22 Aralık 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7

DEN IKTISADİ Avrupanın işsiz kalan milyonerleri Current Histong mecmuasının bulpara ihtiyat işçi bulundurur. Yani a-| dayısı esbak Tahran Büyük elcisi Hasip nüshasında Oksfort darülfünunu!| melenin vaktinden evel ihtiyarlayıp! rlerinden C. Delisle Burnsunlişe yaramıyacak hale gelmesine mâni Alık *9k sayanı dikkat bir tetkiki Met Sazarı dikkate almış ve işsizlere yar! in etmede başlamışlardır. Fakat 1914 senelerinde medeniyet o kadar İmıştır ki aradan 12 sene geçmesi- De Yağmen tabii vaziyet avdet etmek Söyle dursun, işsizlik meselesinde veha ME felâketi gittikçe artmıştır. İngiltere 1911 deki yardım usulünü Bı de 11,000,000 kişiye kadar teşmil de iyetinde kalmıştı. 1921 senesin- İşsizlik İngiltereye takriben 10 mil © 784,000 ingiliz lirasma (çıkmıştır. Halbuki bu miktar 1928 de 42 mil e 784,000 ingiliz lirasma çıkmışt meblâğın takriben 12,000,000 ingiliz Mirası vergi mükelleflerinden, takti- en 30,650,000 ingiliz lirası ise doğrudan, “oğruya amele ve sermayedarlardan yönü edilmiştir. Mesele yalnız bunur- da kalmamıştır. Mahallt idareler ta- Yaftndan tatbik edilen fıkaraya yardım kanunu da ayrıca hesaba katılmalıdır. Bunun için 1911 de 15,000000 ingiliz Vites sarfedilirken 1923 de bumiktar 4.000,yon, ingiliz Tirasına çıkmıştır. Ma- fih bu sonmeblâğdan istifade eden içinde bir kısmı işsizlerdir. Diğer u başka sebeplerden fakre düşen- ir, Muavenet için sarfedilen para bun- ibâret te değildir. Ayrıca ihtiyar- İk Sigortası için hepsi vergiden tesviye #dilmek şartile 1911 de 7,000,000 ingiliz lirasına mukabil 1923 de 33/750,000 inik Viz lirası sarfedilmiştir. Hastalık sigor. için de alâikadarların tesviye et- primlere ilâveten hükümet “e Tafmdan 1928 de takriben 7,00,000 in lirası sarfedilmiştir. Almanyaya gelince: 1918 - 1928 se intişarlolur. Bu suretle istihsal faaliyeti can ati. Sağlam istatistiklere istinat &İlandığı zaman elde hazır ve ihti. tezin ana hatlarını müklediyoruz. |yat kuvvetler bulunur. Nitekim Glas Avrupa memleketleri umumi h:rpjkov şehrindelS70senesinde vasati erkek “onunda devlete ihtiyaç zamanında hiz|için 30, kadm için 32 sene olan ömrü be * edenlerin aç bırakılmaması lüz .mujşer 1920 de erkekler için vasati 441, BAHISLER Müessif bir irtihal Esbak Tahran sefiri HasipB. vefat etti Kocaeli meb'usu Reşir Saffet Beyin Bey dün sabah irtihali darıbaka eylemiştir Merhum İstanbulda Fransızcayi o tedris eden ilk Türktür, Üperitör Cemil,Be- sim Ömer püşaler kendisinin talebesin- dendirler. Mektebi Tibbiyede ondan e- vel Fransızca hoca- lığı Ermenilerle &c- nebiler | tarafından yapılmakta idi, ğ Merhum hariciye ği memurluklerinda * : Atina bayjehbende, Pire ve Bitliş başşeh- i penderliklerinde bulunmuş, 10 sene şu- ra devlet azalığı yapmış, Şirketi Hayri- yeye reis olmuş, bilâhare diplomasi mes kadınlar için 52.22 seneye çıkmıştır. Sonra hayatın uzunluğu yalnız artmış değil, ayni zamanda daha sıhhatli ve kuvvetli yaşamak ihtimali bulunmuşt- ur. Bunun en mühim sebeplerinden birisi de şüphesiz muaveneti içtimaiye- dir. Buna mukabil usulün fena cihetlerine gelince; evvelâ işsizlerin ihtiyacatı za ruriyesine sarfedilen milyarlarla on- lara iş temin edileceği iddia edilmekte dir. Halbuki vergileri ağırlaştıran mu aveneti içtimaiye masrafları işlerin dur gunluğunu arttırmaktır. İşsizliğe çare işsizlere ölmiyecek kadar para vermek değil, işsizliği ortadan kaldıracak sus rette istihsal sistemini, sanayii ıslah et mektir, Fakat muavenet sisteminden en bü» yük fenalığı milyonlarca kimseyi işsiz- liğe alıştırmasıdır. Atalet her kes için tereddiyi mucip olur. Dünyada 10.000.000 kişinin işsiz olduğunu düşü. nürsek bbunun ehemmiyetini anlarız. Fakat bütün bunlara rağmen yardım- dan vazgeçmeği kimse aklından geçir- memektedir. Çünkü bunun ihtilâl do- Zuracağı muhakkaktır, Ekmeğini kat iyen bulamıyan bir kimse ilk yapacağı onu başkasının elinden almaktır. Nite İeğine dönerek Tahran sefiri kebirliğine teyin edilmiş, İstilana kadar orada kal- mıştır. Merhum Servetinin büyük bir kısımın Hilâlinhmer ve Darüşşafakaya bırakmıştır. asil, temiz, malâmatlı, ahlâkı seciyesi metin ve yüksek bir zatt. Allah rah- met eylesin, Cenazesi dokuz buçukta Çarsısındaki, ikametgâhından kaldırılarak Beşiktaş (iskelesinden Şirketi Havriye idaresinin tahjşis etiği bir vapura on bu- çukta irkâp edilerek Boğaziçinde Sarıyerde öğle namazı kılınacak yine oradan va. purla Anadolu kavağına gidilerek mer- hum aile kabristanına defnolunacaktır. Ayni vapur cenazede hazır büluna- cak zevatı İstanbula getirecektir. bugün sabahleyin Şişlide © Bulgar Dişlere dikkat Yüz neden şişer? Bu sütunlarda ağız ve dişlere temiz bakmanın faidelerinden bir kaç defa bahsettik ve bunun ağızda mevcut diş lerin muhafazası ve o derecede fazla a ri in © |hizmet ifa etmesi için ve xaman zaman Amerikada iktisadi |terbirerlerine hirhastalık arız olarak buhran kaybedilmeleri için lüzum olduğunu kim Almanyadaki tecrübeler de buna ispat etmiştir. Demek şimdiki halde bu usule de vamdan başka çare yoktur. Fakat bü- tünAvrupa harbin geçici bir tesiri zan- nettiği işsizlik afetinin daimi bir yük © larak sırtında kaldığını görmektedir. € ait resmi Deutsche Sozialpolitik * hüzaran 1927 senesi zarfında teşrini- ve könunuevvel aylarında işelk'ik tı devlete 7,000,000 ve S2,008,000 mal olurken ertesi senenin ay» Mi aylarında masraf 76,000,000 den 113 Milyona çıkmıştır. Eskiden beri deva “den hastalık, tifüs ve saireye mahsus 'i ise 1913 te bil milyar iken 1128 4 milyara çıkmıştır. Gerçi Alman şerait gayri tabiidir. Fakat *yni ffüü İsveçte de görüyoruz, Bu mem te içtimai muavenet bütçesi (5 takriben 20,000,000 kravndan 1925 100,000,000 kravna oçıkmıstır. Maamafih bu masrafnı ancak bir kıs. Mi tekikimizi alâkadar eder. Ayni hadiseyi diğer memleketlerde görüyoruz. İşsizlik tazminat Holan- da 1919 da 1 milyar 800 milyon flo- 1927 de 6 milyar florine çık vw Ür. Danimarkada muaveneti içtimsiye 1928 de 82,904,000 florin merkez' bütçeden 93,000,000, florinde mahalli büteelerden sarfedilmiştir. Belçnkada Ayni maksat için 569,000,000 frank sur- Tedilmiştir, Hatta Avrupanın yeni ni- kümetleri bur kalmışlardır. Meselâ Lehistan 'a hastalara yardım için 1924 te 63,000,000 #eloti sarfedilmişken bu miktar 12927 161,000,000 e çıkmıştır. Muhtelif memleketlerden aldığımız Me rakamlar gerçi biribirlerile kabili de ayni şekilde harekete mec/1$ sentten 10 sente bakır 18 sentten 2 maz. Iktısadi buhranbeynelmilel bir me-|bilvesile anlatmağı çalıştık. Bugün söle olarak tetkik edilmez, ve yalnı|de ağız ve dişlerini temiz tutmıyanlar- "memleketimiz nazarı dikkate almırsajda diş çıkardıktan sonra vukua gele .yanlış neticelere varılır. Bu makalemiz |bilecek arıza ve rahatsızlıklardan bah- lerinden iktibasen son aylar zarfındalne riayet edilerek temiz bulunan bir İ Amerikanın vaziyetini hulâsa edeceğiz |ağızdan diş çıkarmakla ömründe hiç Cemahiri müttehidei Amerikada ik-Jitina görmemiş bir ağızdan diş çıkar- tısadi vaziyet gün geçtikçe fenalaş-|mak arasında netice İtibarile çok fark maktadır. Memleketin en meşhur ve/Yardır. sağlam müesseselerinin hisse senetle) (Ve bir diş tabibi veya dişçi temiz ol ri en aşağı yüzde elliye kadar tenezzül mıyan bir ağızdan dişçıkarmak için göstermektedir. Meselâ beynelmileliçok düşünür. Zira, böyle bir ağızda telefon ve telgraf kumpanyasınm da./külliyetli miktarda bülunacak mikrop- ha on dört ay evvel 149 dolara satılan|lar, çıkarılan dişin çukurundan gire İhisseleri son zamanda 25 dolara inmişjrek envai türlü hastalıklar yapabilir. İtir. Radyo kooperatifi hisseleri bir se-|Sonra hasta mütehassısa müracaat el ne evvel 114 dolara satılırken hugün|der (efendim, geçen gün dişimi çıakr- /20 dolara satılmaktadır. Bu tenezzülün|dınız. Bakınız yüzüm şişti; üç gecedir! mecmuu akla hayret verecek bir dere.İde uyku uyuyamıyorum) bunun kaba. cededir. Yalnız Nevyork borsasmda!hati kendisinin olduğunu, ağzını temiz müseccel hisse senetlerindeki tenezzü)|bakmadığı için bu hale uğradığını söy takriben $.000,000,000 dolardır. ler, inandıramazsınız, O, sizin dişi iyi Ayni tedenniyi eşya fiatlerinde de|çekmediğinize ve yahut ilâcınızın kötü görüyoruz. Geçen sene 1.40 dolara satıJolmasına hamleder. Halbuki hiç hakkı lah buğdayın fiatı teşrinisaninin son|yoktur. Çünkü temiz ağız ve dişlerde haftasında 72 sente inmiştir. Pamuk!diş çekildikten sonra böyle geyler ol. buçuk sente, ipek 5 dolardan 2 dolara! (Onun içindir ki bu noktai nazardan düşmüştür, Bu liste ilânihaye uzatıla-'da dişleri temiz bulundurmak lâzım. bilir, Ortadaki hakikat her nevi iş adadır. mı ve sermayedarların mühim miktar! (Not: Karilerimizin dişe ait soracak. da zarar ettiğidir. Bu ise ticari faali-|ları euallere ve müşküllerine bu sütun yeti durdurmuş, itimadı sarsmış, ve telarda cevap vermeğe çalışacağız. yese değildirler, Fakat bunlar bi- ?8 asri devletlerde gittikçe artan bir ın işsizliğe ve içtimai muavene İ€ sarfedildiğini gösterir. Artık fa-irli şahsi bir kusur neticesi olduğ na İhanılmamaktadır. Bu muavenet usulünün iyi tarafla tina Şu noktalarda toplıyabiliriz: şebbüsü şahsiye mâni olmuştur. Diştabibi Eldeki son aya alt en son istatistik- Suat İsmail ehe pzmenmeemomayan” MABGEDAMSANEN esere rr ler tenezzülün tevakkuf etmek istida-|zaran ise yüzde 4l tenezzül göstermek! dımı gösterdiğini, fakat fiatlarm he tedir. nüz tereffü etmek şöyle dursun nispe Otomobil ve İnşaat faaliyetindeki ten yavaş olmakla beraber inmekte de- durgunluk tabii demir istihsaline de te vam ettiklerini göstermektedir. Tesri| gir etmiştir. Eylülün son haftasındon nisanide teşrinievele nispetle | gıda tesrinievelin son haftasına kadar bu “İsedeceğim; bir seyyar kitapçıdan... Bu 7 — VAKIT 22 Kânunevel 1350” m3 | MEMLEKBTITE VAHIT | Hükümet çiftçiye yardım ediyor Akhisarda tasarruf — çocuklara Kimsesiz ve himayesiz yardım. Akhisser muhebirimız yazıyor: Hükümeti cümhuriye zürraa karşı bir himaye veşefkat asarı olarak traktör kullananlara mazbata usulü ucuz gez vermekte idi bu usul mahzuruna meh. ni kaldırlımış ise de hükümetin renç- berler taahhüdü olmzmakla beraber zürral zarardan vikaye için ellerinde bulunan traktörlerin bedellerini verme ğe karar vermişti. Kazamızad bulunan 33 traktörün yüzde on yıpranma payı- tenzil olunduktan sonra kırk bin kü- sur liraya baliğ olan bedelleri ziraat bankasından ödenmek üzere emir ve rilmiş ve muamelesi hitam bulan on ye di traktörün on sekiz bin küsur Jira havalesi ziraat bankasına gelmiş ve ashabına verilmeğe başlanmıştır. Renç ber hükümetin bu şefkat ve atıfetir. den çok memnun kalmıştır. Milk iktisat cemiyeti Ticaret odası azalarından bu kere bir milli iktısat ve tasarruf cemiyeti teşkil olundu. Heyeti idaresine eczacı Esat Bey manifaturacı Halit Bey tüc- cardan Çavuşzade Hacı Hüseyin Uey- ler seçildi gayesi İsmet Paşa Hazret- lerinin milli tasarruf hakkındaki nu- tukları tarihi mebde olmak üzere bir hafta müddetle ticaret odası salonun- da bilümum yerli mallarla bezenmis bir meşher açarak iktisat ve tasarru- fun faidesi veyerli malı kullanılm sı hakkında tergipkâr filimler göster. mek suretile halkı ve gençliği harekete getirmek olacaktır. Müteşebbislerine muvaffakıyetler dileriz. Çocuklara yardım Akhisar senede beş altı milyon vari- dat getiren ve altı bin hanede on sekiz! bin nüfusu mütecariz bir şehirdir. An- * cak Gazi mektebi ve Misakı milli mek- !tebi namında ilk tahsili gösteren iki mektebi vardır, Ana mektebinde ve er- ta mektebinden mahrum olduğu için ge rek ilk mektebe girmek çağında olmı- yan çocuklarla orta tahsili taşrada orta mekteplere giderek tahsil edemi- iyenler nieti maariften mahrum kalarak sokak ortalarında sefil kalmaktadır. Memleket rençber memleketi olmasi- hasebile ana mekteplerine şiddetle ih- tiyaç vardır. Yedi yaşına gelmemiş çocuklar 'k mekteplere alınmamasından ve ekseri. sinin reçber çocuğu olmasından hami» siz ve himayesiz kalmaktadır. Her i- ki mektepte ondan fazla birinci snf şubesi olmakla beraber daha da suuf teşkiline ihtiyaç vardır. Heriki mektep senede elli altmış talebe çıkarmakla dır. Çıkan talebenin pek azı orta tah- sili için taşra mekteplerine gidebili- yor. Pek çoğu gidemiyerek netice itiba- rile bu çocuklar tahsiline devam ede- memekle beraber bir san'at sahibi de o- lamıyorlar. Faidesiz bir adam olarak kalıyorlar. Bunun için her halde Ak- hisarda bir orta mektep tesisini pek kıymetli maarif vekilimiz beyfendi Hazretlerinden kazamıza bir yadigâr ları olmak üzere bekleriz. Misakı milli mektebinde tefrik olunan elli fakir çocuğa muallim beylerin delâletile as- habı mürüvvet ve hamiyetten her gün sıcak yemek temin edilmektedir. şefkatli muallimleri ve hamiyetli hal krmızt tebcil ederken Gazi mektebinin de bu emri hayre iştirakini temenni « deriz. Bu AKHİSAR Asım » Sırtındaki heybe ile köyden köye dolaşan Adapazarı, 2 kânunuevvel (Vakıt) —Kastamonu muhabirimiz Talât Müm tazı kulakları çınlasın; Düzceden İş- tanbula dönüyorum. Gazeteci arkada- şım Kastamonunun gece hayatından bahsederken, benim Düzceden gönder- diğim mektuplardan bahsediyor ve be: nim bu mektuplarda ne ufak tefek, ne hurda şeyleri mevzu olarak aldığımı söyliyerek hayretini gizlemiyor! Hal buki ben bukanantte değilim. Anadu'u, bir muharrir gazeteci için heniz işlen- memiş bir servettir, Orada tetkik edi- lecek, yazılacak daha ne güzel şeyler var, Bir şehri, bir kasabayı anlatmak için sade onun yollarından, evlerinden, çar şılarından, umumi (manzarasından bahsetmek kâfi değildir. Bir de kasabanın karakterini vücude getiren ona mevcut renklerini ve şekillerini veren yerli halk vardır ki, bu halkı da ihmal etmemek lâzımdır; hele bilhassa kasabanın tipik adamlarını. İşte ben bu mektubumda, Düzerde tesadüf ettiğim garip bir adamdan ah adam genç bir softacıktı, sırtında bir kocaman heybe ile çarşı pazar dol:şr. yordu. Elinde ve koltuğunun altır.da bir hayli kitaplar vardı. Bir gün merak edip bu seyyar kitapçıyı kahvede yö- içılara havale etmeli. adam... lüler bu kitapları okurlar, pe Vay canına be. Demek köylü kara başlı tecvit ile mızraklı ilmühal ve da ha bilmem neler okuyor ha... Genç softacık benim bu kitaplara yağlı müşteri olamıyacağımı anla' Giderek masanın üstünden kitaplarını topladı, yine ayni yarı dua, yarı £© zel avazesile başka masalara teveccül etti. ! Bu genç kurunu vusta adamı, kölü İlçin muzır bir mahlüktur; bu köhne bu eski, bu berbat kitaplar köylüyü m yuşturuyor. Bana kalırsa, bilhassa kö lerde bu eski harflerle taş basması ki- tapların satışını menetmeli.. Fakat A- nadolunun her tarafında dolaşan bu kitapçı softacıkları da boş bırakm:- i malıdır, Hani bir aralık Paristeki Ha- set kütüphanesine Anadolunun her ta- rafında kütüphane açmak imtiyazı ve rileceğinden bahsediliyordu. Haşet mü essesesi Anadolunun kuş uçup kervan göçmiyen yerlerine varıncıya kadar ye ni kitap vegazete tevzi edecekti. Hayır, bu işi Hasete vermemeli çünkü başar» maz. İyisi mi işi yine bu seyyar kitap. Allah bilir va, bu adamların kitap satmak için Anado luda ayak basmadık toprak burakıma; dıkları muhakkaktır !.. Gök Kay nıma çağırdım, gazel gibi sesine tunaf bir makam verip kitaplarımın isimleri.| Beşiktax vangını | Evvelâ muavenet için sarfedilen pa-|fiatları yüzde 2.8, mensucat fiatları) mendiferlerin naklettikleri eşya mikta)ni sayarak geldi, offf... müthiş hacıya:| 13 iştira kuvvetinin artmasına sebep «|27 nispetinde tedenni etmiştir. ri da mevsim nazarı dikkate alınırsa|$! kokuyordu. Burnumu tıkayıp şöyle dur, Çünkü ihtiyarlık sigortası dolalıda| o Sanayie bakarsak orada da bühra:| teşrinisaninin son haftasında çok azalİbir çırpıda kitaplarma göz gezdirdim. | Ye büyükannelerine bakmaktan müs|nın devam ettiğini görüyoruz. Teşriri:| mıştır. Yahu ne eski kitaplardı bunlar; aş tağni kalan bir aile muavenet için veJevel zarfında otomobil imalâlı bir ay) © Buhranın işsizlik ve yevmyieler Üze-| basması Aşık Ömerler, Şah İsmailler, Yilen meblâğla gıda ve elbise alahilir.Jevelki 203,244 e muakbil 141423€ İn-rindeki tesirine gelince: Bu sehenin Sakmdralar, HoyHinimlük, hiklysleri, Pier bu olmasa İngiltere ve Almanya|miştir. Ağustosun son haftasında bu) teşrinisanisinde işsizlik geçen seneninİGlile Sitemkâr, Arzu ile Kambe: 5 » ir.) havayici zaruriye piyasası şi“ 'ı)miktar 7,954 e, teşrinisanide ise 5,804 €layni ayina nispetle yüzde 19.7 fazla, Beril dari, Amine Hayri Mazaka di durgun olurdu. Netekim g-yri|düşmüştür. Tabii satışta da inhitat var'İyevmiyeler ise yüzde 27.7 daha azdı. : > Depo sehibinın tehliye edim esi şüpheler uyendırdı Tütün tüccarı ve yangın çıkan tütün deposunun sahibi Salim Nuri Bey tevkif edilmişti. Fakat bir müddet sonra serbest bıra- kılan Salim beyin bu serbest bi- İâbil miktardaki işsizliğe rağmen ıç-Jdır. Amerika dahilinde 1929 ey1t0ndü| Yani takriben geçen sene iş güç sahili elli muızraklı ilmihal ve saire ve sa- çaki ay breeze Gİ klan ölenlerin miktarı İngilterwte| kayit ve tescil edilen 304,442 yeni oto-'olanların beşte biri bu sene işsizdir., ©“ iz Bi 199 da 1913 e nazaran azalmıştır. *913İmobile mukabil bu sene O eylülde/Demek en müreffeh memleketlerden o | (Seyyar kitapçıya: tahkikatın rek Fe İ€ sihhatte kalacak kadar varidata kt-|180,750 otomobil tescil edilmiştir. İnİlan Amerikada bile nüfusun mühim bi? — Bu kitapları ikm alıyor, kim oku. YAŞ göstermiştir. Lekrar dE 1 malik olmıyan 4,000,000, kişiye mukulşaat faaliyeti de bu senenin teşrinsa:İkismı gelen kışı İşsiz ve parasız kar-|Yor, diye sordum. i yan bu tahkikat Salim beyin tah- bir 1924 te 2,000,000 kişi vardı. nisinde geçen senenin ayni ayına nazs)sılıyor, — Çok, dedi, köyleri dolaşırım, nah, liye edilmesi noktası etrafında Saniven muavenet'için sarfedilenjran yüzde 17.2, 1928 teşrinisanisine na- Fazıl Hakkı bu heybe her gidişimde boşalır!.. köy.) tamik olunacaktır.