12 Kasım 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1
ON ALTINCI YİL. No: 5136 Gündelik ANKARAMIZIN YILDÖNÜMÜ 1Z soönteşrin, yalnız Ankaralı- lar değil, bütün memleket için bir bayragün'dür: Yeni devletin te - melleri Anadolu bağrına atılmak- la, Atatürk davasını gerçekleştire cek esaslı şartlardan biri tamam - lanmıştır. Merkezini Ankara'da kuran bu devlet, Akdenizle Kara- deniz, Trakya ile şark sınırları arasındaki anayurd topraklarına sağ, sarsılmaz, toplayıcı ve birleş- tirici bir kuvvet olarak yerleşti. Sevr andlaşmasını müdafaa eden Loyd Corc, İstanbul'un Osmanlı imparatorluğuna — bırakılmasının sebebi, ona, daima gemi topları - ntn gölgesi altında bir merkez ver mek olduğunu söylemiştir. Lozan sancağı, erkinlik savasının yıkıl - maz kalesi üstüne dikilmiştir. Ankara bizim için yalnız mer- kez değil, Anadolunun, bütün ba- kımlardan, inşa'sı imkânlarını ve üsullerini öğreten bir mekteb ol - du. Ankara'da başardığımız her şey, Ankara'nın dışındaki bütün Türkiye topraklarında daha kolay gerçeklenebilir. Ağaçlarımızı yur- dun en güç toprağına ekiyoruz; suyumuzu, yurdun en çetin şartla- rı içinde, adeta yaratıyoruz. Bah - çesini yeşertmeğe çalışan devlet adamı, burada, çiftçi teri dökmek- tedir. Kamâlizmin, Anadolu'da bu asrın güzel ve zengin memle - ketlerinden birine vücud vermek ideali, onun azminin ve enerjisinin böyle bir örs üzerinde döğülmesi- ne bağlı idi. Bugün Ankaza'da gördüğümüz bayındırlık, bütün Türkiye bayın- dırlığının örveği ve esasıdır. Biz, Ankara'ya gelinciye kadar, şehir- ciliği ve mimarlığı unutmuştuk. 'Türle milletjirln yeğıcılık. vasfihı burada tek-r dirilttik. Ankara'da daha çok - eksik'e- rimiz var. Fakat yapılanlar, haklı bir gururla ileri sürülecek kadar iyi ve tamamdır. Unutmamalı - dır ki memleketin bütün - bayın - dırlik eserleri, demiryollar, yol - lar, endüstri kurumları, hepsi gibi. Ankara dahi doğrudan ya türk almterinin ve emeğinin eseri- dir. Ankara hamuruna bir santim ödünç mayası katılmamıstır. Cumurivetin Ankara ile öğün- mekte ve halkın Ankara'yı sevip benimsemekte hakkı vardır. Çün- kü Ankara, birçok sark şehirlerin- de olduğu gibi, bizden olmıyan- ların hayat ve rahatına hasrolun- muş bir paravana değil, bir mem- leket ve halk eseridir. Ankara'da ancak türk emeği, türk azmi, türk sâyi ve yeni türklüğün hayat an- layışı görünür. Ankara, vatanın şehirler ve ka- sabaları sayısınca artacak, yollar ve raylar Türkiyeye gelen herke- si, en yoksul Anadolu parcalarına kadar, kücük büyük Ankaralara uğratarak taşıyacaktır. Ankara, hakikaten, semboldür. F.R. ATAY görüşülmesine Kamutay dün Nuri Conker'in başkanlığında toplanmış ve asker- lik mükellefiyeti kanununun bazı tüze encümenine gönderilmiş di - ğer maddeleri aynen kabul olun - muştur. Askerlik mükellefiyeti kanu - nunun adını sadece askerlik - ka - nunu şekline çeviren madde görü- şülürken Mardin saylavı Edib Er- gin şu suali sormuştur: — Böyle bir karara varılırken ordu dahili hizmet kanununun bi- rTinci madde hükmü acaba encü iLalyan askerlerinin kullandıkları çimentı Asmara, | (ALA.) — Tigre cephesindeki Havas aytarı bildi riyor: General Graziani'nin cenup ve General Santini'nin şimal böl- gelerindeki ilerleyişleri, Habeşis - tan ile Somali arasındaki irtibatı kesmekle tehdid etmektedir. ? ; habeşleri Harrar'da toplanmak zorunda bırakacaktır. “Pelaritana,, tümeni ile Tr. »- Tuslu askerlerden mürekkeb tabur lar, cenup cephesi arkasında Ubi- Şebeli batısında ve Habeşistan'ın cenup doğusunda yedek kuvveti Irmak - Filyos Hattın açılmasında bulu- nacaklar Filyosa gittiler aa , . F İnşası biten Irmak — Filyos Ulus'un dil broşürü | battının açıış töreninde buluna - cak olan çağrılılar dün şehrimiz - Dil yazılarında güttüğümüz | den saat 20 ve 21 de kalkan iki ö - metodün esaslarını gösterir bir | zel katarla Filyos'a gitmişlerdir. broşür çıkaracağımızı haber ver - miştik. Okurlarımızdan birçokları basımevimize başvurarik bu bro- şürden edinmek isteğini göster - mişlerdir. Broşürümüz pek yakında ga zetemize ek olarak okurlarımıza parasız dağıtılacaktır. Grafi'deri- nin başılması biraz zaman istiyen bu broşürü sabırla beklemelerini okurlarımızdan dileriz. Tören bugün saat 15 te yapılacak ve Karadenizi Akdenize ikinci de- fa bağlıyacak olan kömür yolu Bayındırlık Bakanı B. Ali Çetin - kaya tarafından açılacaktır. Ba : kan vereceği bir söylevle hattın ekonomik değerini anlatacaktır. Çağrılılar bu akşam saat 18 ve 19 da Filyos'tan hareket edecek - ler ve yarın birinci katar 10.56, ikincisi 11,55 de Ankara'ya gel - miş olacaktır YA ”A Adımız, andımızdır Kamutay toplantısı Askerlik mükellefiyeti kanununun baz? maddelerini değiştiren projenin başlandı mence nazarı dikkate alınmışmı- | dır? Yani askerlik mükellefiyet kanununun adı değiştirilirken di- ğer alâkali kanunların da melin - lerini değiştirmek mevzuu bahsol- muş mudur? Milli Müdafaa encümeni maz- bata muharriri General Kâzım Se- vüktekin şu izahatı vermiştir: — Maksad kanunun ismini sa- deleştirmek ve herkesin anlıyaca- &ı hale koymaktır. Mükellefiyet kelimesi ise bütün kanınların me- tinlerinde vardır. İlerde kelimeler veni lisana göre yazılacağı cihet le bu noktaya ehemiyet vereme - dik. (Sonu 6, cı sayıfada) Somali ile Habeşistanın irtibatı kesilecek mi? Bu hareket başarılırsa hal;eşler Harrarda toplanmak zorunda kalacaklar ödan yapılmış portatif su depoları olarak bulundurulmaktadır. Şimal cephesinde bulunan Ge- neral Santini kuvvetleri, Secbcot yüksekliklerinde mevki alırken, bu kuvvetlerin sol kanadını teşkil eden Danakil'ler, Uaşere - Sceb- cat bölgesinde toplanmaktadırlar. Amba- Alagui bölgesinde ke - şif uçuşları yapan italyan uçakla- rı önemli habeş kuvvetleri görme- mişlerdir. Habeşlerin bu bölgede harb etmiyecekleri ve Dessie'de toplanmak niyetinde bulundukları sanılmaktadır. Hava Kurumu piyangosu çekildi Istanbul, (Telefonla) — Bugla çekilen hava kurumu piyangosun- da kazanan numaralar: 25.000 lirayı 24625 n — <vra, bunun alt ve üstünden 23875 ve 25375 numaraya kadar sonları beş ile bitenler amorti alacaklardır. 15.000 lirayı 9156 numara kazan.- di. Bunun da altı ve üstünden 8406 ve 9906 ya kadar sonları altı ile bitenler amorti alacaklardır. 10.000 lirayı 25990 numara kazan- dı ve alt ve üstünden 25240 ve 26740 numaraya kadar sonları sı- fırla bitenler amorti alacaklardır. 1000 lirayı 26135 ve 11022 numa- ralar kazandılar. (Sonu 5. ci sayıtada; Ö İ a aBi İ L GUMZ Ö lseed 12 x ll 12 SOÖNTEŞRİN, “Ülus,, un 1935 SALI [—Son haberler ikinci ULUS sayfada I FeTar Heryerde 5 h. c0 dil yazılar Suluh - Sükün “Suluh, paix, Sâkin, Sükün; Sükünet,, Sözlerinin etimoloji, morfoloji ve fonetik bakımından analizi SULUH | hum, hareket ve faaliyetten onun Kelimenin etimolojik şekli: akşi Ohn- “.ı-d ve dükünet. aei humuna inkılâp ediyor. (1)- (2) (9). Yd) Kelimenin etimolojik - şeklinde Çuğ H us H ul H uh) şu değişiklikler oluyor: (1) uğ: Esas kökltür; kelimede düşmüştür; “hareket” anlamına- diır. (2) us: (. 4 5s), ektir. Oldukça geniş, uzak bir sahayı ve bu saha- da bulunan öbje veya panseyi gös- terir. O halde: (uğ | us); kökle ek kaynaşa- rak (uğus) oluyor: “hareketten u- zak” mefhumunu gösterir. (3) al: (. 3 D, ektir. Mefhu- mu gayri şahsi kılıyor ve umumi- leştiriyor. (4) uh: (. ; h), manayı ta- mamlar, tayin eder, tesbit eder. (ağ 3 ue y ül F ahj — üğu suluh; fonetik icabı, baştaki vokal düşerek kelime (suluh) şeklini almıştır. Orijin manası “hareket- sizlik, sükünet, atalet ve istirahat” tır. Kelimenin Yakut dilinde - “s0- loğ - suloğ” (*) sekilleri görül- mektedir. Manası “boş vakit, ser- böst tatil günü, serbest zaman”- dır: - “Soloğ şaoh — tatil değil” tabirinde görüldüğü gibi. (Suluh) kelimesinin başka - şe- killeri de vardır. Meselâ: 1 — Siley (sileymek) — âlıl dürmak, âtıl kalmak H — Usal — âtıl Hllb— Sile (ğ) — oturulan yer IV — Uslu (ğ) — sakin V — Sili (ğ) — sakin Not: (ğ, y, h) nin aynı katego- riden olduğu malümdur. PAİX (Suluh) kelimesinin — yukarda izah ettiğimiz anlamı tamamen fransızca (paix) kelimesinin ma- nasinın aynıdır; Paix —- repos, calme (**) Fransızca (paix) sözü, Latince (pax, pacis) sözünden alınmıştır. Kelime (ancien provençal) dilin- de (patz) dır. Bunun etimolojisi- ni gösterelim: (D () (3) (©) (ap H ağ H at 4 az) (1) ap: Köktür. Burada mana- sı “hareket, faaliyet” tir. (2) ağ: (. | &), mefhumu ta- yin ve ifade eden ektir; (ap - ağ) — apağ hareket ve faaliyetin kendisidir. (3) at: (. 4 V, yapıcı, yaptırı- cı, kuvvetli faildir. Kendinden evvelki kelime mefhumunu uzak- lık bildiren (4) üncü ek (z) mın- takasına atıyor. Bu suretle mef- (*) Pekarski: Yakut Lügati I, — Büyük Türk Lügati “Uygur lehçesi,, III — Radlof. IV. “Kırgız teh- çesi,, JV — Kamusu Türki V — Radlof. IV. “Koman leh- çesi,, (**) Larousse î MAAAARARARARDARRARARARARARDAIDARARARARARDAİ, Beşinci ”Dil Anketi,; miz üçüncü sayfadadır. 4 Na İezlirirlar 18 Sari DÖĞ Kökün ve son ekin vokalleri ve okunmaz (3) li (ağ) unsuru dü- şüyor, kelime (patz) oluyor. Keli- menin orijini türkçedir. Onun türkçede başka şekli de vardır: (paktaş). Her iki kelimenin eti- molojik şekillerini alt alta yaza- hım: () (2) (3) (47 Patz: (ap 4 ağ 4 at 4 az) Paktaş: (ap 4 ak j at | aş) Bu iki şekil tetkik” olununca tamamen birbirinin aynı olduğu görülür. Yalnız ikinci ekte “ayın — kategoriden olan (ğ-k) ve son ek- te yine aymı kategoriden olan (x-$) birbirlerinin yerini tutmak- tadırlar, Paktaş (( inma) — atalet. (**5) Not: Kelimede, “misak” mana- — sına olan (pacte) mefhumu aran- mamalıdır. (Pacte) m orijini: “Bağ, bağmak — raptetmek, bağlamak” sözünde aranmalıdır. SÂKİN Etimolojik şekli: (D (2) (3) (4) (eğ | es L ek 4 in) (1) eğ: Köktür, “hareket” an. lamınadır. - (2) es: Kökün anlamını uzak- laştıran . işarettir. (eğ - es) — eğes — es; “atalet” olur. (3) ek: Kendinden evvelki an- larala alâkalı süjeyi gösterir. (4) in: Süjeye en yakın saha- dır. Burada yaptığı rol, ataleti sü- jeye yaklaştırıp yapıştırmaktır. â üjenin tam içinde değil, onun bitişiğindedir. Not: (sükün) da, (sakin) in tam kendisidir. SÜKÜNET (Sükân | et) tr; (. - t) eki- nin rolü, sükün mefhumunun kati- yetle tahakkukunu bildirmektir. Türkçede, (sakin, sükün) sözleri- :İn anlamında şu kelimeler — var- r: I — Suh — sakin HL — Sük — sakin H — Seğ — sakin — sakin olmak) IV — Sek — sakin (seknimek — sakin olmak) Hatıra: Görülüyor ki (sulh) sözünde, orijin anlamı bakımın- dan, (barış) mefhumu yoktur. Sadece sükünet, atalet, rahat ve serbestlik mefhumu vardır. (seğnimek (***)7 Radloi. IV. “Uygur leh- çesi,, I — Radlof. IV. “Tarancı Teh- çesi,, H — Uygur metinlez:: “İndeks ve Oğuz destanı,. H, IV — Bahus el ddit İ L AĞ li ada LA l L0 î | 4 j j : j
