19 Ocak 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2
Düşünüşler. : : Eski devirlerde fi halde yükselişi, hayat — pahalılığı “artığı insanlığın üstüne çöken bir fe- laket, bir nevi sahınılmaz semavi afet “telakki edilir ve böyle bir hal olunca, geçmiş ucuzluk hasretle anılırdı.Bir de şimdi dünyanın halinı seyrediniz: Gözler merak ve endişe ile Hat istatistikler: dikilmiş, yıllardanberi devam eden düşüşün ne zaman duracağını sabır rın toplu bir zamanları beremetresine Şökseliçi allaşlaranya hadar, incanlik, Kartulaşunu, kayboluşiyle beraber ve. fah devrini kapamış olan pahaldıçın tekrar geri dönmesinde arıyor. — Fiatların yükselişi, işlerin — Başlaması demektir. ların yükse- “lişi ekonemik hayatın omuzları tekrar ın eriyişi demektir. Fi işi, fabrikaların tekrar işlemeye, bo- — galmış tarlaların tekrar ekilmiye Oyulması demektir. Fiatların yükselişi F ın doyma: un, Fiat düşmesinin, bir mem- in masıl bir felaket teşkil et mah- n ihi yl süren uzun harblar netice: “sinde elinde me varsa vermiş, üketmiş olan türk köylüsü, cu- uriyetten sonra, tam servet — sırada, ekonomik buhranın darbesini " yedi. Ve bu darbenin şiddetini artıran gey. Hat düşüşünün her istihsal saha- “sına müsavi ve âdil bir şekilde tak- #im edilmiş olmayışıydı. gdaletsizliğin büyuklüğünü, da- el el dir. Yani yüzde 58 “Öte yandan — İstanbui aynı senelerde kaydedil 'en lüzumlu olan dördünü ele Gene 1929 da Hat endeksi 87 dir. Bu dort maddenin umu- le 1934 arasında bir yandan “mahsüllerde yüzde 58 bir fiat 4 maddelerde ancak yüzde 17 aracılara kaptırdığı da hesa- 4 katılırsa, köylünün satın alış kabi- bir hamlede yarıdan fazla ehsiliş meydana geldiğini - kabul . Esasen Marmara limanlarının, İstanbul İa aittir. Vapur uğrayan ve boşaltma “faaliyeti olan 17 Marmara limanı var- — dur. Bu limanların yükleme faaliyeti — HüZbin 814 tondur. Bunun da 73 bin 13 tonu İstanbulda yükletilmiştir. 1835 yılının ilk altı ayında mun- posta seferlerile yapılan yol- makliyatı on llmanımızda 287 bin olarak tesbit edilmiştir. Bun- sızlıkla bekliyerek ve en küçük — bir, öredde Fatları oraıdan, | DENİZCİLİĞİM Köy ekonomimizin kalkınmasına doğru rında azalış nisbeti de bu tahmine hak verdirecek ölçüdedir. Diğer ta- raftan, köylünün ödediği vantalı ve vasıtasız vergilerin, gelirinin - azalı- şiyle mütenasip bir hadde inmesine devletin zaruri ihtiyaçları imkân ver inediği için buhran — yüzünden türk geprak emekçilerinin ne kador büyük kıntıya düşmüş oldukları mey ir. Sıkıntının kalkmos., mı deketin sıhatli bir ekon. germesi, refah yıllarına tek ar kavu: ni hayatına yalması için köylünün aleyhine olan bu ağır şartların değişmesi esaslı bir şereklik halinde hissedilmektedi 1935 senesi, bu kötü vaziyeti tas- İveya doğru bir odım telakhi edile bileceği için, bizi tamamen tatıcin et mese bile, büyük umudlar verecek bir sene olmuştur. Yukarda — bahsettiği: miz aynı maddelerin Hiatlarının bir de 1935 in ilk dokuz aylık vasatilerine bakalım. Gene 1929 da ehileks 100 olduğuna göre, yumurtanın 1934 de 20 den 1935 de 19 a, ve ham ipeğin de 1934 de 48 den 1935 de 37 ye düş- mesine karşılık, diğer beş maddede Kalırı sayılır bir yükselişe şahid olu. yoruz: Buğday 30 dan 39 a, üzüm 40 dan 41 e, pamuk 60 dan ZI e, yün 57 den 63 e, tiftik 41 den 43 « çıkı- yör. Bu yedi zirai mahsul fiatlarının umumi endeksi ise, 1934 de 42 den 1935 in ilk dokuz ayında 44 € çıkı- yor. Bir de yukarda bahsettiğimiz köylüye lüzumlu endüstriyel madde- lere de bakalım. Kaput bezi 1934 de 69 dan 1835 de 72 ye ve petrol da 80 dan 91 € yükselmesine rağmen şe- kev 86 dan 80 € ve inşaat malzemesi de 83 den B? ye iniyor. Bu dört mad demin umumi endeksi 83 den 82 ye düşüyor, demektir. " Ekonomik vaziyetin ziraatçiler e- hine aldığı bu cereyan yanında Ka- mutayın bu yıl köylüyü koruma yo- dunda kabul etmiş olduğu kanunları da zikretmeliyiz. Toprak borçlarının 18 senelik taksitlere baş şeker yoksul toprak emekçilerine tohumluk ve yiyecek geniş ölçüde buğday dağı- tılması, sayım — vergisinin büdceden beş milyon lira eksiltecek nisbette in- dirilmesi, ve henüz düşünülmekte ©- dan diğer tedbirler; bütün bunlar, 6- mümüzdeki seneler içinde türk ekono- #nisinde büyük bir kalkınmaya şahid olacağımızı bize müjdeleyen alâmet- derdi Türkiye ekonamisinin temeli köy- dü olduğu ispata lüzum görteren bir hekikat değildir. Memlekette ticaret ve yeni doğmakta olan endüstri haya- H ancak köylünün refaha erişmasi 've alım kapasitesinin artmasiyle in- kışaf edebilecektir. Para tedevülünü Ve eşya mübadelesini artırmak — için bizde köy ekonomisine ehemiyet ver meiten daha doğru bir şey- yapıla- inkişafı büyük bir sevinçle kaydetmiye sevke- )r. Hüdiselerin takib etmekte ol- duğu ve bu istikamette daha da htz- donacağı umudunu veren cereyan ya- rına ferah ve güvenli gözlerle bak- ymammızı temin edecek mahiyettedir. 'YAŞAR NABİ İZDE GELİŞME Yük ve yolcu mikdarı durmadan artıyor İstanbul ve İzmir Kimanları - dahi- linde Akay, Şirketi Hayriye, Haliç ve İzmir körfer vapurlarile, 1935 yı n ilk altı ayında taşınan yolcu hak- kanda şu malümatı elde ettil Akay 4 milyon Şirketi Hayriye 3 milyon 990 bin, Haliç şir- keti 1 milyon 782 bin, İzmir körfez yapruları 1 milyon 255 bin kişi nak- dedilmiştir. Geçen yılın ilk altı ayında Marma- va limanlarına 6 milyon 803 bin 992 Bayri safi ton hacminde 13 adet vapur girmiş ve çıkmıştır. Bun- dardan 11 bin 841 i türk gemileri; ULUS H 195€ PAZAP B. S Sıddik Sami İstanbal Hukak Fakültesi / dekanı Bay Sıddık Sami Yerden dün Ankara Halkevinde, bukuk ilmini yayma kuru, munun tertib etliği seri / konferanıların yedincisini vermiştir. Mevzu; türk ida- ve hükükünün / tekâmülü - safhaları ve bugünkü esasları idi. Konferansta Adli- 'ye vekili, birçok mebuslar, profesörler güra ve temyiz azalariyle hâkimler, avu- katlar ve hukukçu müsevvreler - bulun. #muştur. Halkevi salomu ve bütün - loca- dar dinleyicilerle dolmuştu. - Birbuçuk 'anat süren konlerans sonuna kadar de. iyerek başlamış ve bu teşebbü- sü, İstanbul hukuk fakültesinin de şük- ranla karşıladı yetin her zamün-örünebileceği bir şah. eseri olduğunu kaydederek büyük ta- hukuk idare hukukunun prensiplerini şöyle etmiştir 1 — İdare, amme hizmetleri huku- kudur. 2 — İdareye hâlkı rakabesi esastır. 3 — İdarenin maksadtan uzaklaşma. masını temin edecek bir teşkilât lâzem - dır. 4— İdare; ferde karş l olmalı ve ferd zararını bidir. Sayın profesör bu esaslara göre im- paratorluğun idare hukukunu incelemiş hukukan mer- zmin etme Sami, meşrutiye yin aNK hazırlamağa —muhtaç ten sonra Cümüriyet vesi / kanununu (Başı 1. inci sayfada) nur, zıya demektir (1). Not:2. — “Yal” monosilâbiyle bundan çıkan sözlerde — hep ışık, aydinlik, parlaklık — mefhumları vardır. Burada şu birkaç misali - göste- relim: L Yal Al. Yala — siraç. . Yalabımak — iltima etmek, lemean etmek. IV. Yalabuk — dirahşan, lema- dar, rahşan. V. Yaltırmak VI Yaldıramak VİL. Yaldırgan VİNL. Yaldırıcı IX. Yaldız — cilâ. X. Yalın — alev, şule. XI Yalınlanmak — iştial etmek, şulelenmek, müştail olmak. tima etmek. zıyâ vermek. rahşan. muzk XU Yallı — şuledar. ÜN Uygur metinleri: Uygurika ve uygun endeksi. I. Lehçei Osmani. 1L Türk Dili Lügati. JİL. Babus; Burhanı katı. 1V. Dede Korkut kitabı; Babus. V. Balkar lehçesi. VI. Musarriha- VİL. Bahr-ül-garaip. VHL Musarriha-tül-esma IX. Kamusu Türki, X. — Uygur endeksi: Kara- yim metinleri, Türk dili lügati: Kamusu Türki: Çağatay lügat Pave dö Kortey lügati. XI. Biyanki lügati; Kamusu Türki; Kamus tercümesi; Ferhen- knamei sâdi; XIT Kamusu Türki. esma Halkevindeki konferans Hukuk kurumunun yedinci konfe İlmini Yaym di nsını ve devrinin idare hukukandaki üzerinde iln larını etraflıca söy lemiştir. Kor beledi. yeler kanununun idare hukuku prensip. anıçı köy kanunu ile 'rle izah € ten sonra devlet şü üyeti ve Büyük Mil- let Meclisinin idareyi mural sasları üzerinde de etraflı m; serdetmiştir. yası kanununun ma besi © Profesör sözlerini yöyle bitirmiştir: * — Bugünkü türk idare - hukuku, halkçı ve devletçi Türkiye Cumuriyeti - 'nin ana premsiplerinden doğan hizmetleri fikrine müsteni teşlelâti, salâhiyet ve imtiyazları bu yeye bu ana fikrin tahakkukunu hizmet içindir. Türk idare teşkilâtında organla- n birçoğu doğrudan doğruya halk İdarenin rafından ihdas edilmekte — ve (- dari intihablar sebebile idare hal- kin — dölayisiyle — mürakabesi al tında çalışmaktadır. İdare en mun- tazam ve mücesir bir kazai murakabeye Gâbi tutulmuş ve idarenin hukuk kaide- leri haricinde vaziyetler ihdas etmesine ve ferdi izrar idari kaza teşkilâtı yapılmıştır. Idari ma- 'amele ve fiillerden dolayı devletin mesu- liyeti geniş bir tarzda kabul edilmiştir İdare kanunlarımızda - bazı teknik noksanlar, tatbikatta acemilikler ve bazı aksaklıklar olabilir. 'yazü kanunu kısa bir zamanda en kuy vetli ve en modern bir idare - hukuku - nn temellerini atmıştır. Ben bu temelle. tmesine mani olacak bir Fakât cumuriyet rin tatbikatındaki feyizli semreleriyle de Bugün Türküye ve onun kalbi olan Ağ: iltihar sek idare hukultu abidesiyle de edebilir., “Ulus,,un Dil Yazıları Lemean Cet- Not: 3.— sinin tam medlülü iki şeyi biribiri- (Yaltırık) kelime- 'ne sürtmek suretiyle elde edilen şule ve ziyadır. Elektrik de müs- kutbun - karşılaş- masiyle zıya saçan bir kuvvet ol- duğuna göre, elektrik şuağı yal- tırıktan başka bir şey değildir. İlk ateş yakma vasıtası olarak kulla- aılan şeyler iki taşı biribirine sürt- mek, daha sonra, demir bulundu- ğu zaman, bir taşı bir demire sürt- mek olduğuna — göre, bu manaya Türk dil jenisinin bulup çıkardığı (yaltırık) sözü sonra keşfedilen Çelektrik) adının da kaynağı ol- muştur. pet ve menfi birdir. bunun “sarı kehlibar” demek ol- duğu yolundaki zanna mahal yok- tur. € ve Lâtince denilen söz- lerin etimolojik şekillerini (yaltı- rık) ve (elektrik) sözlerinin molojik şekilleriyle karşılaştırınca hakikat meydana çıkar: () (2) (3)(4)(5) (6) Yaltırık: — Aytalkağtat tartak Blektrik: — eğlelYektirtiri ik Elektron: — eğteltektittiri on|') Elektrum: — eğteltektitbirtum Görülüyor ki bu sözlerin hepsi de gayet geniş bir saha üzerinde yaygın bir halde husule gelen ve muayyen ve müspet bir noktada temerküz ve tekarrür eden demektir. 1..N. DİLMEN XI Divanı Jügat-it-türk. (*) Buradaki “n) koonsonu (&) den değişme olarak manayı tes- pit rolünü yapmaktadır. | TÜRKÇE BİLEN | BIR ÇEK CAZETKÖSİ “Modern Türkiye.. yi B. şehrimize Teseviç eldi yazan Pragda çıkan Central Avrop: Pres gazetesinin hususi muhabir olan Çekoslovakyanın genç gaze tecilerinden Bay Dimitri J. Tose viç birkaç gündenberi şehrimi”de bulunmaktadır. Fit Ait Geçen yılın son aylarında İr- na da gitmiş olan B. Toseviç şeh- rimizde bir müddet kaldıktan san- ra doğnudan doğruya - Praga dö- necektir. Yabancısı degildir. Geçeniyil mem: İeketimize gelmiş, yurdumu.u gez- miş ve General Avropen müdürü Prof. V. Şvihavakin'in yardımı ile “Modern Türkiye” isimli bir kitab yazmıştır. Makedonyanın Vinica kasabasında doğan ve ço- cukluğunu memlekette türk kom- şuları arasında geçirerek dilimizi öğrenen B. Toseviç'in kitabında, türkçe bilen bir yabancı muharri- rin doğrudan doğruya ve vasıtasız intibalarını taşımak değeri var- B. Toseviç'in kitabı on dört kısımdır. ve her bir parça yeni Türkiyenin kuruluşunu tamamla- yan inkılâblardan birinin tahlilini yapmaktadır. Bu tahlillerinden sonra müharrir, türk — inkılâbının essizliğine ve evrenselliğine işa- ret ederek Ankarayı “şark dünya- sının örneği” olarak - vasıflandır- maktadır. B. Toseviç, bir iki güne kadar doğruca Praga gidecek ve orada, İran hakkında hazırlamakta oldu- gu veni eserinin basım işi ile uğ: Tasacaktır. Artvin vilâyet merkezi oldu Edirne parti ilyönkurulu açıldı Edirne, 18 ÇA.A.) — Edirne vila- 'eti genel kurulu ilbay Şahin Bas'ın bir nutku ile açılmış, encümenler se- çilmiş, izahname okunmuş ve çalışm şe başlanmıştır. Genel kurul ha da iki kere toplanacaktır. Vilayetin her tarafında kongrelerini yapan Par. H ocak ve nahiye kurumları bu top- lontdlarda bir senelik - faaliyeti xöz- der geçirilmiş, halkın dileklerini te- Bit etmi heyetler seçerekk dağılmıştı ve yeni
