22 Eylül 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

D | Rusydaki ) — Bun- t el veti üzerine Maarif Vekâletinin seçip İgönderdiği kirk kişilik bir muallim he- İyetinin Moskova'da geçirdikleri iki ça- Jeşma gününü yazmıştım. Muallimlerimiz geldiklerinin üçün- Cü günü öğleden evvel Kaganovitch bilyalı yatak fabrikasını gezmiştir. Bu- rada tekerlekli vasıtalarla her çeşid makinelerin dönen kısımları için bil « yalı yataklar yapılmaktadır. Mücssese- ye aid elli yedi büyük binanın; bir şe- hir hüviyeti verdiği saha 1931 de he - nüz tarla halinde imiş. Astl fabrika on bir ayda yapılmış. İşçi binaları fabri- kaya bağlı sanat mektebi ve yemek fıl?- Yikası, kreş sırasiyle üç sene içinde bi- tirilmiş. Memleketimizde yaltız son iki yılda Kayseri kombinası, şişe ve kâ- gıd fabrikaları gibi müesseseleri kur- duk. Bunların yüreklerimhde uyandır- dığı taze heyecanı Sovyet dostlarımız da kendi endüstrilerinin her eseri kar- şısında zevkle tatmaktadırlar ve biz bunu anlamakta güçlük çekmemekte - yiz.. Bilyalı yatak fabrikasında müdü « rün kısaca verdiği izahlar dikkatle din- lendi, Fabrika yılda 24 milyon yatak yetiştirecek kabiliyette yapılmıştır. Ancak Sovyet endüstrisinde bu yıl başlıyan Stahanof hareketi bumı» 36 milyona çıkaracaktır. Buna rağmen memleketin ihtiyacı giderilmiş olmıya- çaktır. Fabrikanın genişletilme plân - ları hazırlanmıştır. Halen fabrikada 22,000 amele çalışmaktadır. Bunların yarıya çok yakını kadındır. bini fabrikanın kendi apartımanlarında oturuyor gerisi şehirdedir, her defa - sında 15 bin kişiyi doyuran bir yemek fabrikası vardır. Fabrika genişletilin - ce amele sayısı 30 bini bulacaktır ve ge- nişletme srrasında amtle için 15 milyon ruble sarfiyle yeni evler ve kulüp bi « naları ve iki milyon rublelik bir stad - yom ve bir buçuk milyon rüblelik din « lenme yurdu yapılacaktır. Mütehassıs işçi, fabrika içindeki sa- nat mektebinde yetiştirilmektedir. Mek tep her sene 2500 mezun veriyor, AB.un— ya yedi yıl okuyan gençler girebiliyor. Bunlar günde nazari dört ameli — beş ders ile iki senede yetiştiriliyor. Muallimlerimiz müessesenin mühim bir kısmını gezmişler ve notlar alr 1ş - lardır. Sövyet rejiminin her yerde ka- dına da erkek gibi ve aynı kemmiyet ve kıymette iş verdiği yalnız bürolar da dahil torna zcıgâhlanndı, demir ısıtan ocaklarda, hulâsa her İş şubesiade gö tülüyordu. İş başındaki kadın ve er - kek birliği Sovyet mekteblerinde baş - lamaktadır. Kızlarla birlikte erkek ço- cuklara da kendi söküklerini yamamak, ufak tefek ev hizmetlerini yapmak öğ- retiliyor. Yukarda Stahanof hareketinden bah- setmiştim. Bu, bir maden amele başı - nın adıdır. Aletlerini ve insan mclekf - Sini iyi ve dikkatli kullanmak suretiy- le kendinden beklenen işi; birkaç kat daha arttırmıştır. Şimdi ber fabrikada amele grupları Stahanof gibi çalışmak istiyorlar, Bu hareket; her grupun kendi arasında ve topluca l'nbrikılıt"ıı- rasında başlamış hızli bir çalışma mü - sabakasıdır. Bu hiz birçok ruhi ve mad- di vasıtalarla her gün biraz daha ıı:m- rılıyor. — Ödesa - Moskova arasındaki trenler bundan evvel 36 saatte giderken Stahanof hareketinin gitmesiyle 26 sa- ate indirilmiştir. Bilyalı yatak. fa.l.—rık.ı- &ı da amelesinin işe heyecan ve d'.kkf" le sarıLması sayesinde kabiliyetini yüz- de C"î; $ kadar arttırmış nlacılmr.. | Mualimlerimiz fabrika mektebinin çalışmaları üzerinde de etüdler yapımış- lar, atelyeleri, laboratuvarları, ders İu- lonlarını görmüşlerdir. Programa gö - re öğle yemeğinden evvel Lenin mııı.'c- si de Ziysret edilecekti. Saat ancak birs de müzcye gelinebilmiştir. Müze daha Üç ay önce açılmıştır. Burada Sovyet şefinin uzun mücadele hayatı safha saf ha görülmektedir. Müzede eşya olır_ık kurşunla delinmiş bir palto ve bir iki masâa vardır. Şefin ihtilülden Sonra Kremlinde çalıştığı odanın hütüı.ı eşyar 51 yerinde olduğu gibi burada bir oda- ya yerleştirilmiştir. Türk Maarif heyetinin tetkikleri Müzenin başlıca eşyası şunlardır: Küçüklükten itibaren alınmış rTe- simler, elyazıları, gazetelerde çıkmış yazılar, kitablar ve bunların yazılması için müracaat edilen eserler, Bunlar devirlere göre ayrı ayrı sa- lonlara konulmüş ve gerek resim ve ge- rek heykel olarak her devri temsil eden birçok sanat eserleri de buralara yer - leştirilmiştir. 'Lenin hakkında her dilde yazılmış eserlerden ayrı bir küküp!unle )î.pı.ı. mıştır. İhtilâlden sonraki devulîn 'gt?ı- teren her vesikada Sovyet re)ımmîn bugünkü şefi Stalin; daima Leninin yanındadır. 10 teşrinievvel 1917 de silâha müra- caat kararını veren partinin merker ko- mitesi içtimama aid vesika ile bunu temsil eden tabloda da, türk ilim heye- ti Sovyet Rusya maarifini tetkika da- vet eden maarif komiseri B. Bubnov vardır. Lenin müzesinin sinema salonunda herkese Lenin'in başladığı plânlı eko- nomi hayatının son yıllardaki hızı gös- terilmektedir. Müze; uzun bir. müca- dele hayatınım yalnız tarihini — verme- mektedir. Burada daha çok alınan ye- ni kararların nasıl çetin bir maziye da« yandığı isbat edilmektedir, Muallimlerimiz öğleden sonra türk sefaretinin şereflerine verdiği çayda bulunmuşlardır. Burada B. ve Bayan Bubnov; heyetle son iki günlük çalış - malar üzerinde hasbihaller yapmışlar- dır. Moskova ilim muhitine mensub bir çok zevat çayda muallimlerimizle hu » susi temaslarda bulundular. Moskovada 1 eylülde bir — tiyatro festival başlamıştı. Türk muallimle- rinin Moskovayı ziyaretleri, çok iyi bir tertible bu günlere düşüyordu. 4 eylül akşamı büyük operada Tchaiko « veki'nin “Eugerâ Oneguine” adir ese- ri temsil edilecekti. Muallimlerimiz maarif komiserinin misafiri olarak e « seri görmüşler, operanın tatli ahengi « ni içlerinde duyarak gece yarısı Lenin- grad trenine binmişlerdir. #4W Dış Bakanımız B. Delbosla görüştükten sonra Lö Jurnal'in bir yazısı Paris, 21 (A.A.) — Fransız dış ba- kanı B. Delbos'un Cenevre'de Türkiye dış bakanı B. Rüştü Aras'la yaptığı gö- rüşmeden bahseden Jurnal gazetesi di- yör ki- 'Türkiye, yeni boğazlar rejimi ve Ak- doğu hav aldığı ehemi- yet sebebiyle, Karadenizle Süveyş ka- nalı arasında milletlerarası durumun ha- kiki bir mihveri olmatadır. Kıral seki- zinci Edvard tarafından Atatürk'e ibzal edilen avanslar bu durumu tamamen belirtmiştir. Fransa bundan ancak pek ziyade memnun olabilir. Zira Fransanım da türklerle uzun bir işbirliği ananesi yardır. Bu hal hiç şüphesiz bazı işlerin, Fransa - Suriye anlaşmasının icablarıma göre tanzimini kolaylaştıracaktır. B. Delbös bu sabah bu mesele hak- kında B. Tevfik Rüştü Aras'la görüş- müştür. Haeiirk, —— İsveç seçimini sosyalistler kazandı İstokholm, 21 CAZA.) — Sosyal - d,_. mokrat partisi, dün mebuslar meclisi i- çin yapıla mi seçimlerde parlak bir muzafferiyet kazanmıştır. Mecliste ilk defa olarak sosyalistler ve komünist- ler çoğunluğa malik olacaklardır. Vazi- yet şudur: 233 azâlıktan 123 ü bunlara aiddir. Seçimin neticeleri : Muhafazakârlar M Çiftçiler 26. Halk partisi g Sosyal demokratlar 112, Sosyalistler * Komünistler 5, azâlık elde etmişlerdir. İSPANYOL Cenevre, 21 (A.A.) — Milletler ce- miyeti nezdinde bulunan milletlerarası ga iler cemiyet komitesi, dün İspan- ya hariciye nazırı ve cemiyetin eski reisi B., Delvayo şerefine bir ziyafet vermiş- tir. Mumaileyh demiştir ki: “— İspanya'yı terk ederken ilk be- yanatımı milletler cemiyel kürsüsünden yapmağa karar vermiş idim. Orada hâ- diselerin gerektirdiği sarihlik ve vuzuh ile davamızın haklı olduğunu söyliyecek idim. İspanya'da iç harbın devamı, âsi- lerin memleketten yardım görmemeleri- ne mukabil, hariçten muavenete mazhar olmalarından ileri gelmektedir. B. Delvayo, isyan hareketinin bir senedenberi hazırlanmış olduğunu söy- lemiş ve sözlerine şu suretle devam et- miştir : Hükümetin takib etmekte olduğu ga- ye, muzalferiyeti ve ayni zamâanda mem- leketin istemekte olduğu demokrasinin baka ve mevcüdiyetini ter'nin etmektir. Biz, galib geleceğiz. Çünkü millet, bi- zimle beraberdir, çünkü zaman, bizim hesabımıza çalışıyor. Kaldı ki ihtilâlci- ler arasında daha şimdiden ihtilâflar, ni- faklar çıkmağa başlamıştır. Âsilerin askeri bir zafer karanmaları ihtimalinden bahseden B. Delvüyo, yöy- le demiştir: “— Asilerin kazanacakları bir muzaf- feriyet, ispanyol meselesini halletmer. Bu le, ancak ispanyol milletinin kendi iradesi ile vücuda getirmiş olduğu hükümetin kadın ve çocukların çıkarıl- masına dair olan tekliflerini ve sefirler heyetinin tavassutlarını hatırlatmıştır.,, Ha Li e i GERMĞ Za TT İHTİLÂLİ Nasyonalistlerin haberleri Rabat, 21 (A.A,) — Sevil radyosu bildiriyor : Madrid'de, milisler Toledo cephesine hareket emirlerine itaat etmiyorlar. Şi- mal cephesinde Mola'nın kıtaatı Bilbao ve Santandere doğru yürüyüşlerine de- vam etmektedir. Oviedo'da general A- randa'nın kuvvetleri Galis kolu ile te- masa girmekte gecikmiyecektir. Madrid hükümet azâsı askeri muvaffakiyetsiz- Hikler karşısında bir tek kumanda iste- mekte müttefikdirler, Fakat her parti, bu kumandanın kendisinden olmasını is- tiyor. Barselon'da Generalite, anarşist- lerin elindedir. Hükümete Sovyet Rusya ve Fransa taralından yapılan yardımlar Berlin, 21 (A.A.) — Fölkişer Beo- bahter gazetesi, Marsilyadaki muhabi- rinden aldığı bir haberi neşretmektedir : Muhabir, Barselon'a şimdiye kadar Mmürettebatiyle 200 soövyet tayyaresinin geldiğini muhtelif taraflardan yapılan teyidlere dayanarak bildirmektedir, Bun- lar seri avcı tayyareleriyle büyük bom- bardıman ve nakliye tayyarelidir. Nak- liye tayyarelerinde tanklar bulunuyordu. 25 tayyare Madrid'e gitmiştir. Orada Gorki tipinde dört tayyare daha evvel tayyare meydanında bekliyordu. Londra, 21 (A.A.) — Deyli Telegraf gazetesine Cebelüttrik'tan bildiriliyor: General dö Lano tarafından dün ya- pılan bir tebliğe göre, İspanyaya 47 sov- yet tayyaresi gelmiştir. Bunun 37 si Va- lansiyaya, üçü Barselon'a ve 7 si Karta- jen'de vapurdan çıkarılmıştır. SON DAKİKA Milletler Cemiyeti Cenevre, 21 (A.A.) — Milletler ce- miyeti konseyi reisi Şili mümessili Rivas Vicuna bu sabah asamblenin on yedinci toplantı devresini açmıştır. Reis açılış nutkunda ezcümle demiştir ki: — Uzun ve kanlı bir ihtilâf, Avrupanın karışık vaziyeti ve silâhların artması, mil- letler cemiyetini vahim endişelere sev- Negüs tayyare ile Londra, 21 (A.Â.) — Negüs, şimen- düferle bu akşam Cenevreye harekete hazırlanırken Cenevreden - aldığı malü- mat üzerine birdenbire öğle üzeri husu- Habeş murahhasları Cenevre, 21 (A-A.) — Salâhiyetna- melerin tetkik komitesinin seçimi mu- tat aksine olarak habeşlerin teklifi ü- zerine gizli rey ile yapılmış ve azalık- lara şunlar seçilmiştir : Eden - înzillere « Delbos - Fransa- Litvinof - Sovyetler Birliği «, Aski - Çekoılmkyı », Limburg - Hollanda- Politis - Yunanistan -, Tevfik Rüştü Aras - Türkiye -, Tudela - Peru - ve Jordan - Yeni Zelanda -, Komitenin müzakereleri bilfiil bu Asamblesi toplandı keden sebeblerin başlıcalarıdır. Milletler €emiyetinin asıl vazifesi sulhu muhafaza etmektir. Ve bu böyle olacaktır. Gök yüzünü bulutlar karartmaktadır. Ve vic- danlar her zamandan ziyade huzursuz- dur. Bunun içindir ki bugün bütün kuv- vetleri, bütün fikirleri birlestirmek lü- zımdır.,, Cenevre'ye gitti &i bir tayyare ile hareket etmiştir. Negüs'ün tayyare ile Cenevreye ha- reketi haberi Parist'e bir bomba gibi patlamıştır, asambleye girebilecekler Habeşlerin bütün hareketi gösteriyor ki bunl. kadar mücadeleye uz- metmişlerdir. Negüsün yanında Ras Kassa ile oğ- Tu bulunmakta idi. Bu sırada assamble toplanmış ve salâhiyetler komitesi de muvakkat raporunu vermiş bulunuyor- du. Bu raporda habeş murahhasları me- selesinin bir takım hususf — zorlukları mucib olduğu ve bundan dolayı bu me- selenin geri bırakıldığı bildirilmekte- dir. Demek oluyor ki, habeş murahhas- akşam başlıyacağına göre blenin gelecek umum! toplantısının ne vakit yapılacağı kati olarak belli değildir. ları K bi bah ıktedcceîıtir. bleye iştirak edebileceklerdir. lecek celsesini yarın sa- Meseleyi Lahey adalet divanına vermek Cenevre, 21 (ALA.) — Salühiyetna- meleri tetkika memur — komitede Hol- landa murahhası, babeş - murahhasları- nın assambleye iştirakleri hususunda La Heye adalet divanının reyi alınma- gsını teklif etmiştir. Bu mü betle cemiyetinde bulunabilecek bir devlet telakki edilib edilmiyeceği de tesbit edil.niş olacaktır. Hollanda murahhası bu teklifi İskandinavya memleketleriy- le anlaşarak yapmıştır. Bu devletler me- lesinin siyasete karışmaksızın yalnız- Habeşisatanın bundan sonra da milletler ca hak bakımından hallini istemektedir. Nasyonalistler Alkazar tepelerini aldılar Paris, 21 ÇA.A,) — İspanyadan ge- len haberlere göre günlerce cereyan den şiddetli müsademeler neticesindi nasyonalistler Alkazarda hâkim mevki- leri almışlardır. Şimdi Madrid « Sara- gusa yolu nasyonalistlerin kontrolu al- tında bulunmaktadır. Diğer taraftan muvaffakiyetlerini devam etiren nasyonalistler Bilbaonun başlıca müdafaa merkezlerinden biri o- lan küçük Azkoita şehrini ele geçirmiş- lerdir. Şimdi her iki taraf da sinaf bir gehir olan Ekbere civarında büyük kuvvetlerini tahşit etmektedir. Orada mühim bir muharebe başlamak Üzere- dir. B. BLUM Halk Cephesinin yaptıklarını ve yapacaklarını anlattı Puvassi, 2 P (AA.) —Bay Leon Bium, dün v öğleden sonra Sen e© Ü- vaz sosyülist fe- derasyonu tarâ- fından tertib e- dilmiş olan bir toplantıda bir nutuk söylemiş vebu nutuk radyo ile neşre- a redilmiştir. B. Leon Blum Fransız. Başvekili, bu nutkunla ,*Halkçılar cephesi,, hükümeti tarafın- dan gimdiye kadar görülmüş olan işleri ehemiyetle kaydettikten sonra yenile mesi gereken zorluklardan — bahseyle- miştir. Hatib, demiştir ki: F » yeniden toplandığı zaman biz onun karşısına içtimal ve<« formlara aid cüretli bir plân ile çıka- cağız. Bu reformlar, işsizlik için m.ill bir sermaye ihdası, ziraatin uğrıyacağı felâketlere karşı — millt sigortalar kus rulması gibi işlerdir. Sanat ve ticaretin variyetinde daha fazla durluk vücuda getirmek maksadiyle şimdiye kadar a. lınmış olan tedbirleri tamamlıyacağız, Hükümet, hayat pahalılığının — ve bils hassa zarur? maddelerden olan — gıda maddeleri fiatlarının artmaması için e- linden geleni yapacaktır.,, Hatib bundan sonra parlamento a« çıldığı vakit hükümetin yapacağı res formları anlatmış ve esası olmayan şa« yinlara değer verilmemesini vatandaşm larımdan istemiştir. K” Hatib, netice olarak, şöyle demiştir$ b “— Girişmiş olduğumuz işi başara« rak sona erdirmek biz soayalistlere, ko- münistlere ve radikallere aiddir, Bu İ- şin yapıl üuzün müddet devam e« dilecek olursa gerek milli ve gerek mil- Tetlerarası hayatta silinmez bir iz bıra- kacaktır. Bu ilerlemenin nizam ve inzibat da« fresi içinde husule gelmesi bizim eli- mizdedir. Nasıl vatandaşlar — arasında olduğu gibi milletler arasında da sulh ve barış temin etmek de bizim elimiz- dedir. Büyük bir halk kütlesi, bu nutkun başlıca fıkralarını şiddetle alkışlamış- tır. Başvekilin gelişinde ve gidişinde halk, “,enternasyonal,, marşını söyle- miştir. # UZAK ŞARK'DA: aai — X Çankayşek'in gönderdiği — kuvvetler Kanton, 21 — szaısoalll GA — Do mei ajansı bil- diriyor: Çankayşek, japonyalı Naka- no'nun öldürül. mesinden ve Çin ve japon tahkik memurla- rının karaya çıkmasına mani olmaktan mesul B ç 19 uncü ordü- — G Çünkayşek :'u' | nuün sön unsurlarını da çekilmeye mecs li bur etmek için, Pakhoiye üç kanton fıre kası göndermiştir. OU <et Şanghay, 21 (A.A.) — Royteri İki — torpido ile Şanghaydan Hankeuya ame — ker gönderilmiştir. Japon memurları Hankeu bölgesinde bulundurmaya kar — rar verdikleri saker mikdarını bildir — memşilerdir. BKi Ğ K Er Tet