9 Kasım 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

ON ALTINCI YIL. No: 5133 Adımız, andımızdır MaPealle İtalyân topları altında Ogaden yakınında habeşlerin taarruz yapacakları söyleniyor Gündelik YAPI KOOPERATİFLERİ H. YANSEN Bu yazı, şehirci Profesör H. Yansen tarafından Ankara'- daki meskenler — anketimize cevab olarak gönderilmiştir . Sıhhi evlerde yaşamanın değe- ri gün geçtikçe artan bir. ehemi - yet almaktadır. Güneşi bol bir eve sahib olmakla sadece hastalıkla rın önüne geçilmez, onunla bah tiyar bir aile hayatının da temeli kurulur. Ne yazık ki pek çok kim- seler böyle kusursuz evlere sahib olmak imkânmdan uzaktırlar. On ları bu imkâna yaklaştıran yapı kooperatifleri: Yapı kooperatifi geliri az olan- lara iyi ve sıhhi olduğu kadar hususi, bir yuva teminine hizmet eder. Şüphe yok ki bir kira evi ile insanın kendi özmalı olacak bir arasındaki fark çok büyük - Bu, şu demektir ki, koopera- tifte üye olan kimse ondan uluor- ta çıkarılamaz, sürekli olarak aynı yuvada yaşar, on ile otuz yıl ara- sında, bu yavanın mülkiyetini el- deetmek gayesiyle bir mesken birliğinde hisse sahibi olur. Sos- yeteye otuz yaşında katılan bir koonaratifli farzediniz. Bu koope ratifli, artık çalışmaya gücü yet- miyecek bir yaşa geldiği zaman borcunu tamamen ödemiş olduğu bir yuvaya (bu benim mülküm- dür) diyebilecektir. Böyle bi- yapı kooperatifinin kuruluş şart'arı nelerdir? İlkönce kooperatife ortak - ol- mak ve her ortak, az bile olsa fai- zini alacağından ve kaybolmıyaca- ğından emin olacağı bir t-mel ser- maye ödemek lâzımdır. Bu suret- (Sonu 4. cü sayıfada) AŞ SA YA Yaptlmakta olan süel hareketlerin geçtiği ye Londra, 8 (A.A.) — Röyter ajansının özel aytarından: Makal le şimdi italyan topları altındadır İtalyan kuvvetleri dün akşam tam Makalle'nin dışında bulunuyorlar ve bu sabah çok erken şehre gir meyi umuyorlardı. Makalle görü nüşe göre üniformalı bazı habeş unsurlarının işgalinde bulunuyor du. İtalyan uçakları, kuzay habeş kıtaları büyük kısmının bulundu gu Dessie'ye kadar olan bö'ge/i taramıştır. Keza gönderilen ita! yan devriyeleriyle küçük müfreze- ler bütün Makalle bölgesini, ileri (Sonu 2. ci sayıfada) Kamutay t_o_plantısında Bayındırlık ve Finans Bakanları gövüşü - len projeler üzerinde izahat verdiler Kamutay dün Refet Canıtez (Bursa) nın başkanlığında top - lanmıştır. Celse açıldıktan sonra Sıhhat ve Sosyal yardım Bakanı B. Refik Saydam, Kamutaya sunu lan iskân kanun projesinin dahi- liye ve sıhhat komisyonlarındaa katınç bir encümende görüşüldük- ten sonra büdce komisyonuna sevkedilmesini istedi ve teklif ka. Kroki 1 : A) Bitişik evler. B) Tek evler e— o —ğe OA G PROFESÖR JANSEN AHKAĞA 2 1158 Her iki haldede arsalar en az 400 metre murabbar büyüklüğündedir. A)Bitişik evler: Bahçenin uzunluğu 25 metre, bahçe tarafında evler arasındaki me- safe S0 metre, arsa kullanılmağa elverişli bir büyüklüktedir. B) Tek evler: Bahçe uzunluğu $ metre, evler arasındaki mesafe 10 metre, arada- ki bahçelerin bir kısmı güneşi görmemektedir. Bu tertibdeki arsa bü- yüklükleri hiç bir suretle kullanışlı değildir. Tek evin, yapı ve muha- fazaları pahalıya mal olan 4 yüzü olduğu gibi sıcaklığı az koruyabi- lirler; bitişik evlerin ise yalnız 2 yüzleri vardır, bel edildi. Başkan memurlar konunu ex ğ l B. Ali Çetinkaya cümeni, iş kanunu muvakkat ca- cümeni, vilâyetler hususi idareleri muvakkat encümeni gibi komü yonların aynen çalışması için Ka mutayın onayını aldıktan sonra (Sonu 6, cı sayıfada) . L7 23T —e İ Devlet Demiryolları genel direktörü İstanbul, 8 — Cumuriyet Halk Partisi İstanbul yönkurulu üyel #rinden olup Devlet Demiryolları Genel Direktörlüğüne tayin edilen Bay Ali Riza bugün Ankara'ya hareket etti. ULUS: Bay Ali Rıza eski kur: may subaylarındandır. Milli Mü - cadelede garb cephesi kurmayn da başarı ile çalışmış, emekliye ayrıldıktan sonra Cumuriyet H-!l Partisi işlerinde hizmet etmiş de- ğerli bir zattır. Her bakımdan ehemiyetli olan Devlet Demiryol- Tarında da Bay Ali Rıza'nın, değe- ini iyice belirtmek imkânmı bu Tacağını umarır CUMAR'TESİ Son haberler ikin«” “Ülus,, un sayfada Heryerde 5 kur AY Defi - Müda_fâ a «“Defi, dâfi, müdafaa, müdafi,, sözlerinin etimoloji, morfoloji ve fonetik bakımından analizi DEFİ Kelimenin etimolojik şekli: () (2) (3) (ed - ef 4 iğ) (1) ed: Kök olarak burada *“kuvvet, hareket, urmak, atmak, uzaklaşmak,, anlamlarına gelir. (2) ef: (. P), ektir; (k, g, h gibi) manayı tamamlar ve tayin eder. Ed 4 ef — def: Kökün, işaret ettiğimiz manalarını tamamlayan ve tayin eden bir söz unsurudur. Bu unsurun başka şekilleri de vardır: I — Döğ (4 me) — darb ll — Döv (4 eç) — havan Hi — Dib (4 ek) — havan IV — Tav - enerji V — Teğ (4 mek) — taarruz etmek VI — Teb (- e) — silkelemek, vurmak, çırpmak VH — Teb (4- iyolen) — tepin- mek VII — Teb-tep (4 i) IX — Teb (-- iyesir) - çekilmek X — Teb (4 in) Bu misallerde görüldüğü üzere d, t, aynı kategoriden olup birbir- lerinin yerini tuttukları gibi; (b, p, f, m, v) konsonları da aynı ka- tegoridendirler ve birbirlerinin yerini tutarlar. (3) iğ: Bu son ek, def söz un- surunun anlamını başlı ba; deye yarar, ona isim şeklini verir. tekme iterek tepmek | Biz kelimeyi, (def | et), (def-- ol), (def — etmek) - şekillerinde görüldüğü gibi, sadece, döğ, döv, dib, teb unsurlarını nasıl kullanı- yorsak öylece kullanırız. DAFİ Yalnız def sözünün vokal de- ğişmesiyle başka bir şekli olan (daf) a, (iğ) ekini koyarak ke- lime anlamını, bir süje veya obje ile alâkalandırırız; yani: Daf 4 iğ — dafiğ — dafi: atı- cı, uzaklaştırıcı anlamıma gelir. Not: Arapçada (defi) kelime- si, (defiğ) şeklinde “men etmek, ita etmek,, (*) ve “salmak, kakı- vermek,, (**) anlamlarına olarak almmıştır. MÜDAFAA Kelimenin etimolojik şekli: (1) (2). (3) (4) (em 4 üd H af 4 ağ) (1) em: Köktür; “derman, kuv- vet, çare, ihtimam, itina, menet- me, sahip” anlamlarını gösterir. (2) üd: (. -- d), burada ektir; yapıcı, yaptırıcı anlamınadır. ! — Kamusu Türki H — Türk Dili “Türkmen leh- çesi” Hİ — Kamusu Türki IV — Radlof lügati H “Kırgız Tohçesi” V — Orhan kitabeleri VI, VII, VIHI,IX, X — Pekars- ki: Yakut Dili Lügati. (*1 Ahterii Kebir () Tercüman-ül-lügat (3) af: Burada panse veya şah- sı gösterir; yani (em 3- üd) sözü- nün anlamlarını haiz olan şey ve- ya şahıstır. (4) ağ: (. 8), ektir. Obje ve süjeyi tayin ve ifadeye halde: Em | üd 3- af 4 ağ fağ: Kuvvet, ihtimam, itina, me- yarar. O müda- netme, sahip olma anlamlarının ifadesidir. veyahut bu manaları haiz olan kişinin vasfıdır. MÜDAFIİ Bu ikinci anlamı, sonda küçük bir vokal değişimi - ile (müdafiğ) şeklinde kullanırız. Birinci - keli- menin sonundaki uzatma rolü ya- pan (ğ) yerine imlâda (a) konul- maktadır. İkincinin (3) si kaldırı- larak onun vokali olan (i) yi ha- fifçe uzatmakla iktifa olunur. Görülüyor ki (müdafaa) ve Amüdafi) kelimeleri, türkçede ay- nr bünyededir. Birin: panseyi, ikincisi e panseye sahip olanı ifa- de için kullanılır. Kelime, arapçada müdafea şek- linde: * (D) zor ile öte salmak, kakı- vermek, defetmek” (1) ; (II) da- yanma, sahip çıkma (2) ” anlam- larma ve müdafiğ şekli de: * (D defedici (1) ve (II) daya- nan (2)7” anlamlarına alınmıştır. Arapçada, defiğ ve müdalea söz- leri bir kökten farzolunmuştur. Türkçede bu kelimelerin kökleri, görüldüğü g bir değildir. Def unsurunda: “salmak, kakmak, at- mak” anlamları esastır. Fakat müdafaa sözünde kökten gelen esas anlam, “himaye etmek, ko- rumak, mania teşkil etmek, sah'p- lik etmek” anlamlarıdır. Nitekim “menetmek, bendetmek” anlamı- na olan maramek (3) ve “manin” manasına olan matavırk (3) ve “beklemek” (4), “gözetmek” (5), “gözlemek” (6), et mek” (7) anlamlarına olan um- mak; ve “kuvvetlenmek” anlamı- na olan muğutağ (8) sözlerinin hepsinde (v. 4- m) kökünün esas anlamlarından “menetmek, ma- nia, beklemek, gözetmek, himaye, a, sahiplik v. s.” manala- rı görülmektedir. Bu saydığımız kelimelerin etimolojik şekillerini alt alta yazarak küçük bir tablo halinde görelim: “tarassul Müdafaa — (. , m-hüd--af--ağ) Matamak — (., m-bat--am--ak) Matavuk (., m-bat-hav--uk) Ummak (um-uğAum-4 ak) Muğutağ — (., m-uğ-ut4 ağ) Görülüyor ki, bütün bu kelime- - Sayıfayı çevitiniz - (1) Tercüman-ül-Lügat İ2) Kamusu Türki (3)Radlolf IV."Kazan lehçesi” (4b Türk Dili; Kamusu Türki 5İ Kamusu Türki (6) Türk dili (7) Babus (8) Pekarski: Yakut Lügati