25 Nisan 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

Haydar Rifat B.davasınınAnkarada rüiyetine başlandı (Sinci sarıfadan mabaat | ta Adiyie vekili olarak husumet etmemek kabil değildir ve bu- na irtişa rezaleti münasebetile yanllan bir istidadan dolayı ta- kip edilmem hiç âmil değildir. Çünkü miskinlerden gelen oka- dar aciz savletler fiske ile dur- durulur. Bu abdal hele Ali Cenani Be- | yin evinde Rusuhi Beyin vasıta | sile kapı dışarı edildiği taribten- | beri ruyu mukaddesin gizli düşmanı olan sesrserinin burada en son şaheserini dikkat ve kıymet nazarlarına arzedeceğim. | İstanbul gazeteleri aleyhine irtişa rezaletinden ( bahsettiler (diye Müddeitumumi tarafından dava açılmiş ve möteakiben hırsızlık vak'aları çoğalıyor diye bir ba- vadis verdiğinden Cümhuriyet gazetesi aleyhine Polis müdiriyeti ve Vilâyet rarafından ve Milliyet gazetesi Yavuzun havuzdan çık- tığından ve diğer bir gazete İzmitte bir tayyare düştüğünden bahsettiler diye de ayrıca bun- lar aleyhine davalar açılmış ve bu davalar tevhiden İstanbul 2 inci cezasında bakılmakta bu- lunmuş idi. Irtişa rezaletinde (o gazalerin hükümetin giceli gündüzlü çalış- tığını pislikler varsa meydana çıkarılacağını, Hasan Beye atfo- anan 50 bin liralık otomobil mes'elesinin çılık çıktığını yaz- mışlardır ve bu son nokta üze- rinde Adliye Vekili şahlanmıştır. Gazeteler mahkemede efkârı umumiyeyi heyecana vermek maddesinden takip olundu. O madde efkârı umumiyeyi silerek heyecana vermektir. Yani | bu neşriyat ile o madde ârasın- da dünyalar kadar mesafe var- dır. Bu dava ancak hükümetin prestijini kıran bir dava idi. Çünkü gazeteler tehdit değil teskini mucip neşriyatta bulun- muşlardı. Böyle bir dava açmak için ancak Adliye Vekili kadar kör ve abdal olmak lâzımdır. Hırsızlıklar çoğalıyor fıkrası üzerine dava açıldığını mütea- kiben bir ikişer gün fasıla ile Valinin Vilâyelte paltosu, Polis Müdirinin şapkası, Valinin ma- sası Üzerindeki yeşil örtü ve Adi'ye emanet dairesindeki nukut ve saire çalınmıştır. Güya hırsız- ların hamiyeti milliyesi galyana gelmiş, Adliye Vekilinin açtır- dığı davalarm mahiyetini gös- termek istemiştir. Yavuzun havuzdan çıkmasını yazan İzmitte bir tayyare düş- tüğünü (teessüratı o umumiyeye arzeden yazılardan birincisi Mil- liyette bükümete karşı şükran hislerini beyan edecek bir işaret, ikincisi yeniden muavenet lüzu- munu teşdit edici bir haber vermek demek idi. Hal bu mer- kezde iken İstanbul müddeiumu- misi Nusrat B. 31 kânunusanide İstanbula geldi. 1 şubatta Vekâ- lete bir şifre telgraf verdi, 2 şu- batta Vekâlet bunu tervicen Eskişehirde baş müddeiumumi- liğe yazdı. 3 şubatta baş müddei umu- milik temyize müracaat ve 4 şubatta temyiz, sureti iş'ara göre siperin arkasına çekilerek bu davaların Bursaya nakline karar verdi. Aleyhine dava olu- ! dünyaya karşı | lerine hele adli inkılâptan sonra İ nan her fert kendi hâkimine teşkilâtı esasiye kanununa göre İ âticn kendi bulunduğu yerdeki hakimine tâbi iken acaba bu sureti iş'ar nedir ? Davanın baş“ ka bir şehre nakli selâmet ve emniyeti amme gibi bir mülğ- haza ile kabul edilmiş müste- şarı hal olduğu halde bu nak- lin sebebi nedir ? işte bu nok- tayı arayalım. Kenan B. telğrafında şu su- retle ( anlatıyor: (o İstanbuldaki müddei umumilik ve polis mü- düriyeti ve Vilâyet gibi yüksek makamatın davacı buluudukları bu davalarda mahkeme heyeti hissiyatına mağlüp olarak bita- raflıktan inhiraf edecekleri mü- talea kılınmakta bü hal şüpbeyi dai bulunmaktadır. Bu mütalea sekameti hayati- yane denilecek mahiyette fahiş bir mütaleadır. Bn mütalea Türk cümhuriyeti mahkemelerini, ha- kimlerini yıpratıcı, öldürücü bir cifedir. Bu mütalea Türk hakimlerinin hissiyatına omağlüp olduklarını sarahatle söyliyen merdut bir yalandır. Bu mütalea hâkimleri- mizin bitaraflığınıdan inhiraf şai- besile malül olduklarını söyliyen menfur bir bir iftiradır. Bu kimin için yapılıyor? Gazeteleri haksız (Oyere (o mahkümiyetten siyanet için Vekâlet hali şüpheyi dai bulunduğu halde asıl alâka- darlarn böyle bir şey aklından geçmemiştir. Ve ebediyen geç- miyecektir. Halk uyanıktır. Böyle olmasa meşhur inkılaplarımızn hiç bir olamazdı. Hassastır, ne yapıldığını görüyor, merak ve tecessüsle takip ediyor. Bu karar memleketin her türlü feyze ve devleti senin lâyetezelzül mem- bamdan aldığı hakiki kuvvetle yörümüş olan adli ikkılâptan, Adliye Vekilinin haberdar olma- dığına ve olacak bir hılkatte bu- lanmadığına bir delildir. Kapıta- lâsyonları atan çelik elleri bütün Türk mahkeme- böyle murdar bir iftiraya cür'et edenlerden bir besap sorsa ye- ridir. Bu murdarların namus, fazilet ve irkan o yoksullukları şöyle dursun akıl muvazenelerin- den şüphe etmemek kabil değil- dir. Bu felâket, Vekâletten ge- lerek ve geçerek tahakkuk etti- Halbuki alınan tedbirde bir manada yoktur. Noklolunan yer- de hükümetin ayni teşkilâtı yok- mudur ? Müddeiumumi mütalea- sında yüksek makamat arasında kendisini de sayıyor. Halbuki müddeiumumisiz ceza mahkemesi ne demektir ? Bursadaki müd- deiumumi dava etmiyecek mi ? Şu balde bütün şehirlerimizde ikame olunan bütün bu kabil davalar diğer şehirlere mi gide- cek? Alâkadarların yol paraları nereden alınacak, parası olmı- yanlar ne yapacak, hakkı mü- daffaa nerede kalacak? Bir kazada kaymakamın, be- lediye reislerinin, polis komiser muavininin tesiri altında bilfarz kalacağını, hissiyatına mağlüp olacağım Adliye Vekili tarafın- dan yazılıp temyizce tasdik edi- len mahkemelere kim ve nasıl inanacak? Bursa mahkemesinde temyizce sureti işara göre per- desi arkasından verilen karara riayet ve hürmet edemiyecekle- rini işte biz alâkadarlar ilk fır- satı kelâmda reddettiğinizi bizim namımıza bu yolda bir müdaha- lenin kasti olduğun anltacağız ve temyiz kararlarına karşı koya- cağız. Ba adli vazifeye maküs gö” rülse de vatani vazifeye mülâ- bestir. Hem Istanbulda Şebre- maneti, Polis müdüriyeti ve Va- li ve yabut irtişa rezaleti dava- sında olnu; ibi doğrudan doğruya Mide mmlik tara- fından ikame edilmiş nihayetsiz davalar vardır. Hatta bu me- yanda bizzat bizim idare etti- ğimiz davalar vardır. Bu dava- larda varit görülmiyen bu ihti- mal o davalarda nasıl varit gö- rülüyor, Temyizden alınan ve mahke- menin hissiyatma kapılabileceği, tesirat altında kâlacağını kabul eden bu.mütalaa evvelki gün mahkemede mes'elede alâkadar olan bütün İstanbul gazeteleri müdüri mesulleri ve vekilleri muvacehesinde alenen oknumuş- tur. Ertesi günü mahkeme hep birden istifaya karar vermiş ve telefonla hal lar edilen vekil, hepsini ayrı ayrı taltif edeceğini, kendiside böyle ilham aldığın- dan mazur ini be yan ve ricaya Müddei umumi Kenan Beyi tavassut ettiği yine Kenan Beyin kendi sözüdür. Bu facıada bir mücrim bulun- mak lâzımdır. Bu hain mücrim kimnir. Bu tüyler ürpertici, en- dişeler verici nabeca müorumlar teadat etse de ele başilar kim- ğine göre mes'uliyet daha azimdir. dır? teşkilâtı © esasiye kanunuun çiğneyen, mahkemelere, (bir çok makamlara atfen müdahale eden Türk hâkimlerini tahkirjeden Türk ceza mahkemelerini şunun ve bunun altında böyle bir mezeltin (o mevcudiyetini — ilân eden bu gerih ( zibniyet ber (Okimde olursa (olsun o kafayı ezmek ve zihniyeti ilel- ebet “söküp atmak lâzımdır. Mahkemenin heyetçe istifa et- memiş olmakla beraber bir ay içinde her birinin çekileceği görülecektir. Ey en böyüğümüz! nihayet Adliye bir haldedir ki ona mü- teallik işlerde isabete vasıl olmak isimlerin e aezu- larının tam maküsünü yapmak masadı temin edecektir. O mu- hakkak o miyarı arz ettiğine re kiymeti itibarile feda Bel Tao olabilir. Haydar Rifat B. mektubunda Adliyenin bir uçurum kenarında dolaşmakta ol. Adliye inkilâbın teşkilâtma tarbikinin bu derece (yanlış olmasında mücrim Adliye Vekilinin bulun- du söylememekte ve irti, eni eri müsebbiblerin ie ziyrsini oistemeği diger mektu- bunda icra muamelâtının çok fena olduğunu (yazmaktadır. Mumaileyh diğer mektubunda adliyeden şiyâyet ederek şöyle demektedir. — Kendi eserile sen kendin de acımazmısın, buda kendine acımamak olmaz mı? Haydar Rıfat bey Mahmut Esat beye yazdığı mektu, a da sela n yirmi satmekte, düzgün i Sl yle lal Tahlisiye işleri a bam a a mea ( Üst tarafı güncü sayıfamızdadır | zan sulh o muahedesinin verdiği salâhiyet ve şimdiye kadar bir Türk tahlisiye (kumpanyasının teşekkül edememesi yüzünden | (Senperparatos), (Lenina), (Cezar) (Kleopatra) gibi ecnebi kum- panyalar ifa etmektedir. Bünların . sularımızdan çekilip gitmesini icap ettirecek milli bir tahlisiye kumpanyasının te- şekkülünu gönül tabii bütün kuvvetile arzu eder. Fakat işe bir mütehassıs gözü ile bakılırsa bunun büyük bir sermaye işi olduğunu ve memleketimizde şimdilik yapılamıyacağını itiraf lâzımdır. ,, Deniz ticaret erkönı ne diyorlar ?.. Diğer taraftan salâhiyettar bir zat ta Necmettin Beyin bu fikrine iştirak ederek şunları söylemiştir. — Ben bunu uzak bir hayal olarak görürüm. Çünkü iş ihti- sas ve sermayeye bağlıdır. Bu yüzden tahlisiyecilik Avrupada beynelmilel bir ihtisas işi haline gr Bunda en ileri giden gilizlerle' İsveçlilerdir. Roma hdriç olmak üzere her bir Avruya limanında ticari tah- lis teşkilâtı yoktur. Bir kaza vukuunda buralara İngiliz veya İsveç tahlisiyeleri çağrılır. Hatta Bulgaristan, Romanya, Rusya gibi (memleketlerin ( tahlisi - ye işlerini limanımızda bulunan (Semperparatos) gibi Ingiliz tah- lisiyeleri görmektedir. Daha vapurcular şirketi vapamazken |.. Ecnebi tahlisiye kumpanyala- rını sularımızdan o çikarmak için bütün vapurcuların birleşip vü- cuda getirecekleri bir müessese için en âşağı (400000) lira ve Avrupalı o mütehassıslar (ister. Binaenaleyh oaylardanberi şura daki iki üç vapur kumpanyası- nın birleşip bir anonim şirket yapamadıkları . bu © zamanda böyle birşey ummak hayal de- ğil de nedir? Enis B. Atina sefirimiz Yunan hariciye nazırile uzun boylu görüştü Atina 24 ( Anek ) — Dün Türkiye sefiri Enis BR Yunan hariciye nazırile uzun bir mülâkata bulunmuş, Türkiye- nin son teklifleri hakkında talep edilen izahat vermiştir. Bu mülâkatta umum! meselelerden başka teferrusta da temas edilmiştir. Görüşülen meseleler hakkında ketumiyet mahafaza edilmekle beraber Türkiye mü- badil emlâkin umümüi takas ve mahsu- buna meylediyor. Bu teklif mucibince mübadi! emlâkin tasfiyesi meselesinin bitaral azay tevdi edildiğinden bahis beşinci madde itilâinameden tayyoluna- caktır. Mübadil emlâkin tasfiyesi hakkındaki Türk (teklifine Yunan hariciye nazın cevap vermek hakkını muhafaza etmiş ve Yunan sefirinden gelecek malüma intizar edeceğini söylemiştir. ütçe Bayram ertesi mecliste! müzakersine başlanıyor Ankara, 24 (Teleton)— Bütçe encümeni toplandı. 16 bütçenin IKöprüpar# Kanun Mecliste © iacelen müzakere © lerek kabul ediliğğ Ankara, 24 (AA) “5 Millet Meclisinin bugünkö mainda Dahiliye vekili Kaya Beyefendinin teklifi rine diğer bir varidat gösterilerek İstanbul kö mururiyelerinin ilgası hak” kanun lâyıhası müstaceliy€” tercihan müzakere edil" alkışlarla kabul olunmuşt” Bu kanun ile İstanbul nı ve Azapkapusu E ölndek dinle p inşa masarifi karşılığı Üzere bazı zamaim İf” ri paranı birinci w eki resimler otuz pars: maddesindeki nisbetlereği misli resim ilâve olun Yök hayvanları aral kamyonları bu ilâveden nadır. Kanunun üçüncü « tayin olunan müddetler makta ve Gazi köpi sına müteallik hükümler tutulmaktadır. Naklıyat i©4 şirketlerine tahsilât muk3”/ rilecek yüzde nisbeti # kanun ile yapılan za dahil olduğa halde yö” buçuk olarak tesbit olu! dır. Kanun neşri t muteber olacaktır. Meclis cumartesi toplan Başvekilimizin €€ ları 24 (AA) paşa Hz. 7 milliye bayrsfi, il nasebetile telgraf ve b cebrihâttm. kulum çocuk haftası münaseb” zih ve asil duygular izi necip Türk çocuklarını * rı cevap em vakit | dıklarından teşekkürl na Anadolu Ajansıf!. uyurmuşlardır. Ankara, kil İsmet hâkimiyeti Dayinler ve Ankara, 24 (Teletoni” ler vekillerinin 29 mayı#” leri beklenmektedir. 4 | Peşte amatör ” liti şehrimize £ Italya Mil B. takımın mımızla karşılaşmak üzere "ee larında şehrimize geleceğini şehrimize gelen M. Mavr? yon reisi Muvaffak Bey r, dığını yazmıştık. ” Memnuniyetle öğrendi İstanbul bu beynelmilel bir ecnebi takımının ziyareti olacaktr. Peşte amatör muhteliti i mında şehrimize geler v ö için Beşiktaş kulübüne #i muştur. Bunun m bahçe ile #mutabık kalesi esasas üzerinde Macar ©” mıştr Peşte amatör pa bayramının ilk gününe e mayısın Beşiktaşli 10 ve 12 mayıstada bu İ vd iitile karşılaşacaktır. v Gelecek olan ann “ği (MTK) yı (6-2), ye pi ile berabere kalmı beli gi tan amatör o mubre kalmıştır. Bu malâms tetkikatı bitti. Encümen bütçeyi arife güni ruznameye alacak, bayram sonunda müzakeresine başlanacaktır. hayli kuvvetlidir. Likmapl9” 4 Bugün Takelm SA“ a4 bahçe - Beykoz v€ peri yi sında likmaçlarına de”