30 Temmuz 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

SAYFA 2 Düşünüşler Sanat ve ideoloji esere rastladığı zaman münek- kidliği harekete gelen bir m harrir, temayülü sanatta, yalnız ealiteye kıymet ve ehemiyet ver- mekten ibaret olan bir arkadaşı- mın hikâye kitabını, yayılmasını istediği ideoloji uğrunda ve sırt bu maksadla yazılmış sanarak ö- vüyor ve yazısını şu satırlarla bi- tiriyor: Ğ “Şu kanaate geldim ki ideolo jisini aynı istikamette inkişaf et tirdiği, derinleştirdiği takdirde Çok zaman geçmiyecek, o türk © “debiyatının en iyi hikâyeciler den biri olacaktır.,, Bir edebiyatçıya verilebilecek bundan daha zararlı bir öğüd ta- sarlayamıyorum. Bu hükme göre, sanatı sanat yapan. vükselten v sıflar teke iniyor: İdeolojive hiz- —met. Ama yalnız bir ideolojiye hiz- mett Yazıcı üslübunu ihmal edebi- Jir, grameri ve sentaksı hiçe sa- yabilir, bayağılık içinde yüzebilir, bin kere söylenmiş imajları gene tekrarlamaktan başka bir şey yap- muyabilir. Bütün bunlar tâli ve e- hemiyetsiz şeylerdir, elverir ki i- deolojiye hizmet etsin. Fakat böyle bir ideoloji ma: sine tutulmuş olanlar, anlamıyo- Tüm, nasıl takdir edemiyorlar ideolojilerine hizmet maksadiyle yazılmış bir eserde, ancak başka vasıflarla teşekkül eden sanat kıymet ve kudretinin büyüklüğü nisbetinde faydalı olacaktır. Şu halde kendi davalarını gü- den edebivatçılara demeli değil midirler ki: b “İdeoloji besleyici bir gida gi- bidir. Fakat yavan yutulmaz. Onu sanatın kokusu ve tadıyle örtünüz ki sizi okuyup faydalar sayısı daha kabarık ve eserinizin hâtızalarda bırakacağı izler daha derin olsun. Unutmayın ki vücu- da getirdiğiniz eser, davaya, sa- natın yüksekliği nisbetinde hi et edecektir Sanatta ideoloji taraftarlarının bir ekseriyeti - ki bunlar —Mâkul düşünenleri teşkil etmek- tedir - bu fikrin doğruluğunu an- lamış, ve bir zamanki aşkınlık ha- talarından tam zamanında dön- mesini bilmişlerdir. Davalarına hizmet edenden başka edebiyatın her nevi tezahü- Tünü vaktile sanat addetmeyi red- detmiş olanlar bile düşüncelerir baş döndürücü hatasını görüp ge- ri dönmüslerken, böyle bir görüş hatasına düşmemiş olan lekette, neticesi ” gözlerimizin ö- nünde duran bir tecrübeden son- ra, halâ bu şekilde bir demagoji- ye kapılacakların " bulunması ne kadar hayretle karsılansa yeridir. Bu neviden mütalealar, realist ve cemiyetçi bir edebiyata taraf- tar olanların bile üzerinde maküs bir tesir yapacak kadar aşırı ve hatalı bir görüşün mahsulü adde- dilmelidir. Gerçi, bizim gibi, asırlarca müddet edebiyatı en mutlak bir ferdcilik ve süs telakkisi içinde hapsedilerek havasızlıktan boğul- muş olan bir millette, açık havaya çıkmak, pencereleri geniş açmak ihtiyacı âşikârdır. Onun içindir ki memleketimizin bütün makul dü- şünenleri, cemiyete ve onu anla- tacak olan realiteye edebiyatçıla- tımızın her şeyden fazla kiymet vermelerini candan isterler. Hem, geçmiş asırların bize mi- ras bıraktığı yığınlarla hikâye ve roman cildleri arasında, insanlık mMacerası üzerinde en derin düşü- nebilmiş çiçinde yaşadığı cemiyeti bütün şümulile en iyi anlatmasını bilmiş üstadlara aid olanların en yüksek kıymeti taşıdıklarını gör- “memek için gözlerimizi hakikate karşı sımsıkı kapamamız icab e- der. Estetik kıymeti ne olursa ol- Sun. ancak cemiyet içinde en siv- rilebilmiş ferdlere hitab eden ve onlar üzerinde de uyuşturucu bir tesir yapmaktan geri. kalmayan şark sanatının dar ve hatalı görü- şünden kurtulmaya muhtacız. Fa- kat bu ihtiyaç, edebiyatımızı bir ideolojiye esir etmek zarure- ifade etmez. Bir aşkınlığın kötü tesirlerinden kendini daha yeni kurtarmaya çalışan sanat dünyamızı yeni bir aşkınlığın zin- cirleri arasına atıp doğmadan öl- dürmek hakkına malik değiliz. Sanatkârların mizaç hususi- yetlerini göz önünde tutarak bu- 'u bile kati ve şaşmaz bir şart di- ye koşmadan, romancı ve hik: cilerimize yalnız ferdlerin değil, topluluğun pisikolojisile meseul olmalarını ve bize hasret kaldıı mız cemiyetimizin ifadesini bir sentez halinde vermeye çalışma- larını tavsiye ederken, böyle bir edebiyata misal olarak eğer Gor- kiyi gösterecek olursak, onun yal- 'fuz ideoloji emrine verilmiş esi derinde, bütün sanat kudretine rağmen, daha geniş bir sanat sev- gisiyle yazdığı eserlerdeki - yük- sekliğe çıkamamış olduğunu ha- tırlatarak, tehlikeden korunma yolunu göstereceğiz. Ve tamami- Te ona zıd bir ideoloji beslemiş o- lan realist Balzac'ın bu yüzden, kıymetinden bir şey kaybetmemiş olduğuna da işaret edeceğiz. tın kiymetini her şeyden mek, bizi batıl itikadların uçuru- muna düşmekten koruvacaktır. Yaşar NABİ Yeni Finans tayinleri Büyük Millet Meclitinin yaz tati- linden evel kebul edilen yeni” mali teşkilâtr kanunu ile ihdas edilen müs- teşar muavinliklerine birinci sınıf ma- diye müfettişlerinden B. Essd Tekeli, Gçüncü smümt müfettişlik malt müşe viri B. Hümaü tayin edilmişlerdir. Mub- delif vazifelerde de mühim değişiklik. B ot Bi &a zzein e yörüz: Maliye başmülettişi B. Rüştü Koray '*teftiş heyeti reisliğine, İzmir defterda- rı B. İhsan Pırnar muhasebat umum Mmüdürlüğüne, tetkik bürosu raportörü B. Fahri Denkel Muhasebat V. M mu- avinliğine, maliye müfettişi -B. Cemal Yeşil büdce ve malf kontrol umum mü- dürlüğüne, maliye müfettişi B. Hadi Hüsman U, M. müsvinliğine, Ziraat ve- kâleti muhasebe müdürü B. İbrahim Balkan çube meüdürlüğüne, maliye mü- fettişi B. İsmail Hakkı Ülkmer: var dat umum müdürlüğüne, nal müdürü B. Halid Nazmi Ki W R süele, n borçlar müdürü B. Emin Ginkök mun: fazam börgler umum müdürlüğüne, bu kuk müşavirliği başmusvini B. Kâzım Sergin milli emlâk müdürlüğüne, mi- İf emlik müdürü B. Şefik Güran zat işleri müdürlüğüne, sat işleri müdürü B. Cemal Tümer Ziraat vekkleti muha gebe müdürlüğüne, varidat umum mü- dürü B. Kenan Yılmaz, maliye mütetti #B. Hulüsi Aykent, maliye müfettişi B. Celâi Sad Siren, tetkik bürom mü- dürü B. Zeki Siderman tetkik bürosu Azllıklarına, maliye mürakibi B. Kâzım Görkey İstanbul defterdarlığına, tahsi- Jüt müdürü B. Narif Köken İzmir def. tetdarlığıma. Maliye müfettişi B. Şev: ket tahsilât müdürlüğüne, Sivanı mu hasebet mürekiplerinden D, Nejad ha. #uaf kalem müdürlüğüne nakil ve tayin edilmişlere Pamuk iplikleri buhranı kalmıyacak İktisat Vekâleti tarafından verilen piyasada ihtiyaç den pamuk ipliklerini iki gün zarfında piyasaya dökmek Üüzere Sümer bank kendi fabrikalarına emir vermiştir. Bu süretle piyasanın iplik- ihtiyacı bir kaç güne kadar fazlasiyle temin e dilmiş olacaktır. sedi. Montrö zaferi dolayısiyle ATATÜRK İLE MAJESTE AFGANISTAN KIRALI ARASINDA TELGRAFLAR Ankara, 29 ÇAA) — Boğazlar mukavelesinin imzası mü- nasebetiyle Cumur reisi Atatürk ile AL- gah kıralı Mühammed Zahir Han ara- finda aşağıdaki telgeaflar teati olun- muştur Türkiye — Reisicumuru — Ekselans Kamaâl Atatürk ANKARA Boğazlar hakkında elde edilen mu- vaffakiyet ve iyi neticeden dolayı Ek- selnsınıza en hararetli tebriklerimi ar- zetmekle memnunum ve şahsi saadetle- Fi ile Türkiyenin refahı hususunda en samimi temennilerde bulunurum. Afgan kıralı Mohammed Zahir Majeste Mohammed Zahir Han, Afganistan kıralı — — Kâbil Boğazlara mütedair — müzakeratın hüsnü neticeye iktiram münasebetiyle Majestelerinin bana izhar lütfunda bu- Tundukları tebrik ve temennilere teşek- kürlerimi arreder, şahsi - saadetleriyle tanın refahi hakkındaki — hali- Celal Bayar Seyitö- merlinyit havzasında tetkikat yapıyor Balıkesir, 29 (A.A.) — Vilâyetimi. zin Borasit ve Balya madenlerindeki Setkiklerini bitiren Ekonomi Bakanı Ce- l Bayar dün balıkesirlilerin - samimi teşyileri arasında Kütahya trenile şeh- rimizden ayrılmıştır. Gece şereflerine Atatürk parkında şehir kulübü tarafın. dan bir gardenparti ve Kütahya, 29 (A.A.) — İktisat vekili Celâi Bayar dün Şehrimizi şereflendir. di Kendilerini Tavşanlıdan karşılayan Sülile birlikte bugün büyük elekt Asiyab tesisatının " kurulacağı Linvit Havzasını tetkik etmek üzere Seyidöme- ze gittiler. Yanlarında maden mütehas- gasları vardır. Bükreş elçimiz geldi Bükreş elçimiz B, Hamdullah Subhi Tanrıöver, göçmen işleri hakkında hü- kümetle temaslarda bulunmak üzere şeh- rimize gelmiştir. Manisa valisi B. Murad gömüldü İzmir, 29 (A-A.) — Bir ameliyattan sonra ölen Manisa vâlisi Murad - ker- men'in cenazesi bugün Manisadan Kar- Şayakaya getirilmiş ve Karşıyakada tö- renle Soğukkuyu mezarlığına defnolun- muştur. B. Muradın ailesinin teşekkürü Kocam, kardeşim ve eniştem Mani- #a vâlisi Murad Kermenin acr gaybube- ti dolayısiyle yüksek makamların gös- terdikleri büyük alâka ve kadirşinaslı- a ve gerek yazı ve tel ile ve gerek biz- Zat ziyaretlerimize gelmek ve cenaze merasimine iştirak etmek suretiyle yas ve kederlerimizi paylaşmış olan - bütün sevgili dostlarımıza büyük minnetdar- lığımızı sunarız. Feriha Kermen. Nurullah Esad. Mazhar - Kermen. Siirt halkevi heyeti , 29 (A.A.) — Van Gölü ve Ah- Jatda bir tetkik gezintisi yapmak için gi- den halkevi heyeti gezisinden dönmüş- tür. Çağrı * Kamutay Büdce Encümeni bugün #at 1030 da toplanacaktır. XXX* z RLE Ra Nakil işlerinin düzenlenmesi için İç Bakanlık vilâyetlere iskele lerin modernleştirilmesini ve iyi bakılmasını bildirdi Gerekirse bu iş için Belediyeler Bankası yardım edecek Memleket içi mübadele ve nakil iş. leri bakımından hususi bir değeri olan iskelelerin tarifelerinin Ekonomi ba- kanlığından tasdiki hakkındaki - kanun 937 ikinci - kânundan itibaren - tatbik mevküne girmektedir. İç bakanlık; bu mevzu etrafında ya- pılması lâzım gelen işleri ve alınacak tedbirleri şu tamimle vilayetlere bildir. 1 — Vilayet belediye ve köy idare- deri tarafından tesis ve idare edilmekte olan iskelelerden geçen eşyadan bazı yerlerde iktisadi muvazeneye müessir olabilecek mikdarda resim alınma: 2 — İskelelerin tamir ve bakımına, ihtiyaca uyğun şekle sokulmasına, fen- ni vesaitle teçhizine ehemiyet verilme- 3 — Bazı vilayetlerden alınan ma- Tümata göre vazife harici teahhüdatı karşılamak maksadile tarifelerde göse terilen eşyanın bir kısmına zamlar ya- pılması sahil vilayet ve belediyelerimi- zin mühim bir gelir kaynağı olan İske- delerin murakabe altına alınmasını ve i- fadından bir kısmının inşa, tamir ve teçhiz işlerine tahsisini istilzam etmiş- tir. 937 ikinci kânununda tatbik mevki- ine girecek olan 3004 sayılr kanun mu- cibince bütün iskele tarifeleri İktısad vekâletinin tetkikinden geçtikten sonra İcrâ vekilleri heyetinin tasdikile te- kemmül edecektir. Sözü geçen kanun mucibince Trab- zon, Samsun, Ereğli, Mersin gibi liman “yapılacak yerlerdeki iskeleler ihtiyaca uygun şekle sokulmak ve tahmil ve tah- liye işlerinin icab ettirdiği vesaitle tec- biz edilmek şartlarile mahallerine bıra- kılmaktadır. mühendis veiş başımız geliyor Moskova, 29 (A.A.) — Moskova 00- kuma enstitüsünde tahsillerini bitirmiş olan 69 türk mühendis ve işbaşısı Ode- #a yolile Türkiyeye dönmek üzere 27 temmuzda Moskovadan hareket etmişler ve durakta selâmlanmışlardır. İzmirde ilk kuru üzüm Bu yılın ilk kuru üzüm mahsulü 25 temmuz cumartesi sabahı 1130 da İz - mir borsasına getirilmiştir. Yeni yılın ilk mahsulünü yetiştiren müstaksil, Me- 'nemende Süleyman adında bir çiftçidir. Menemen kazast İzmir havalisinde yıl - lardanberi, ilk kuru üzümü yetiştirme şampiyonluğunu üzerinde muhafaza et- mektedir » Ankara radyosu Karışık müzik *Ankara,, Adlı kitabtan parçalar Hafif müzik Ajans haberleri Caz müziği İstanbul radyosu Taksim bahçesinden nakil Sıhhi konferans: Dr. Salim Ah- med Çalışkan Stüdyo orkestraları Son haberler Saat 22 den sonra Anadolü ajan- sının gazetelere mahsus hâvadis servisi verilecektir. 2030 2130 Yalnız bir kasaba, bir şehir- veya' lâyet iktisadiyatını alâkadar eden iskeleler de hariç bırakılmıştır. İktısad vekâletinin mevcut teşekküllerinden birine veya yeniden vücuda getirilecek bir kuruma bağlı o Jarak idare edeceği iskeleler bir mın. taka iktısadiyatını alâkadar eden kısım. Jardır. Bunların da Tüzum - görüldükçe kisim kısım alınması kanun hükmü ik dandır. Binaenaleyh; iskele idare olan vilayet ve belediyelerin memleket iktısadile alâkalı olan bu vasıtaları da- ima iyi vaziyette bulundurmaları ve fenni vasıtalarla cihazlıyarak ticaret eş yasının kolaylıkla ve zarara uçrama: dan giriş çıkışını tanzim etmek hem memleketin, hem de doğrudan doğru- ya kendilerinin merfaati icabıdır. Bu hareketi yapmıyarak mahalli ve iktısadi ihtiyaçları karşılayamıyan yer- lerin ihmalinden doğan zararların tez elden önlenmesi ve bu gibi iskelelerin İlk tertibe sokularak ellerinde : alın. Mast zaruri ve kanun icabıdır. Belde işleri ve belediye büdeeleri ür zerinde şümullü vazife ve yüksek sald. t sahibi idare âmirlerimizin mevzua büyük ehemiyet atfederek mıntakalarr içindeki iskeleleri bu sene içinde yu karda işaret edilen şekle sokacak tede birler almaları ve mahalli gelirler müle bir deniz etmekte sald değilse acele yaptıracaklarıkeşik a evrakıma müsteniden. beledi kasının mali yardımile icab eder., Vekâlet; gok bir ay içinde malümat verilmesini iştir. Mudurnuda dolu | Mudurnu, 29 ÇALA.) — 25 temmuz günü altı köy mahsulünü tamamen ve beş köyünkünü de kısmen tahrib edem dolu bir çok yolları da bozmuştur. Bu yüzden Bolu - Mudurnu posta otomobili bugün gelememiş posta hayvanlarla ta- şınmıştır. 'eler be başarmaları imacak - tedbirlerden en emret DİL KÖŞESİ olmasa belki de otomatik telefo- 'nun değerini veremiyecektik. Dilimizde “değer vermek, — tâbiri lır; fakat, "değerini vermek,, yanlış ir şekildir. "Değerini takdir etmek,, , 'değerini anlamak,, gibi bir tâbir kul- danmak Tâzımdı. " eşsiz menazırla süslü olan ve birçok tarihsel kıymetleri ihtiva eder “Menazır,, Ja "tarihsel,, kelimeleri. 'nin böyle yanyana gelişi midenizi bu- dandırmıyor mu? "Bol senelerin bol kazancına göre hesab ve tayin edilmiş olan. Bol kazancı anlıyoruz, fakat senee nin bolluğundan manâ çıkaran varsa parmağını kaldırsın! Sakın “bolluk sec neleri denmek istenmiş olmasın? “Halkın ödeme ve istihlâk kabiliye- ti her geçen yıla göre biraz daha da. ralmaktadır. kat istihlâk kabiliyetinin nasıl azalaca. #ına aklımız ermiyor. İstihlâk zarurt olarak azalabilir, fakat kabiliyeti dei Ya “Her geçen yıla göre,, şel buyrulur? “Yıldan yıla,, denmeliydi. Millet meclisinde tarihi celse pere şembeye toplanıyor. 1 Celse toplanır mı? Meclis toplanır? #celse, ise meclisin o toplantı ” halini ifade eder.