8 Temmuz 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

8 TEMMUZ 1936 ÇARŞAMBA SON DAKİKA ; Montrö konferansı dün öğleden sonra da ingiliz projesini tedkika devam etti Montrö, 7 (A.A) — Anadolu Ajan. Sanın Husuki muhabirinden: onleranı, aat 16 da yeniden top- danmap've ingiliz projesinin tetkikine vam eylemiştir. ÜKonferana, Karadenize sahil devlet- terin boğazlardan ikinci maddede mez- kör hadden ziyade tonajda gemiler ge: Şirmetine müstadeyi istihdaf etmek ü- Şere türk heyeti tarafından verilen ta> üi teklifine ietila kesbetmiştir. Bu hu Surta verilecek karar, gelecek cekeye terkolunmuştur. Konterana ;talirir kötaitesi tarafın - dan yapılacak tadilatla 11 inci madde Si yeni metnini kabul eylemiştir. Fa- Kat son fıkranın kabulü, 14 üncü mad - denin kati sürette kabulüne muallak oe İarak bulunmaktadır. 12 inci ve 18 üncü maddeler, müna kaşasız kabul edilmişti 'i üncü madde, fikir teatisine sebe- biyet vermiş, tadiller teklif - olunmuş ve bu tadiller prensip itibariyle kabul Olunmuştur. Bazr murahhas heyetleri, bu yeni metnin ancak bu sabah konfe: zanta verilmi sürerek kabul replerini mahfuz bırakmışlardır. 18 inci maddenin münakaşası esna - sında muhtelif - delegeler ” tarafından esasta değişiklikler ile şekilde tasrih- der teklif olunmuştur. Konferans, bir devletin Karadeniz » de bulundurabileceği tonaj / mecmuu nisbetini dörtte üçten üçte ikiye in « meğe karar vermiştir. Konferans aynı zamanda tasrih edilmiş olan kalma müddetini üç haftaya indirmeği de ka- rarlaştırmıştır. Teklif olunan diğer esasa ait dej lerinin münakaşasına önü- ictimada devam olunacaktır. İnsant bir hareketi istilzam eden fevkalâde ahvalde Karadenizde bulun- masına müsaade edilen gemilerin umu- mi tonajının fazlalaştırılması meseler bir fikir teatisini intaç etmiş ve bunun neticesinde başkan tarafından ileri sü. tek « rülen bir uzlaştırma sureti ha 'nik komiteye sevkolunmuştur. Konferans, fransız murahhas heye- tarafından Tuna Avrupa komisyo « nunda temsil olunan devletlerin stas- yönerleri hakkında fransız murahhas heyetinin teklifini müzakere etmiş ve mesele mahfuz birakılmıştır. Danzig meselesi alman -leh dostluğunu tehlikeye düşürmiyecek Paris, 7 (A.A.) — B. Greiser dan- ig'e dönmeden,Berlinde alman makam- Jart ile uzun temaslarda - bulunmuştur. Alman makamlar, danzig meselesinin Polonya dostluğunu tehlike ye düşürmemesi lâzım geldiğini tebarüz ettirmektedirler. B. Greiser'in, sözünden dönmek için talimat almış olduğu doğru olsa gerek tir. Danzig hâdiseler mahiyeti Londra, 7 (A.A.) — Kabinenin Fevka- düde toplantısında B. Eden danzig ha- disesinin ciddi mahiyetimi tebarüz ettir miştir. in ciddi Konferansın dün sabahki celsesi (Başı 1. inci sayfada) Konfcrans saat 16 da tekrar topla- nacaktır. Montrö, 7 (A.A.) — Havas bildir yor: Boğazlar konferansının umuml celsesi, dün sabah tevdi edilen ingiliz plânını, Sövyetler birliği delegasyonu- Mvetat olarak kabul etmiştir. İngiliz plânı, türk proje aıra tadilatı ihtiva etmekte: Türkiye delegasyonu, dünkü top- Jantıda, tecim gemilerinin tatbik edi decek sağlık resimlerinin yüzde altmış azaltdmasını kabul etmiştir Türkiye delegasyonu, ingiliz plâ- manı, ingiliz ve türk delegasyonları a- rasında son Cenevre görüşmeleri esna- 'amda elde edilen anlaşma üzerine gö- “üşmelere esas olarak kabul etmiştir Konlernna ve fransız gazeteleri Paris, 7 (A.A.) — Pöti Pariziyen garetesi, “Boğarlar.. adir, başyazısında diyor ki: "Türkiye; memleketini de mükemme- len idare eden kuvvetli bir. hükümete maliktir. Müdafaa kıymeti harbda de- nenmiş olan bu memleket ,topraklarını hâkimiyetle koruma hakkını istiyor. Hem en &lâ şekilde. Versayın yıkılma sına lafla mukabeleden sonra türk ta- debini reddetmek güçtür. Stampa'nın bir Stampa bu makalesinde diyor ki “Boğazlar müzakeratı İtalyaya kar- pt bir manevradır. Diplomat zece Ti tedbirdir. Kânunuevel anlaşmaları durdukça, Montrö'ye İştirak siyasa ba- kımından ekalliyete ve madun vaziyet. te kalmaya rızadır ki bunu kabul ede- meyiz, Yeni mukavele ne zaman imzalanacak? Paris, 7 (A.A.) — Akşam gazeteleri yeni mukavelenin cumartesi günü im- zalanacağını sanıyorlar ve jesinin Türkiye olmadığını bildiriyorlar. Fransız kabinesinin toplantısı Paris, 7 (A.A.) — Kabinenin bugün- kü toplantısında B. Delbos, diplomatik vaziyet hakkında izahlar vermiştir. B. Vensan Oriol perşembe günü rad- yo ile bir nutuk söyliyerek; bugün çıka- ik olan yeni hazine bonolarını satın Aransız milletini çağıracağını bil- dirmiştir. B. Oriol, fransız eshamı üzerinde spe- külasyon yapmak teşebbüsünde bulun. muş olan bazı bankalara hücum etmiş- & Mümaileyh, spekülasyon yapanların faaliyetine karşı tedbirler — alınacağını söylemiştir. Harb bakanı B. Daladye, intizamın muhafazası için alınan tedbirler hakkın « da malümat vermiştir. Paris, 7 (ALA.) — Bakanlar kurulun. da dış işleri bakanı B. Delbos, diploma- tik vaziyet hakkında izahlar vermiş ve Bakanlar kurulu. müttefikan, Fransanın delegasyonla- Tın hattı hareketini tasvib eylemiştir. Finans bakanı B Vincet Ariol da kurulu bu cuam günü bazine bonoları ttkaracaklarından haberdanr eylemletir. cenevre ve montrü'deki Lokarno devletleri Ayın 15 i ile 20 si arasında toplanacaklar Brüksel, 7 (AA) — Dün akşamki bakanlar meclisinin toplantısından son. ra Jokarnocular konferansının bu. ayın n beşi ile yirmisi arasında Brüksel'de aktedileceği teyid edilmişti B. Van Zecland, bu toplantıda Cenev- re konuşmalariyle milletlerarası vaziyet hakkımda izaklar vermiştir. B. Çiçerin öldü Moskova, 7 (A.A.) — Sabık dış ip- leri halk komiseri Georgi Çiçerin, u - zun süren ağır bir hastalıktan sonra bu- gün Moskovada 64 yaşında vefat Fransız grevcileri Bir fabrika hapsettiler Somon, 7 (A.A.) — Sitroen fabrika- ları işçilerinden 700 grevci, bir anlaşma akdi için görüşmelerde bulunmak üzere bilhassa Paristen gelmiş olan mezkür fabrikalar direktörünü hapsetmişlerdir. Montrö, 7 (A.A.) — Türk mukave- de projesinin müttehit kıraliyet muraf has heyeti tarafından tevdi edilmiş ye- şekli şudur: BAŞLANGIÇ 24 temmuz 1923 tarihinde Lozan'da imza edilen sulh muahedesinin 23 ün- ü maddesiyle tayin edilmiş olan pren: sibi Türkiyenin emniyeti çereçvesi da- hilinde, mahfuz bulundurmak de, Boğazlar namr umuz nakkale boğazında, Marmara - denizi de. ve Boğaziçinde seyrisefaini tanzim arzusu ile mütehassis olan deve deti reisleri işbu mukaveleyi, Lozanda imza edilmiş olan mukavelenin yerine vebu kararlaştırmışlar ikame etmeği maksatla her biri kendi salahiyet sahit murahhasları olarak şu zevatı tayin et- mişlerdir: (Delegelerin isimleri) MADDE — 1 Yüksek âkit taraflar Boğazlarda de- nizden transit prensibini tanır ve tes min ederler. Zikri geçen transit ve sey- risefain bundan böyle bu mukavelenin ahkâmiyle tanzim edilecektir. KISIM- 1 Ticaret gemileri MADDE — 2 Ticaret gemisi tabiri, işbu mukave- Tenamenin kısım ikisi ile derpiş edilme- olan bütün gemilere tatbik olunur. MADDE — 3 Sulh zamanında, ticaret gemileri, işbu mukavelenamenin 4 üncü maddesi ahkâmı kaydı ihtirazisi altında, hiç bir merasime - muameleye - tâbi olmaksı- zın, sancağı ve yükü ne olursa olsun, gece ve gündüz, tam bir seyrisefer sere bestisinden istifade edeceklerdir. Bu gemiler boğazlarda bir türk li- manında durmaksızın geçecekleri — za- man, işbu mukavelenamenin bir numa- zalt merbutu ile istifasına müsaade e- dilenlerden maada, hiç bir resim ve tek- dife tâbi değildirler. alınabilecek olan resim ve tekliflerin istifasını kolaylaştırmak maksa: Türkiye hükümeti tarafından - gösteri. len mevkilere, isimlerini tâbüyetlerini ve tonajlarile nereden celdiklerini ve nereye gittiklerini bildireceklerdi: MADDE — 4 İçinde veba, kolera, sarı humma, le- keli humma vakaları veya çiçek hasta- Jığt zuhür eden veya en az yedi gün- denberi bu hastalıklar mevcut bulunan gemiler ve keralik beş defa 24 saatten zamandanberi hastalık bulaşmı bir limanı terketmiş olan gemiler, türk makamatı tarafından tayin edilecek sı- hiye memurlarını gemiye almak icin boğarlar medhali civarında bir sıhiye mevkli önünde duracaklardır. Boğazlar haricindeki sıhiye mevkiine indirilecek olan bu memurlar dolayısiyle rüsüm a- Tınmıyacaktır. Yukarıdaki fıkrada zikredilmiyen ve Ece denizinden Boğazlara giren her ge- mi Türl edilen sihi muaveneve tevfikan tâbi olmak medhali civarındaki sıhiye nünde tevakkuf edecektir. Usulü dai- resinde sıhiye patentesini haiz olan pe- miler hakkındaki bu muayene mümktin olduğ yapılacak ve isbu gemiler pecisleri es- olan ticaret e makamatı tarafından vaz- İrk nisamatına Boğazlar kadar süratle gece ve vündüz 'nasında boğasların haşka hie bir meve kiinde durmağa mecbur tutulmıyacak - fardır. MADDI Hart sereaiila, Tudkireoki raf kalması halinde, ticaret eemileri 3 bita- üncü ve 4 üncü meddeleri hü nin mahfuziyeti kavdiyle, — boğazlarda transit ve seyrisefain serbestisinden Müstefit olacaklardır. Kılavuz alma ih- tiyaridir. MADDE — 6 Harb zamanında Türkiye muharib balunduğu takdirde bitaraf ticaret ge mileri düşmana hiç bir sıwette muave- nette bulunmamak şartiyle - seyeisefer 've transit serbestisinden istifade ede Ingiliz projesinin metni ceklerdir. Bütün gemiler boğazlara gün- düz gelecekler ve talepleri üzerine ken- dilerine türk makamatı tarafından gös- terilen yoldan geçeceklerdir. FASIL - 2 Harp gemileri ve muavin gemiler MADDE — 7 Bu mukaveledeki muavin gemilerin tarifinde aşağıda sekizinci maddede de mevzuu bahis istisna baki galmak şar- tiyle 25 mart 1936 tarihli Londra mua- hedenamesinin 1 b. 6. maddesinin ilk kısmındaki tarif cari olacaktır. MADDE — 8 Muavin gemiler tabiri, bitahsis de- niz kuvvetlerine mahsus mayi ve mah- rukat ve erzak naklinde kullanılan as - keri sefainin muavin gemilerine şamil değildir. MADDE — 9 Sulh halinde, deniz altı — gemileri müstesna olmak şartiyle, harb gemileri ve muavin gemiler, ister Karadenize sa- hildar devletlere aid olsun, ister bu de- nize sahildar olmuyan devletlere aid bulunsun ve bayrakları ne olursa olsun, hiç bir vergi ve mükellefiyete tabi bu -| lunmaksızın, boğazlardan geçmek ser- bestisinden istifade edeceklerdir. şartla ki bunlar aşaş gerait altında ve gündüz boğazlara gi- receklerdir. MADDE — 10 Boğazlardan geçecek harb gemileri 've muavin gemileri için 15 gün evvel türk hükümetine diplomasi tariki ile haber verilecekdir. Bu ihbarda gemile -| rin gidecekleri yer, isim , tip ve adetleri gösterilecektir. geçiş esnasında, kuval bahriye kumandanı, tevakkuf etmek mecburiyetinde kalmaksızın, Çanakka- de ve İstanbul boğazı methalindeki bir işaret istasyonuna emri altında bulunan hakikt teşekkülü ile bu kuv- vete aid bütün mütemmim malümatı bildirecektir. MADDE —ti Her hangi bir zamanda boğazlarda transit halinde bulunabilecek olan bü- tün cenebi bahri kuvvetlerin azami to- naj yekünu geçiş esnasında fili hizmet- te bulunan türk filosu tonaj yekünunun isfını tecavüz etmiyecek ve — yahud fili hizmette bulunan türk filosu tona- jının yarısı işbu rakama baliğ olmadığı takdirde önbeş bin 15,000 tonu geçmiye cektir. Karadenize sahildar veya gayri sa- hildar devletlere mensup olup da tran- sit halinde bulunmaksızın Türkiyenin müsaadesiyle boğazlar dahilindeki bir Habeşistan İngiltereden iki milyon ödünç istiyor türk limanını ziyaret eden gemiler bu tonaja dahil olmıyacaktır. MADDE — 12 Boğazlarda transit halinde bulunan harb gemileri hamil olmaları muhtemel bulunan hava gemilerini hiç bir veçhi- Te istimal edemiyeceklerdir. Madde — 13 Boğazlarda transit halinde bulunan harb gemileri sakatlık veya deniz arıza- $ halleri hariç olmak üzere geçişleri için kendilerine lüzumu olan vakitten boğazlarda tevakkuf etmiyeceklerdi Madde — 14 Yukarıdaki maddeler hükümleri to - 'naj veya teşekkülü ne olursa olsun bir deniz kuvvetinin Türkiye hükümetinin daveti üzerine bir türk limanını ziyaret €tmesine hiç bir suretle mani olamıya « caktır. Bununla beraber mezkür kuvve: tin ziyaretini ikmal ettikten sonra dühul için takip ettiği aynı yoldan - boğazları terketmesi şarttır. ğ Madde — 15 Karadenizde — tevakkufuna — müsaa- de edilmiş olan Karadenize gayri sa- hildar bahri devletler deniz kuvvetle nin tonaj yekünu Karadenize gayri sahildar devletlerin sulh zamanı bu denizde bulundurabile - cekleri tonaj yekünu aşağıda gösterildi. di veçhile tahdit edilecektir & — İşbu maddenin B. fıkrasında derpiş edilen hal müstesna olmak üzere, mezkür devletler tonaj yekünu 30,000 otuz bin tonu geçmiyecek- dir. b — Eğer, her hangi bir zamanda, sahil- dar bir devletin en kuvvetli filosu tonajı Karadenizde, Sovyet Sosya- Tist cumuriyetleri ittihadının Kara- denizdeki donanması tonajını, işbu. mukavelenamenin iki sayılı zey- linde derpiş edildiği gibi, yüzde 10 dan fazla nisbette tecavüz ederse A fıkrasında zikredilen 30000 otuz bin ton yekânu azami 45.000 kırk beş bin tona kadar bu — tezayllde müsavi bir kemmiyette arttırıla - caktır. € — Merzkür devletlerden her hangi bi- rinin Karadenizde bulundurabile- ceği tonaj miktarı mevzuu — baha tonaj mecmuu yekünunun dörtte üçü ile tahdit edilecektir. Bununla beraber mezkür devletler- denize bir deniz kuvveti - gönder- mek ister ve bu denizde 10.000 n bin tondan aşağı hiç bir gemisi ve- ya kuvveti bulunmaz ise bu dev- müsaadesi kaydiyle işbu maddenin yükarki fıkrası hükümleri hilafına, icabrna göre 10.000 0n bin tona kadar çıkmak üzere gemiler gön- derebilir veya mevcut kuvveti tec- dit edebilir. İşbu maddenin D. fıkrasiyle istihdaf edilen siyaret halleri müstesna olmak üzere mezkür devletlerden her hangi bi- rine mensup bir deniz kuvvetinin Kara denizde bulunması bir ayı geçmiyecek- tir. Madde — 16 Harb zamanında, Türkiyenin bitarat kalması halinde harb gemileri ve mua - vin gemiler 9 - 15 inci maddelerde mün- deriç şeraitin aynı dahilinde boğazlarda 'tam bir transit ve seyrisefain serbesti - sinden istifade edecekleri Bununla beraber bu şerait — muharib bir devlet hakkında, kendisinin harb hak ı zararına olarak, kabili tatbik olmu yacaktır. Sulh zamanında olduğu gibi harb za- manında Türkiye bitaraf kaldığı vakit, m gelen bo Rozlarda Türkiyenin bitaraf devlet sıfa tiyle haiz olduğu hukuk ve veraif ken- disine, transit ve seyrisefaine engel ola- bilecek mahiyette hiç bir tedbir almağa tamamen serbest kalması Habeşistanın Londra elçisi B. Marten Londra, 7 (A.A.) — Londeadaki beş elçisi Doktor Marten, dün “mahküm edilmiş bir millet namına” İngilizlere | mütaade behşedemiyecekti hitaben bir beyanname neşrederek Ha: Ru maddenin hiç bir hükmü, Türki- beşistanın italyanlar tarafından — işgal | yenrin bitaraflığı halinde, sulh zamanında, edilmemiş olan kısmının müdafa; olduğ çin hiç olmazsa iki milyon ingiliz Hira- Si İkrazda bulunulmasını istemiştir. gibi harb zamanında tatbik edie decek olan işbu mukavelenin 18 inci mad (Sayfayı çeviriniz* E Si n L y SA