13 Aralık 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

— 6 — VAKIT 13 Kânunevel Başvekilimizle Mühim Bir Nutuk Söylediler (Öst tarafı birinci sayıfamızda) Hafta içinde Vekiller, bazı meb'us- Jar ve Milli Tasarruf Cemiyeti Relsi ve azaları da birer konferans verecek” lerdir. Ankara, 12 (A.A.) — Başvekil İs. met Pş. Hazretleri bugün saat 15 te Türk Ocağında irat buyurdukları nw tuklarile tasaruf ve yerli malı haftası nı açmışlardır. Ps Hazretleri ocak salonlarını doldurun kadın, erkek bü- yük halk kalabalığının alkışları arasın da kürsüye çıkmış atideki nutku söy- lemişlerdir: “Bir sene evel bugün Büyük Millet Meclisinin kürsüsünde millete büyük bir milli buhrandan resmen haber ver miştik. Mili paranın göz karartacak bir sür'atle sarsılıp düştü günleri ha tarlayınız. Mütemadiyen ecnebi dövizi talep eden ihtiyaçlar karşısında birik. miş bir servet olmaksızın halin deh- şetine kara gün bekliyenlerin zehir sa çan sistematik (propagandaları inzi- mam etmiş ve her şeyden vahim olarak vatandaşların milli paraya, milli ikti. sada itimatları sarsılmıştı. Bu çetin! a 'M. Re 193 bir sene zarfında çok şükür yine yüz! akı ile atlattığımız büyük tehlikelerden biri idi. Şimdi vatandaşlar © vaziyeti hissi selimleri ile çok soğuk kanlı mü İ talea etmeğe muvaffak olmuşlardır. İşte Efendiler 12-12-1929 dan 12 kü- nunuevel 1930 a bu imtihanlardan ge- çerek girdik, Bugün vaziyet nedir? Mali ve iktisadi vaziyet sağlam bir müdafaa cephesi yüreğimizin içine ka dar itimat dolu olarak kurulmuş, dert ler olduğu gibi meydana çıkmıştır. Mil li para aylardanberi 1030 — 1035 ara sında kendini kurtardı, ve 12121929 da heyecanlı bir sukut karşısında bu. Ilanmağa o mukabil 12121930 da açık günler için bir milyon İngiliz liralık bir ihracat fazlalığı kaydeyledi. Mey- dana çıkan başlıca dert ise geçen sene bahsettiğimiz mes'eledir. Yani iktısa- di açık, tediye muvazenesindeki açık İtir. İktesadi açığımız diğer tabirle te diye muvazenemizdeki açığımız bilhas- sr temas ettiğimiz bir maruf mütehas İsınin fikrince üç milyon İngiliz lirası kabul olunmak lâzımdır. Bundan iki lüzum çıkar. Birisi devletçe alınacak rasında muvaffalıyetli rabıtalara ta: vasşut etmiştir. Bu tavassutlar vatan daşlar arasından her iki cephede ve iyi niyetle telâkki olunmuştur. Milli ik. tsat mücadelesinde iktisadi teçhizat için elzem olan büyük ve esaslı vasıta, sermayedir. Sermayeiçin hariçten ge lecek muvakkat ikrazların kıymeti söz! götürmez. Fakat asıl milli sarmaye mil letin kendi tasarrufu ve biriktirmesile temin olunmalıdır. Her ailenin suhu- letle biriktirebileceği mütevazi paralar la en devamlı ve €saslı milli sermaye lerbirikebilir. Mili tasarruf ve ikte sat cemiyetinin millete bilhassa öğrete ceği şey ufak tasarrnflardan milli ser mayenin nasl birikeceğini anlatmak» tar. Efendiler; bugünün iktisadi mücade- lesinden bahsederken sözlerimi bir esas h noktaya işaret etmeden bitiremiye- ceğim. Görüyorsunuz ki milli iktısat bahsında açıktan ve kendi kendini ye- meklen kurtulmak, sonra (aktif bir iktısadi inkişafa girmek, o hükümetçe - ve milletçe birçok teşkilâta ve içtimai) Karşılaşacağımı düştinüyormuyum.| iade etti. Şimdi, deminki gibi tedbirlere lüzum gösteriyor. Hükümeti (o Zavallı. Fakat ne yapayım Liliyi bile düşünemiyorum.. a ahval içinde biz millete tehlikeyi oldu.| tedbirlerle üç milyon isterlin açığı kı-| teşkilâtının ve milli teşekküllerin iktı- ğu gibi haber verdik. Düşündüğümüz! pamağa çalışmak diğeri milli hayattan)sadın her sahasında müdahaleleri zara tedbirler ise gökten inen tılsımlar gibilbu açığın kapanmasına yardım aramak.İri görünüyor. Müdafaayı istihsal ve derhal şifa veren şerler değil. İnsan- ların soğuk kanlılığı ile ve azmüsebat ile tatbik olunabilecek usuller ve ted- birlerden ibaretti, Evvelâ Oo milletten kendi yaşamak kabiliyet ve Kudre$ine| itimat istiyorduk. En çok ehemmiyet Yerdiğimiz âmil bu idi. Türk milleti büyük tehlikeler kar- gısında mahsusatından olan itidali ve nefsine itimadı derhal uyandırdı. İçin- de bulunduğumuz ve daha maruz kala <cağımız ihtimalât ne kadar ağır olursa olsun behemehal kendi mevcudiyetini muhafaza etmek İçin her tedbiri alma- ğa bu uğurda her mahrumiyete katlan mağn kat'i bir azmü karar (gösterdi. Bu çetin kararlı çehrenin (karşısında tehlike denilen ifrit ilk hamlede derhal tevakkufa ve tereddüde mahküm edil miştir. Büyük M. Meclisi hükümetini kötü niyetlerin fena kasitlerine uş İden bahsedeceğim. Fakat milli haya-İlerimizi teşkilâtlarla takviye etmeğe Her halde milli maişetin tanziminde|satış hususunda milletler mütemadiyen memleketin iktısadi açığını arttırmıya-İteşkilâtlara gidiyor. Bizim takip ede- cak tasarrufkârane bir milli hayat kurleeğimiz yol da ancak (teşkilât âlemi! mak mecburiyeti vardır. Size açığı kaliçinde mütemadiyen kendimizi teçhiz| pamak yolunda hükümetin mütema-letmek ve muhtelif sahalarda ferdi ve diyen almağa mecbur alduğu tedbirler)çaresiz kalan müstahsil ve müstehlik İm tanziminde takibine mecbur oldu-İçalışmaktır. Hatta nazari olarak ken- Zumuz tasarruf lüzumuna ehemmiye *eldilerini ferdiyetçi ve liberal zanneden işaret edeceğim. lerin bile bizzarure karşısında hükümet Milli İktısat ve Tasarruf Cemiyeti|ten yani onun yardım için teşkilâtları vücuda gelmesini ibram eden bir anu| olmamasından şikâyet etmeleri mâni- sebebi göstermiş oldum. Milli alış ve.|dar değil mi? Bu tabit sebeplerdir ki rişi açıktan kurtaracak bir milli maişet| biz hükümetin memleket iktısadiyatma tarama alışmak © mecburiyetindeyiz.|her sahada yardımer müdahalesi ve Yoksa milli bünye çürütücü bir fakrüd|teşkilâtı ile hükümetin vazife ifa etme demin tehdidi altındadır. Cemiyet, bü|si lâzrm geldiği esasmı takip ediyoruz. tün vatandaşları intibaha davet eden| Memleket ihtiyacını vefa eden bu hat faaliyetinde ilk sene iftihar edeceğimiz): hareketimizde milli teşekküllerden muvaffakryetler elde etti. Mit tasar.) Muzaharet © bekliyoruz. Milli iktrsat ruf ve milli iktisat için cemiyetin tavsi.| mücadelesinde muvaffakıyetli ve hayır fevkalâde salâhiyetlerle teçhiz eylemiş! yelerine bütün ailelerimizin bir gözüllt bir mevcudiyet gösteren milli Iktisat #i. Fevkalüâde salâhiyetlerin icabında've bir kulağı daima açılmış olmalıdır,|ve tasarruf cemiyetine hepimiz yardım kullanılması ne kadar zaruri bir müda-) Cemiyet neştiyatında yiyecek ve giyeletmeliyiz. Cemiyetin teşebbüslerini ta- fan ise, bu salâhiyetlerin mütelâşiya- cek o.arak bize yüz milyonluk mevzu) hakkuk etirmek için alâkadarların şita- İlar gösteriyor. Hepimiz bu mevzular|bi lüzumunu bilhassa bir milli vazife ne ve yanlış istikametlerde tatbiki o derecede tehlikeli ve cemiyeti uçurum.) üzerinde imali fikretmeğe o mecburuz.|olarak göstermek isterim. Cemiyetin sergileri kongreleri hakikaten hepimiz. lara sürükleyici olabilirdi, Hükümet| Meseleye yakından temas edince göre- fevkalâde tedbirlere müraeatte son de-|ceğiz ki sadece açığı kapamak için çok|için istifadelidir. Geçen seneki sanayi rece sabırir davranmakla alâkadar ve|çalışmak ve senelerce çalışmak lâzım.|kongresinde salâhiyettar ağızlar esaslı hüsnü niyet sahibi müesseselerin teş-Idır, ihtiyaçları bize söyledi. Sanayi kongre riki mesaisini temin etmekle haiz ol) ( Efendiler ihtiyacımızı tahdit ederek sinin tekliflerini ve mütalealarını ihti. duğu fevkalâde sulâhiyetlerinin muhteİve kendi mahsul ve mamulâtımıza rağiva eden kitap milli iktısatçılar için iyi mel bütün mahzurlarından memleketin #iyanet etmeğe muvaffak olmuştur, Tedricen fakat mütemadiyen salâha| yürüyen mali vaziyetin azami derece- de teşevvüşü için uyandırılan yeni müş külâlım hakkından da gelmeğe mecbur olmuştur. Mali ve o iktısadi vaziyetin ümitsiz olduğu, gibi dabili ve harici kasti ve mübalâgalı bir manevi hava içinde bir de şarkta vasi mikyasta te cavüze maruz kaldık. Bu büyük hâdi- seler karşısında cümhuriyeti muhafaza vazifesinin vatana yüklediği canca; ma Ji ve iktisadi noktai nazardan büyük fedakârlıklar kötü niyetlerinin tam) inkisarı hayallerile ve her halde bun- ların beklendiği mal, cihansümul bir iktisadi buhranın memleketimize bitta- bi temas eden şedit tesirleri bizim bu nazik senemizde ayrıca göğüs vermeğe mecbur olduğumuz bir âmil olmuştur. İhracat metalarımızı teşkil eden zirai mevat fiatları üzerinde dünya da düşkünlüğü. ile alelümüm istihlikâ- tan azlığı elbette menfi tesiratını gös- terecekti. Mahsullerimizin çeşilti ol. ması sayesinde mukavemet edebildiği. miz bu fiat buhranından müteessir © lan vatandaşlarımız talisiz bir nasi be olarak kötü ve küçük ihtiraslarm! mütemadiyen ve esası hariçten gelen belabinane ve faalâne telkinatına ayrı- en maruz kaldılar. Etrafımızda ve pek çök memleketlerde âfet halini almış be lunan fiat düşkünlüğünün bizde bin nisbe 6 da mahza çeşit mahsul ile ka- naatkârlık yüzünden kabili tahammül bir derecede bulunmasını, güneşlerini bekliyen mahlüklar zehir saçmak için fırsat bilmişlerdi. İtirsf etmeliyim ki İduğunu daha bol daha geniş mikyas- bet ederek varacağımız ilk netice an- cak açıktan kurtulmak olacaktır. Bu ne Üce ile ancak bir tedafüi vaziyet temin ledebiliriz. Fakat bu vaziyet ve tedbir ler inkişafı ve ilerlemek temin etmeğe! kifayet edemez. Memleket muhtaç ol- ta tederik edebilmelidir. Her nevi milli ve medeni ve İktısadi tesisat için hariçten çok malzeme almağa mecbur! olacağız. Şu halde asıl netice hariçten satın almamak kabiliyetimizin artmas İyani harice satacak © kıymetlerimizin çoğalması lâzımdır. Mahsulümüz çok jolmalı ve satabilmeliyiz. Hükümet bütün tedbirlerinde bu gayeye yürüme ğe mecburdür. Mes'elenin çok mücade İeli ve çok mulâk olduğunu xikretmeğe| hacet yoktur. Bu hususta asi âmil milli iktısatta milli (teşkilâttadır. Milli tasarruf ve iktısat cemiyeti tini Oifa etmeğe çalıştığı (Oyüksek hizmetlerden biride bu lüzum ve intibah fenni bir surette millete anlat! mağa çalışmaktır. Milli iktisadın hi- maye ve teşvikinde bilhassa mücadele etmeğe mecbur olduğumuz içtima afet milli satıcıların bir intibah devrinin ken! İdilerine verdiği vazifeden tegâfül et- bir mercidir. Cemiyet önümüzde bir İziraat kongresi toplamak teşebbüsünde dir. Memleketin her tarafında halk ve hükümet teşkilâtınca azami derece- de alâka ve müzaharet gösterilmelidir. Memleketin ne kadar çok aksamından iştirak edilirme memleket vaziyet ve ih tiyaçları o kadar isabetli tezahür etti. rilmiş olur. Efendiler; hükümet ve halk teşki. ERE mr Böyle ne kadar geçti bilmiyo- rum. Bir murıltı ile kendime gel dim. Iki kişi konuşuyordu. Önce ne konuştuklarını seçemiyordum. Sesler yavaş yavaş vüzuh peyda etti, Gözlerimi açmadan dinle- dim. Jorjet ile 5. hanım: — Ah deli kır, diyordu, ne yaptın, bak halâ kendine gelme- di. Eğer bir şey olursa mahvolk- duğum gündür. Kocama ne de- rim? — Bir dektor çağıralım, — Delimisin? Nasıl oldu bu iş derse ne deriz? — Onu sonra düşünürüz bak ben ne yüzle bir daba onunla kendimi kaybettim.. — Hayır, doktor çağıramayız, bizim doktoru çağırsak olmar.. Yabancı bir doktor gelse ya karakola haber verirse Jorjet elini alnımdan geçiriyor- du. Başımda ince bir sızı vardı. Şakaklarım ve ensem ıslaktı, keskin bir kolonya kokusu bur- numa geliyordu. Şöyle bir ken- dimi yokladım. Iyi idim. Bu ha- reketini Jorjet görmüştü. — Aman, dedi, kendine ge- liyor. Şimdi ben ne diyeyim, Sen meşgul olsan. S. H. cevap verdi: — Evvelce düşüneydin, ben we diyebilirim. Gözlerimi açarak S, Hanıma cevap verdim. — Hiç, asıl ben çok mahcu- bum ki sizi böyle müşkül bir vaziyete soktum. Müsaadenizle ben gidiyorum. Ayâğa kalktım. Elimi başıma götürdüm. İpek bir mendille sa- rılmıştı, olkisi de susuyorlardı. Aynanın önüne giderek sargıyı düzeltmek istedim. Mendil kanlı idi. Yüzüm sararmıştı: — Rica ederim... Jorjet çok mahçup oldu.. Kendisini affet- menizi... — O, diye sözünü kestim, zararı yok.. Hem bütün bunlâr artik olup bitti. Uzatmakta bir mana da yok.. Matmazel Jorjetin hareketini tabil buluyorum. Ken- disi için tabii. YAYA isimiz Çok —z Asmalımesçit: Romanımsı hakikat, hakikatimsi roman:13 Kendime geldiğim zaman başımda bir sızı vardı i süme doğru çektim, mukavemtt ra gr > Gülerek cevap verdim: — Öyleya, gayri tabii hisle malul olduğunuz için her gi tabii hareket size göre tabiidir Başı önünde, yanıma yak mıştı. Ceketinin düğmesi ile nuyordu. O zamana kadar ii mediğim bir sesle, çok ka bir sesle! — Bütün kalbimle beni ai menizi rica ediyorum. İlk olarak hayatımda böyle bir det anı geçirdim. Fakat olunuz, artık tamamen değişti imi hissediyorum. O eski bi lerden bir şey kalmadı.. bu def biliyormusunuz ki beni kendim” lıyormusunuz, ben eskisi değili” Gözlerini gözlerime dikmiş O anda Jorjete karşı büyük pir iştiha duydum. Bütün ile sanki vücudumu manyetizd€ ediyordu. S, H. o aralık çıkmıştı. Jorzete sordum: — Söyledikleriniz doğru ml — Evet, dedi. Birdenbire ısırarak onu göğ edip etmediğini anlamadan di daklarından, ıssırırarık öptü” Epeyce uzun sürdü. Sonra hm başıma geldi, ve bu “kabi hareketimden utandım. Bir kolumla belimden tuttf ğum Jorjetin başı vmuzu düşmüştü. Gözleri kapalı Ağzı, daha doymamış ve ağıl? arar gibi yan açık uzanıyord” Kolumla, vücudunun örper geçirdiğini hissediyordum. kat bunun hiddetten olması # muhtemel idil Kim bilir, belki 4* bana karşı yaptığı hareket unutturmak, bir nevi ödemek gibi telâkki ettiğinden onu ÖP meme müsaade etmişti, Cu mal beni çok müteessir ediyö” du. Kendi kendimden nefrti ediyordum. Bunları bir and düşünmüştüm. Jorjet, gözleri” açtı, baygın bir halde idi, Dab* ziyade sokularak bir elini bo” numa sardı, dudaklarını v5 tarak: — Bir daha.. Ve daha uzu” dedi. Jorjet : — ne demek istiyorsunuz ? lâtları bir tek iktısadi varlığın uzuvla rı gibi çalışmalıdır. Bizim maksadı/ öne miz ve siyasetimiz böyle bir ahengi te-İne gelmesi mes'ut bir muvaffakıyettir. min etmeğe çalışmaktır. Bu haftanın en büyük kıymetini biz milli vazifelerimizi cnalı bir surette ha! Kâzım Pş. Hz.nin ş mek ve yerli malı kullanmak milli va- hitabeleri xifelerimizin en mühimlerindendir. Tal Ankara, 12 (Telefon) — Metlis Rei-|saruf medenilik alâmetidir. Her mil- simiz akşam Ankara radyosunda irntjlet medenileştikçe daha fazla tasarruf ettiği kıymetli bir nutuk ile bütün memlediyor. Halbuki müsrif Osmanlı salta lekete hitap etmiştir. Kâzım Pş. nut-lnatı devrinden kalan bir itiyatla mille, kuna şöyle başlamıştır : timizin büyük bir ekseriyeti hesabını “Aziz vatandaşlarım; milli iktısat|bilmez, ayağını yorganına göre uzat ve tasarrüf cemiyetinin tertip ettiğilmaz. İşte biz bu kötü itiyatla mücade tasarruf ve yerli malı haftası bugünjle etmek mecburiyetindeyiz. Yarını başladı. Büyük Reisimiz Gazi Mustajdüşünmiyen, eline geçeni gelişi güzel fa Kemal Hazretlerinin himayeleri ve|sarfeden adam iyi bir vatandaş değil Ankara, 11 — Düyunu wi i miye meclisinin hükümetimizi? tırlatmasıdır. . Filhakika tasarruf et- gi İson cevabma vereceği beklenmektedir. pi B. M. Meclisi koridorundâ kim bir fikre göre, Düyunu miye meclisinin taksime sürte düyunu © umumiyeden o di ri borçlu olan diğer devletler "' rahbaslarının iştirakile toplar cak komisyonda bir sureti e elzem ve faideli dir., fahri riyasetleri altında bulunmakla! meleri ihtimalidir. mübahi olan bu cemiyetin reisi sıfatile Müstehlik vatandaşın yerli maldan! yemek ve giymek emeli müstahsil ve tandaş tarafından ihtiyaca tâbi olarak! istikametlerden biri budur. maruz kaldığımız bu manevi hücüm bu Meclis Reisimiz bundan sonra tasar muhterem vatandaşlarıma hitap etmek|rufun hesaplı harcamakla ve bize €- fırsatına nailiyetimden dolayı bahtiya-İhemmiyetsiz görünen masrafların kı. pinler edeiiiiarii MALE rim. Bugün Türkiyenin her sehrindelsılarak yapılacağını, milletin günde bi İtekâmül etmeğe çalışmak iyi ve ucuz tasarruf ve yerli malı haftası milli bir/riktkireceği beş kuruşların bir sene SOK | eeeemni yermek arzusu ve mücahedesi İle mu- bayram gibi kutlulanıyor. Bu bayram ra muazzam bir milli sermaye yığımılalâka /kabele görmezse bütün emekler heba'bir hafta sürecektir. Bir hafla ordu-|teşkil edeceğini, buna çok muhtaç ol-|fında ciddi izahat ve tavsiyelerde olur. Milli iktısat ve tasarruf cemiyetilda, mektepte, camide, sinemada, radiduğumuzu, eskiden yabancı olduğumuz|duktan sonra hitabesini şu cümle nin bilhasas faaliyetini teeviz ettiğilyoda gazetelerde ve sokakta halka ta-lmilli tasarrufun bugün bir vakıa oldu|tirmiştir; Metminünilsarruf ve yerli malı propagandası ya-Iğunu, milli tasarrufun diğer bir şekli yetle görüyoruz ki cemiyet geçen seneİpılacaktır. Ayni gayeler ayni fikirleride yerli malı kullanmak olduğunu ve|hürmetle selimlıyarak sözlerin © | zarfında müstehliklerle müstahsiller a:Juğrunda bütün milletin seferber e mahsulâtıma karşı büyük) yet veriyorum.., ITIZAR “Kadınsız memleket, ği tetrikii gl gün dercedilemedi. o Okuyucul"” dan özlür dileriz. la merbut olmak varifesi “if ii “Beni dinliyen aziz vatandasi iy