21 Aralık 1940 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

İ (umartesi AŞi * TELEFON LK AN JN Başmuharrirlik 19 4 0 Yazı İşleri Müdürü Müessese Müdürü - Yazı İşleri I Z KURUŞ İdare ULUS Basımevi Çankırı Caddesi, Ankara Telgraf: ULUS Ankara 1371 1061 1144 1062 1064 ADIMIZ ANDIMIZDIRM yakın Bu eserle Namık Kemal'i MF. V. Ankara Yayınevi yüzüncü doğum yılı münasebetiyle Namık Kemal Yazan : oğlu Ali Ekrem kendisine en bir kimsenin kalemiyle tanıyacak sınız. Fiyatı (30) kuruş Namık Kemal'ın 100 Halk hâkimiyetinin güzel tezahürleri SÜAR Z Vilâyet kongreleri bugün başlıyor Kongreler bir haftada ikmâl edilecek Bu seferki kongrelerin halkın hâkimiyetinin femini için İlk adımı afan büyük vafan şairi Namık Kemal'in yüzüncü yıldönümü gününe rastlaması mesut bir fesadüftür Memlekette Cümhuriyet Halk Partisi vilâyet kongreleri, bugün başlı- yacak ve bir hafta içinde ikmal edilmiş olacaktır. Daha evel de okuyucu- larımıza bildirdiğimiz üzere C. H. P. nizamnamesinin 60 ıncı maddesi mucibince Eylül başından İlkkânun sonuna kadar bitirilmesi icabeden ocak ve nahiye kongreleri her tarafta yapılmış ve halkın, bu koöngreler- de tespit edilen dilekleri vilâyet kongrelerinde görüşülmek üzere sıra- ya konmuş bulunmaktadır. (Sonu 6. ıncı sayfada) Namık Kemal medent cesaret mürsidi Yakup Kadri Karaosmanoğlu Atatürk'e dair yazdığım bir kita- bın “Askerliği,, serlevhasımı — taşı- yan bir faslında şu satırlara rastge- İinir: “Namık Kemal'in (Vaveyla) sı, (Vatan ve Sılrstıre) si, (Celılet- tini Har h)ıh i ve bütün kutupınelerden hep kaldı- rılmış olduğu halde Harbiye ve Tıbbiye mekteplerinin dersane sı- ralarından bir türlü sökülüp atıla- mıyordu. Geceleri, müzakere esna- sında veya yatakanelerde kör bir tavan lâmbasının bulanık ışığı al- tında bu tehlikeli kitaplar, yeni bir mezhebin remizleri gibi yüzlerce genç arasında elden ele dolaşıyor- du ve gündüzleri, teneffüs saatla- rında, avlu köşelerinde toplanan ta- lebe gruplarımnın başlıca mükâleme mevzularını, hitabet temrinlerini bunlar teşkil ediyordu.,, Namık Kemal'in Atatürk nesli üzerindeki geniş, derin ve sayısız tesirlerini bu kısacık çizgilerle ölç- menin imkânı yoktur. Bu aslan ye- leli vatan şairinin gölgesi son yet- m seksen yıllık inkılâp t zin boyunca uzanıp gider ve bu ta- rihin ideolojik kıymeti, ancak, o- nun eserlerinin şerhi, tefsiri ve tah- liliyle tespit ve tedvin edilmiş sa- yılıbılı:. Ne yazık ki, Namık Ke- mal'in dünyaya” gelışmın bıı yuzuıı— cü yılında bile kendi d C. H. P. Genel Sekreteri Doktor Fikri Tuzer BARDİA beş gündür YANIYOR yazılmış böyle bir âtudı'den mah- rum bulunuyoruz. Hattâ, elimizin altında onun tam bir külliyatı bile mevcut değildir. Çocukluğumda, babamın bana miras bıraktığı kitaplar arasında Namık Kemal'in eserlerini tam mâ- nuıyle bir “evrakı perişan,, hılın— Bunları, h bir dikkat ve hürmetle beyhude yere tasnife çalıştığımı hatırlarım. Ger- çi, bunlara göz gezdirirken büyük bir şey anlamazdım. Hele Ahmet Mitat Efendinin hikâye ve roman- larından aldığım zevki bunlarda hiç duymazdım. Fakat, tesadüfen anlayıp duyabildiğim tek tük cüm- leler ve mısralar bile bende niha- yetsiz bir gurur, bir kahramanlık ve mertlik hissi uyandırmağa kâfi gelirdi. Bir defa, büyüklerin bu kitapla- ra bakışlarından ve bunları sakla- yışlarımndan sezerdim ki, bunlar, ba- na dokunulması yasak edilen dolu silâhlar nevinden bir takım tehlike- li nesnelerdir. Niçin tehlikeli? Zi- ra, Namık Kemal denilen bu şair, söylenilmemesi lâzım gelen birçok şeyler söylüyor, büyüklere dil uza- tıyor, hattâ, Padişahın bile aley- hinde bulunuyormuş, Ve gene büyüklerin konuşmala- radan biliyordum ki Namık Ke- Şehire karşı karadan, havadan ve denizden çok şiddetli hücumlar yapılıyor Londra, 20 a.a. — Resmi tebliğe gö- re Bardia'daki vaziyet değişmemiş- tir. Şimali Afrikadaki deniz harekâtı hakkında daha geniş tafsilât veren a- mirallik dairesinden bildirilmekte - dir: Bardiya mıntakasının 13 kânunuevel akşamından 18 kânunuevel öğle vak- tine kadar Akdenjz filosunun hafif ve ağır cüzütamları tarafından sık sık bombardıman edilmesi düşmanın şiddetle izaç edilmesinde ve Bardia civarındakı auşman kuvetlerinin hezi metinde büyük bir rol oynamıştır. 15 Kânunuevel günü öğleden sonra ağır bombardıman cüzütamlarımızdan biri torpil taşıyan düşman tayyare - lerinden biri tarafından hücuma uğra- mışsa da bu hücum hiç bir muvaffa - kiyet temin etmemiştir. Bütün bu harekât esnasında gemi- lerimiz düşman sahil bataryalarının (Sonu 6 ıncı sayfada) müteaddit defa hücumuna uğramışsa (Sonu 3. üncü sayfada) BYÜK VA-TAN ŞA!R NAMIK KEMAL Bugün yurdun her yerinde Bugün bir büyük vatan şairi Namik Ke. mal'in doğumunun yüzüncü yıldönümüdür. Türk tarihine şeref olan bu büyük gün münasebetiyle, yurdun her tarafında onun hatıraları — yadolunacak, halkevlerinde, halk ödalarında ve okullarda Namık Ke - mal'in büyük şehsiyeti hakkında konfe - ranslar verilecektir. Ankara Radyosu da bu akşamki neşriyatr arasında Namık Ke- mal için bir saat ayırmıştır. Bu akşam Ankara Halkevinde de bü - yük vatan şairinin aziz ruhunu tebcil için bir program tertip olunmuştur. Saat 20,30 da başlıyacak olan bu Namık Kemal gece- sini, Maarif Vekâleti müsteşarı B. İhsan Sungu Namık Kemal hakkındaki bir ko - nuşması ile açacak, Namık Kemal'in en İ- yi dostlarından ve yakın akrabalarından Rifat Beyin oğlu Hariciye Vekâleti U - mumt? Kâtibi B, Numan Menemencioğlu Namık Kemal'den şiirler okuyacaktır. Bün- dan sonra Behçet Kemal Çağlar Namık Ke. Büyük valan şalri için förenler yapılıyor mal için yazdığı bir şiiri inşat edecektir. Hamza Özbek büyük vatanperver hakkın- daki söylenişleri tekrarlıyacak, üniversi - te ve halkevi gençleri tarafından Namık Kemal'den şiirler okunacaktır. İstanbul üniversitesinde de bugün saat 14.30 da Namık Kemal için bir toplantı yapılacaktır. , LAR. ULUS, zamanına kadar ancak ülke ve yahut memaliki mahruse diye anılan vatanı, ilk defa bizim bugün anladığımız mâna ile anlı- yan, ifade eden ona karşı daima tü- kenmez aşkını ifadeye çalışan bü- yük müceddit Namık Kemal için dört sayfa ayırmıştır. Okurlarımız ikinci, dördüncü, beşinci, altıncı sayfalarımızda ona dair yazılar, Ğatıralar, ondan şiirler bulacaklar- ir. B. M. Meclisi dün doktor Mazhar Germen'in başkanlığında toplanmış ve celse açılırken Bolu mebusu dolş - tor Emin Cemal Suda'nın vefat etti - ğini bildiren tezkere okunmuş ve hatırasına hürmeten bir'dakika ayak- ta süküt edilmiştir. Bunu müteakip 23.11.1940 da altı vilâyette bir ay müd- detle ilân ve 25.11.940 da B.M. Meclisi tarafından tasdik olunan örfi idarenin hitamından itibaren üç ay müddetle uzatılmasına ait başvekâlet tezkeresi okunmuş ve müttefikan kabul edil- miştir. Ruznamede mevcut maddelerden as- keri tayinat ve yem kanununa mü - zeyyel kanunun birinci maddesinin tefsirine ait mazbata üzerinde geçen müzakereler ve verilen izahattan son- r: kabul edilmiştir. Büyük Millet Meclisinde dünkü müzakerede Hitamı tarihinden itibaren Örfi idare yeniden üç ay için temdit olundu Bina ve arazi vergisi kanunları hü- kümlerine tevfikan vergiden istisna edilen hükmi şahıslara ait mukataalı gayri menkullerin kıymetlendirilme - sine ait kanun lâyihası ile İsveç'e si- pariş edilmiş olan şimendifer müte - harrik levazımının Türkiye'ye ithal- leri mühletinin, Türkiye - Fransa ti- caret, köntejan ve tediye anlaşmala - riyle merbutları hükümlerinin tem - ditlerine ait kanun lâyihasının da bi- rinci müzakereleri yapılmıştır. Gene bu toplantıda birinci müzake- releri yapılan maddeler arasında Tür- kiye - Almanya arasında imzalanmış olan ticarf mübadelelere mütedair hu- sust anlaşmıya bağlı (B. 1) listesin - de isim tashihi yapılmasına ait lâyiha da bulunmakta idi . Meclis müteakip içtimaını pazarte- siİ günü yapacaktır. (a.a.) yılı Fransa yoliyle İtalya'ya alman askeri gönderiliyor Şimali İtalya'da Bütün sanayi mıntakasını almanlar kontrol edecek Cenevre, 20 aa. — D.N.B. ajansı Vichy'den öğreniyor: Fransanın meş- gul arazideki mümessili B. de Brinon Paristen gelerek kabine âzasiyle te - mastan sonra Parise dönmüş ve ha - reketini müteakip nazırlar heyeti top- lanmıştır. İtalyaya asker Londra, 20 a.a. — “Müstakil fransız ajansı bildiriyor: Almanya Fransa yoliyle İtalyaya al- man kıtaatı göndermek kararını ver - (Sonu J. üncü sayfada) İngiltere'kin Amerika'ya verdiği yeni siparişler : 12.000 tayyare 2500 tank ve 60 tıcaret gemisi Yeni sıparışleıın bedeli 3 milyar dolara yaklaşıyor Nevyork; 20. a.a. — Nevyork - Times gazetesinin bildirdiğine göre, İngiltere'nin Amerika'ya sipariş ettiği 60 ticaret gemisi hakkındaki mukavele imza Deyli Telegraf ga-| zetesinin eski Paris muhabirine göre, | * İngiliz filosu Adriyatikte italyan sahillerini taradı Avlunya şiddetle bombardıman edildi İtalyan filosuna tesadüf edilemedi İngılız filosu hareket halinle Londra, 20 aa. — İngilz amiralliık dâ- iresi tebliğ ediyor: Akdeniz donanmasının ağır ve hafif cüzütamları italyanların Arnavutlukta 0« lan bahri muvasalâ hatlarını zorlamak Ü« zere Adriyatik denizinde bazı harekette bulunmuşlardır. Akdeniz donanması baş- kumandanlığının bildirdiğine göre, 1$ bi - rincikânun gecesi amiral Pridham Vippel- Maliye nazırı B. Mor lere beyanatta bulunarak, lngıltere nin ve- receği diğer siparişlere ait mukavelelerin imzası için B. Ruzvelt'in İngiltere'ye yar- dım için ödünç harp malzemesi vermek projesinin kongre tarafından tasvibi bek- leneceğini söylemiştir. Kongre ikinci kânun başlangıcında top- lanarak derhal B. Ruzvelt'in bu projesini müzakere edecektir. 60 vapurun sipariş mukavelesinin im - zası için ingilizler köngre içtimamnı bek - lemeksizin beşin para vereceklerini bil - dirmişlerdir. g500 tonluk ve 1r mil süra - tinde olan bu gemiler için İngiltere şim- diden fazla olarak 50 milyon dolar tah - sis etmiş bulunmaktadır. Yeni siparişler Vaşington; 20. a.a, — Vaşington'da tah- min edildiğine göre, ingiliz hükümeti, ye- niden 12.000 tayyare, 2.000 ilâ 2.500 tank, top, ve mühimmat sipariş: vermek üzere mukaveleler akdetmeğe çalışmaktadır. Tay yarelerin bedeli takriben bir milyar 125 milyon dolandır. Toplarla mühimmatın bir milyar 700 milyona baliğ olabileceği tah- min edilmektedir. Tayyare teslimatı hızlandı Vaşington; 20. a.a, — Selâhiyetli mah - fillerin bildirdiğine göre, Amerika'nın İn- giltere'ye olan yardımı o kadar süratlen - miştir ki, İngiltere'ye teslim edilen muha- rebe tayyaresi adedi, Amerikan hava ku - vetlerine teslim edilen tayyare adedinin üstünde olmuştur. Ayni mahfillerde beyan olunduğuna na- zaran, ikinciteşrin ayı içinde İngiltere'ye verilen bombardıman, avcı ve rasat tayya- relerinin adedi, Amerika'ya verilenlerden on misli fazla olmuştur. Bu nisbet, “ mü- on misli fazla olmuştur. İtalya denizaltıları İspanyol gemilerine tecavüz emrini almışlar Londra, 20 a.a. — Amirallık dairesinden bildirildiğine göre, italyan denizaltıların- dan bir grup bazı ispanyol ticaret vapur- larına hücum etmek için emir almıştır. Bir italyan denizaltısına karşı yapılan ve mu - vaffakiyetle icel bir hü d sonra ingilizler amiral Mario Falangola- nın imzasını taşıyan bu emrin bir sureti- in d altında kruvazör (Sonu 3. üncü sayfada) Arnavutluk'ta Klisura elen toplarının ateşi altında 10 köy işgal edildi Atina; 20. aa. — Resmi bir Yunan söz cüsü, dün akşam şunları bildirmiştir : Arnavutluk hududunun şark sahili mm- takasında italyan kıtaatı Porta - Palermo körfezi yanındaki mevzileri terkederek şi- malde Himara'ya doğru kaçmışlardır. Merkez mıntakasında Tepedelen civarın. da yakından sıkıştırılan italyanlar, şimdi ricat halindedir. İlerlemeğe devam eden Yunanlılar bunları takip etmektedir, Tepe- delen'in yakınında mühim bir üs teşkil &- den Klisura'nın civarındaâ, çok şiddetli mu- (Sonu 3, üncü sayfada) Lord Halifaks Vasington'a sefir mi tayin edilecek? Londra, 20 aa. — Royter'in diplomatik muhabiri yazıyor : Londra'da iyi haber a- lan mahfillerde İngiltere'nin Vaşington büyük elçiliği için halen ciddi surette is- mi geçen zat, Lord Halifaks'tır. Evelce Hindistan umumi valiliğinde bulunmuş o- lan ve epey senedir hariciye nazırlığını yapmakta bulunan Lord Halifaks büyük hükümet tecrübesine maliktir ve Vaşing- ton'a bütün harp vaziyeti hakkında geniş malümat ile gitmiş olacaktır. Eğer Lord Halifaks, İngiltere'nin Va- şington büyük elciliği vazifesini kabul e- derse, bittabi kabinede bazı değişiklikler olacak ve B. Lloyd George'un devlet na - zırı sıfatiyle harp kabinesine girmesi de ni ele geçirmişler ve fotografını çekmiş - lerdir. siyasf mahfillerde fazla sürprizle karşı « lanmıyacaktır.