25 Kasım 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

ON YEDİNCİ YIL. NO: 5508 SÜa ae GA : BÜ ai B G ULUS ADIMIZ, ANDIMIZDIR aa TT Y 25 SONTEŞRİN 1936 ÇARSŞAMBA Bugünkü sayımız on iki sayfadır ETKMA HER YERDE 5 KURUŞ İSKENDERON - ANTAKYA MESELESİ Hakkında Fransa cümhuriyeti haticiye nezareti ile teati edilen son notaları neşrediyoruz Türkiye Cumhuriyeti Paris büyük elçiliğinin 9 teşrinievvel 1936 tarihinde Fransa hükümetine bir nota vererek bunun metni o zamanda Paris'de parafe edilen Fransa - Suriye muahedesiyle o sıralarda müzakeresi derdest olan Fransa - Lübnan hedesi ne hedenin İsken- il bir derun ve Antakya ahalisi mürahhaslariyle de akdi imkânının tetkikini Fransadan istemiş - oldu- gu malümdur. Fransa hariciye nazırı B İvon Delbos bu notamıza 10 teşrini sani 1936 tarihli bir nota ile ce- vab vermiş, buna karşı Türkiye Cumhuriyeti Paris büyük elçisi tarafından Fransa cumhuriyeti hariciye neazretine 17 teşrinisani 1936 tarihinde cevabi bir notamiız tevdi edilmişti. İskenderun - Antakya meselesi hakkında hariciye vekâletimizce tertib olunan ikinci beyaz ki- tabtan bu iki notanın metinlerini iktibas ve neşrediyoruz : FRANSA'NIN 10 TEŞRİNİSANİ O zamandan sonra 24 temmuz 1922 de da yasası mandater hükümetin 'TÂRİHLİ NOTASI Bay Büyük Elçi, Milletler Meclisi Asamblesinin son içtimar esnasında Türkiye Cümhuriyeti Hariciye Vekili ile Fransa Cümhuriyeti Hariciye Müsteşarının Altıncı Komis. yonda vaki beyanatına atfen Zatı Dev- letiniz, metni ahiren Pariste parafe edi- len, Suriye - Fransa muahedesile halen müzakeresi derdest olan Fransa - Lüb- nan Muahedesi ümasil bir muah denin İskenderon ve Antakya ahalisi murahhaslariyle akdi imkânının tetkiki- ni benden 9 teşrinievvel tarihli notanız ile istemiştiniz. ş Zatı Devletinize şunu hatırlatmakla şeref kesbederim ki M. Vienot taratın- dan Milletler Cemiyeti konseyinde vaki Leyanata tevfikan Fransa Hükümeti, Türk Hükümetinin 1921 itilafları kad- rosu dahilinde yapmak isteyeceği müza- kerattan kaçınmıyacaktır. Bu -mefad, Fransa Hükümetinin vaziyetini bihak- kın tayin eder, ve ben de bunları bugün Zatı Devletinize teyid edebilirim. * İmdi, 20 teşrinievvel 1921 tarihli İti- lafname haddi zatında Türkiye ile Suri. ye arasında bir hudud tahdidi itilafı ma- hiyetindedir. İtilafname bir Suriye « Türk Gümrük Mukavelesi akdinin der. pişi, umumi afiv, Türkiyedeki ekallivet- lerin hukuku ve İskenderun mıntakası- nın Türk ırkana mensup ahalisine göste- rilecek teminat ve teshilat gibi işbu hu- dud tahtiti münasebetile ortaya çıkan muhtelif meselelerden bahistir. Bu mın- takanın statüsüne gelince ortada husu- si bir idare rejimi tesis olunacağı tasrih edilmiştir. ç Ankara İtilafnamesinin — imzasından itibaren, Fransa Hükümeti birçok vesile ile ve bilhassa 1926 da, 1921 * metinle- rinde yazılı hükümleri teyid ve onların tatbik şekillerini tasrih eden itilafların müzakeresine maalmemnuniye muvafa- kât etmiştis. Fransa Hükümeti, İskende- ron Sancağına 14 mavrs 1930 tarihli teş. kilâtı esasıyesile elyevm tayin edilen hususi bir idare rejimini Suriye devleti kadrosu içerisinde bahşetmek ve mınta- kanın Türk ırkına mensup anasırı lehi. ne gösterilen harsi ve lisani teminat ve kölaylıklara riayet edilmek suüretile bu hükümlerin kuvveden file çıkmasına iti- na eylemiştir,. Bununla beraber, Zatı Devletiniz zik- ri geçen notanızda da hatırlattığınız veçhile, Fransa Hükümetinin bu muhte- lif ahvalde ancak mandater devlet sıfatı ile hareket ettiğini ve başka türlü de hareket edemiyeceğini gözden kaçırma- mak muvafıktır. Filhakika istiklâlleri muyvakkaten tanınan cemaatler üzerinde bazı Devletlere tevdi edilen A smıfın- idan mandalar prensibi, Millteler Cemi- yeti misakının 22 inci maddesi mucibin- ce 28 haziran 1919 tarihinde tesis edil- miştir. Fransaya Suriyede manda veril- mesi 25 nisan 1920 tarihinde vuku bul. muştur. Binaenaleyh, Fransa Hüküme- ti 20 teşrinievvel 1921 tarihinden itiba. ren, yukarda anılan beynelmilel vesika- larla kendisine Suriyede taninmış olan salâhiyetlere tevfikan bu memleket nam ve hesabına mukavele akdetmiş bulunu- yordu. vecibe ve salâhiyetlerini tasrih etmiştir. 1922 yasası bu vecibe ve salâhiyet- ler haddında pek vazıh ahkâmı natıktır. Yasa Suriye ve Lübnan diye zikrolunan iki Devleti istiklale sevkeylemekten iba- ret olan Fransanın vazifesindeki hedefi hasseten tayin etmektedir. Yasa ahval ve seraitin müsait olacağı nisbette ma- halli otonomilerin inkişafını tavsiye ey- lemektedir. Yasa iki Devletin harici mü- nasebatının tedvirini Mandater Devlete bırakmakta ve onların erazisinin tama- mının veya bir kısmının ziyaıma veya icarına ve orada ecnebi bir devletin her hangi bir kontrol tesisine karşı bu Dev- - letleri vikaye etmeğe Mandater Devleti mecbur tutmakta ve muhtelif ekalliyet unsurlarının serbestçe inkişafını temin için alınacak tedbirleri saymaktadır. 1921 İtilâfnamesinin İskenderon San. cağına mütcallik hükümlerini kuvveden file çıkarmak üzere Fransa Hükümeti- tarafından ittihaz edilen tedbirler, Man- da yasası ile çizilen çerçeveye tamamen dahildir. B la beraber, di Devlet târafından ifâ edilen rehber ve müşavir vazifesi semeresini vermiş olduğundan Fransa Hükümeti Suriyenin üç senelik bir müddet zarfında yalnız başına ken. disini idare kabiliyetini ihraz edeceğini bugün takdir eder ki bunun Milletler Cemiyetince müşahede edilmesi Manda- nın hitamını intaç eyliyecektir. Fransâ Hükümeti, o zamanın hulülünü derpiş ederek, ahiren Pariste parafe edilen Mu- ahede projesinde, hakim ve müstakil bir Suriye ile olacak müstakbel münasebet- lerinin esaslarınt tayin hususuna itina eylemiştir. Bu Muahede, ancak Suriyenin Mil- letler Cemiyetine kabulü sırasında me- riyete girecektir. Manda hitamının te- zahürü olan bu kabulün vukuuna kadar Mandater devlet, faaliyetini manda ya- sasına tevfikan icrada devam edecektir. Binaenaleyh, mândaya tâbi devlet ile SADĞAT T Ğİ SST EAUZ Bugün İç sayfalarımızda: İKINCI SAYFADA: İç haberler — Düşünüşler: kırda göçmen, ÜÇÜNCÜ SAYFADA: Politika bahisleri : Şarlo sanatı — Dış haberler — Son dakika, DÖRDÜNCÜ SAYFADA: Hukuk köşesi: Rebus Sic Stanti- büs kaidesi — Haberler. BEŞİNCİ SAYFADA: İspanya izahrı. ALTINCI SAYFADA: Franko hükümetinin diplomasi ba- kımından tanınması. YEDİNCİ SAYFADA: İngiltere ve İtalya — Arşüdük Ot- to ile bir görüşme. SEKİZİNCİ SAYFADA: Sinemanın pedagojik değeri DOKUZUNCU SAYFADA: Başka memleketlere benzemiyen İngiltere « haberler ; Boz- müstakil devlet arasında ahenkli bir in- tikal devresi temini emelinde bulunan Fransa Hükümeti, ecnebi Hükümetlere karşı Suriye nam ve hesabına girdiği teahhüdlerin Suriye Hükümetince tanı-, hp tekabbül edileceğini serdeylemiş ol- duğu ve serdetmeğe mecbur bulunduğu cihetle, mezkür Hükümet, ne bir Fran. sız * Suriye anlaşmasında ve ne de bir Fransız . Süuriye anlaşması dolayısile ecnebi bir devletle olan müzakeratında, manda yasasının hükümlerine muhalif hareket edemez. Zatı Devletinizin zah- metsizce anlıyacağı veçhile, Fransa Hü- kümeti 1936 senesinde ve Sufriye istik- lâlinin tasdikini tavsiye etmek istediği bir zamanda, onun 1921 de Suriye na- (Sonüu 2. inci sayfada) a C. H. P. Kamutay Grupu Sancak meselesi ihdas olunacak lıklar hakkında görüştü C. H. P. Kamutay Grupu dün öğleden sonra Trabzon sayla- vt Hasan Saka'nın başkanlığında toplandı. Dış İşleri Bakanı Dr. Aras İskenderun ve Antakya mesele- sinir ne tarzda yürüdüğü hakkında partiye malümat arzetti ve muhtelif hatiblerin suallerine cevablar ve iazhlar verdi . Bundan sonra Başvekil İsmet İnönü söz alarak bu meselenin cereyanı üzerinde ayrıca izahatta bulunmuştur. Başvekil İsmet İnönü diğer bir mevzua geçerek Manisa Say- lavı Sabri Toprağın B. M. M. azası arasından vekâletlerde siya- lması teklifinin lüzumlu ve faydalı olacağını izah etmiş ve bunun intacı için lâzım gelen tetkikatın yapılarak müsbet bir lâyiha projesi hazırlayıp partiye getirmek si müsteşarlıklar bulund! ve vekâletlerde siyasi müsteşar- üzere reis vekili Hasan Saka'nın raportör olarak memur edil- mesini teklif etmiştir. Teklif partice kabul ve tasvib olunmuştur. ARANARAAARAZ -- Sancak hakkında İransız teklifi Hususi olarak öğrendiğimize göre Fransa hükümeti “Sancak,, ihtilâfının halli hakkında hükümetimize iki tek- lifte bulunmuştur. Bu tekliflerden bi- ri meselenin halli için Milletler cemi- yetine gidilmektir, " Cehevrede bütün davanın yeni baş- tan tetkik olunarak, siyasi ve iktısadi i- cablara ve ahdi haklara uygun bir kara- ra varılmak fırsatını bahşedecek — olan Donanmamızın Malta ziyareti İngiliz kumandanları, denizcilerimizin centilmence hareketlerinden ve askeri terbiyelerinden sitayişle obaksediyorlar. Donanmamızın İstanbulda uğur | ne na aid bir (XYazısı 2. inci sayfada) Madrid cephesinde sükün var Yağmur ve kar her türlü askeri Caamasendiği MA HÇ Si AÂsi genezallerden Kabanellas, Faslı Lejiyon askerlerini teftiş ediyor. ; faaliyete __engl oluyor et j (Yazısı 4 üncü sayıfada)» bu taleb hakkında hükümetimizin cu- ma günü Kamutayda beyanatta buluna« cağını zanndeiyoruz. .. Türk parasının . kiymeti .. .. .. . düşürülmiyecek Ankara, 24 (A.A.) — Türk parası kıymetinin düşürülece- ğine dair bazı ecnebi matbuatında mev- zuubahs olan haberlerin tamamen asiıl- sız olduğunu bildirmeye Anadolu ajan- sı mezundur. İnkılâb dersi Bugün saat 17.30 da Halkevinde Prof. M. Esad Bozkürt tarafından verilecektir Fıkra, Buhran cilveleri Bir torpil, ispanyol gemilerinden bi- rinin karnını deliyor. Halbuki Franko- nun elinde hiç bir denizaltı yokmuş. Fakat ortada bir torpil ve bir rahn& var. Acaba kadim mitoloji denizini cin- ler mi bastı? Zamanımız hakikaten garabet bağla- dı. Hergün, bu torpilden daha şaşırtıcı fikir ve iddialar, aklın kenarını siyırıp — geçiyor. Avrupada herhangi bir millet, her- hangi bir idare tarzına karar vermekte. serbest midir, değil midir? Giornale — d'İtalyaya göre hayır! Eğer tek bir adam, silahlı kuvvetlerle bir zor-re- jim kuracak olursa, bir milletin bunu kabul etmeye hakkı olabilir. Fakat bir halk yığını, dane dane rey vererek, me« selâ, iktidarı istediği gibi sollaştırırsa, garb medeniyetini müdafaa etmek için, buna müsaade etmemek lâzım geliyor. Zamanımızın yeni prensiplerinden biri de “şu” dur: Uzun bir sulh, millete lere faziletlerini kaybettirir. Şu halde bıçak biler gibi, sıksık, milli iradeleri harb çarkından geçirmek gerektir. 20 inci asır hakikaten fena büyüyor; Yedi sekiz yaşında iken insanlığı ne kadar ümidlendirmişti. Siperlerde si« nirini bozduğundan beri, hergün bire az daha akıl hekimlerinin tedavisine muhtaç bir hale geliyor. Bu hastanın elinden vahim bir kaza çıkacak gibi görünüyor. — FaTay TASHİH Dünkü başmakalemizin sonlarındaş . imparatorluğun huzur ve sükünu« nu muhafaza etmesinden,, sözünde bir “ yanlışlık olmuştur. “Sükünunu” kelime« — eee dühder. ” İaa'dir 1 Buğr a bik —gj&g* N * * S ştrda *1z tan Bdi No9 ADK İi ğ odi Vh LA * 4 ü â 1 | 4 idddn l sik h K ' ) b si “süküneti,, olarak çıkmış ve manayı — | garib bir surette değiştirmiştir. & FN ddi Töke