19 Kasım 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

ON ALTINCI YIL. No: 5143 Adımız, andımızdır Kamufay iskân kanununu kabul etti | İç Bakanımız bu vesileyle Cumuriyet hükümetinin plânlı göçmen sıyasasını bir daha izah etti Kamutay, dün Refet Camwtez'in baş- kanlığında toplanmıştır. Bazı saylavla- ra mazeretlerinden dolayı izin verilmesi bakkında başkanlık tezkeresi okunarak kabul edildikten sonra Fevzipaşa - Di - yarbekir hattmım açılma töreninde bu - Tunacak olan saylavlar kura e - seçildi. Denizaltı mensuplarına verilecek zamlar ve tazminat hakkındaki kanun peojeleri, bükümetin isteği üzerine geri verildikten ——— ——— —— — Gündelik CELAL SAHİR Celal Sahir'in ölümü ile yalrız bir şâir, edebiyatçı, eski bir hoca, yahut, dürüst, açık sözlü ve açık gönüllü bir dost değil, Cumuriyet Halk Partisinin temiz - idealistle- rinden birini kaybediyoruz. Bu ö- lüm, Celalin ciğerini parça parça kopararak, kanını damla damla tüketerek, iki yıldan fazla sürdü. Onu tanıyan tanımayan herkes tali ve kadere isyan ettiren bu w- zan martyre'dir. Yatağa düşünceye kadar, Ata- türk'ün evinde, dil işleri ile uğraş- tı. Son nefesine yakın yazdığı mektuplarda bile, kafasının için- de, lisan davasından başka hiç bir tasanın yer tatmadığını görüyor- duk. Cehennem gibi geçen ve zu- lüm gibi biten hayatında, şevk ve ümid, ona hiç yıpranmayan bir ruh gençliği vermiştir. Eksiklerin- den hiç biri ahlâk ve karakter eksi- &i değildi. İnanmadığını söyle- mez, inandığını saklamazdı. İyi ve doğru idi. Herkesi sevmeğe ça- lışarak inceleyip saflaştığı için, kolay alınıp kırılır bir kalbi var: dı. Kendisini çocuk - zanettirecek kadar sade ve samimi idi: Onun insanlık değerini en iyi tanıyan, Atatürk olmuştur. Bir- kaç senesinin ıstırabsızlığını, bü- yük reise borçla idi. Hiç şüphesiz, gözünün son nuru onun hayali üş- w. w üştür. Eseri hakkında herkes kendi hükmünü verecektir. Fakat onu ta- mıyanlar, Celal Sahir adında, iyi bir ahlâk, temiz bir kalp, yüksek bir sevgi hatırası anacaklardır. F.R. ATAY SARARRARRARARARAZ Yüzde yedi faizli sonra Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı B. Refik Saydam birincisi 2510 — sayılı iskân kanımunun bazı maddelerinin de- #istirilmesi ve ikincisi, iskân — işlerinin Sıhhat ve İçtimai Muavenet Bakanlığı- a devrine ve ayrı bir büdee ile idare olunmasma dair kanun projelerinin ay- vı ayrı ve müstacelen görüşülmesini is- tedi. Hüsnü Kitabcı (Muğla) — Son gün- lerde İstanbul gazetelerinin neşriyatını ileri sürerek binlerce göçmenin — vapur bulmadığından ve işlerinin bitmediğin- den Köstence'de beklediklerinin yazıl - dığmış bizim neslin hicretin hicranları- ni yalmız ana babalardan dinliyerek de- " ğil, bizzat yaşayarak ne olduğunu çok iyi bildiğini, bundan dolayı hükümetle Kamutayın başbaşa vererek hazırindığı 2510 numaralı kanunun sarih hükümle- rinden sonra müşkülât çıktığına hayret ettiğini söyledi ve Atatürk — ve anayurd hasretiyle yanan, bunun için de topra - ğını ve mülkünü satarak golmiye hazır- lanan yurddaşların hayatiyet ve enerjile- (Sonu 6. cı sayıfada) Dün Ramutayda göçmen sıyasa- mızı anlatan İç Bakanımız B. Şükrü Kaya Zecri tedbirler başladı —a İtalyada heyecan vardır-Romadaki ingiliz elçiliği muhafaza altındadır Ceüevre, 18 (ALA.) — Cenev- re müessesesi tarafından alınan zecri tedbirler bugünden itibaren tatbik mevikine girmiştir. Millet- ler cemiyetine dahil 58 devletten 50 veya 52 si bunları tatbik et mektedir: 52 devlet, silâh mühimmat ve harb levazımı üzerine ambargo, — 52 devlet, finansal zscri ted- birler. 5O devlet, italyan mallarının sokulmasının meni. 50 devlet, İtalyaya iptidai mad- de ihracının meni, 4 devlet, açıkça, zecri tedbir- ler sistemine dahil olamıyacakla- (Sonu 2. ci sayıfada) BÜYÜK BİR KAYIP İstanbulda ölen Zonguldak saylan Celal Sahir dün büyük Dün aldığımız acıklı bir haber bize Zonguldak saylavı ve Dil ku- ramu eski genel sekreter — vekili Celal Sahiri de kaybettiğimizi öğ- retti. Kedarimiz onun şahsında B Sıvas - Erzurum KANAARAARAARARARRARANI istikrazına yazılınız Dört buçuk milyon liralık ikinci tertib Sıvas - Erzurum demiryolu istikrazının kaydı bu ayın yirmisinde başlıyacak re 5 birlnci kânunda bitecektir. İstikrazın faizi yüzde yedi- dir. 20 lira itibari kaymetteki tahvilin ihraç fiatı 19 liradır. Kuponlar itfa olünuncaya kadar her türlü vergiden muaftır. Bu tahviller Her türlü artırmalarda, eksiltmelerde teminat olarak i- ? tibari kiymetleri üzerinden başabaş kabul edileceklerdir. Paranıza hem emin ve çok gelir getirmek hem yurdun $ bovındırlığına büyük bir yardımda bulunmak için 'Sıvas - Erzurum Ş ? KARAAKARAKAARARARAAİARANADA istökraz tılıvillçrindeı alınız AAD törenle gömüldü bir saylavı, dil savaşının azimli bir neferini ve aynı zamanda türk edebiyatının da çok kıymetli bir sanatkârını kaybedişimizdir. Ede Aramızdan ayrilması doldururamı- yacak bir kayıp olan Celal Sahir Erozan biyatı cedide devrinde yazı haya- tına atılmış olan Celal Sahir, Fec riâticilerle — beraber Servetifü - punda çalışmış, ve sonra muhte- lif mecmualarda devriyle beraber ilerliyerek ve olgunlaşarak şahsi- yetinin türlü ve kudretli tezahür- lerini göstermişti. (Sonu 5. ct sayılada ) Son haberler ikinci sayfada Vei Lt dlei ğği geee e eee İ Heryerde 5 kuruş “Ulus,, un dil yazlaırı , Allah : “ Allah, ilâh, ilâhe,, sözlerinin etimoloji, morfoloji, fonetik bakımından unalizi ALLAH “ALLAH” kelimesinin Türkçe- de belli başlı manalarını tesbit edelim: (1) Kuvvet, kudret, büyük, sa- hip, yaratıcı, coşkun, cesur, diri- baş, eyilik yapmayı seven; (2) Sür'at, faaliyet. (3) Su. İhtar; Kelimenin türlü anlam- lara gelişi bittabi orijinal kökün- den ileri gelmektedir. Allah sözünün etimolajik şekli şudur: (1) (2 - (8) (9) (ağ - ağ F al 4 ah) (1) Ağ: Köktür. Kökün yukar- da söylediğimiz birinci anlamını alarak kelimeyi mütalâa edelim. (2) Ağ: Kökün manasını ken- dinde tecelli ettiren süjeyi göste- rir. Ağ * ağ - ağağ: (Kullanışta sondaki (ğ) düşer). (A) seyyid, (B) efendi, (C) ri- cal, (D) yaşça büyük ve es- / ki, öz baba, saygı olmak üzere büyüklere verilen un- van, büyük olan, baş, soy başı, uluğ bıh. Not: Bü (ağa) sözünden türe- yen bir kelimeyi de burada göste- n ; Ağabıt (cem'i: ağabıttar) — babamız, keşiş, papas, ru- hani âyini icra eden: (1)| “bastın ağabıt — baş pa- pas'; “hara ağabıt -— kara rahip”; — “hara tanastah ağabıt — dini rahip ve ya- hut dul kalmış keşiş”; “a - gabıt buolar — ruhaniler güruhu”" Dikkat: Arapça — zannolunan (âbid) sözünün bu misallerde o- rijini pek açık olarak (ağabıt) ol- duğu görülmektedir. Gelelim kelimenin esas unsur- larından üçüncüsüne: (3) Al: (. - D, ektir. Bilindiği gibi “geniş, belli olmıyan, gayri- şahsi, her sahada bulunur, her şey, engin, şümul” gibi umumi anlam- larla süje veya objeyi vasıflandı- rıv. O halde: (ağağ 4 al — ağa- gal: (1) ekinin gösterdiği şumul sahasında kuvvet, kudret, büyük- Tük, yapıcılık, sahiplik v. s. anlam- larınım sıfatıdır. (4) Ah: (. 4 h) ektir: k, g, &, v gibi, obje ve panseyi tamamlar, tayin eder, ifade eder. Yani, onun adını koyar. Demek ki: Ağağal | ah — ağağalah: ke- limenin ortasındaki (ğ), e- sas kaide mucibince ken- dinden sonraki konsonla tebadül edince kelime: Ağallak olur. Baştaki (ğ) de ortalarında bulunduğu vuayellerle kaynaşınca son fonetik şekli: ALLAH olur. Manayı “kuvvet ve kudrete, ya- pıcılığa, büyüklüğe, sahipliğe şa- mil olan bir pansenin” ifadesidir Not: Türk dilinde aynı anlam da şu kelimeler de vardır: (A) Kamusu Türki (B) Türk Dili lügati (C) İbnü Müdenna Lügati (D) Pekarski: Yakıt Dili Lâ gati (A) Pekarski: Yakat Dili Lügati A — Çalap B — Çelep C — İdi D — İzi E — İye F — Oğan, Oğun G — Okan, Okkan H — Tanrı J — Tenri ( “gök” manasına, Kazan lehçesinde “put” maması- na) (*) İLÂH, İLÂHE Bu sözlerin etimolojik şekilleri- ni, (Allah) sözününkünün altına yazalım: Allah: ağ 4 ağ « al 4 ah İlâh H . *il $4 ah İlâhe : Hil Hah -t eğ Bu üç kelimenin etimolojik şe- killerini gösteren tablonun müta- lâasından şu anlaşılır: » Sayıfayı çeviriniz - A — Kamusu Türki; Dede Kor- kut Kitabı; Radlot. ITIT. “Osmanlı lehçesi” 'a B — Pavet de Courteille; Çağa- tay lügati *C€ — Büyük Türk lügati “Uygur bFehçesi” G D — Uygurca Kuran tercemesi; Çağatay lügati £ — Büyük Türk lügati “Çağa- tay Tehçesi” F — Radlof. I. “Çağatay ve Uy- gur lehçeleri” G — Büyük Türk lâgati “Uy- gur Tehçesi” H — Kamusu Türki; Radlot. H, “Osmanlı lehçesi” Ş J — Radlot. HI. “Orhon, Uy- gur, Çağatay, Kırım, Baraba leh- çeleri” 4 ş (*) Bunlardan “Çalap” ve"Tan- ri” - sözleriyle . arapça denilen “Rab"” ve farsça sanılan “Hudağ” sözlerinin analizleri, bundan son- taki yazılarımızda çıkacaktır. Dil hakkında Etimolojik ve Morfolojik VLıncı Anket | — Şark, doğu 2 — Şimal nord 3 — Garp. batı 4 — Cenup, sud 1) Yukardaki kelimelerin ilk ve asıl kökleri nelerdir? H) Bu kelimeler nasıl teşekkül etmişlerdir? HD Bu kelimeleri teşkil etmek için köke ilâve olunan ekler nelerdir ve eklerin her biri- nin mana ve farkları bakı- mından rolleri ne olmuştru? IV) Bu araştırma neticesinde: A - Türkdili kökleri ve, B - Türk dili ekleri, ve, C - Türk sözlerinin teşekkü- lü hakkında bir kaide çı- karmak mümkün müdür? Yukardaki altıncı dil anketimi. ze okurlarımızın - verecekleri ce- vablar, gaeztemiz yazı ixleri di- rektörlüğüne göndermelerini rica ederiz. Şimdiye kadar oldığımız cevabları sırasiyle koyduğumuz gibi baundan böyle de koyacağır. ———