25 Kasım 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1
ON YEDİNCİ YIL. NO: 5508 ADIMIZ, ANDIMIZDIR İSKENDERON - ANTAKYA MESELESİ Hakkında Fransa cümhuriyeti hariciye nezareti ile teati edilen son notaları neşrediyoruz Türkiye Cumhuriyeti Paris büyük elçiliğinin 9 teşrinievvel 1936 tarihinde Fransa hükümetine bir nota vererek bunun metni o zamanda Paris'de parafe edilen Fransa - Suriye muahedesiyle o sıralarda müzakeresi derdest olan Fransa - Lübnan muahedesine mümasil bir muahedenin İsken- derun ve Antakya ahalisi mürahhaslariyle de akdi imkânının tetkikini Fransadan istemiş oldu- ğu malümdur. Fransa hariciye nazırı B İvon Delbos bu notamıza 10 teşrini sani 1936 tarihli bir nota ile ce- vab vermiş, buna karşı Türkiye Cumhuriyeti Paris büyük elçisi tarafından Fransa cumhuriyeti hariciye neazretine 17 teşrinisani 1936 tarihinde cevabi bir notamız tevdi edilmişti. İskenderun - Antakya meselesi hakkında hariciye vekâletimizce tertib olunan ikinci beyaz ki- tabtan bu iki notanın metinlerini iktibas ve neşrediyoruz : FRANSA'NIN 10 TEŞRİNİSANİ TARİHLİ NOT4 Bay Büyük Elçi, Milletler Meclisi Asamblesinin son içtimar esnasında Türkiye Cümhuriyeti Hariciye Vekili ile Fransa Cümhuriyeti Hariciye Müsteşarının Altıncr Komis. yonda vaki beyanatına atfen Zatı Dev- Tetiniz, metni ahiren Pariste parafe edi- len, Suriye - Fransa muahedesile halen müzakeresi derdest olan Fransa . Lüb- nan Muahedesine mümasil bir muahe. denin İskenderon ve Antakya ahalisi murahhaslariyle akdi imkânının tetkiki- ni benden 9 teşrinievvel tarihli notanız ile istemiştiniz. Zatt Devletinize şunu batırlatmakla şeref kesbederim ki M. Vienot taratın- dan Milletler Cemiyeti konseyinde vaki kLeyanata tevfikan Franşa Hükümeti, Türk Hükümetinin 1921 itilafları kad-« rosu dahilinde yapmak isteyeceği müza- kerattan kaçınmıyacaktır. Bu mefad, Fransa Hükümetinin vaziyetini bihak- kın tayin eder, ve ben de bunları bugün Zatı Devletinize teyid edebilirim. İmdi, 20 teşrinlevvel 1921 tarihli İti- Jafname haddi zatında Türkiye ile Suri. ye arasında bir hudud tahdidi itilafı ma- biyetindedir. İtilalname bir Suriye - Türk Gümrük Mukavelesi akdinin der. pişi, umumi afiv, Türkiyedeki ekallivet. lerin hukuku ve İskenderun mıntak nın Türk ırkına mensup ahalisine göste- rilecek teminat ve teshilat gibi işbu hu- dud tahtit! münasebetile ortaya çıkan muhtelif meselelerden bahistir. Bu mım- takanın statüsüne gelince ortada husu- &t bir idare rejimi tesis olunacağı tasrih edilmiştir. Ankara İtilafnamesinin — imzasından itibaren, Fransa Hükümeti birçok vesile ile ve bilhassa 1926 da, 1921 — metinle- rinde yazılr hükümleri teyid ve otların tatbik şekillerini tasrih eden itilafların müÜzakeresine maalmemnuniye muvafa- hat etmiştir. Fransa Hükümeti, İskende- ron Sancağına 14 mayrs 1930 tarihli teş. kilâtı esavıyesile ciyevm tayin edilen husuet bir idare rejimini Suriye devleti kadrosu içerisinde bahşetmek ve mınta- kanın Türk ırkına mensup anasırı İchi. ne gösterilen harsi ve lisani teminat ve kolaylıklara riayet edilmek süretile bu hükümlerin kuvveden file çıkmasına iti. na eylemiştir. Bununla beraber, Zatı Devletiniz zik- Fi geçen notanızda da batırlattığınız veçhile, Fransa Hükümetinin bu muhte- lif ahvalde ancak mandater devlet srfatı ile hareket ettiğini ve başka türlü de hareket edemiyeceğini gözden kaçırıma- mak muvafıktır. Filhakika istiklâlleri muvakkaten tanman cemaatler üzerinde bazı Devletlere tevdi edilen A sınıfın. dan mandalar prensibi, Millteler Cemi- yeti misakının 22 inci maddesi mucibin- €©€ 28 haziran 1919 tarihinde tesis edil- miştir. Fransaya Suriyede manda veril- mesi 25 nisan 1920 tarihinde vuku bul. muştur. Binaenaleyh, Fransa Hüküme. & 20 teşrinlevyel 1921 tarihinden itiba. ren, yukarda anılan beynelmilel vesika. larla kendisine Suriyede tanınmış olan salâhiyetlere tevfikan bu memleket nam ve hesabına mukavele akdetmiş bulunu- yordu. O zamandan sonra 24 temmuz 1922 de manda yasası mandater bükümetin vecibe ve salâhiyetlerini tasrih etmiştir. 1922 yasası bu vecibe ve salâhiyet- ler haddında pek vazıh ahkâmı natıktır. Yasa Suriye ve Lübnan diye zikrolunan iki Devleti istiklale sevkeylemekten iba- ret olan Fransanın vazifesindeki hedeli hasseten tayin etmektedir. Yasa ahval ve şeraitin müsait olacağı nisbette ma- halli otonomilerin inkişafımı tavsiye ey- lemektedir. Yasa iki Devletin harici mü- nasebatınin tedvirini Mandater Devlete bırakmakta ve onların erazisinin tama- meam veya bir kısmının ziyama veya İcarına ve orada ecnebi bir devletin her bangi bir kontrol tesisine karşı bu Dev- letleri vikaye etmeğe Mandater Devleti mecbur tutmakta ve muhtelif ckalliyet unsurlarının serbestçe inkişafını temin için alınacak tedbirleri saymaktadır. 1921 İtilâfnamesinin İskenderon San. cağına müteallik hükümlerini kuvveden file çıkarmak Üzere Fransa Hükümeti tarafından ittihaz edilen tedbirler, Man. da yasası ile çizilen çerçeveye tamamen dahildir. Bununla beraber, Mandater - Devlet tarafından ifa edilen rehber ve müşavir vazifesi semeresini vermiş -olduğundan Fransa Hükümeti Suriyenin üç senelik bir müddet zarfında yalnız başına ken. disini idare kabiliyetini ihraz edeceğini bugün takdir eder ki bunun — Milletler Cemiyetince müşahede edilmesi Manda- nın hitamını intaç eyliyecektir. Fransa Hükümeti, o zamanın bulülünü derpiş ederek, ahiren Pariste parafe edilen Mu- ahede projesinde, hakim ve müstakil bir Suriye ile olacak müstakbel münasebet- lerinin esaslarını tayin hususuna itina eylemiştir. Bu Muahede, ancak Suriyenin Mil- letler Cemiyetine kabulü sırasında me- riyete girecektir. Manda hitamının te- zahürü olan bu kabulün vukuuna kadar Mandater devlet, faaliyetini manda ya- sasına tevfikan icrada devam edecektir. Binacnaleyh, mâandaya tâbi devlet ile Bugün İç sayfalarımızda: IKINCI SAYFADA: İç haberler — Düşünüşler: Boz- kırda göçmen, ÜÇÜNCÜ SAYFADA: Politika bahisleri : Şarlo sanatı — Dış haberler — Son dakika, DÖRDÜNCÜ SAYFADA: Hukuk köşesi: Rebus Sic Stanti. bus kaidesi — Haberler. BEŞİNCİ SAYFADA: İspanya izahı. ALTINCI SAYFADA: Franko hükümetinin diplomasi ba- kımından tanınması. YEDİNCİ SAYFADA: İngiltere ve İtalya — Arşüdük Ot- to ile bir görüşme, SEKİZİNCİ SAYFADA: Sinemanın pedagojik değeri DOKUZUNCU SAYFADA: Başka memleketlere benzemiyen İ re <- habı müstakil devlet arasmda ahenkli bir in- tikal devresi temini emelinde bulunan Fransa Hükümeti, ecnebi Hükümetlere karşı Suriye nam ve hesabına girdiği teahhüdlerin Suriye Hükümetince tanı- hbp tekabbül edileceğini serdeylemiş ol- duğu ve serdetmeğe mecbur bulunduğu cihetle, mezkür Hükümet, ne bir Fran, sız * Suriye anlaşmasında ve ne de bir Pransız . Süriye anlaşması - dolayısile ecnebi bir devletle olan müzakeratında, manda yasasının hükümlerine muhalif bareket edemez, Zatı Devletinizin zah- metsizce anlıyacağı veçhile, Fransa H kümeti 1936 senesinde ve Sufriye isti lülinin tasdikini tavsiye etmek — iste bir zamanda, onun 1921 de Suriye na- (Sonu 2, inci sayfada) 25 SONTEŞRİN 1936 ÇARSAMBA Bugünkü sayımız on iki sayfadır Sazacma HER YERDE 5 KURUŞ —a C. H. P. Kamutay Grupu Sancak meselesi ve vekâletlerde ihdas olunacak siyasi müsteşar- lıklar hakkında görüştü C. H. P. Kamutay Grupu dün öğleden sonra Trabzon sayla- vı Hasan Saka'nın başkanlığında toplandı. Dış İşleri Bakanı Dr. Aras İskenderun ve Antakya mesele- sinör ne tarzda yürüdi hakkında partiye malümat arzetti ve muhtelif hatiblerin suallerine cevablar ve iazhlar verdi . Bundan sonra Başvekil İsmet İnönü söz alarak bu meselenin cereyanı üzerinde ayrıca izahatta bulunmuştur. Başvekil İsmet İnönü diğer bir mevzua geçerek Manisa Say- lavı Sabri Toprağın B. M. M. azası arasından vekâletlerde siya- si müsteşarlıklar bulundurulması teklifinin lüzumlu —ve faydalı olacağını izah etmiş ve bunun intacı için lâzım gelen tetkikatın yapılarak müsbet bir lâyiha projesi hazırlayıp partiye getirmek üzere reis vekili Hasan Saka'nın raportör olarak memur mesini teklif etmiştir. edil- Teklif partice kabul ve tasvib olunmuştur. ARADAZ, Sancak hakkında İransız teklifi Husust olarak öğrendiğimize göre Fransa hükümeti “Sancak,, ihtilâfının balli hakkında hükümetimize iki tek- lifte bulunmuştur. Bu tekliflerden bi- ri meselenin halli için Milletler cemi- yetine gidilmektir. Cehevrede bütün davanın yeni baş- tan tetkik olunarak, siyasi ve iİktısadi i. cablara ve ahdi haklara uygun bir kara- ra varılmak fırsatını bahşedecek — olan Donanmamızın Malta ziyareti İngiliz kumandanları, denizcilerimizin centilmence hareketlerinden ve askeri terbiyelerinden sitayişle *bahsediyorlar. (Yazısı 2, inci sayfada) Madrid cephesinde sükün var Yağmur ve kar her türlü askeri faa.liygtg engl oluyor ÇA &w bu taleb hakkında hükümetimizin cu- ma günü Kamutayda beyanatta buluna. cağını zanndeiyoruz. Türk parasının kiymeti düşürülmiyecek Ankara, 24 (A.A.) — Türk parası krymetinin düşürülece. ğine dalr bazı ecnebi matbuatında meve zuubahs olan haberlerin tamamen asıl. sız olduğunu bildirmeye Anadolu ajan- &1 mezündür. eee esseeneceASERAEELAEEEEEİ İnkılâb dersi Bugün saat 17.30 da Halkevinde Prof. M. Esad Bozkurt tarafından verilecektir | | Fıkra. Buhran cilveleri Bir torpil, ispanyol gemilerinden bi rinin karnını deliyor. Halbuki Franko- nun elinde hiç bir denizaltı yokmuş. Fakat ortada bir torpil ve bir rahne var. Acaba kadim mitoloji denizini cin- ler mi bastı? Zamanımız hakikaten garabet bağlak dı. Hergün, bu torpilden daha şaşırtrcı fikir ve iddizlar, aklın kenarını sıyızıp geçiyor. Avrupada herhangi bir millet, het- hangi bir idare tarzına karar vermekte —— serbest midir, değil midir? Giornale — diİtalyaya göre Bayır? Eğer tek bir adam, silahlı kuvvetlerle bir zor-re« jim kuracak olursa, bir milletin bunu kabul etmeye bakkı olabilir. Fakat bir halk yığını, dane dane roy vererek, me« selâ, iktidarı istediği gibi sollaştırırsa, garb medeniyetini müdafaa etmek için, buna müsaade etmemek lâzım geliyor. Zamanımızın yeni — prensiplerinden biri de “şu"'dur: Uzun bir sulh,millete lere faziletlerini kaybettirir. Şu halde Bıçak biler gibi, sıksık, millt iradeleri harb çarkrndan geçirmek gerektir. 20 inci asır hakikaten fena büyüyot. Yedi sekiz yaşında iken insanlığı ne kadar ümidlendirmişti. Siperlerde — sia nirini bozduğundan beri, hergün bire az daha akıl hekimlerinin tedavisine muhtaç bir hale geliyor. Bu hastanın elinden vahim bir kaza çıkacak gibi görünüyor. — FaTay TASHİH Dünkü haşmakalemizin sonlarındat . imparatorluğun buzur ve sükünue Nu Mmuhafaza etmesinden,, sözünde bir “Sükünunu” kelimes si “süküneti,, olarak çıkmış ve manayt Barib bir surette değiştirmiştir. yanlışlık olmuştur.
