17 Eylül 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

SANMFA 4 Komşularımızda neler oluyor? İRAN'DA: $ İran hükümeti Rusya ile im- xa edilen tecims anleşmasını mec- lise vermiştir. Bu hususta Tahran Basını tecim anlaşma imzası gü- nü verilen şölende Sovyet rusya- nın Tahran elçisi B. Teherik ve Başbakan Furugi hanın karşı- lıklı diyevlerini re-rsdiyor ve mem nuniyetlerini meydana vuruyor. Furugi hanm diyevinden şu par çayı alalım : « İmza ettiğimiz bu anlaşma iki tarafı da memnun et- miştir. İki tarafı memnun edebile laşma herhalde döğre lebilir bir anlaşmadır.., « Tahran ,, gazetesi şumu yazı- « Sovyet rusya endüstrisinin tarımsal ham maddeye ihtiyacı vardır ve burası bize açılmış iyi bir kapıdır. Diğer taraftan biz de ekonomik kalkımmamız ve hele tarımımızı düzeltmek için pek çok makine lâzımdır. Esasen ekonomi yönünden olduğu gibi coğrafya yö- nündn de bakacak olursak yalnız Sovyel rasya'nın bize bunları sağ- hyacağını görürüz. , İRAK”TA $ Irak'ta yükümsel aakerlik ka- pumunun tatbikine başlanması üze- r'»e seyyar aşiretler arasında an - ' şmazlık baş göstermiş ve aşiret başkanları kanuna başeğen adam- ları ölümle tehdid etmişlerdir. aşiretler yükümsel askerliği kabul etmemeğe karar vermişlerdir. $ Irak kıralı birinci Gazi'nin tahta çıkışının yıldönümü olan 8 eylüâl büyük törenle kutlanmış ve kırala birçok yerlerden kutlama telleri gelmiştir. $ İrak kıralının amucası Emir Zeyit ile kıral arasmdaki anlaş - mazlık kotarılmış ve Emir Zeyit Berlin elçiliğine atanmıştır. $ Irak kıralının tahta çıkışının yıldönümü de Bağdad rad - yosu da işlemeğe başlamıştır. Yal- nız seş Suriye ve Lübnan'dan çok hafif isitilmiştir SURİYE'DE: $ Lübnan'dan Eritre'ye şimdi- ye kadar 150 kişi gitmiştir. Dört - yüzü lübnanlı ve üçyüzü ermeni olmak üzere yediyüz kişi kendile- rini gönüllü kaydettirmişlerdir. $ Suriye kültür bakanlığı yüce komiserliğe başvuraark her yıl yetişmekte olan öğretmenlere yer bulmanın mümkün olmamasından dolayı kız ve erkek öğretmen okullarının kapatılmasını istemiş- tir. —— — xmn ki hatalara düşmemek için, hiç olmazsa oralarda işe yarıyabile- cek pulluk tiplerinin şaşmaksızın saptanması gerektir. Ben bu soravı birkaç kişinin sırtlarında görmek İstemem. İsa- betin daha fazla olması için esas ödevi olan Tatım — Bakanlığının tipleri saptaması gerektir. Bu tipler saptandıktan sonra onları memlekette yaptırmak - kolaydır. Memleketimizde pulluk yapabile- cek sanat seviyesi vardır. Fabri- kalar vardır. Tipler — saptanarak şartlar ilan edilecek olursa bu ptlleklar herhangi bir yabancı ül- keden getirilecek olandan aşağı olmamak ve onlardan berhalde daha ucuz yapılmak ürzere sağlan- mak imkânı vardır. Könu geniştir. Başladığınız fğlerde başarınız vardır. Ben o başarryı butada da görmek iste- rim, Cünkü bu öyle bir hareket- tir ki memlekette yaratılmasını istediğimiz sanat bareketlerinin Bir kısmının kalkınmasına sebeb olacaktır. Bunu, şünhe etmem ki, siz de istersiniz. İsin önemsiz ta- Yafı sayılsa da bu işle yakından İgilenmenizi candan saygılarım- la dilerim, Kastamonu soylavı Tahsin COSKAN | İtalyanın sı) ıYal;an_ğ _gazetelercfğ okuduklârımı sal manevrası Bir taraftan habeş - italyan anlaşmazlığı Cenevre'de konuşulup dururken öte taraftan İtal yanın almanlarla bir dostluk kurması, Avrupanın sıyasal hâdiselerinden birisi"olarak - telak ki edilmektedir. Bu hâdise, Berline giden ve kararlaşmış günden üç hafta önce güven mektubunu sunan yeni italyan elçisi Attoliko ile Hitler arasında geçen sözlerle belirmiştir. Bu sıyasal manevraya dair, ayrı ayrı partilerin organı olan ihi celerini dilimize çeviriyoruz: Deyli Meyl'in bir betkesi Bu faşisi ingiliz gazetesi İngilte- reyi uluslar sosyetesinden çıkmağa çağırıyor 10 eylâl 1935 tarihli Deyli Meyi ga. zetesi “Almanya ve İtalya,, başlığı al. tında yazmış olduğu bir başbetkede di. yor ki: İatlya ile Almanya arasında bir an. laşma yapılmak üzere olduğu haberi, Avrupa işleninin gu bubranlı zamanın. da büyük bir önemle alınmağa değer. İtalyanın yeni Berlin elçisinin Bay Hitler tarafından pek iyi kabul edilmiş olması çok anlamlıdır. Güven mektubunun verilmesi, karar. laştırılmış olan günden üç hafta önce yapılmış ve bu sırada iki taraf da çok dostça gözler stöylemişlerdir. Dün de italyan elçisi Nurenberg'de toplanan Nazi kongresinde — bulunmak üzere yola çıkmıştır. Onun orada b arasındaki olduğunu gösterir. Karşılıklı söylenmiş olan sözler ara- sında beraber çalışma ve elbirliği ba. hisleri geçmiştir. Buna büyük bir &. nem vermek gerektir. Çünkü her iki devlet de bugün dünyanın en fazin si. lahlanmış iki devletidir. İkisi de artan ası, âki memleket bir hayli değişmiş nüfuslarını yerleştirmek için yeni top- raklar almak ihtiyacındadırlar, Bu iki devlet de uluslar sosyetesinin işlere ar. sımasından kocunmaktadır. Dilediğini elde edememiş — olan bu iki devletin asığlarını varlıklı devlet. lerin asığları bir aırada incelemek gü. nün birinde bunların sabırlarını tükete- bilir, Bu durum, üzerinde durup düşün. meğe değer bir konudur. Almanya ile İtalyanın Uluslar — *0s. yetesine karşı olan durumlarında bir yakınlık ve benzerlik vardır. Almanya, Japonya ve Amerika Birleşik devletle. Ti gibi sosyetenin dışındadır. İtalya, içinde olmakla beraber sosyetc tarafın- dan biteviye tahrik edilmektedir. Bu iki büyük devletin bu durumu karşısında İngilterenin bütün dış sıya. sasını bu değer ve itibardan düşmüş soözyeteye dayaması apaçık - bir çılgın. lıktır. Biz, Cenevreden uzaklaşmalı ve ken. di kendimize silahlanarak yalnız ken- di asığlarımızı düşünmeliyirz, Böyle bir hareket, daminyonlar tarafından da boş görülecektir. Kanada Başvekili B. Bönes, buğln. ŞÜ arsıulusal durumu anlatan bir söy. levinde “Kanadanın, doğrudan doğruya kendi asığlarını ilgilemiyen herhangi bir çatışmaya karışmaktan geri duraca. ğanı,, söylemişti. İngiliz ulusu, dünyanın — herhangi bir tarafında yahut her tarafında başı ni belaya sokmak dileğinden çok uzak. tadır. Bizim asığımız, barışın devamında, uzun buhran yıllarından sonra ele ge. çirilmiş olan genliğimizin bozulmama. sında, imparatorluğumuzun — korunma- sındadır, — Bütün bunları da Uluslar Sosyetesinde üye olarak yapabilmemiz imkânsızdır. Bizim bugünkü müdafaa araçlarımız, ©o “kollektif güvenlik,, denilen ve nere. de bir patırdı, bir gürültü çıkarsa ora. ya burnumuzu sokmamızı — geroktiren sistem içinde çalışmamırza elverişli ol maktan uzaktır. Bizim bu müdafaasızlığımız ve düş künlüğümüz, sıyasamızı —arsıulusal iş adamlarının dileklerine göre yönettik. çe artacaktır. Bu, devam etmemelidir. Silahsız bir imparatorluğu kurmak bir teza. mek demektir. Çünkü — silahsız bir ingiliz imparatorluğu, onun yoklu. ğu demektir a sine-bağlandıkça, İn zayıf ve müdafaasız kalmaktır. Bu sryasanın de. vamı, bizi adam de mahrum genclerimiz, başkalarının adına ve hesabına harba girişmek için askerliğe girmekten, bak. Ir olarak, kaçınacaklardır. Gerçek bir ingiliz sıyasasının —İlk hareketi Uluslar sosyetesinden ayrıl. mak ve hemen silahlanmağa girişmek olmalıdır. Bunu yapmazsak, bütün etkilerimiz #önecek ve ingiliz adındaki şeref, ağız da kalmış bir masala dönecektir. Sıyasal bir manevra 10 eylül 935 tarihli Taymis gazete. $i “sryasal bir manevra,, başlığı altında kuvvetlerinden edebilir. Zira yazmış olduğu bir baş betkede diyor ki: Habeş . italyan anlaşmazlığı Cenev. rede Uluslar Sosyetesinin asamblesinde konuşulduğu ve herkesin gözlerini o raya diktiği bir srrada B. Musolini fır. sattan istifade ederek Berlin'de sıya. sal bir hareket yaptı. İtalyan elçisinin güven mektubunu vereceği tarih, umulmadık bir surette önceye getirildi ve elçi, pazar günü gi. bi tören yapılması âdet olmuıyan bir gün de hem kendisinden önceki elçinin ve. da mektubunu, hem de güven mektubu. nu sundu. Söylenmesi âdet olan sözlerde Bay Attoliko, teşrifat buclarını aştığı gibi, alman « italyan ilgilerinin bugüne ka- dar gösterdiği durumun da ötesine geç. ti. İtalyan elçisi, Avrupada barış ve kuvvet dengesi kurmak için çabalandı. ği şu sırada italyan - alman ilgilerinin yüksek bir dereceye — çıkarılacağından bahsetmiş, İtalyanım bugün bütün ulus. lardan kendisinin haklı asığlarına, o. mun öteki ulusların haklı asığlarına gös. terdiği derecede saygı beslenmesini is- tediğini söylemiştir. Elçi, ikisi de tüzeden başka hiç bir şeyin devamlı ve sağlam olamıyacağına inanan iki ulusun dostça elbirliği et. mesinden büyük faydalar — geleceğinr emin olduğunu da bildirmiştir. ingiliz gazetesinin düşün- Bu sörlere daha tutumlu — sözlerle <evab veren Bay Hitler, faşizm ile nas. yonal sosyalizmin elele — vermesinden yalnız iki memleketin değil, bütün dün. yanın asığlanacağını söylemiştir. İtalyan hükümetinin Berlin — elçisi ağzından işitilen bu sözlerde ne gibi bir erge güttüğünü anlamakta yanılma ğa imkân yoktur. Eğer italyanların — istedikleri tüze bir takım çevenlerde tanınmamışsa, bu. nun başka çevenlerce tanıtılmasına uğ. raşılacak ve İtalyanın kuvvetli ve ulu- sal onuru Almanya tarafından tanıla cak olursa Almanyanınki de İtalya ta. rafından tanılacaktır. Bundan İtalyanın elbirliği sıyasası. n başka tarafa doğru değiştirdiği an. laşılabilir. Sonra Pransa, bu elçinin söylediği sörlerden başka türlü anlam- lar da çıkarabilir. Bu yazı okunurken kabul edilebilir alman dile de dostça konuşmalara hazır bulundu. gunu göstermiş ofduğu kolayca hatır. lanabilir. Yalnız şuzası — vardır ki İngiltere bütün andlaşmaların esaslarına saygı göstererek genel bir surette her alan- Ga anlaşmalar yapılmasına ve bunun toptan olmasına taraftar — gürünmüş, böylece arsıulusal güvenliği kurtarmak ve korumak istemiştir. Uluslar Sosyetesi andlaşması, öteki anlaşma ve andlaşmaların ancak her ta. rafça gerekli görüldüğü takdirde tadil edilmesine imkân verir. Asamble başkanlığına — seçildikten sonra söyl $i teşekkür söylevinde B. Beneş, sosyetenin <dünyaya barış vere- bilmek için yeni araçlar bulabilmek hu. susunda gereken kuvvetes ve yetkiye sahib olduğuna güveni olduğunu,, söy- Temiştir. Bu yeni araçları bulabilmek için a. Çık konuşmak ve ihtirasları tatmin & dilmiş ve edilmemiş ulusların arasını bulmak gerekecektir. Herhalde bu yeni ödev, Uluslar Sot. yetesini yeni zorluklar kargısına koyu- yor demektir. Avrupalıların Afrikadaki sömürgeleri I1 eylâl 1935 tarihli Noyes Viner Jurnar'dan: Fransız sena üyesi Şarl Dümon, italyan . habeş analaşmazlığı dolayısiy- k Afrikadaki sömürgelerin yeniden paylaşılmasını ileri sürüyor ve harbın önüne geçilmek, Briyan - Kellog pak tı yerine getirilmek isteniyorsa, Ulus, lar Sosyetesi paktının 19 uncu madde si yeniden ortaya çıkarılmalı, İtalya. nn haklı olan istekleri gözden geçiril. melidir, diyor Afrikada, müstakil iki küçük devlet olan Liberiya ve Habeşistandan sonra geri kalan bütün topraklar Avrupalı- Afrika haritasına bir bakılınca bir. denbire iki şey göze çarpmaktadır: Bunun biri, Afrikadaki toprakların en çoğu büyük Britanyanın elinde değil, Fransanın & altında olduğu, fakat buna karşı, Akdenizde - olduğu gibi büyük Britanya, dünya yolları ü. zerindeki önemli geçidlerin anahtarla- rını kasasına koyduğu meselesidir. Fas kıyıları Cebelüttarık ile, Şapdenizi, Port.Said ve Aden kayalıklarındaki is. tihkâmlarla kapanmaktadır. Hind Ok- yanusunun geçidleri de Sokotra ve a miral adaları ile tutulmuştur. Kap ve Umut burnundan geçen yolun arkası, na kuzay Afrika birliği verleştirilmiş, sömürgelerin çoğu #rar s.zların elinde olan doğu tarafındada, Gambiya, NI. geriya, Livra Leone sömürgeleri ve al- tın kıyıları ile büyük Britanya, en ö. nemli noktaları egemenliği altına al. mıştır. Toprak çokluğu bakımından Fran- sa, 20,000,000 kilemetre murabbar — yer tutan sömürge ve mandası altındaki toprakları ile birinel geliyor. Buna karşı büyük Britanyanın 11,000,000 ki. lometre murabbar yeri vardır. Fakat nüfus bakımından, Fransanın 35,000,000 kişisinc karşı, büyük Britanyanın Afri. kadaki sömürgelerinde — 60,000,000 nü- fusu vardır ki, Fransaya kat kat üstün. dür. Bundan başka ingilizlerin Afrika. daki sömürgelerinde Fransaya — üstün olan daha bir tarafı vardır ki, o da, M sırdan başlayan sömürgelerinin tâ Ka. pa kadar zencir gibi biribirlerine bağ. ls olmalarıdır. 1914 de işgal edilmiş olan Musırın üÜzerindeki manda hakkı teorik olarak kaldırılmış bulunuyorsa da, büyük Bri- tanya, pratik bakımdan, önemi olan tekmil noktalarda egemenlik baklarını sağlama bağlamrıştır. Bkonomik bakımdan büyük Britan. yanmım sömürgeleri Fransanın sömürge. lerine üstündür. Aralarındaki nisbet 60:1 dir. Elmas, altın, bakır, fil dişi, kauçuk, şeker, gibi maddelerin hemen hemen ya hepsi ve yahut da çoğu bü- yük Britanyanın sömürgelerinde çık. maktadır. Portekiz, Angola, Mozambik, ve Kapver, Madeira adalariyle — Portekiz Ginea'siyle Afrikada eskidenberi elin. de tuttuğu sömürgelerini harbtan son- ra da koruyabilmiştir. Yalnız ispanyol. ların durumu başkadır. Bugünkü gün. de İspanyanın elinde, yalmz hava ve iklim gürelliğinden başka hiç bir şeyi 17 EYLÜ! Yx:* SALİ l Biliyormusunuz . Bi .e SE S İ bdara! ma lı. İspanya hü bir faşist bulursa im, İç B ğ ir tutuna neredı yor. Ne panmıslır. $ Aşınlık, her yerde ve her za- man aşırılıktır. Haboşistan hükü meti bile, İtalya ile arası hem açıl hem de çok gergin olduğu hade, İtalyaya karşıt halkı helecan ve heyecan içinde bırakacak yazılar yazdıklarından üç gazeteyi ka patmıstır. — Gazetelerin — adları « Haboş sesi ,,, “ Barış yolu ... “Çığırcı,, dır. Cazetelerin direk törleri hapsedilmişlerdir. Habeşis- tanda altı dane gazete çıkmakta olduğuna göre, yarısı kapanmış demektir. $ Şarlo birçok ağlatacak gü- lünç hallerimizi arayıp bulan bir şahsiyettir. Yeni bir filim çevir- meğe başlıyan Şarlo bu filimde, büyük bir fabrikada işçidir. Yıl- Jardanberi bütün işi gücü, ayni yerde, ayni makinenin, ayni par- çasına ayni vidayı vidalamaltır. Günün birinde Sarlo sapıtıyor, fabrikayı bırakıp kaçıyar. Göz, kulak, barun, düğme bhasılı herşey vida diye görüvar. Simdiye kadar filim buraya ka- dar çevrilmistir. Arkasımın nasıl geleceği henüz belli değil. $ Avusturyanın tanmmmış yazı- cılarından Bayan Mybaniski, bun- dan birkaç gün önce bir parça fazlaca icmiş bir halde Berlin so kaklarında otomobilini sürmeğe başlamış;. Yol dar gelmiş, trotu- vara çıkmış ve bircok yolcuları ciğ: nemiş. Hic aldırmadan voluna de- vam etmek İsteyen bayanı, polis ler zorla durdurabilmislar. Simdi ceza evinde yalryormuz ŞBazı insanlarda üsnomal ha- reketlerle göze çarpmak hırsı var- dır, Bu tertip insanlardan yeni evli bir çift, bundan birkaç yıl önce beygir sırtında Viyanadan kalka- tak Hindistana gitmeğe karar ver- mişler. 1926 yılı nisanmda Viya- nadan bareket eden bu çift Ma- caristan, Yımanistan, Türkiye, A- rabistan ve İran volu ile Afganis- tana gelmişler. Efganistana var dıkları zaman azımaya rastlamış- lar. Türkistanda sovyet isyarları tarafından yakalanarak hapsedil- mişler. Oradan — yakalarını kur- tardıktan sonra Çine gecmişler, Çinde çapulcuların eline düşmüş- lar. Lafın kısası, binbir belâyı nt. lattıktan sonra Kalkütaya gelmiş. ler. Bugünlerde Viyanaya dön müş olan bu atlılar dillerde der tan olmuşlardırr. Şimdi yeni bir proje hazırlayorlarmış, yeni proje leri Kahire'de atlarma binerek Kap'a gitmektir. $ Her devlet hava kuvvetlerini yenileştiriyor, büyütüyor. Arfantin hükümeti de kongreye yapmı:- ol. duğu bir teklifte bu uğurda har- €anmak üzere 22 milyon pezo is- temistir. olmryan Kanariya adalarından sonra vaktiyle sahibi bulunduğu büyük ölcü deki sömürgelerinden arta kalmız ve dar bir şerid halinde olan Rio dö Omn kıyıları ile het yıl, sonsuz kan ve pa. ra fedakârlığı yaptıran Fas mandası kalmıştır. Belçikalıların Kongo sömürgesi e. konomik bakımdan çok — kuymetlidir. Belçikalılar dümya harbında itilaf dev- Jetlerinin yanını tutmuş oldukları hal. de, kazandıkları sâmürge, 57.000 kile. metre murabba: bir yer tutmaktadır. Versay andlaşmasında alman sömür. geleri paylaşılırken, ingiliz aslam 2,000,000 kilometre murabbalık bir lok- ma yuttu. Buna karşı Fransa, değeri düşük 600,000 kilemetre murabban, Bel. çika da, yukarda söyled göhi $7,000 kilometre murabbar yer aldı İtalyaya gelince, kendisiyle birlik. te harb edenler, Londra paktını hiç ah dırış bile etmediler ve onu. Af ikadrledi paylaşmada da cebleri bombos olarik çıkardılar