7 Mayıs 1940 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

j 4 ULUS &i ğ x Sümerbank'ın bir satış mağazası, ve Yerli Mallar Pazarı bile vardır Yapılan barakalarda eshki neşe avdet etmektedir tü S $ S ği Yeni Erzincan için mütehassıslar yukardaki sahayı göstermektedirler Yaralılar Kızılay hastane çadırlarında tedavi altındadır Refik Saydam'ın (Başı 1 inci sayfada) |bi şeyler yoktur. Benden evel arkadaşlar Başvekil Dr. Refik Saydam _I bu hususlar hakkında uzun uzadıya arzi- malümat etmişlerdir. Binaenaleyh verece- Beşiri Petrolüne dair Başvek geldiniz sesleri). Arkadaşımızın bu kanun vesi- lesiyle temas buyurdukları petrol havzası hakkında gördüklerimi arzedeyim. Mahallinde gördüğüm vaziye- te nazaran, hattın oraya götürül- mesine henüz vaktimiz vardır. Sondajlar devam edecektir. Ha- kikaten bir petrol mıntakasma tesadüf edilmiştir. Tabit bunun vüsati ve verimi hakkında lâzım gelen tetkikatı yapmak icabet- mektedir. Esasen Bismil'e kadar *henüz hat açılmamış olmakla beraber - trenle gittim. Oradan itibaren Raman dağları istikame- tine kadar, Eruh kasabasına ka- dar trenin geçmesi için lâzımge - len tertibat yapılmıştır. Balastla- rı konmuş ve rayları hazırdır. Yalnız köprülerinde noksanlık vardır. Onun üzerinde de Nafıa Vekâletinin çalıştığını bölge hat inşaat müdürlüğünden öğrendim, Eğer bu mıntakada büyük iktısa- di, bir petrol sahasıma tesadüf e- decek olursak, lâzım gelen son- dajlar yapıldıktan sonra, bu hat- tımn temdidi mümkündür, esasen bu, hat azami 35-40 kilometre kadar bir yer tutacaktır. Hasan Fehmi Ataç (Gümüşane) — E- vet; şimdiden hükümete salâhiyet vere- lim. Başvekil Dr. Refik Saydam (devamla) — Böyle bir şeyin ilâvesine lüzum görü- yorsanız muvafık olur, Bazı hatiplerin mütaleaları Başvekilimizden sonra söz alan B. Re- fik İnce (Manisa), kanunun mucip sebep- ler lâyihasına temas ederek burada izah edilen vaziyete göre sarfedilmiş olan 15 milyon liranın ehemiyetsiz görülemiyece- ğini, evelce yapılan tahminlerin realitede ekseriya küçük kaldığını, meselâ Aziziye tüneli için 400 küsur bin lira keşif bedeli tahmin olunmuşken bu tünelin bir buçuk milyon Hiraya mal olduğunu, müzakeresi teklif olunan lâyiha üzerinde Nafıa Veki- Hmizin ve ihtısas encümenlerinin iİzahat ver faydalı ol tebarüz et- tirdi. Mithat Aydın (Trabzon) da, Van'a ka- dar uzatılacak olan hattın Diyarbakırdan geçirilmesi fikrinin esasen hatâlı olduğu- nu, hattın Elâzığ'dan geçirilmesi şeklinin kabuliyle bu hatânın şimdi tamir edilmiş bulunduğunu, bu itibarla lâyihayı şükran- an la ı feribot tesisatı vücuda getirilmesine itiraz etti. Abdurrahman Naci Demirağ (Sıvas), nafıa encümeni namına kürsüye gelerk Refik İnce'nin encümenden sorduğu bir su- ali hatırlatarak, Cizre hattına sarfedilmiş olan 15 milyon liranın bir santiminin bile kaybolmamış olduğunu, bir hattın hakiki inşa masrafının, o hat ikmal edilmeden meydana çıkamıyacağını söyledi. Feribot meselesine gelince, Vekilden alınan izaha- ta göre şimdilik bu tesisatı kurmanın en muvafık çare olacağını izah etti. Râzı Soyer (Urfa) da, İran hattının ilk projesinin nasıl yapıldığını ve şimdiki yolun çizi mucip lerini ra- kamlar zikriyle etraflıca izah etti. Nafıa Vekilimizin beyanatı Bundan sonra kürsüye gelen Nafıa Ve- kilimiz general Ali Fuat Cebesoy aşağı- daki beyanatta bulundu: — Efendim, Zannediyorum ki vaziyet oldukça tenevvür etmiştir. Bendeniz yal- nız birkaç şey ilâve edeceğim. Ümit ediyo- rum ki arkadaşlarımı daha iyi tatmin et- miş olacağım. Malümuâliniz bundan Üç sene evel İ- ran ve Irak istikametlerine şimendifer hatları yapılmasına karar verildiği zaman en tabil istikametlerin güzergâüâhları, is- tikşafları, aplikasyonu, masarifiinşaiyesi senelerce tetkik edilip, keyfiyet onun üze- rinde katileştirilip, meclisiâliye gelinip şu kadar para istenmiş değildir. Ancak o va- kit hükümetin tesbit etmiş olduğu istika- metler üzerinde Nafıa Vekâletiniz evele- mirde güzergâhların istikametini tesbit e- derek hangilerinin inşasına başlamak lü- zım geldiğine karar vermişti. Diyarbakır, İran ve Irak hattı ki, evelemirde Dicle vâüdisinden geçiyor. Ekseriyetle bu nehrin vadisini takip ediyor. Vekâlet bu güzer - gâhı tesbit etmiştir ve ileride yapılacak katf istikşaflar neticesinde, tetkikler neti- cesinde eğer bu güzergâhın bir noktasın- dan İran istikametine de gidilmek müm - kün olursa o vakit müşterek kısımdan İs- tifade edilecektir demiştir ve o vakit si - ze teklif etmiş olduğu kanunda ancak bir avans mahiyetinde olmak üzere elli mil- yon lira istemişti. Tabil buna müsaade bu- yurduktan sonradır ki Vekâlet işe başla- mış ve işe başladıktan sonra da kati e- tüdler ve istikşafları yapmıştır. Binaena- leyh evelce takdim edilmiş olan teklifika- nünilerin esbabımucibeleriyle bugün tek - lif ettiğimiz kanunun esbabımucibesi ara - sında hiç bir fark yoktur. Yalnız bugün Iİkmal edilmiş etüdler üzerine müstenit ra- kam ve hesapları yardır. İhtimal ki gele- cek seneler bunları daha çok ikmal ettik- çe bu hatlar hudutlara takarrüp ettikçe bunlara ait hesapları tekemmül etmiş ola- rak huzuruâlinize getireceğiz. Ortada ziyan edilmiş bir şey yoktur Bir hat yapılmazdan evel evelâ o hat- tın istikametilumumiyesi tesbit edilir. Ve- kâlet güzergâhını tesbit ettikten sonra kati etlüldlere başlanır. Binaenaleyh Vekâ- let bunları sıra ile yapmıştır. Eğer bugün bu etüdlerin ikmâlinden sonra huzurunu- za gelip bunların kati hesapları Üzerinde teklifikanunimizi yapmış olsaydık bu hat- ta 2-3 sene evelden başlamamız lâzım get- lirdi, Halbuki bugün başlıyan hat 159 un- cu kilometreye gelmiştir. Binaenaleyh ha- kiki vaziyet budur, ortada ziyan edilmiş bir şey ve heyetifennivenin yanıldığı bir nokta yoktur. Nafımn Vekâüâleti kati olarak emin olduğu istikametlerde — etlidlerini yapmış ve zamanında gelip etüdlerin apli- kasyonu icin hesabı yapmış ve fazla bir masraf yapmamak için bunları sizlere teklif etmiştir. Heyetivekilenin kararını aldıktan sonra yeni istikameti ve yol gü- zergâhını tesbit ederk huzuruâlinize ge - tirmiştir. Burada öyle bir fazla masraf yapılmış ve yahut vaktiyle heyetifenniye yanılmış da şimdi fikrini tashih etmiş gi- İV.lılumu âliniz, o mınlık.ayı git- | ğiniz karar müucibince aynı kanunla işimi- tim, dolaştım ve dün geldim. (Hoş | ze devam edeceğiz ve tabif etüdlerimiz bit- tikçe kati masraflarını arzedeceğiz ve ta- bil hazinenin müsaadesi nisbetinde inşaa- ta devam edeceğiz. Aziziye tüneli meselesi Şimdi ikinci bir mesele var, Aziziye tünelinden bahsettiler, niçin bu tünel ya - pıldı ve niçin bu hatta bu gibi varyantlar yapılmıştır? Onun sebebifenniyesini ben- den evel kürsüye gelen arkadaşlar izah etmişlerdir. Ben de bu sefer bizzat yerine gittim, işi mahallinde tetkik ettim. Geçen sene âaldığım raporlar üzerine size uzun uzadıya arzımalümat etmiştim ki, bunda da heyetifenniyelerimizin bir kusuru yok- tur. Kemalidikkatle çalışmaktadırlar. Bu sene mahalline gittiğim zaman aymı hali gördüm. Malümuâliniz gene bundan evel arzettiğim gibi bu gibi inşaatta etüd yapı- hr, iyi hesaplar yapılır ama, piyasa değişe bilir, bu da inşaatta fark yapar.Sonra evel- den keşfedilmiyen ahvale ve müşkülâta te- sadüf edilebilir. Meselâ bu sefer bendeniz Azizye tünelinin içerisine girdim. Bin metre tulündedir, hepsi delinmiştir. Ma- yış nihayetinde işlemeğe açılacaktır. Fa - kat öbür tarafında nerey kazmayı vurür- sanız su fışkırıyor. Öyle bir sü ki bir ta- raftan tulumbalarla suyu aktarıyorsunuz diğer taraftan da beton duvarlar yapıp bir takım ameliyelere lüzum göstermektedir. Binaenaleyh evelden keşfedilemiyen bir müşkülât, Evelce birçok iskandil keşif ya- pılmıştır ve bunların da hiç biri yanlış de- ğildir, hesapsız değildir. İşi baştan niha - yetine kadar mahallinde tetkik ettim. An- cak tabiatın bilâhare gösterdiği müşktü - lâttan ibarettir. Şu halde bu Aziziye tüne- li de bitmiştir. Bundan böyle de Aydın is- tikametinde normal hatlarımızda işliyen malzeme ve trenler o tarafa da seyrüse- fer yapacaktır. Kaldı iki teklif. Birisi Hasan Fehmi ar- kadaşımızın teklifidir. Şimdiden bir salâhi- yet vermiye bendeniz de taraftarım. Yalnız biraz mahallinde tetkikat yaptıktan sonra şube hattı Diyarbakır - İrak hattınım, me- selâ Batman istasyonundan ayrılacaktır di- yelim hangi istikameti takip edecek ve hat nereye vasıl olacaktır. Bu bilinmediği için müsaade ederseniz maddenin 6 ımcı satırı- nin başında ..,.hattı .... var, Buradan, ** .» Mmüntehi olmak üzere bir şube hat - tr ...» Ondan gonra şunun ilâvesini ben - deniz teklif edeceğim: “ve Diyarbakır - Irak h B istasy dan başlı- yarak bir şube hatta inşası” . . . ilâhiri. Ya- ni şimdiden böyle bir şube hattının inşa - sına salâhiyet vermiş oluyoruz. Tabif gü- zergâhmı ayrıca tetkik ettireceğiz. Hasan Fehmi Ataç (Gümüşane) — Hat- ta burada başlama noktasının dahi tashi- hini doğru bulmam, biraz ileri biraz geri olabilir. Maksat bunun teminidir. Abdi b Naci D ğ (Sıvas) — Müsaade ederseniz; bu istasyonun ismi- nin.zikri doğru olmaz. Münasip bir nokta- dan diyelim. Nafra Vekili GI. Ali Fuat Cebesoy (de- vamla) — Evet, münasip bir noktasından diyelim, Diğer bir noktaya geldik. İran hududu- na gidecek olan şimendifer hattımızımn esas güzergâhı Van gölü değildir. Esas güzer - gâh Tuğ'dan başlıyarak Van gölünün cenu- bundan, aşağı yukarı sahili takip ederek gi ktedir. Biliyı Van gölünde es- kiden beri gemilerle, seyrisefer yapılır. Gölün içerisinde hâlâ bir takım köhne ge- milerimiz vardır. Biz düşündük ki, İran hududuna biran evel vasıl olmak için ne gibi çareler var - dır. Çünkü hakikaten İran dahilinde Ko - tur'a üç seneye kadar şimendiferin geleceği söylenmişti ve işitilmişti. Belki ahvali ha- zıra dolayısiyle onlarda da inşaat teahhu- ra uğrıyacaktır. Bunun için biran evel İran hududuna vasıl olmak için ne gibi çarele - re baş vuralım dedik. 130 kilometreye ya- kın bir göl vardır. O gölden vapurla nak- liyat yapalım dedik. Yani bu feribot değil, treni alıp nakletmek değil, muhteviyatını alıp Van iskelesine götürecektir. Ondan sonra yapılacak işletmeye nazaran hattm bir de Van gölü cenubundan yapılması icabediyorsa bunların da zaten etüdleri ya- pılmıştır. Binasnaleyh o vakit bu hat da yapılacaktır. Mesele budur. Yoksa Vekâlet esas itibariyle bu hattın mutlak surette Van gölünden geçmesini istemiş değildir. Diğe- rinin etüdlerine devam edilscektir. Müsta- celen irtibat tesis etmek bakımından bu ka- rar verilmiştir.” Masraf 117 milyon lira tahmin ediliyor Bazı hatiplerin yeniden mütalea ve fikir- lerini beyan etmeleri üzerine Nafm Veki - limiz biraz evelki beyanatını aşağıdaki söz- leriyle tamamlamıştır: — 159 uncu kilometreye kadar olan mukavelelerin ahkâmı henüz hitam bulma- mıştır. Sebebi, raylar tamamiyle ferşsdile- memiştir. Çünkü Almanya'dan gelecek olan demir köprüler gelmemiştir. Ray ferşiyatı bitinciye kadar bu mukaveleler hükmünün cari olması lâzımgelir. 159 uncu kilometre- ye kadar mukavele vardır. Nafıa Vekâle - tince bu hatların bugünkü etüdleri ve katf keşifleri neticesinde 117 milyon lira, Van gölü cenubundaki kısım hariç olmak üze - re, tahmin ediyoruz. Heyeti vekilede, Ma- Hiye vekili arkadaşımız 50 milyondan faz- la bir teahhüde girmediğinden dolayı biz bu elli milyonla iktifa ettik. Bunun 15 mil- yon lirasımı sarfettik, mütebaki kalan 35 milyonunu da yeni istikamette yapacağı - mız hatlara satfedeceğiz. Ne vakit mali im- kân hasıl öolursa o zaman yeni bir teklifi kanunide bulunacağız.,, (Teşekkür ederiz sesleri.) Bundan sonra lâyiha okunmuş ve aynen kabul edilmiştir. Örfi idare kanunu üçüncü ddesini örfi ida- re kanunu lâyihası teşkil ediyordu. Lâyiha- nın heyeti umumiyesi üzerinde konuşulma- dı. Maddelere geçildiği zaman söz alan Re- fik İnce (Manisa) kanunun üçüncü mad - desinde geçen “askeri idare” ibaresinin R ) ızahları hudut ve şümulü ve hangi makam olduğu hakkımda encümenderi izahat rica etti. Ad- liye encümeni mazbata muharriri B. Şinasi Devrim, ilerdeki teşkilât faslımda bu hu - susta sarih hükümler bulunduğu — yolunda tevap verdi. Encümenden gelen lâyihanın 6 ıncı mad- desi okunurken söz alan B. Galip Pekel (Tokat) örif idarede vazife görecek dev- let memurlarına ayrıca bir ücret takdir o- h lü katı dığ söyledi Refik İnce bu fikre iştirâk etti. Adliye &n- cümeni mazbata muharriri de bunun mali mevzua taalluk eden bir iş olduğunu, ka - nunun esasen baştan başa istisnaf hüküm- ler ihtiva ettiğini, maamafih encümenin bu husüsta Israr etmediğini söyledi. Galip Pe- ksl'in, 6 ımcı maddenin tayyı hakkında ver- diği takrir kabul edildi ve bu madde lâyi- hadan çıkarıldı. Bir maddenin tâdili Lâyihanın 10 uncu ddesi müzakere e- RADYO TÜREİT ( Radyo Difüzyon Postalari ANKARA T Radyosu — ( Dalga Uzunluğu )— 1648 m. 182 Kes./120 Ht 31.70 m. 9465 Kos./ 20 H 19.75 m. 15195 Kes./ 20 Kü SALI — 7-65-1840 12.80 Program ve memleket gaai 12.35 Ajans ve metoroloji haberli 12,50 MÜZİK : , Çalanlar: Ruşen Kam, ()M!d zan, İzzettin Ökte. Okuyan: Sadi Hoşsas. | 1—Zekâi üede - Muhayyef Hicran gecesi 2 — Hüseyin Fahri - M kı - Uzaktan baktı fı 8 — Mühayyer türkü - koydum. ri: M zem ve Sadi Yaver Ataman 13.30-14.00 MÜZİK: Karışık proyd 18.00 Program ve memleket Baat ! 1805 MÜZİK: Bir konçerto - PlL 18.30 Çocuk saati. 19.00 MÜZİK: Ankara Radyosu Eİ ve saz heyeti: İdare eden: | mil, 19.45 Memleket saat ayarı, ajans oroloji haberleri dilirken kürsüye gelen Milli Müdafaa Ve- kilimiz B. Saffet Arıkan şunları söyledi: "— Bu maddede mevzuubahs olan gene- raller tsasen emri kumanda ve talimi ter- biye itibariyle Genel Kurmaya merbut ol- makla beraber idari bakımdan da Meclisi âliye mesul Milli Müdafaa Vekâletidir. O- nun için maddeye şu fıkranın ilâvesini rica ediyorum : (Millt Müdafaa Vekâleti ile Ge- nel Kurmay Başkanı ve Dahiliye Vekâleti) encümenle de mutabıkız.” B. Fuat Sirmen, maddede bu iki maka - mım birleştirilmesinin doğru olmıyacağını ve yalnız Milli Müdafaa Vekilinin kâfi ol- duğu yolunda mütaleasını söyledi. B. Saf- fet Arıkan bunun da muvafık olacağını söz- lerine ilâve etti. Encümen de bu tâdils iş- tirâk etti, bu süretle madde: “Milli Müda. faa veya Dahiliye veya Adliye Vekilleri - nin izmini almak şarttır,, diye değiştirildi. Bundan sonra diğer maddelsrin okunma- sına geçildi. Bazı kelime ve rakam tashih - leriyle tamamlanan lâyihanın birinci müza- keresi bu şekilde ikmal edildi. Meclis, yarın toplanacaktır. Çörçil'e geniş selâhiyetler verilecek (Başı 1. inci sayfada) mesi için B. Çörçile daha geniş salâ - hiyetler verilmiş olduğunu bildirmek- tedirler. Deyli Telegraf, ingiliz erkânıhar - biyesi rüesasının askeri harekâtı tan- zim hususunda yegâne selâhiyettar o- lacaklarını ve bunların komitesine B. Çörçil'in riyaset edeceğini -— tas- rih etmektedir. Kararların hükümetçe tasvibi icap ettiği zaman kabine nez - dinde söz söylemiye anctak B. Çörçil mezun olacaktır. Bu reform, harekât plânının tanzi - mi ile icrası arasında vakit kaybedil - mekte olduğu suretinde yapılmakta o- 20.00 K (Çiftçinin saati) 2015 MÜZİK: Fasıl heyeti 21,00 Konuşma (İktısat ve hukuk 21.20 Serbest saat 2130 MÜZİK: Küçük orkestra - © cip Aşkın - Soprano Bedriyt ün İştirakiyle : 1—K. Riisager - En(emeli 2— Tschaikovsky - Ot z yan kız balesinden vals$ 8 — Franz Lehar - Clo - Clö tinden potpuri &— Drigo - Arlökenin mi! Barışma (Balet suiti Nü 5 — Karl Komzak - Viyana 22.380 Memleket saat ayarı, ajans ziraat, esham - tahvilât, nükut borsası (fiyat) 22.50 MÜZİK: Cazband - Pi. 23.25-23.30 Yarınki program ve ..... ( FRANSIZ RADYOLARI FRANSİZ Radyosunun TÜRK! yatı bir zamandanberi günde iki & pılmaktadır. Bunların saat ve dal; luklarımı aşağıda bildiriyoruz : 1 — TÜRKİYE saatiyle 19.45 dalga 4144 M. 2 — TÜRKİYE saatiyle 20.35 — P.T.T. 258M. Radiyo — MEDİ' 227 M, ( İNGİLİZ RADYOLARI İNGİLİZ Radyo Şirketinin (TH€ Broadcasting Corporatlon) in & Jerde haber neşriyatı programı : Ankarı ' Saatiyle 18.55 '8.15 11.00 13.30 1515 TÜRKÇE İNGİLİZCE IZCA ( Tahran Radyosu ) TAHRAN Radyosu kısa dalgâ üzerinde her gün Türkiye saatiyle, 1215 de TÜRKÇE neşriyat yaj) İngiliz bahriyesinde bir Londra, 6 aa. — Amiral Morre 25 temmuzdan itibaren Harold Burrouhun yerine ba zareti Lord komiserliğine ve genel kurmayı asistan muav tayin edilmiştir. lan tenkitler neticesidir. Gazeteler, B. Çörçile verilmiş olan selâhiyetlerin yakında parlâm d yapılacak müzakereler esnasında ilân edileceğini yazmaktadırlar. Lordlar Kamarasına harbin idari tarzına dair takrir verilecek Londra, 6 a.a. — Çarşamba günü Lort Strabigi, lortlar kamarasında, bir takrir vererek müzakereyi açacaktır. Lort, tak - Tirinde, umumiyet itibariyle harbin sevk, idaresine ve Norveç harekâ nazarıdikkati celbedecek ve bu hususta vesaik istiyecektir. yatan kırk günlük oğlum Bin hakkak bir ölümden kurtarafi sunarım. Köprüköy Un Fab Muhasibi Muhtar Tüzün F UU PUU ULUS Sinemasında TAM KADRO: Behzat Butak, Karaca, Kemal Gürmen, Mahmut Moralı, MW mer Karaca, Sami Ayanoğlu, Zihni Rona, P" Hün, Kâni Kıpçak, Reşit Baran, Suavi Tedu, Neyire Ertuğrul, Bedia Ştatzar; tanmamnmu - Yarın al(;ıım femsillere MŞİBIIIYOI ı Hazım Körmükçü, Vasfi F Yaşar Ö7 AŞKIN ( LG MO!'İ' ve sanat drami ... ve musiki âbidesi. mamamaman ÜLÜS Sinemasında Paul Morand'ın meşhur eserinden iktibas edilen ve 1939 Film Sergisinde birinci mükâfatı kazanan Filmi başlıyor. Paris Operasının ihtişamı içinde geçen bi SERGE LİFAR ve Opera baş dansözü * 5) TE CHAÜVİRE iştirâkiyle bütün öpera bâleti ... CHÜ" DEBUSSY ve SAİNT SAENS'den parçalar ... | Seanslar : 14,30 — 16,30 — 18,30 ve 21 de ÖLÜMÜ du C)"gne ) ; Büyük bif