9 Mayıs 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

OÖN YEDİNCİ YIL. NO: 5308 ADIMIZ, ANDIMIZDIR. B. RECEB PEKERİN DÜNKÜ İNKİLÂB DERSİ Cuamuriyet Halk Partisinin ana vasıfları artık bir siyasal partinin dış ifadesi değil,Türkiye Cumuriyetinin kanuni şekilde ifadesidir. Kamutayın önümüzdeki çalışma yılında bu vasıflların *Teşkilâtı esasiye” kanununda devletin vasfı olarak tasrihi mukarrerdir. Recep Peker dünkü inkılâp dersin- de Cumuriyet Halk Partisinin ne gibi şartlar içinde, nasıl doğduğunu, Par- Bnin ana prensiplerinin nasıl açılıp genişlediğini anlattı. Recep Peker, Lozanla yeni bir devletin kuruluşuna esas olan hükümleri eline almış olan bir milletin yepyeni ve ileri bir devlet kurmasındaki âmilin, bu varlığa ruh olan büyük organının Cumuriyet Halk Partisi olduğunu anlattı. Osmanlı i- daresindeki particiliği çok canlı ve ye açık bir tablo ile çizdikten ve o za- manki particiliğin noksan vasıflarını tebarüz ettirdikten sonra; yeni devle. te ulusal, soysal, sıyasal, ekonomik e- saslarını veren Cumuriyet Halk par- tisinin ana vasıflarını anlattı ve bun- ların hâdiseler ve icablar içinde de- ğup gelişmesini göz önüne koydu. Ha- kiki bir sıyasal partinin programı bir masa başında — oturulup yazmakla meydana konamıyacağını, onun tarih- le, milli hâdiselerle, devrin i le milli ihtiyaçlarla ve ilerii ferile mukayyed olduğunu savaşının tozu toprağı içinde yuğrul- muş olan Müdafaai Hukuk örgütünün temel taşı olduğunu söyledi Partimizin ana vasıflarını bu hakiki kuruluş gü- nünderni beri aramak gerektiğini böy- Baldvin sarsılıyor mu? Muhafazakârlar arasında başbakan aleyhinde cereyan Londra, 8 (A.A.) — Niyuz Kronikl gazetesine göre mu- hafazakârlar partisi içinde hükümete aleyhtar kuvvetli bir cereyan uyanmıştır. Bu hareket, Baldvin kabinesi yerine Sir Nevil Çember- leyn kabinesi getirmeği istihdaf etmektedir. Kurulması düşünülen kabine, sağ cenah muhafazakârla- tından ve bilhassa Sir Robert Horn ve Sir Samuel Hor gibi zatlardan teşekkül edecek ve B. Baldvin ile B. Eden, açıkta bırakılacaktır. Müfrit muhafazakârların bu manevraları, B. Baldvin'in kabineye girmemesi için Sir Samüel Hor'u davet etmek ka- ' *envir ve izah etmektedir. Liberal partisi zecri tedbirlerin şiddetlenmesini istiyor ' yadra, 8 (A.A.) — Liberal partisi avam - kamarasıma “Milletler cemiyeti pren: uygun bir hal tarzı bulunun- caya kadar zecri tedbirl. devamı ve şiddetlendirilmesi- nin Cenevrede müdafaasını” hükümetten istiyen bir lakrir (Sonu 5. inci savyfada ) vermeyi kararlaşlırmıstır. İngilterenin Alman- yadan sordukları Londra, 8 (A. A.) — İngiltere'nin Almanya'ya vermiş olduğu — muhtıra, Sulhçu bir dille yazılmıştır. Muhtıra, başlıca sekiz noktayı ihtiva etmektedir: 1 — İngiltere hükümeti, Almanya'- nın şimdi samimi dostluklar yapacak halde olup olmadığını sormaktadır. 2 — İngiltere hükümeti, Versay and- Taşmasının tamamının ve bu andlaşma- dan doğmus © dlaşmaların — bü- kümsüzlüz Ti sürmekte v. ...« velilleri reddetmek- tedir, 3 — 31 mart tarihli alman muhtıra- #ında "Rayhş,, tabiri ile “alman mille- ti,, tabiri arasında fark gözetilmiş ol- duğundan İngiltere bükümeti, Alman- (Sonu 5. inci sayfada ) İ çeteleri püskürtmek için ter İtalyan kuvvetlerinin şimdiden | ; İ fransız şi IT B. Recep Peker inkılâb dersini verirken Harrar da yanıyor lece belirttikten sonra; 23 lemmuz 919 da toplanan Erzurum kongresinin şark illerimizdeki milli varlığı koru- mak kararını verdiğini, bir buçuk ay sonra toplanan Sıvas kongresinin ise Erzurum kongresinin takib ettiği yol- da ve fakat bütün yurda şamil milli bir kurtuluşu “Misakı milli” vesikası i- çinde tesbit etmekle, Cumuriyet Halk Partisinin anası olan Müdafaai Hu- kukun kendi öz hüviyetini istiklâl ve ulusculuk vazfı ile ortaya koyduğunu, milliyetçilik vasfının partinin temeli- ne ilk taş olduğunu söylemiştir. Dersi dinleyen arkadaşımızın di- ğer ana — vasıfların nasıl doğduğunu ve genişlediğini belirten kısma dair hulâsasını koyuyoruz: 23 nisan 920 de Ankarada Büyük Millet Meclisi açılmıştır. Meclis, mil- letin mukadderatma filen el koymak, milletin bizzat kendini idare etmesini açıkça ilân etmek ve milletin bizzat kendi varlığına dayanması prensipini yaymaktan başka da Millet Meclisi Reisini o zamanki ulusal devletin reisi elarak tanımıştır. Bu suretle cumuri- yetçilik ana vaafı da telâffuz edilmeden ortaya konmuş, hayata çıkmış bulu- nuyordu. Ders, bütün milleti yurddan (Sonu 4. üncü sayfada) t Ras Seyyum teslim oldu Cibuti, 8 (A.A.) — Havas Ajansından Harrar'da büyük karğaşıklıklar çıkmış olduğuna da- ir haberler gelmiştir. Şehrin büyük bir kısmı alevler i- $ çindedir. Yağmacı çeteleri, bu saatte Diredana'ya doğru i ilerlemektedirler. Bu mevkideki fransız Garnizonu, bu ; tibat almaktadır. Marrar'a 15 kilemet- | re mesafede bulundukları bildirilmektedir. Asmara, 8 (A.A) — Royter Ajansı muhahi inden : Ras Seyyum, Skotadaki italyan memurlarına — daha- i Jet etmiştir. Londra; 8 (A.A.) — Cibutiden gelen bir telgrafa g re, Cibuti - Adisababa demicyolu üzerinde asker ve harb levazımı taşınması meselesinden gdolayı İtalyanlar — ile İ irketi arasında-vahim bit anlaşmazlık çıkmış- ; Bu bahta ne Roma'da ne de Parisin teser? mahfille- j İ rinde hiç bir malümat yoktur. a Yeni ipodromun tr ibünlerine bir bakış (Yazısı $. inci sayfada) Son haberler üçüncü sayfamızdadır Belgrad mektupları Her yerde 5 kuruş M BELGRADDA BİRİNCİ GÜN.. Balkan antantı Dış bakanları bir arada $ Mayıs 1936 Soldan sağa: BB. Titülesko, T.R. Aras, Metak sas ve Stoyadinoviç Konsey dün biri öğleden önce, öte- ki sonra olmak üzere iki defa toplan. dı. Belgrad ve bütün yugoslav gazete- leri, konsey müzakerelerini birinci say- falarında ve büyük bir dikkâtle takip ediyorlar. Hepsi Balkan paktını Bal- kanlarda bir teşriki mesai organizasyo- nu ve bütün Avrupada bir sulh garanti- Si olarak anlatıyorlar. Balkan itilâf devletleri dış işleri ba- kanları dün öğle yemeğini Yunanistan Belgrad elçisinin davetlisi olarak yu- nan elçiliğinde, akşam yemeğini de, yu- goslav başbakanı ve dış işleri bakanı M. ve Mmm. Stoyadinovi, si ola- rak, zabitan kı . Akşam yemeğinde, M dinoviç ve Tevfik Rüştü Aras parlak birer nutuk söyledi- ler. de yedile Tevfik Rüştü Aras Belgradda bil- hassa sevilen bir diplomattır. Hemen hergün gazetelerde Tevfik Rüştü Ara- &n gençliğine, siyasi hayatına dair ya- zılar var. Vreme onu, Balkan devletleri itilâfını yapan ve sembolize devlet adamı olarak anlatıyor. Tevfik Rüştü —Arasın gençliğini bugünkü yugoslav topraklarında geç miş, bir kardeşin topraklara göm- (Sonu 6. ıncı sayfada) —i eden bic Profesör Paul Hindemith' in konseri Memlaketimiz İ müzik — işlerinde çalışan Milletler. arası hir şök sahibi kompozi- tör ve viyola vir- etin tüozu — profesör Paul Hindermith, yarm, Mürik öğ retmen Okülün- | da, Cumur Baş- kanlığı filarmo- Prof, Paul Hindemitli nik orkestramızın refakatiyle bir kon- ser vereçektir. Bu münasebetle değerli sanatkârın bir resmini koyuyoruz “Ulus,, un Dil Yazıları Ermek - İrmek Sözleriyle üreme ve benzerlerinin «Güneş Dib teorisine göre analizi xX OTURMAK - DURMAK (Oturmak) sözünün dilimizde- ki en eski şekli olan (olturmak)- tan genellik, genişlik, yaygınlık anlatan (1) elemanı düşerek keli- me bugünkü şeklini almıştır. Bu- nun etimolojik şekli şudur: () (2) (3) (4) (5) (Coğ 4 ot H ur - um 4 ak ) (1) Oğ: “Hareket” anlamına a- na köktür. (2) Ot: Ana kök anlamının ya- pılmış olduğu manasını veren ele- mandır. (3) Ür: Yapılmış hareketin te- karrür ve temerküzünü anlatır. (4) Um: Hareketin üzerinde ya- pılıp tekarrür ettiği süje veya ob- jeyi gösterir. (5) Ak: Kelimeyi tamamlar ve isimlendirir. Ana kök, kendisinden sonraki elemanla kaynasarak ve süje veya obie gösteren elemanın da vokali düserek, kelime, bugünkü son fo- neitk ve marfolajik şeklini almış- tır: OTURMAK. Bu halde (oturmak) demek “ya- pılmış olan bir hareketin bir sü- je veya obje üzerinde tekarrür ve temerküzünün ifadesi” demek o- lur. Hakikaten (oturmak) deyin- ce anlaşılan manada ayakta ve hareket halinde bulunan bir insa- nın veya bir şeyin bir yerde karar kılması manasıdır. Bu kelimenin baş vokalini de düşürelim: kelime (tarmak) olur ki bizim Garp lehçelerinde (t) si yumuşıyarak (durmak) şeklini de almıştır. (Durmak) sözünün etimolojik şekli de şudur: (©) (2) (3) (9) (5) ( uğ 4 udt ur H um 4 ak ) (1) Uğ: “Hareket” anlamına a: na köktür. (2) Ud: Hareketin yapılmış ol- duğunu anlatır. (Sonu 2. inci sayfada) LAT EM DNK N P Türk Hava Kurumu Başkanlığından: Genel Merkez Kurulu 9 mayıs 936 cumarlesi günü saat (15) de altı aylık toplantısını yapacağıns dan kurul üyelerinin kurum mer« kez kurağında bulunmaları a olunur. BNDD POADTECE B