini söyledi Yaf Akçora beyin teklifile ül ilâvesi muvafık görüldü. ve içtimai hürriyet ncü maddeye geçildiği za- meb'usu Kılıç oğlu B söz aldı. lkrada ferdi ve içtimai mad- i mevcut olduğunu söyledi, en sonra vicdan ilâvesini teklif etti vi Se zamanında baş- bürriyet mefhumu- | kan akmasına sebep ol- anlattı. k Şevket B. (Manisa) fer. bütün hürriyetlere iyeti ve ihtiyar bir Türk için | oldu şamil olduğunu söyledi ve mad- de aynen kabul edidi. İkinci kısım Programın ikinci kısmı fırka- du. Refik Şevket B. tertip hata- larından bahsetti. Bu arada programın buğday ve hububat nakliyatının meccani olması hakkındaki talebe karşı | Hasan Fehmi B. ( Gümüşane) bunun imkânsız A am ispata çalıştı, Vasıf B. cevap verdi ve bu fikre iştirak etmediğini, ıztır rap içinde bulunan köylü ve çift- çinin vaziyetinin düşünülmesi lâ- olmıyacağını, sastlerce münaka- şa yapılması iyi olacağını söyle- di ve bu formülün nizamname ve program encümenine havale- sini istedi. Sonra ziraat banka- sına geçerek izmirde ve diğer vilâyetlerde yaptığı temaslarda köylünün bankadan yardım gör- mediğini müşahede ettiğini, ser- maye kâfi olmalığını, bu cihetin programda (oOnazarı (o dikkate alınarak sermayenin kâfi mik- tara getirilmesi için tedbirler alınacağının o yazılı o olduğunu, çiftçinin yegâne ümidinin Ziraat Bankası olduğunu, (O bankanın ise tüccarla daba fazla mu- amele yaparak fazla para kazanmak yolunu tuttuğunu, hal- buki bankanın çiftçiye daha fay- dah olması lâzımgeldiğini söyle- di ve şunları ilâve etti: Münakaşalar.. —Ziraat bankası heyetini teş- nız ıstırap içindei çiftçiye yar- dım etmek olsun. Türk köylüsü- - i ne imkân derecesinde zehir ol- iyor ki bazı hasımlarımızın tah- | etmek istediği bazı hususlar | sunlar. Bundan sonra Halil Bey (Gi- İ resun) müzaletenin kâfi oldu- ğunu söyledi. Reis ismet Paşa: — Kifayeti müzakere takriri İ var, reye koyacağım. Meselenin encümende tetkiki teklifleri var. Bir takım teklifler de maddenin burada görüşülüp (bitirilmesi merkezindedir. Recep B. ( Kütahya) — Tak- rirlerin lâyiba encümenine hava- lesi lâzamıdır. Kongrenin arzusu- nun İâyiha encümenince temen- niler heyeti mecmuası meyanm- da bir temenni halinde gelmesi ve kongrenin tasdikine ikliran etmesi kâfidir. Vasıf B. (izmir) — Bu fikre iştirak edemem. Bir takririm vardır. O takrir bugün çiftçiyi ıstıraba sokan buğday ve hubu- bat fiatlarile alâkadardır. Bu, bükümetten bir temenni değil dir. Fırka programına konacak bir madde teklifidir. Nizamname ve program encümenine veril- melidir. Recep B. — Ben takririn ha- valesinden evel meselenin kifa- olgun bir hale kaniim. Müteakiben rey toplandı. Ki- fayeti müzakere teklifi kabul edilmediği anlaşıldı ve imüzake- reye sonra devam olunmak üzre ! celse tatil edildi. Üçüncü celse Bu celsede Recep ve Vasıf j beyler arasında buğday ve zira- gelmediğine nın ana vasıflarını ihtiva ediyor- | zım olduğunu, kongrenin bu ha- | ! yati mesele ile nasi alâkadar kil edenlere tavsiye ederim.Mak- | satları fazla kârdan ziyade yal- | Ne i | yeti müzakere kararı verilecek ÇEREZ (| da Âleminde | Fabrikalarımızve şirketler Milli İmalâtimız gittikçe artıyor Memleketimizde çalışan şirketlerin senelik kazançları Memleketimizdeki fabrikaların ade. di gittikçe artmaktadır. Sanayi teşrik! İkanunundan istifade eden müessesele- rin 1927 senesindeki imalât o yekünu /» milyon liva idi, 1978 senesinde fabrikalarımızın imal İettikleri eşyanın kıymeti 41 milyon İktisme tiraye çakmmşir. 1929 senesinde fnbrikalarımız daha çok mal imal etmişlerdir. 1929 sene sinde fabrikaların imalât O kıymeti 67 İmilyon liradır. | 1990 senesine ait istatistikler henüz” Iıkarılmamakla beraber | istihsalâtm çoğalmakta devam ettiği anlaşılmakta dır, Memleketimizdeki ipek fabrikaları; da çoğalmaktadır. 1927 senesinde men İleketimizin muhtelif yerlerinde 300 ka dar ipek imalâtanesi varken bu miktar son zamanlarda 890 olmuştur. Bu fh) rikaların ekserisi Istanbul ve Bursada! dır, Memleketimizde çalışan şirketler İktisat vekâleti tarafından memleke timizde çalışan şirketlere ait bir ista- tistik tanzim edilmiş ve ticaret mü dürlüklerine gönderilmiştir. Memleketimizde çalışan şirketlerin 105 milyon 773 bin lira sermayesi var- dır. Bu sermayönin 1929 senesindeki kârı İl milyen 672 bin liradır. at bankaları üzerinde uzun ve şiddetli münakaşalar yapıldı. Vasıf B. — Hükümetin buğ- day ve hububat fiatlarile alâka- dar olacağı hakkında firka prog- ramına kayt konsun. Ziraat ban- kaları yalmz çiftçiye kredi ver sn. Recep B. — Böyle bir mad deye lüzum yoktur. Hükümet ica da buğday meselesile ta- bii olarak meşgul olacaktır. Zi raat bankasının daha ziyade çif- çi ile meşgul olacağı hakkındaki madde maksadı temine kâfidir. Netice olarak Vasıf B, müna- kaşa olunan maddelerin prog- ram encümenine, Recep B. ise lâyiha encümenine havalesini is- tiyordu. Şiddetli gürünüler Vasıf B. bu sırada Recep B. e karşı cevap verirken biraz şid- detli bir lisan kullandı. Recep B. de mukabele etti. Vasıf B. cevap vermek üzere tekrar kür- süye geldi. Fakat bazı sıralardan gürültüler ve ayak patırdıları arasında kürsüden inmeğe mec- bur oldu. Bunun üzerine celse gece saat on buçuğa talik edi'di. Vasıf ve Recep Beyler ara- sındaki bu münakaşa çok şid- detli oldu. Vasıf Beyin, müna- kaşanın iptidasında birkaç defa alkışlanmış iken sonunda gürül- tüler ile kürsüyü terke mecbur olması meclis müzakerelerinde hâkim olan ahvali ruhiyeye şa- yanı dikkat bir misaldir. Dördüncü celse On buçukta başlıyan 4 üncü celse de çok hararetli oldu. Ha- san Vâsıf Bey (İstanbul) sanayi mın küçük esnafa, kun- duracılara yardım etmesi vücu- bundan © bahsetti. Hükümetin sanayi erbabı ile rekabete geçip geçmiyeceğinin izahı talep ei- ti. Buna İktisat vekili şöyle ce- vap verdi: — Fırka devletçidir. o Fakat teşebbüse de yer © bırakmıştır. Devletçilik bunları mutlaka biz- zat yapmak değildir. Yaptlamı- yanları yapmaktır. | Bu arada devlet işlerinde mil- idir, '331 bin lira sermaye vardır. İtütün şirketleri vardır. Şirketlerin otuz beşi bankadır. Ban kalardaki sermaye yekânu 52 milyon| küsur biradır. Bu sermayenin 1929 se nesindeki kazancı 5 milyon 488 bin lira Bu bankalar 1929 senesinde 192 senesine nazaran İ milyon 111 bin lira farla kazanç temin etmişlerdir. Sanayi şirketlerinde de $ milyon Bu ser mayenin 1929 senesi kazancı 323 bin li radır. Bunlardan başka sermayeleri yekü 5 milyon İngiliz lirası olan ecnebi Bu şirket. ler 1929 senesinde 250 bin İngiliz lirası nu ikâr temin etmişlerdir. Diğer ecnebi şirketlerindeki serms yenin vekünu 58 milyen İsviçre frangı tutmaktadır. Bu sermayenin 1929 kâ- rt 12 milyon 463 bin İsviçre frangıdır. Çirozcular toplanıyor Çiroz müstahsallerinin Yuna- nistan, Romanya ve Mısırda çi- roz tüccarlarının fiatları düşür mek maksadile anlaşma yaptık- larından bahisle ticaret odasma müracaat ettiklerini yazmıştık. Ticaret odası bu müracaatı | harici ticaret ofisine bildirmiştir. Çiroz tacirleri bugün harici tica- ret ofisinde toplanarak bu me- ; seleyi görüşeceklerdir. li iktisat hâkm olması vaitleri alkışlandı ve maliye faslı kabul edildi. Talim ve terbiye faslında İb- rahim Alâettin Bey milli kütüpa ne kurmak ve fazla neşriyat mak sadile konan maddelerin tafsili ni istedi. Yusaf Okçora Bey spor teşek- küllerinin himayesi o maddesine mütenazır olarak himayesi fırka teşekküllerin de himayesi fıkra- şekli hoş görülmedi. Şükrü Ka ya, Sarazoğlu Şükrü ve Cevdet Kerim Beyler aleyhte söylediler, Ruşen Eşref Bey kabul edilen maddelerin bu maksadı temin et- mekte olduğunu söyledi. Sonun da fasıl kabul edildi. Yedinci kısımda yalnız adliye maddesi münakaşayı mücip ol du, Vasif Raşit B. jüri meselesi- ni ortaya attı. Kürsüden ferya- dını koridorda teni içerde bir hadise çıktığına zahip oldu- lar. Neticede jüri kabul edilme- Neticede ise saat gece 12,15 te program tamamen kabul edile- rek celse tatil edildi. Yarın 11 de tekrar toplanıla” caktır. İsmet Paşanın beyanatı Ankara, 13 (Telefon) -— Kon grenin yarınki celsesinde İsmet Paşanm ziraat bankası ve vergi- ler hakkında beyanatta bulunma sı çok muhtemeldir. Geçmiş olsun ! Duyduklarnı, işittiklerini gazetesi- ne yazmak Üzre İstanbulun en ücra semtlerini dolaşırken bile kılma hata gelmiyen Osman Cemal Bey arkadaşı- mızı şehrin göbeğinde Divanyolunda, belediye dairesinin hemen buruumun dibinde bir köpek ısırdı. Keenne kara belâ mihladizı olan zavallı arkadaşımız geçen sene denizde bir kazaya uğramıştı, bu yıl da başına karada bir felâket geldi. Geçmiş olsun. Artık ne berri, me bahri kazaya uğra maz inşallah. Şu zavallı muharrirlere de çatmıyan İ hücum etmiyen bir köpekler kalmış| Gümritklerde Eşyaların tahlilleri için yeni 6saslar tesbit ediliyor Antara, 13 (Telefon) — Güm- rük kimyabanelerinde muhtelif eşyanın tarife noktasından tahlil ve müaâyenelerinde takip edile- cek metotların tesbiti gümrük tarifesi kanunu iktizasından ol- duğundan umum müdürlük İs- tanbul kimyahanesinde müteşek- kil bir heyet marifetile tetkikat icrasına başlamış ve metotlar kısmen tesbit edilmiştir. e Limanlar için tahsisat Ankara, 13 (Telefon) — 931 bütçesine Mersin, Eregli ve Sinop Himanlarından birinin inşası için tahsisat konacaktır. Bir tayyare kazası Roma, 15 (A.A) — Roma ci- varındaki Kurbara tayyare İimâa- nında bulunan Türk tayyare za- bitlerinden Sabri B. idaresinde- ki av tayyaresi ile akrobatik bir uçuş esnasında 1000 metre yük- seklikten sükut etmiştir. Pilot makinayı tekrar hattı müstakim Üzerinde uçuşa koyamadığından paraşütle sağ ve salim yere en- Yeni mülki taksimat Ankara, 13 — Yeni mülkt taksimat projelerinden vilâyetle- rin adedini (45) e indiren proje- nin kabul edileceği ihtimali kuv- vetlenmiştir. Bu takdirde ilga edilecek vilâyetler şöyle işaret ediliyor: Burdur, Aksaray, Niğ- de, Hakkâri, Giresun, Ordu, Tokat, Kütahya, Bilecik, Kırk- lareli, Denizli, Kırşehir, Çankırı. ilgası ihtimalinden bahsedilen- ler arasında maarif eminlikleri de vardır. Vali muavinlikleri meselesi Ankara, 13 — Yeni mülki taksimat münasebetile yeni büt- çe on vilâyette vali muavinliği ihtası tas-vvurundan vazgeçilmiş- tir. Bir meb'usa tehdit mektupları göndermişler Yeni meclise Muş meb'usu olarak giren sabık izmit meb” uşu Kılıç oğlu Hakkı Bey izmit- te çıkan Pür fikir gazetesinde bazı imzasız tehdit mektubn al- dığını yazmaktadır. İntihap da kanunsuzluk yok Ankara, 13 — Bolu, Kayseri, Afyon Meb'us intihaplarında ka- nunsuzluk yapıldığı iddiaları varit görülmemiştir. Manisa meb'usu Halil B. meb'usluğa mâni bir vaziyeti olduğundan mazbatasının meclisce kabul edilmiyeceği tah- min edilmektedir. Hal B. de esasen meb'us'ukan tekrar isti- fasım vermiştir. Boludan intihap edilen Salâh Cimcoz beyin İstaobul meb'us- lağunu tercih ettiği anlaşılmıştır. Yunan tahtelbahırı Nirevs battı mı? Atina, 12 — Nirevs tahtelbah- rmın manevra yaparken battığı hakkında bir haber duyulmuştur. Tafsilât yoktur. Nirevs tabtel- babrı manevra yapmak üzere file ile birlikte Katakolon lima- mında bulunuyordu. 9 mayıs sa- bahı Argostolia'ya hâreket et- miştir. tı. Onlar da İstanbulda günden güne nüfuslaraın arimasından ve buna göz yumulmasından cür'et alarak bu işe giriştiler galiba; hak encamımızı hay- reylesin? Topin Tiğne
