16 Temmuz 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

g | i f j SAYFA 2 Mali hu köşesi Banka ve bankerler Banka müameleleri yapan tüccarla- a banker derler. Çok ve türlü muamelelere mevzu o- dan bankacılık bugün dahi eskidenberi istinad eylemekte olduğu — şu üç esasa dayanır: Kambiyo, mevduat ve ikraz, Bankacılığın tarihini tetkik eder- sek para mübadelesinin esas olduğunu görüyor ve Yunanistanda bu muamele- yi trapezites denilen kimselerin, Roma- a ise argentarii adı verilen tacirlerin yaptıklarını müşahede ediyoruz. Mev- duat muamelesinin de tarihi haylice cs- ki zamanlara irca olunabilinir: İlk mevduat bankası “İgibes” ismiyle Ba- bil şehrinde Milad'dan önceki / altıncı rda kuruldu. Garibtir ki mabedler d mevduat kabul ediyorlardı, hem de yüksek bir faiz ödenmesini kabul ederekl. Halk mabedlerin taarruzdan masun bir yer olduğunu ve buralara te- cavüz edenlerin ilahi gazaba uğrıyaca- ğint sanıyor ve bu düşünce dolayış Te parasını rahiblere emanet ediyordu. bankerlere ise fazla itimad yok- tu. Bunların bu eski zamanlarda dahi zaman zaman iflas ettikleri görülüyor. dü. “Roma'da bankacılık mevduat şeklin. de yapılıyor ve tamamiyle husı bulunuyordu. Fakat adına denilen kimseler“ kambiyo muameleleriyle de uğraşıyorlardı. Bankacılık tekâmülünde borç verme işinin mevduat ve kambiyo muamelele- rinden sonra görülmeğe başladığını tetkik ederek anlıyoruz. Cayitaux de- nilen mevzuat bankerlere avans vermek #alâhiyetini verdi. Ve bu avans müesse- #esi de rehin Üzerine ikraz muamelesi- 'nin vücud bulmasına sebeb teşkil etti. İktısadi muamelelerin cılızlığından 've-dini mezhebler nazariyelerine göre fairin kötü olmasından dolayı banka Mülessesesi orta çağda bir hamle ve in- kişafın mevzdu olamadı. İlk bankalar iktısadi hareketlerin verimli - olduğu memleketlerde kurulmağa başlandı. Me- sela Venedik bankasr 1157, Barselon bankasr 1360, Cenova bankası 1407, Amsterdam bankası 1609, Hamburg ban- kası 1619, Nürenbere bankası 1621 İs- tokholm bankası 1668 senesinde - tesis ler. İstokholm bankası - banknot 18 inci asrın nihayetinde vücud bu- İan sınai inkılâbtan ve bu inkılabın do- Burduğu neticelerden sonra bankacılık ehemiyetli bir ilerleyiş kaydediyor. Bugünün baknacılığının büyük rolü ise izah ve hattâ işaret edilmek bile iste- mez. dot kambiyo muamelesini temsil eder. Bu Mmuamele para ve tahvil üzerine iş yap- mağı emreder. Faiz mukabilinde ikraz veya teminat üzerine ikraz muamelele- riyle türlü kredi muamelele: günlük dir. Bu vesile ile cari hesab muamelele- rini de bilhassa kap Tahvil satmak, kuponlarmır ödemek de bankaların yap- trör muameleler arasında tesbit oluna- Bankacılık zamanımızda Bazı bankalar sadece ikraz işleriyle meşgul olurlar. Diğerleri ise her türlü banka muameleleri, başka bir söyleyiş- de türlü teşebbüslere para yatırırlar. sermayelerini bu suretle işletmek ga. yesini güderler. Fakat birçok bankalar bu iki muameleyle de meşgul olurlar. Husust / bankalarla / “Bangue pub- Tigves” denilen bankalar vardır. Bu so- nuncular şirket halinde kurulmalarına Tağmen devletin mürakabesi altındadır- Jar ve hususf kanunların da / mevzuunu teşkil ederler. Fransa'da “Bangue de France", bizde Cumuriyet Merkez Ban- kasr bu kabil bankalardır. Diğer nevi bankalar ise Enlak Bankaları, Ziraat bankaları, başlıca muameleleri aksiyon 've obligasyon alıp satmaktan ibaret o- dan Bangue de spöculation'lardır. Za- manımızdaki sanayi bankalarını da bil- hassa ehemiyetle kaydetmek lâzımdır. Türkiyede Sümer Bankın sahası ve faa- diyeti bu bakımdan veciz. bir ifadedir. 7262 sayılr Sümer Bank kanunu ve ni- zamnamesi sanayi bankacılık ve meşga- deleri zaviyesinden dikkatle üzerinde durulmağa değer. Bu umumi nevi bankalardan ayrılrp subeleşen diğer birçok nevi - bankalar da vardır. Son söz olarak şunu kaydedetim: bu- gün artık banka tabiri münhastr bir ta- bir olmaktan çıkmıştır. Bankalara kre- di müesseseleri adı da veriliyor. Sade- ce bu son telakki bankaların ve banka- cılığın ehemivetini tek başına tebarüz ettirmeğe kâfidir. Dr. Münib Hayri Ürgüblü İktısat Vekâletinde plan tatbikatı Bir temmuz tarihindenberi İletisad vekâletinde her gün öğle sonları mu- ayyen komisyonlara hasredilmekter ve bu komisyonlara bizzatı iktisad vekili Celâl Bayar başkanlık yapmaktadır. Bu komisyonların “mevzuu, vekâlet daireleri ve vekâlete bağlı müesseselerin tahakkuk ettirdikleri işler ve önümüz- deki altı ay içinde yapmakla mükellef tutuldukları vazife ve mesai plânının tetkiki ve bir evvelki plân devresine aid çalışmaların otokritikidir. Vekâlet iç talimatnamesine göre her dairenin vekile karşı ve belli başlı her memurun daire âmirine karşı altışar ay- lık olmak üzere deruhde ettiği başlıca işleri havi evvelden hazırlanmış ve o- naylanmış bir plânla çalıştığı malümdur. Komisyon içtimaları ve bu plânlar mah- 'Tem tutulmaktadır. Dün bu. komisyonların - sonuncusu toplanmış ve geç vakitlere kadar devam etmiştir. Uyuşturucu maddeler inhisarı umum müdürü ve erkânr hazır - bulunduğuna göre bu sonuncu toplantıda da onların hesab verdiği anlaşılmaktadır. Bir nahiyemizin yüz evi yandı Balıkesir, 15 (A.A.) — Dursunbeyin Gökçedeğ nahiyesi büyük bir yangın feliketi geçirmiştir. 33 sant süren yan- d 100 kadar ev, bir çok- semanlık, Seluk, bir ilk ekul tamamen yanmıştn Havanın çok fazla rürkürle olması Grim önüne kan bir aemde göçüme Di el olmeşler Ü vüllik derhal haberdar edilmiştir. Vâlilik bu Acıklı haberi slaz âhımaz haman hareleete öemai BEŞÜL NNN el ae Heleisa sakişieer Zi datilar B Tamn HŞARŞNRÜ İK yerüm Slmak üreri söğrüre teberrli etmiştir Taçikla taleğ Kalk çadiriaa yerleştiri. #niş, yiyecek e igiyecekleri tamala edil Bahkesirden giden biç heyet fe- lüket yerinde gereken tesibirleri almak- tadır. İnsan ve hayvanca hiç bir zayiat yoktur. leve de bulunmamak. şartiyle boğazlar- dan geçirebilirler. Toplu bir halde geçiremezler. b - Kendisinin bitaraf kalacağı bir harbta boğazları açma veya kapama kararı Türkiyeye brrakılmalıdır.. İs- terse açsın, isterse kapasın fakat ne pahasma olursa olsun Türkiyeye bo- #azları kapama mecburiyeti yüklen- mesin, c - Karadenizde taarruza - uğruya- cak bir devlete yardım icin müttefi- kinin serbestce boğazlardan gecme- sine müsaade etmek, aynı maksadla boğazlardan gecmek istiyecek diğer devletlerin de talehlerine yol acacak, bu suretle, hem- Türkiye boğazlar mntakasında kendisi liyecek ciddi müşkülatla karsılaşacak hem de, bir harb sahast haline gele- cek Karadeniz'de emniyet tamamen bozulacaktır. . Ayrıca bu teklif ve mukabil teklif- ler arasında meselâ, müttefiklik vas- fınm tayini başta olmak üzere, hal- İi aynı derecede güç birçok da huku- ki meseleler vardır. Ne olacak, meye karar verilecek? Şimdiden hiç bir şey kestirilemiyor. e Boğazlar meselesinin Montrödeki ve müzakere safhalarma - bakılırsa; ne yazık ki bu mesele; Boğazları ecnebi harb gemilerine tamamen açan 1829 (Edime mua- hedesi), Rusya'dan başka bütün ec- nebi harb gemilerine kapayan 1833 (Hunkâr iskelesi muahedesi), rus- lar dahil bütün ecnebi harb gemileri- 'e kapayan 1840 (Londra muahe- desi) ve 1841 (boğazlar mukavele- Ankara Birası si), Karadenizi bitaraf bir deniz ola- rzak ilaneden ve burada türklerin rusların tersane yapmalarına mani olan 1856 (Paris muahedesi) — ve 1841 mukavelesi hükümlerini teyid eden 1878 (Berlin muahedesi), - denberi pek az değişmiş veya / hiç ğişmemiştir. O zamandanberi bü- tün dünyada rejimler, hattâ devlet telakkileri değişmiş fakat milli ve beynelmilel nüfuz ve emniyet hak- kında devlet adamlarıın - anlayışla- Tvayoı kalnıştır. a Dün konferansta, en parlak olan şey, mümtaz bulgar delegesinin, bo- #azlar komisyonunun devamma aid giliz teklifine yaptığı itiraz İngilizler boğazlar komisyonunun yalnız boğazlara aid ihsat malümatı toplamak ve neşretmek için deva- ilk itirazı mınt istiyorlardı. Teklife — Bütün bu mak için Türkiye cumuriyetine, ve Türkiye cumuriyeti teşkilatına tam bir itimadı vardır. Komisyon - kalk- sın, ihsaf malümatı Türkiye cumuri- yeti hükümeti toplasın ve bize ver- İhtiraslarla dolu, dar, boğucu - h: vada bu asil komşu anlayışmın bizi 'ne kadar heyecanlandırdığını tahmin edemezsiniz. Avrupa muvazenesizliğinden me- sul büyük - devletlerin ” beynelmilel her türlü anlaemaları güçleştiren çaprasık menfaat anlayışlarına baka- rak işlerin topyekün çıkmaza girdi- zmL #ini zannetmeyiniz. Boğazlar konfe- Tansının birinci safmdaki mümtaz diplomatlar Balkanlılardır. Ve bu tatmin eden bir tesellidir. x Bugün teknik komite çalışmaları. 'na başladı. Yarın Montrö'nün 10 gün sürecek festivali başlıyor. Ol- dukça masraflı hazırlıklar yapıldı. Eğer geldiğimiz gündenberi müte- madiyen yağan yağmur dinerse par- lek bir şey olacak. Montrölüler, — Montrö'nün bayram talii açık- tırl diyorlar. Neşet Halil ATAY Ankara radyosu Hafif plâk Klâsik müzik neşriyatı Oda müsikisi Ajans haberleri Caz musikisi İstanbul radyosu 18— Senfonik musiki (plâk) 19.—Haberler 1915 Halk musikisi (plâk) 20— Profesör Ferdi Ştatser taratın. dan piyano konseri Stüdyo orkestraları Son haberler Saat 22 den sonra Anadolu ajar sının gazetelere mahsus havadis #ervisi verilecektir. 20.30 2130 İtalya ile G HABERLER# 16 TEMMUZ 1936 Piz XX* ticaretimiz Ekönomi- ljak;ınlığımn ticaret odalarına tamimi İktisad vekâletinden- bütün ticaret oda- yılı kararnamelerin tesbit ettiği umumt hükümlere tâbi olacaktır. Bilmukabele İtalya'ya türk malları ithali 'yan umumi rejimine tâbi kalacaktır. İ. talya'daki bugünkü umumi i hakkında malümat 16 temmuz 1936 ta- rih ve /13/ numaralı Türkofis bültenin. de mevcuddur. Alâkalı tüccarlar bunu a karşı tatbik edilen sank- siyonlar yani muayyen malların İtal- ya'ya ihracının ve İtalya'dan ithalinin menedilmesi taahhüdü 15 temmuzdan itibaren kalkmıştır. 2. — İtalya ile aramızda mevcud 4 nisan 934 tarihli ticaret ve kliring an- Jaşmaları 20 temmuz akşamı bitiyor. 3. — Yeni bir anlaşma o vakte ka- dar imzalanmadığı takdirde italyan itba- halâtı 21 temmuzdan itibaren Türkiye- de 2/4629 sayılı kontenjan ve tü'k pa- rasını koruma hakkındaki /on bir/ sa- mensub oldukları ticaret odalarından tetkik edebilirler. Hülâsası, İtalya'ya vaki Glacak itha- Jâtı 1 temmuz 936 tarihindenberi İtalya maliye nezaretinden alıncak mütekad. 'dem müsaadeye tâbi olduğu merkezine dedir., l Kızılay gardenpartisi Kızılayın gardenpartisine ge Tecek artistlerden üçü Kızılaya üye yazma haftası sonun- 'da Orman Çiftliğinin Bira parkında verilecek Gardenparti bu yıl Ankara- mızda yapılacak eğlencelerin en güzeli Kurüm, — halkımızın . bedi tatmin için elden gelen her- geyi yapmağa çalışmaktadır. İstanbul- da yapılacak kermez için gelen 8 kişi- lik bir eenebi artist heyeti - şehrimize gelmiştir. Bunlar bütün gardenpartide yapacaklar, numaralarını ayrıca ha zırlanan eğlence programı tatbik edi- lecek, iki cazband sabaha kadar dans edenlerin neşelerini artıracaktır. Bir Bayan ile bir Baya mahsus biletler bir Tira mukabili İstanbul eczanesile tay- yare piyango biletleri baylinde - satıl maktadır. Bütün Ankara halkının bu sıcak günlerde iyi bir eğlence fırsatınr kaçırmamaları tavsiye edilmekte ve herkes gardenpartiye davet edilmekte dir. DİL KÖŞESİ Bir gazetenin “son dakika, 'nunda günün en son haberini oku- “yorsunuz. Üzerindeki başlık şu: “Mühim tek bir ihtilâflı mesele kaldı,, Şüphesiz bu, bir cümledir. Bir cümlede muayyen bir takım kelime- lerin yan yana getirilmesi ile yapılır. Lâkin bu diziliş, bu sıralayış “geliş güzel,, olamaz, bir takım kaidelere tâbidir. Sonra, bir kelime tek başına birden fazla sıfat getirmek lâzım ge- lince onların da hangisi daha önce, hangisi daha sonra gelecek, dil bun- ları tayin etmiştir. Bu cüml artikller yoktur. Fa- bir takım kat bazı mefül eklentiler #unu belli edebil arkadaşlar arasında dikkatsi terenlere rast geliyoruz. Meselâ bi polis haberinin şu başlığına bakınız: beygirin çiftesiyle Yukarda anlattığımız sebebler do- Denizlide Kızılay haftası Denizli, 15 (A.A.) — Bugün kızılay baftası güzel bir törenle başlamıştır. Her taraf bayrak ve kızılay afişleriyle donatılmıştır. Kızılay tarafından siht imdat kamyonları, muhtelif kızılay yan dım heyetlerini temsil eden çok güzel arabalar cumuriyet meydanında toplan. miş ve şehrin anayollarını dolaşmıştır. Şehrin muhtelif mahallerinde toplu bu- Tunan halka kızılayın faydaları anlatıl mıştır. İzmir fuvarında eğlenceler Beynelmilel İzmir fuvarında bu yıl eğlence ve atraksiyona çok ehemiyet verilecektir. Fuvar komitesi, ziyarete gelenlerin iyi vakit geçirmelerini * min için Macaristanda bulunan ki getirtmeğe karar vermiş ve muhabe. ve ederek kendilerile mutabık kalmışe tır. Tayısiyle bu cümle “bir ekmehçi, beyı gir çiftesiyle yaralandı,, olacaktı. Çünkü burada “beygir,, muayyen de- Mevsimin en güzel temiz ve nefis içkisidir her yerde arayınız