24 Eylül 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

> -9- 1837 Tü .. 1. inci siye Başı hında başka bir nın tesirinin vahdetli ve öm olmuş olmamasıdır. ; kültü Üçüncü bin yılda Anadoluda ve İran den ayrı iki kültür yaşamıştır. Müşkül- Teri sayarken cenubdan gelen Sami te- sirlerile menşeleri tamamen balledile- memiş olan Sumerlerin öve etmek İâzımdır. © Disani ve rkeolojik e maktadır. Madenlere gelince, Anadolu e bunları a fakat bun- tanınması sıta olmuş ola- iz Menşe Keramikte vaziyet başkadı: Ti ve Balkan çanak çömleğinde bilhassa oy- duğu mL isbat edilebilir. Fakat bu menşe Anadolu m os gar bıdır. Tuna ei kültür çerçevesi- nin cenubu mii ay olmayan bir keramit vardır. E bunun men- şeini tsız AM ai k ki ULUS karşılaştığı kültür vekayinamelerinin bei çe idi altıncı, YA e seki» i asırlarda on rtaasyanın Mi üm e, Horasan ve Bakteryan havalisin- de yani Memunun hidiv eb edildiği Siniri büyük ve eski bir kültür yı Memün, ei meclâb olduğu bu kültür içinde olgunlaştı. Mensub gilis emi seciye ve ve yi üllerinden ve kabiliyetle sülalesi olarak yetiş mektedir. SE eserlerin Oğuzlar bahsinde de âli Sam: Oğur yi türklerinden oldukla e ihüddin Lari"ni ye kütüphanesinde 3156 numarada mu> yg m Mirâtüledvar primi kaydını görme! Esasen EN anladın Ni e erd ez büyük d rk Tarin e ya & üncü gün arasında en medeni bir sima arzede e esaslı teşkilâtiyle bütün islâm ii lere örnek olan Saman 1 elinin lıkla şahidi olduğ ms siyasi, ve iktısadi, idari teşkilâtı üksek kültürü tamamiyle türk yi 3 ğının mahsulüdür. alin felsefede lâik ilimler hare“ ür rk ar ün e ri eti telâkki ediyorum. Önasya gün bunun mübalegah olduğunu anlr- ih inkişafında Anadolu dinler cereyanı içinde Anadolunun > Ege tesirleri mühim roller oynamış- r tamamen lardir.., müz kolay değildir. Coğrafi bemesE m Prof. tezinin sonunda ezcümle şun- irem #esirinin ları söylemiştir: Mezopotam mal — Menşe neresi? duğu zannedilirse de, mr bin yılın “—Tunanın idol plastiki de Ana- başlarından itibaren amanistanda üç dolu tesirlerini tahmin ettirmektedir. nevi ti üi inki i miştir ki bunlar İran ve civarının kül. | selesinde de menşcin Ege mmtakası ol- türüne der. Fakat duğunu kabul e karakterini haiz değildirler. 7. evre verdiği. nini e az ağ iy am kı ve Toros garbı kültürleri diye ayıs- dığım bu iki kültürün aynı mene ilerlemesinin, üçüncü bin yılda Anado- gelmesi muh z Tunun Tuna ve Balkan memleketleri ü- tan ine tesirini büsbütü ka nasebeti inkâra teşebbüs eden! gi. | racağına eminim.,, muştur, Va ey ki Ana- | Prf. Şemsettin Günaltayın tebliği doluda he: bin yda aid Bundan sonra söz alan Pr, Şemset- kültür 2 ei Kıbrıs | tin Dek ik t ei LR —— Dokuruncu ve irlmeğR ta üçüncü bin yıl keramitinin altında renkli keramit balunduğundan ba bu kül ia me Yunanistana gelmiş ol- in olunmaktadır. Zira, Girit- i arka kısımlarından tesirler almıştir. * — Mühim noktalar Birtel iki mühim noktayı tesbit ct le — Anadsluda üçüncü bin yıl cve- Sez aid bölüntü yoktur. 2 — Anadoluda birbiriyle serme annabi: derler. Bunu kabule cesaret $ olenüpen birçok âlimicı varsa da buluntular ve ziramt, hayvancılık ve maden işleme sa- ime bu fikri seyid etmektedirler. kültür birliğinde te- e şarkım ni Bişi ki ve “bi r cehalet kâbut iii fiyetini Selçuk le neticesi gibi gi bir zamandanberi moda olmı nan tarafı ileri sürülmüş olan bu Zin son zâ- manlard: gas arab müelli rafından da harare! KE aşi si duğu: a ko; yi ete ei huzu- Rİ mevzuu tetkik etmeği ilmi ve milli bir vazife saymaktayım. İddia ii ir — Dokuzuncu ve onuncu asırlar- da e dünyasına en parlak devrini yaşattıran ilim hareketi, türk olmıyan unsurların eseridi: 2. — bir inkişafa maz an bu söle Selçuk türklerinin Se li isti vaz Hg neticesinde du ur muş, ridir. ve li icabatına rağmen, ep seli : i nm düğümüz ve ŞE mensub Bis Bağdad'a dönmeye katiyen mecbur dığı zaman da bu havali münevverlerin- den mü il el Yaya Ve vk e da da bulunma! olan Memunun e ne olduğ dır. Filhakika tarihle ceddi “Sâman Yavgı Kudat,, su- retinde kaydedilmektedir. Burada gör- e mahsus ln ie edelim: Ötedenberi e ni şive ile len bu meşhar nin Ayasofya kütüphanesinde 2908 mu- marada mukayyet Elmuntazam Fi Tari. elinrilekümelimezi adlı eserinde “Şa ğunu bir menkibi haber Ortaasya türklerinin çalışmaları e ii telif ni Tayyıp, tabiiyat ve coğ Har- zemli Ebu Reyhani Bi riyaziyatta üç aa Harzemli - ibn türk met bin med bin Musa, Habeşül eli Pi Ferganalı Ahı in Kesir, te Soltekin oğlu Ebubekir Soltekin oğ- ya — bize ri ei İrms i göstermektedir. «Aşağnluki; vesi- ihtimalin bir hakikat oldu- ğunu katileştiriyor. Nevbahar mı Bütün menbalarda “Sâ: avgI m e evvel (O Belh'deki Ne mi datı “Hüdası,, ol- duğu e edilmektedir. Bugün Nevba- bir vakitler umumiyetle hitatına sebeb olmuştur. ii desi değil, Yüeçi türkleri hükü; Tu betin Mn türk çocuk: | Kanişka tarafından kurulmuş mahaya- ları, yeli: z İslâm tarihinde değil beşer | na me ii ald bir budizm Viharası ilim önde, mevki almış mümtaz şah- | olduğunu kati surette biliyoruz. İbni e ji türkler arasında münteşir 0- Bu fürk çocuklarımın yarattıkları ma. semeniye yâni İc A İni feyizli ilik di kis kevdedilmi devami akisleri kendi ana sına ni Belh'deki Vihara mabedi- görüldü. Memun ölümünden #1 sene nin kodatı olan zatın da - orta Asyada. sonra Buhara merkez olmak & ü ki bütün din uluları gibi - Şaman olma- illerinde kurulan Saman oğ sı pek tabiidir. leti, Irakta felsefeyi ve lâik ilimleri ten. a âfzına gel da kile çalışan halife Elrmutadıdbillan'a kar- | prenslerine verilen Yab; n şı, bunların. ve samimi bir şey değildir. Camiüttevarih hâmisi olarak sahneye atılmıştır. müellifinin bu kelimeyi * e, tabi- hani onuncu asrın ikinci yarısın- | riyle fars diline tercüme etmi lması da ve bilhassa bu kısmın sonlarma doğ- | da bunu müeyyeddir. Yeh- ru devamlı siyasi bubranlar geçirdiği çelerinde “b,, ile “v,, harflerinin tebadü- zamanlarda bile, e fikir ve mz Tüne dair binlerce misaller olduğuna na- zaran Yavgu ile Yabgunun aynı şey ol devam etmiştir. Bu asırda Bu- MEYE değil, b yi olmakta hara yalnız feodal islâm dünyanın ir ilim neticesinde şimdiye kadar da araştırılan ve tabii bulunamıyan bağ tebarü etmiş olacaktır. TProfesöir Şemseddinin va tiği izli dok yamadık. Yarın bu tebliğin sonu vie dün gene kurultayda söz li diğer pro- fesörlerin tezlerini neşredece- giz.) * Seksiyon toplantıları A.) — Tarih kong” resinin (a) seksiyonu bu sabah saat a Hikmet Bayur'un başkanlığın” da bir ilgi olduğuna inanmıyan na- zariyeleri re delin Profesör sözünü şöyle bitirmiştir * *— Türk dil tezi türk garih teziyle yariyana ve aynı esaslara tabi olarak mâ in derinlikli, i nüfuz ettikçe türk asıllı ırkların olduğu gibi türk asıllı deriyle bu substratumda birleştikleri, çıkaracaktır. Çünkü bu iki tecelli merke- zinden, Atatürkün dehasından almakta- ğu 2 hüm bi ıktadır. sirin şim şarka e ve ii — ne kadar zıd olduğunu göster- merkezi olnük ei muhafa et- Çinin ikinci han sülâlesi vekayina. Bigi Pa bazi ni k için evvelâ rr im el © esinde ryandeki Yuc-Çi preni i vi i ” im ve eği Ri Gi edilmektedir. undan sonra Söz alan (o profesö Fârâbi ve Aristo eri Hi-Hicu unvaniyle yad: i in zi vi rise re ilellas | yede ve kimler arak li yele ve si, Sinoloğlar e ce Hi-Hieu veya Şe-i Persson, tarihten önceki Yunanistan i- Müründen evel Yu: Ti İnek Sima le Sas oğullarınm müslüman şarkta ii izi ine ekilde ia angi dimağların YL miri hızlanmış parlak şöhretini asırlarca aza e- | Jâfızlarınm e mahsus bir unv: le küçük Asya arasındaki münasebetle- kültür olduğunu gördük, Ü- tren sonra sl si nasıl İ Sen böyük kütüphaneleri İlik ilimlere | Olm beğ aha Ke iy re dair olan tezini okumuştur. i güncü bin yılda bu kültür Hellar kül- eg ee aid lı bulunuyordu. Burada- in k ii e sonra profesör Rohde, Firik“ sında gittikçe zayıf düşmüş Biel ünya, | Ki Kitabların Hik Hirilere aid ve mel. | Kine vesi sal Me eşi pe se Hühesi fan Köbelin orf naleyh şarka iin ” ir tesir mev değildir. Gizime | <.sda esaslı fikir hareketi sekizinci as. greindeki bir kayıddan © öğreniyoruz. | mun ai ld şe “Sariyi lr pim ET Maça: filozolu Förâbiye EMİ ml dilmektedir. Yue-çi si ke mabet ye ve roma” vardır. Bu da Minos kültürü ka; 2 eek iki inkişaf 16 “Muallimi sani, govanımı yani Aysuy türkleri hanı Kanışka tara- ez bu ilâheye « nin validesi mahvolmuştur, A ın da hareket nok ye sil al Müren unvanlı felsefi ye Emi fı Nk Vi İda'dağının anası i dagi olimiş olmasi mukitemel değildir. O | 1 girilmektedir; bu kitablar arasında dinin kodatı olan prensin de atala- | ve kendilerinin Anadolu ile karabetle" halde “Şarki Akdeniz lim menşei 1 - Önasyada Trak, ; de e gibi bir âlimin yüksek ilan > a el yak vaiz, e Ti hakkındaki telâkkilerini özah etmiş” olarak ancak Anadolu mevzuubahs ola 2. - Ortaasyada Maveraünnehir ve | ona medyun olduğu bu kütüphane ne | ten “Khot man . vesikaları ii ihas olarak kullanılmış bilir. Üçüncü bin yılda Anadolu kültü. | Bükteryan. yazık ki Saman oğullarının felâket za. | Yabgunun ismi - “ “5 rü bir şehir kültürüdür ve e ge bu çareket Basrada başgös manlarında yanmış, riteyi oldağu yaz- olduğu şöhretli — E. Ge undan sonra profesör e mi- çince de bu karakterini muhataza ci- | termiş gdada intikal ederek bu tü lmuşlar- lâddan bin sene evvel Asya içlerinden miştir. Bu çok mühimdir. Zira iki bi irde i - Felsefe ve Tik ilim ha ihima. | Yavgıdaki Yavgı Iâfzı bir unvan değil, | muhaceret eden Hindistan demircileri yıl sonra Avrupada klâsik kültürün ha. | ötedenberi ilim merke serinin Buhara | ve ve Buh ilim merkezi yapan | isim olarak da İş ul e > i çelliğini gözesi. reket noktasını teşkil eden unsur bu | ve Belh şehirleri olduklarını ve bilâha | xp Saman devletinin milli mahiyeti n.. | lâfzı ise, sahib, mevlâ, efendi En sonra profesör Kerim, Suretle Anadoludan gelip adalardan ge. | ra Buharanm birin rü meki Sini ct mn bilirsiniz Ki şim. | Pi ifade eden türkçe bir kelimedir. Pers yaziyenin esas ve mahiyetine Sa ra çerek Avrupaya girmiş oluyor. Şarki | tiğimi biliyo: diye tarih sicenlerendi bir Pers dilindeki Khuda “Huda, nın türkçe ku- okumuştur. Akdeniz kültürünü n ve Tuna Irak dizm mektebi Abba devleti sirk a ir. Bu ix. | dattan başka bir şey ip Seksi; da işlerine havalisine geçmesi için iki yol açıkur. e m di e bir- | barla bu ei nedir? suali. | dir nihayet vermiştir. i 1. Marmara sahilleri, 2. Şimali Yuna- Yamış, emi Mik ifimle- ei işe İşte vi e olduğu verilen İstanbul, 23 (A.A.) — Tarih kom nistan. Birinci yoldan kültür boz: li te ld. li bir telif faa- | tır. Fakat hemen söyliyeyim ki haki malümatla kati tte tebeyyün , e ede: gresinin “bb,, seksiyonu da bu sabah sızın geçmiş ve şarki i Sis lgaristana Ir, im mın ne Eme hiç de böyle Ek Türk illerinde ku. | bu Emin Ya , İ 9030d nl BR > sil olmuştur. Bu kültür burada yesli | ne de kendinden evelki Abbasi halife. |. rulan ve lâik ilimleri koruyan bu devle. | da Horasan emiri "Esed bin Abdullah... unsurlarla karışmış eyi Fakat mü- iyen bir şevk ile kendi- | tin başında li çi dan da türktür, sile müslüman olmuş, torunu Evvelâ, B. Geza Feher, - bul him olan nokta Turovanın menşei"ur | disini iâik Li ve iman sml devlet de her manasiyle bir türk devleti Nesi ei > hin: e “Buhara gar - macar ve bunlara akraba olan mik ei bilâkis Anadoludan gelmiş olma mümtaz m elik Saman devletini kur- i ve türk kültürünün Av- t z ii Âli Samani “rupaya tesiri mevzulu tezini tebliğ ef” mistanın eski kültürü vardır, olduğu kavim “Topkapı sarayı sultan Rmet kütüp- Tarihinin karanlıklara gömülen za. | miştir. , güncü bin yılda şarki kacar san içinde bir istisna teşkil etmesi sel hanesinde 2935 nı Eş mukayyet o- i muhtelif adlarla amlan profesör Fettich, S€“ hâkim tır, Bu ni araştırmak tarihin müphı lan “Camiütte 9 müellifin türklerle meskün olan ket'te bulunan bir prens mezarı hakkın” Makedon doğru ve bazı noktalarını izaha medar olacaktır. | tında yazılan ikinci adinin 168 inci mi epi bir tarafından | daki tebliğini yapmıştır” şarktan, kısmen de bilvasıta Yuna Ta i Yakub vw lde tasrih | fasında âli İri anım türk ırkmdan letin, şimdiye Eli bize Profesör Reşit Rahmeti Arat, türk istan üzerinden ek - edildiğine göre, Harun Reşidin oğlu | Oğuz bo olduğu sarahaten izi üre “e bir Pers devleti zaptı hakkmdaki tezini an” raştırmaların birinci durumu Tuna kül. | türk ir. doğmuş. Belh türkleri bela Bu sarahat aynı eserin nasiyle bir türk in eğe latmış ve profesör > İzmirfi * çevresinin ehli hayvan ve ziraa- armak oğulalrınm “here, hazine m anesinde 1654 mwmarada Ea nd ederim ki kimsenin şüphesi kültürünün & an önce Arabis- i i bir şey söy- i i mukayyet ©) nüshasında iş mamıştır. aki izleri mevzulu tebliğini yapi lemeği mümkün kılmıyor. rn rüş, büyüdükten sonra İn ki idin. mevcudu, e başka Bağda oğulları tır. bunların bir çok unsurunu mir izi ilim” türk illerine gönderi. | kündeki 282 numarada muka a Selçukilerden aleni islâm im- Bu tebliğler, dinlendikten sonra seli ve bilhassa Anado'udan geldiği ri Ebru mecmuasında aynı sarahat el paratorluğu içinde zuhur eden devletler | lantıya nihayet verilmiştir. Gar zi)