9 Mayıs 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

ON YEDİNCİ YIL; NO: 5308 FO GT T ULUS | 9 MAYIS 1936 CUMARTESİ Son haberler üçüncü sayfamızdadır ee | . ADIMIZ, ANDIMIZDIR B. RECEB PEKERİN DÜNKÜİNKİLÂB DERSİ Cumuriyet Halk Partisinin ana vasıfları artık bir siyasal partinin dış ifadesi değil,Türkiye Cumuriyetinin kanuni şekilde ifadesidir. Kamutayın önümüzdeki çalışma yılında bu vasıfların «Teşkilâtı esasiye” kanununda devletin vasfı olarak tasrihi mukarrerdir. Recep Peker dünkü inkılâp dersin- de Cumuriyet Halk Partisinin ne gibi şartlar içinde, nasıl doğduğunu, Par- tinin ana prensiplerinin nasıl açılıp genişlediğini anlattı. Recep Peker, Lozanla yeni bir devletin kuruluşuna esas olan hükümleri eline almış olan bir milletin yepyeni ve ileri bir devlet kurmasındaki âmilin, bu varlığa ruh olan büyük organının Cumuriyet Halk Partisi olduğunu anlattı. Osmanlı i- daresindeki particiliği çok canlı ve ve açık bir tablo ile çizdikten ve o za- manki particiliğin noksan vasıflarını tebarüz ettirdikten sonra; yeni devle- te ulusal, soysal, sıyasal, ekonomik e- saslarını veren Cumuriyet Halk par- tisinin ana vasıflarını anlattı ve bun- ların hâdiseler ve icablar içinde do- ğup gelişmesini göz önüne koydu. Ha- kiki bir sıyasal partinin programı bir masa başında — oturulup yazmakla meydana konamıyacağını, onun tarih- le, milli hâdiselerle, devrin icablarıy- le milli ihtiyaçlarla ve ilerinin istek- lerile mukayyed olduğunu izah etti. Cumuriyet Halk Partisinin erkinlik savaşının tozu toprağı içinde yuğrul- muş olan Müdafaai Hukuk örgütünün temel taşı ölduğunu söyledi Partimizin ana vasıflarını bu hakikt kuruluş gü- nünden beri aramak gerektiğini böy- B. Recep Peker inkılâb dersini verirken lece belirttikten sonra; 23 temmuz 919 da toplanan Erzurum kongresinin şark illerimizdeki milli varlığı koru- mak kararını verdiğini, bir buçuk ay sonra toplanan Sıvas kongresinin ise Erzurum kongresinin takib ettiği yol- da ve fakat bütün yurda şamil milli bir kurtuluşu “Misakı milli” vesikası i- çinde tesbit etmekle, Cumuriyet Halk Partisinin anası olan Müdafaai Hu- kukun kendi öz hüviyetini istiklâl ve ulusculuk vasfı ile ortaya koyduğunu, milliyetçilik vasfının partinin temeli- ne ilk taş olduğunu söylemiştir. Dersi dinleyen arkadaşımızım di- ğer ana vasıfların nasıl doğduğunu ve genişlediğini belirten kısma dair hulâsasmı koyuyoruz: 23 nisan 920 de Ankarada Büyük Millet Meclisi açılmıştır. Meclis, mil- letin mukadderatımna filen el koymak, milletin bizzat kendini idare etmesini açıkça ilân etmek ve milletin bizzat kendi varlığına dayanması prensipini yaymaktan başka da Millet Meclisi Reisini o zamanki ulusal devletin reisi olarak tanımıştır. Bu suretle cumuri- yetçilik #na vasfı da telâffuz edilmeden ortaya konmuş, hayata çıkmış bulu- nuyordu. Ders, bütün milleti yurddan "(Sonu 4. üncü sayfada) Baldvin sarsılıyor mu? Muhafazakârlar arasında başbakan aleyhinde cereyan Londra, 8 (A.A.) — Niyuz Kronikl gazetesine göre mu- hafazakârlar partisi içinde hükümete aleyhtar kuvvetli bir cereyan uyanmıştır. Bu hareket, Baldvin kabinesi yerine Sir Nevil Çember- leyn kabinesi getirmeği istihdaf etmektedir. Kurulması düşünülen kabine, sağ cenah muhafazakârla- rından ve bilhassa Sir Robert Horn ve Sir Samuel Hor gibi zatlardan teşekkül edecek ve B. Baldvin ile B. Eden, açıkta bırakılacaktır. Müfrit muhafazakârların bu manevraları, B. Baldvin'in kabineye girmemesi için Sir Samuel Hor'u davet etmek ka- r - *anvir ve izah etmektedir. Liberal partisi zecri tedbirlerin şiddetlenmesini istiyor L ondra, 8 (A.A.) — Liberal partisi avam - kamarasına “KMilletler cemiyeti prensibine uygun bir hal tarzı bulunun- caya kadar zecri tedbirlerin devamı ve şiddetlendirilmesi- nin Cenevrede müdafaasını” hükümetten istiyen bir takrir (Sonu 5. inci sayfada ) vermeyi kararlaştırmıştır. Harrar da yanıyor Ras Seyyum teslim oldu Cibuti, 8 ÇA.A.) — Havas Ajansından: Harrar'da büyük karğaşıklıklar çıkmış olduğuna da- ir haberler gelmiştir. Şehrin büyük bir kısmı alevler i- çindedir. Yağmacı çeteleri, bu saatte Diredaua'ya doğru ilerlemektedirler. Bu mevkideki fransız Garnizonu, bu çeteleri püskürtmek için tertibat almaktadır. İtalyan kuvvetlerinin şimdiden Harrar'a 15 kilamet- re mesafede bulundukları bildirilmektedir. Asmara, 8.(A.A) — Royter Âjansı muhabirinden: Ras Seyyum, Skotadaki italyan memurlarına daha- let etmiştir; Londra; 8 (A.A.) — Cibutiden gelen bir telgrafa gö- re, Cibuti - Adisababa demiryolu üzefmde_ asker ve harb esinden dolayı İtalyanlar — ile levazımı taşınması mesel y ahim bir anlaşmazlık çıkmış- fransız şirketi arasında-vı tır. y 3 Bu babta ne Roma'da ne de-Parisin resx? mahfille- rinde-hiç bir malümat yoktur. İngilterenin Alman- yadan sordukları Londra, 8 (A. A.) — İngiltere'nin |© Almanya'ya vermiş olduğu muhtıra, sulhçu bir dille yazılmıştır. Muhtıra, başlıca sekiz noktayı ihtiva etmektedir : t 1 — İngiltere hükümeti, Almanya'"- nın şimdi samimi dostluklar yapacak halde olup olmadığısıı sormaktadır. 2 — İngiltere hükümeti, Versay and- laşmasının tamamının ve bu andlaşma- dan doğmuş 0'-» sndlaşmaların —hü- kümsüzlüğü Almanya'nın ile- ri sürmekte v.—.. « aelilleri reddetmek- tedir. 3 — 31 mart tarihli alman muhtıra- sında "Rayhş,, tabiri ile “alman mille- ti,, tabiri arasında fark gözetilmiş ol- duğundan İngiltere hükümeti, Alman- iğllle (Sonu 5. inci sayfada ) İlkbahar at koşuları ü ->X —x Yeni ipodromun tr ibünlerine bir bakış (Yazısı 5. inci sayfada) Belgrad mektupları Her yerde 5 kuruş £ BELGRADDA BİRİNCİ GÜN.. 5$ Mayıs 1936 Balkan antantı Dış bakanları bir arada — Soldan sağa: BB. Titülesko, 4 T. R. Aras, Metaksas ve Stoyadinoviç Konsey dün biri öğleden önce, öte- ki sonra olmak üzere iki defa toplan.- dı. Belgrad ve bütün yugoslav gazete- leri, konsey müzakerelerini birinci say- falarında ve büyük bir dikkaâtle takip ediyorlar. Hepsi Balkan paktını Bal- kanlarda bir teşriki mesai organizasyo- nu ve bütün Avrupada bir sulh garanti- si olarak anlatıyorlar. Balkan itilâf devletleri dış işleri ba- kanları dün öğle yemeğini Yunanistan Belgrad elçisinin davetlisi olarak yu- nan elçiliğinde, akşam yemeğini de, yu- goslav başbakanı ve dış işleri bakanrı M. ve Mm. Stoyadinoviç'in davetlisi ola- rak, zabitan kulübünde yediler. Akşam yemeğinde, M. Stoyadinoviç ve Tevfik Rüştü Aras parlak birer nutuk söyledi- ler. Tevfik Rüştü Aras Belgradda bil- hassa sevilen bir diplomattır. Hemen hergün gazetelerde Tevfik Rüştü Ara- sın gençliğine, siyast hayatına dair ya- zılar var. Vreme onu, Balkan devletleri itilâfını yapan ve sembolize eden bit devlet adamı olarak anlatıyor. Tevfik Rixıştü Arasın - gençliğini bugünkü yugoslav topraklarında geçire miş, bir kardeşini bu topraklara göm-< (Sonu 6. ıncıt sayfada) Profesör Paul Hindemith' in konseri Memlaketimiz Bf müzik — işlerinde çalışan Milletler- arası bir şöhretin sahibi kompozis- tör ve viyola vir- tüozu — profesör Paul Hindemith, yarım, Müzik öğ- retmen Okülun- | da, Cumur Baş- E kanlığı filarmo- Prof, Paul Hindemitk nik orkestramızın refakatiyle bir kon- ser vereçektir. Bu münasebetle değerli sanatkârın bir resmini koyuyoruz. “Ulus,, un Dil Yazıları Ermek - İrmek Sözleriyle üreme ve benzerlerinin «Güneş Dib teorisine göre analizi X OTURMAK - DURMAK (Oturmak) sözünün dilimizde- ki en eski şekli olan Ç(olturmak)- tan genellik, genişlik, yaygınlık anlatan (1) elemanı düşerek keli- me bugünkü şeklini almıştır. Bu- nun etimolojik şekli şudur: (D ()) ) C) ( oğ 4 ot -ur - um * ak ) (1) Oğ: “Hareket” anlamına a- na köktür. (2) Ot: Ana kök anlamının ya- pılmış olduğu manasını veren ele- mandır. (3) Ur: Yapılmış hareketin te- karrür ve temerküzünü anlatır. (4) Um: Hareketin üzerinde ya- pılıp tekarrür ettiği süje veya ob- jeyi gösterir. (5) Ak: Kelimeyi tamamlar ve isimlendirir. Ana kök, kendisinden sonraki elemanla kaynasarak ve süje veya obie gösteren elemanın da vokali düserek, kelime, bugünkü son fo- neitk ve marfolajik şeklini almış- tır: OTURMAK, Bu halde (oturmak) demek “ya- pılmış olan bir hareketin bir sü- je veya obje üzerinde tekarrür ve temerküzünün ifadesi” demek ©- lur. Hakikaten (oturmak) deyin- ce anlaşılan manada ayakta ve hareket halinde bulunan bir insa- nın veya bir şeyin bir yerde karar kılması manasıdır. Bu kelimenin baş vokalini de düşürelim: kelime (taurmak) olur ki bizim Garp lehçelerinde (t) si yumuşıyarak (durmak) şeklini de almıştır. (Durmak) sözünün etimolojir şekli de şudur: (D 02)8 () AT ) ( uğ - udA- uür - uüm 4 ak ) (1) Uğ: “Hareket” anlamına a: na köktür. (2) Ud: Hareketin yapılmış ol- duğunu anlatır. (Sonu 2. inci sayfada) ÇLLLLLLLL L L LA LA ALALLAS A Türk Hava Kurumu Başkanlığından: Genel Merkez Kurulu 9 mayıs 936 cumartesi günü saat (15) de altı aylık toplantısını yapacağın- dan kurul üyelerinin kurum mers« kez kurağında bulunmaları vica olunur. af ç , *