1 Ocak 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7
m NN Mamma mma İİİ 7 — VAKİ 1 Kânunsani 1731 —- Kıyamet ne zaman kopacak ? | Türklerin Orta Asyada Elli sene içinde dünyanın ilim namına öğrendikleri Elli senede öğrenilen şeyler harikulâdedir. Beşeri yetingeçirdiği bu tekâmül merhalesi bilhassa yarattıkları şaheserler Timurun hafidi Uluğ Beyrasatanesi devrinin eu mükemmel ilim Me i mücssesesi idi tabiat sahasındadır ait üç eserin redildik-)mühi i di; - ia pi ” . . Yazan ten sonra gr Nitamun Phi kina tablası cali bea A edi Bu abide Türk fenninin yıkılmaz bir abidesi losophi rincipia k ü 3 it mf & Salıh e m rel e im e vee deere olarak bugün hâlâ duruyor mut eserine geldi fakat cemi- tik naariyesile elektrike ta- olduğunu bir misal ile anlata Murat İyetin parası tükenmişti, Bere hiat kuvvetleri arasında Ana yım. Bir hatibin saniyede sar ket versin cemiyet azasında'rol verildi, fettiği ses kudreti (ki kudret- heyetçi Halley imdada yetiş! FERDİYET PİRENSİPİ lerin en o küçüklerindendir) ti ve bu eser 1686 7 de Londra-| NİN ZAFER BULMASI 1000 ilâ 2009 ir. Bu kadar > ” ilâ ergtir. da intişar etti, Bundan evveli (o Hararetin mihaniki NA kudreti vasati olarak 1300 ergi fizik dediğimiz ilim Şubesilzariyesi ferdiyet prensipinin al hik Plankın aksiyon vahi- eşyanın İsirlerindeki | illetler maddeye tatbiki itibarile mu.) “5 bu vahit hatibin sa ve illetlerindeki isirlerini tet.|vaffakiyet kazanmış idi. Fer|di denilen bu vahit hatim kk eden Physica içersinde idi İdiyet prensipinin elektrik ilmi)niyedeki ve kere milyon Physicada (o fizikten manda,'ne tatbikmdan nafi semereler yüz bin mi e milyonda bi kimya, nebatat, hayvanat, ta. bekleniyordu. Binaenaleyh e.|<eTe milyon diğe bir misal bakat, teşrih ve saire dahildi.|lektrik hamulesini haiz Küçük |ridir. Yatımt diker bİr mia Tıpkı bizim mevalidi selâse de fertler kabulü lâzımgeldi velalalım. Bir kiloluk bir ta ditimiz sey ibi. Nivton yukar/bu fertlerin moleküllerle alâ.(Biyede bir metreye kaldırırsa dnki eserile fiziği (hikmeti ta kasını bulmak meselesi ortaya /nız takriben yüz milyon e bilye) namı ile ayırmıştır. Son/çıktı. O sıralarda kimya ato. lik iş yapmış olarsanuz. > zamanlara kadar bu ismi taşı. mu unsurların en küçük cüzü! Piankın aksiyon kiye bin Salih Murat B. muştır. Hatta garip bazı muha leri addediyordu. 158) senele. Yaptığınız işin yedi e il — fazakir ee nda fi va elektrik nazariyesine yim ye meş iile in eee 'ehalet 5x etan bu isimle tanılıyor;'ki mühim mefhum ilâve edik/Yon iyiler 2 ülm takrip en OE Gİ rizik eski tasnifine göre miha di. Bunların bim elektriğin/da biridir. Fakat iye — Pasteur — İnik, savt, hararet, ziya, elek-devri daim cereyanı ve diğeri|derdiği kanta ye küçük Yakıt tahrir müdürü bu ili trk, ve mıknatis diye altı kıs elektromanyetik kütle idi, In-|bağlı olduğundan ükseldik ve için benden bir yazı istedi, Ma ayrılıyor. Savt kâmilen,/gilterede (Ğ, G, Thomson) ve miktar tekrar Yi saniyede Verdiği mevza (1990 senesi j. hararetin bir kısmı birinei sı-|Felemenkli (Lorentz) 1595 te da kudret erime da 26, ül Me ne ekledi) idi. Yaktın dar. nrfa ve ziya milli bir mevzu o-İelektron nazariyesini meyda.(milyon kere il e kere wil ve bu mevzuda yazı. İnn ilmi Lehistanlı Kopernik,|na getirdiler, Torentzin buldu!traviyolede im e oneznda ileğek yazının epeyce ihti. İtalyalı Gelile, Alman Kepler.İğu nazariye Maksvel nazari. |snoda 195 ir ie 195 Sasi mahiyette olmasından do Danimarka Behobrahe, İngiliyesinin tevslinden ibaret idi, 5 “o oknyümetie baş ln ba mevmun sadık kalama tefeli Nivton gibi beş dahi/Muhtelif tekerrürlü siyaların bin DE peki vE Ğİ b Ki — Eli sene zarfında mey. Mevzii olmaktan ve kırallarla mihtelif miktarda inkisara|dördünc bagünkü fizikçilerin a gelen ilmi terakkiyatmiprenslerin papasların himaye uğradığını ilk söyliyen PA a A md rl Gezip görülen noktalarmı sine “İslen kurtarıp ona bevnelmi ton olmuştur. Lorentz nazari) <SİPat. lğmibileir zlet- > şeridi gibi göstermek üze le! bir mahiyet yermislerdir.İ yesine istinat . ederek | Pele. “OX ri idir. Tabintta mev sahabe Pale dam | NEY O ALIN 707 METLSRİ) anki (Zecman) 1906 da m)lerden birr. Tabiin ey Pasteur'ün pek) O Büyük dahi Niytonan Prinİhim bir keşifte bulundu. Zpp-|<vt her Le ; ve bu miktar fevdiğim sözlerinden biri “İle İpiast eski ve gekilsiz cazih Al e le ge azie man hadisesi denilen bu hadi budret cisimden madde halin severim, İnek bir MiEvkl verdiği Gibi > se optik fiziğin en munddall a. eksilir, Meselâ biz vücudü padur, ir mağld li denle ckiakan an meselelerinden işli e müzden her an bir me “zen aPstetir: “Bilig l ei Çi yel nazariyesinin öğrettiği bir) vi ediyoruz. Güneşin dünkü a vadisindeki oliimela sele ee e Biz hakikat varsa o da ziyanm bir Karlığa bugünkü ağırlığından “eseyyübün neticesi budur. de kimragerlerden eddmin ci İİelektromanyetik hadisesinden) 260000 milyon ton eksiktir; a- gvakaltde- isimleri meçon)ledisi vechile > (ilim rez ibaret olması idi. 18$5'te (Ront) rndaki fark yirmi dört santte lala arasmda No- metafizik, sonradan simya ve £9") Şualar keşfi, bbiiyük'radiyasyon halinde. çıkar gi: 7 ii eri bel m mi kazananlarm daha Ibir alâka uyandırdı. Çünkü bu|der. Bir kısmı havamızdan gi BUZ B. in Semerkanttaki rasatanesi, devrinin hiç şüphesiz, eml Mutarıza dahilinde Mani şe va miha Şunlar gözümüzün görme ka:|rer ve arz kuvanfası halini en e ilim müesseselerinden biri idi, Uluğ B.in kendisi » i iliyetii e ş tasma müsa ye yet radyo aktivite tarikile ha,| viliyetini binlerce defa aetirller. Güneş kuvanta mi i İ du. iade eden hava arz kuvantasımı| meşhur Timurun hafidi ve Şahruhun oğludur. Kendisi devrinin İLK AKADEMİLER aym takip ederek atama)? kı fizikçilerinden (La pek az kaçırır. Ayni suretle i E ley e görülen terakkiyat i EŞ BİR ue) yg arzda günde 40 kilogram ka. bütün ilimlerinde, bilhassa (heyette (o mütebahbirdi. n € (teğriki mesai) ile lar. Napolili Della Porta vi dan on altıncı asırda Ro-! mada tesis edilen Accademia On dokuzuncu asır ilim ia 3) ziya süzgeci yerine billür.mat sayesinde fizikçiler dün SUKUTU HAYAL (Brazg) ve oğlu (Brax dar zayi ediyor. İşte bu malâ| çaya heyetteki büyük iktidar ve malümatınm vüsati ile o dev- ihinin en zengin usırlarından !ar Kullanarak rontgen şua yada mevcut madde miktarmı| rin bütün ilim adamlarına temayüz etmişti. Uluğ B. birçok “. a kani: nel ttaki rasa dei Lincei gibi eski eniiyetiiğ ye a asrın sonlarında j-|vAsıtasile madde yapisinı an.'ve kâinat mekanizmasının fenni eserler de bırakmıştır. Onun Semerkant thanesi, edirne istisna b mla yet ölâmağa çalıştılar ve büyük'zsman duracağını çıkarıyor > masile teşekkül eden a Tl rünüyordu. Güya her gey ie muvaffakiyet gösterdiler, lar. o devir irfanının yüksek bir abidesi idi. ri B. sarayında dev- imi Loaufla Mei sen fedilmiş, kâinat mekanizması) KUANTA NAZARİYESİ 2 AN | rin en büyük âlimlerini toplamış, ilmi tahkikat icrası için Çine ğkidir. Tahdında > taleribes Kieğa2 > zansediliyordn, a MEYDAN ALDI? ir ZAN kadar ilimler göndererik onların tetkifılirkidam istifade iii 5 senesinde hususi mahi-' © e ekiron maza imler mevce ve korpüs- ibekike “La öimlerdni . Yette — iriyesi vaziyeti değiştirdi, Ümit kül nazariyesini telif, Filhakika bu âlimi Li ç > Meli rk 40 carmmğilam'ı suya düştü. 0 papa halyorlardı. 1400 benmkde! all Uluğ B.in eseri olan Zeyç dünyanın bütün lisanlarına terceme edon Royal Söcitey nin J9l Söndü. On yedinci asırdan/man fizikçilerinden (Planck) Jeans son yazdığı eserlerin bi edilmiş ve her tarafta basılmıştır. Mevesidir, Fransa, Almanya veri fizikte iki mühim farazi.|sahmeye geldi. Radyasyon üze rinde kâlnatın hayatını şöyle, Ye Rusya #kademileri biribiri ?*, SALPIŞIR. Biri Nevtonun)rinde yapılan tetkikattan elde tasvir ediyor. Altı metre irtifa Uluğ B. den kısa bir zaman sonra Kopernik arzın hareketi cl vesi, edilen ici i bir sütun al bunun Mİ takip ederek ayni nida pop Haraziyesi, diğeri) muayyen netayici izah mda bir sütun alınız teşelekü) etmişlerdi. e Londra'p ser yle in €tinek Üzere Kanta mazariye. tepesine bir kuruş ve bunun üzerine müesses olan yeni heyeti vücuda getirmiş ve de , ö 'araziyesi, üyük bir dahinin|sini meydana koydu. Plank/üstüne bir posta pulu Koyu: m bir arada toplamıs Ve'kisar ve imikis hadiselerini (-kudreti mü İ i ese i I — - temadi olm hi olan 300 seney,İ bir küruş ti, Camiye mak İn Ne beraber tekâsürlkudret demeti şeklinde di hu mikyasa göre insanların te) Tü de (abiate ait bileinin £ ai ül hadiselerinde âciz iYordu. Fakat vaz tsmi)|diliyor. Bu gunntanın €ösame' yi ve sütun da dünyanm teşek # bir âlimin Mieİve Fransız Eresnel tarafın adedine tâbi olup plani: emsa) zerine pul kovminkta devam e Zâmanın büyük âlim'eseri olan birinci Yaraziye fn. nazariyesine göre ihtizazların nuz. Posta pulu yeni ilim tari) retle Uluğ B. eski heyetin son âlimi olmuştu. Uluğ B. 814 te Samerkant şahlığı tahtına oturmuş ve 39 yen bir kanta halinde neşre-şekküklünden beri geçen Sere) sene hükümdarlık etmiştir. ti. 1665 (e b KA uzun müddet yaşat|ti ihtizaz eden sistemin sani-)külümden beri geçen senelerin Semerkant havalisinde Uluğ B. rasathanesi halâ payidâr olan rakiplerinden Heo- kinel Yale Ki Yeleki tekerrür veya ihtizazladedini gösteriyor. Bu pul ü- eserlerden biridir. Rasatane, bir kaya içinde oyulmuştu. Der“ : Wi d iği i i bu ka k güzel gö: ir, milinin Yani perteveiz ikidan ıslah edâ Ziyan elek ezandan hacer, miklârin)dersentı Monblan tepesine Ya) cettiğimiz rşsimlerin biri yap eği ü5 Bünimekikii yalı. Tabiiyat ilimlerinin si- ez'afmdan ibarettir. stl olduğunuz zaman yani 20 | İsr, ormanlar, teğlinretln mihaniki nazariyesi tromanyetik nazariyesi ve ha AKLINI ALAMİYACAĞI İbin milyon kere milyon sene Yıldızların hareketlerden tarassut eden rasat aletleri ya raylar JİM, mebatatım teşrihi, met Velçen asrın ikinet msfnda nez AKAMLAR KARŞISINDA sonra kıyamet kopacaktır? Ya| üzerinde yahut duvar üzerinde sureti mahsusada vücude geti- e i i ji Gezi gibi bir iekım bahislere'dana gelen nazari fiziğin Tİ Bin milyon Kere milyon ke'ni kâinatta kudret alışverişi i l 5 imiş tertibat ile hareket etmekte idi. m ya milyon kere milyonda 6.5 ve hareket duracaktır. rlimiş yy yy pg ettiği pencere eamın|dıktan sonra geçtik, dan savrulan misket gibi küçük cemlma nldık, : ve birer sepet el Bulgar kadınları Parçaları, & ” keşki almasaydık, çünkü e) komşu memleketlerde dü rai okunduğuna ire giden bir di emüğiİlişer kuruşa aldığımız elma sepetleri Bulgar memurları maasi göre, Bulgar kadın birliği, son zaman bu. Diyarbekire giden bir doktor yüzha| nin üstünden renkli i 9, ayakta İmiş ve acaba vuruldum piv kaç elma kal Mire endişe etmiş. Hakkı da yok de)ele alınmiy > Neden sonra dokterim zevcesi|lıkir, saçlarını ri, ve gösterişli bir acak kadar pis, kötü, hasta duğunu ve bu hususta hazırlanmış olan! olmaktadır. ı küçlik kücük, yemyeşil elmalar/kanun lâyihasının bugünlerde meclise Geçen gün Sofyada aktettikleri bir dei sağ be içtimada belediye intihaplarmda ol- sun kendilerint intihap hakkı verilmesi hususunda hükümet nezdinde temen- ne demeli?.. hize böyle kazık atarlarsa varın siziniYat ve teşebbüsatta bulunmağa ka 'Tabil hepsini d azeteler yâz Sam parçalar, e Yazonun penee.jverileceğini bulgarca £ y Bil buldu. resinden aşağıya döktük, Haydi hiz ver)maktadırlar , müfee De İstasyonunda vagona bir!diğimiz paralara ücrmıyalım, fakaf köy sms Tildiğm, Köy annen kala sayman geldi. Camm nasıl olup ta kı.llü çocuklarmın bu adi hilekârlıklarına Svklarr bile elli kuruşluk alış verişte tahkik etti. Tren memurları, “mm hariçten gelen bir cisimle kı) Bir gazete : rldığını yazar; Filin Söyliyerek ve bizi de işhât ede| Amerikalılar iade etmişler. emtiamızı dı Mes'uliyetten kurtulmak istiyorlar|lan malımızı İngilizler be bali gibi 1 ves'aliyet meselesi deği, ter ve bir dah Kaç BAAİ Sonra vagonun içinde değil, vak'ayı müteakip hı y üriçte aramak Jâ-İsında pek de Hi sımdı. Tabti simdi atin: geçmiş ola!..len mağ Sİ say tüccar geçinen bir sınıf hilekârm elâle|'A” vermişlerdir. me ne yaptıklarını bir kıyas edin!. Bize Bulgar tavukçuluğu Yahut ta dün Gök Kaya |tir. i Bulgar hükümetinin de memurin)) arda bulgar kadınlarının intihap hak dırdıktan sonra, altından maaşlarını azaltmak tasayvurunda Ol'İer meselesi ile elddi surette meşgul Yahut fa. her şeyden evvel meşru kâra kanaat e| (o Bulgaristandaki tavukçuluk cemiye biziml yenmemiş-İ den namuslu tüccarla hileyi becere-'ti sofyada bir konferans aktederek ta a bizimle ali veriş etmi y öylü lâ ak bu suret vukçuluğun inkişafı çareleri hakkında cürü dı i i iş miyen köylü lâzımdır. Ancak bu sur. çi e ari mma Ya piyass-iledir ki hariçte mallarımıza müşteri,,mühim kararlar almıştır. Bu konfe Pek saf olması lâzımgelen köylü çojSapancada elmalarımıza alıcı bulabililransta zirnat nazırı da bulunmuş ve olan falanİriz!. Ve ilâ fela.. Zira hillei şer'iyelsöylediği nutukta hükümetin tavukçu havn adamakıllı 4 neye tevafuk etmedi|ve hud'ai cebriye devri çoktan geçmiş.İluğa verdiği ehemmiyetten bahsederek vliğinden.. ilâ. tir? kendilerine azamt müzaheret vadetmiş! A yy yy yg gg un Günde bin nusha satılan kitap 1930 Senesinde (İngilterede 12000 eser intişar eltiği anlaşıs hyor. Bu eserler içinde en çok okuvanların © hangileri olduğu tetkik edilmiş ve şu neticeye varılmıştır. Geçen sene zarfında en çok okunan eserler ilmi ve febni eserlerdir. Bilhassa Ser James Jeansin eserleri ilk safta gel mektedir. Halkın ilmi ve fenni eserlere böyle rağbet göstermesi herşeyden fazla, telsizle verilen konferansların. tesirine atfolun- maktadır. Bu tesir o dereceye varmıştır ki, Jeansin eserlerin- den haftalarca hergün biner nusha satılmışlır.
