3 Nisan 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

; AAAi 3 NİSAN 1937 CUMARTESİ Bugün 12 sayfa ADIMIZ, ANDIMIZDIR HER YERDE 5 KURUŞ ON SEKİZİNCİ YIL. No: 5631 —Türk Dil —a S Ceyb ve “Sinüsn Türk Dil Kurumu Ge 29-111-937 de Ceyb ve Tec hakkında ilân edilmiş olan mü miştir. Yşüzlerce cevaplar alındı._ Bu çok istifadeli ve ciddi alıık.ayab sabetli olduğu kabul edilen ceva tur. Bu yazıya aid şekil!eı.' gaz len hediye, eser sahiplerinin ad mıştır. Kurumunull B . —— kelimelerin “Kosinüs,, tür nel Sek reterliğinden: Teceyb'in Türkçelerinin bulunması sabakanın müddeti bu akşam bit- anketi — Teceyb in türkçesi Ekserisinde isabetli noktalar vardır. teşekkür ederiz. Kurumca en i- aynen aşağıya derce olunmuş- etenize gönderilmiştir. Vaadedi- ına olarak İş Bankasına yatırıl Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri adına H. Reşit Tankut Türk Dil Kurumu Genel Sekreterliğine Ceyb ve Teceybin Türkçeleri Sinüs ve Kosinüs'tür. Sinüs Kısaca izahı şudur: Sinmek, Yakut ökmek, çe- Tehçesinde sadece sin sözü, Ç e kilmek demektir (Pekarski). Bugün Anadoluda elastikiğ manâsında kulla- nılmakta olan (süneç) ve bunun diğer telâffuzları clup aynı manayı taşıyan (siniş - sinuş - sinüs) sözleri, (sinmek) sözünün bir türevidir. (Sinik), (sinsi) ve iplik manasına olan (singir) (Pekarski), elastikiğ olan (sinir) hep aynı orijinin türevleridir. (Sinmek) sözünün etimolo« jik şeklinde Başın Serine konursa, kelim k ?:ş:::iî"klini alır, Bunün manası da; kiş Yh_“;ğ“?!mak) tır. Esnek de elasti- Şi ,' “ikir, (Sinmek) ile (esnemek), Orij p y iynı sözdür. Mikiree : 4 Türklerin en eski savaş silahı Olduğu dünyaca bellidir. Türkler yay- larının kiriş ipine (sinüğ) yahut (si- nüs) demişlerdir. Çünki o elastikiğdir; Oku atmak için ortasından çekilerek çukurlaştırılır. (Ğ) nin (c, s, Ş, Z) ve bunüun kategorisi ile değiştiği Türk di- cilerince bellidir. (Resim: 1) % Yayın — kirişi — ile beraber — o- lan şekli, herhangi bir kavisin ve- teri ;le beraber olan şeklinden — baş. (Resim: 1) ka bir şey değildir. n : Bunun içindir ki bir kavisin veteri ile o- nun iki ucuna ulaşan nısıf kuturlardan i i veter olan meydana gelen bir m:ıselleste öplar dil'a (sinüs) denmiştir. Matematikte ko aylık olmak “ıçin sonraları tam veter ?ı.;rîne yarı veter alınmış; onuün dakadı (sinüs)-olarak kalmıştır. Elhise yakası, —.: ...0 | â — sadır ve kalp manalarına olan (fe?'b) (Ahteriğ ve Kamusu Arabiğ), Türke« ünün anlatuığı manayı kapsa- (sinüs) söz £ Z bir daire veyâa Yamaz, Eibise yakası, ei bir kavis hatırlatabilir; fakat (sinüs) ka- Vis değil, onun veteridir. Sadır ve k_alp. dinmek sözünün bir türevi olan sı'ne- hin ancak tercemesi olabilir. Sine, ;er nefes alış verişte, vücüdün esney=züz'ğ: mıdır. Kalp dahi daima şişen Ve Bieli len yani esneyen bi ğ Yaka demek olan (ce Mek doğru olur. r uzuvdur. P yb) le ilgilendirme- (sinüs) sözünü derler. Hakika- biz değil, de la Lan- s - ayniy!? klinde kat sı: bir el- Dünya etimoloğiları başlıca lâtinceye irca €© tin sanıldığı gibi olmadığını (Dictionnaire Etimologigut Bue Latine) söylesin; (Sinü TMukaar veya yarım daire $© Veya büklüm” demektir; manâ ç isenin meydana getirdiği yarım SEE Şeklinde kat veya büklüm ki - PUNUR ŞSinde analar çocuklarını 'aş”lard!.; Undan şu manalar türemiştir : Ysadir Yani iltica edilen, üzerine eğilinen a Melce, himaye”, v. s. îeşıî:kni_kv _manaları. Ş j Pi ba'emgı cep; blt— şîelkemrj Hn bıçağının eğri kısmı; y Şeklinde kov. Etimolojisi YO bir ağm dibirin kabartı- arı da- ktur|: (Resim; 2) (sinüs) ün anlattığı kiriş yerine onun yayını, veya veterin yerine onun kavsi- ni almış olduklarıdır. * İngiliz ilim adamlarının — kısmen hakikate temas ettikleri — anlaşılıyor. İngilizce büyük Webster lügati, (si- 'nüs) sözü hakkında şu izahı veriy:_n-; (İngilizce sine: lâtincesi — “sinus,, ve sadır ı;;x;sma gelir ki, bir el- bisenin göğsü demek olan arapça “Jaib,, 1 terceme için kullanılmıştır; fakat bu manada yanlışlxkla *jaib,, diye okunan iba, şeklinden alınmıştır. B.u arap- “ok ipi, kavsin veteri,, mana- Sanskritçe “jiva” dan gelir ki çe “kavsin yeteri” manasın- “hordi” nin tercemesidir. ri nazarı dikkate al- stermişlerdir). tur; “«; çâ kelime sına olan bu da 'Grek da olan Hintliler, üŞi mak terakkisini B0 * Kosinüz (ko 4 sinüs) müre»k'kep pılmıştır. Sinüsü biliyo- yarı vete Kosinüs, teriminden YA T bu söz türkçede uZ. ÇAMT Ko) ya gelince ; ” "( s)i ahenkdar manasınadır. CN d 7, inci sayfada ) ( Sonu |- mel atma töfeni aat 11 lde yapılacak; Endüstri programımızın zaferi Bugün Karabükün temeli atılıyor, yarın Ereğli fabrikaları işlemeye açılıyor İsmet İnönü üç bakanımız ve heyet dün akşam Karabüke hareket ettiler Başvekilimiz İsmet İnönü dün ak- şam saat 22.,30 da beraberinde Dış, Eko. nomi ve Gümrük İnhisarlar Bakanları- mız BB. Rüştü Aras, Celâl Bayar ve As li Rânâ Tarhan olduğu halde Karabüke hareket etmişlerdir. Başvekilimiz bu- gün Karabük demir ve çelik fabrikala- rının temel atma törenini yaptıktan sonra Konya Ereğlisine giderek men- sucat fabrikasını açacaklardır. Karabük ve Ereğli fabrikalarının bit temel atma ve açılma törenlerine gide« cek zevat için dün şehrimizdcn iki tren hareket etmiştir, Saat 21 de giden tren- le yüze yakın davetli gitmiştir. Başve. kilimizin bulundukları trende bakanla- rımızdan başka ingiliz büyük elçisi B. Persi Loren, fabrikayı yapacak olan Brassert şirketi idare meclisi reisi B. Brassert ve arkadaşları, milli bankala- rımız umum müdürleri vardı. Tören 11 de yapılacak Birinci t -a Murabülke bugün saat 9 da, ildıpciıi_loçt'vırıuklırdm Te. 'heyet 12.15 ve 13 de nareket eden tren- lerle Kayseri yoliyle Konya Ereğlisine geçeceklerdir. B. Brassert ve şirketin diğer erkânı ile Ereğliye gitmiyecek diğer davetliler Irmaktan 0.45 de hareket edecek tren. le Ankaraya dönecekler ve şehrimize yarın gece 2.45 de gelmiş bulunacak« lardır. Ereğli fabrikasının açılışı Ereğli fabrikasının açılış töreni yâe rın saat 16.30 da yapılacak ve başveki- limiz akşam 18.45 de hareket edecek trenle Ankaraya döneceklerdir. Bu tren pazartesi günü saat 10.10 da Ankarada bulunacaktır. Brassert şirketi mümessilleri şehrimizde Karabük demir ve çelik fabrikalarını ( Sonu 7. inci sayfada ) İngiliz Mümessillerinden B. Makenzi : ae ed B, Celâl Bayar tarafından ingiliz heyeti şerefine verilen ziyafette bulunanlar Cenevrede Hatay için toplantı 22 nisanda Cenevre, 2 (A.A.) — Milletler ce- miyeti Sekreterliğinin bir tebliğine gö- re, Hatay anayasasını tanzime memur ( Sonu 7. inci sayfada ) Küçük antant konseyi Küçük antantta tam bir görüş birliği var TÜÜÜNE AAA EE KI Koneyin bu defaki Başkanı Çekoslovak Dış İşler Bakanı B, Krofta B. Stoyadinoviç ile beraber ( Yazısı 7. inci sayfada) Fıkra Dolaşırken..: . Geçenlerde Ankarada bulunan ecne- bi gazetecilerden bazıları ile Çubuk ba- rajına gidiyorduk. Sarp ve sarı tabiat bir beton seddin eşiklerinde bitti. Kas yalar yolunu tırmandık ve terasa üze- rinden birkaç mil derinliğindeki suya dalakaldık. Evet, hiçbiri muğcize değildi; hep- si kendi mütehassısının tetkik edebile- ceği, hesab edebileceği, inşa edebilece. ği basit işlerdir. Yabancıyı şaşırtan şey, boş ve çetin toprakla, insani azmin ese- ri arasındaki tezaddır: — Aziz dostum, burada bunu yap- mak için, mutlak, bu toprağın çocuğu olmak ve onu, gerçekten, ana gibi sev- mek İâzımdır. — Bu kadarı bile kâfi değil, diye cevab verdi, gelecek nesilleri de şimdi- den sevebilmex lâzım. Hazır'a koşaneski fetihciler yerine, olmayanı yaratmak, imkânsızı gerçeleştirmek — kuvvetini — kendinde hisseden bu nesil, hiç şüphesiz, en tan- ıa_nah akın destanlarından daha büyük bıır şiire vücud veriyor. Sevr hartasında bile en azgın sömürgecilerin dahi ba- şından savdığı orta Anadolu üzerinde ğu asrın bir vatanını bütün şartları ile inşa ediyoruz. Bazen yaşamak, ölmekten fazla ce- Saret ister: bize kazandığımız bürri- yetin tadı, işte yaratrcı, mukaddes ve türke yaraşır di, »- Fatay olan bu cesareti vere