17 Eylül 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

. SAYIFA 2 Dil bayramı yaklaşırken T.DAA.K. Nasıl çalışıyor? (Başı 1 ilk şekli verildikten sonra hazırla- nan taslak Ankara'da “Ulus,, ta ve ondan almak suretiyle bütün gazete ve dergilerde çıktı. Bu ba- sışta herkesten önerge istendi. Bir düşüncesi olanlar önergelerini ku- rama gönderdiler. Bunlar - topla- np siraya konduktan sonra üçün cü bir revizyon yapıldı. Gelen ö- nergelerden uygun görülenler a- tındı, bundan başka Şemseddin Sami, Muallim Naci ve Salahi lü- gatleri taranılarak — kılavuza gir- memiş, arabca ve farsca sözler de hatıldı. Bu son şeklini aldıktan sonra kılavaz, osmanlıca ve türk- çe olarak tam alfabe sırasına kon- du ve baskıya verildi. Kdavuzun osmanlıcadah türk- çeye olan kısmı basılmıştır. Çok yakında — satışa da - çıkacaktır. Türkçeden osmanlıcaya olan kı- sım basılmaktadır. Dil bayramına kadar bunun da satışa çıkacağını amuyorum. Kılavuzda kaç kelime var, ve bu kelimelerle, konuşma ve ya- zı diline yeni kaç kelime dersiniz Kılavuzda 7500 - 8000 ka- dar kelime vardır. Bu kelimeler le yazı ve konuşma dılıım kaç ye ezberden söy- . Fakat, bu M)g.’) kadar me 3 kaltagoriye ayrılabilir: Ötedenberi söyleyip yazdı ğimiz sözler... Bunların yüzı di- linde arabca ve farsca karşılıkla- rırt kullanmakla dile bir şey ka- zandırmış olmıyorduk. Tarmntersi kafamızı boş bir kalabalık ile dol duruyorduk, güneş dediğiniz hal- de, şems, afitab, harşid yazma- ız ne kadar lüzumsuz ve şaşırtı- cı bir şeydi!. Örnekleri buna gö re çoğaltabilirsiniz. Demek ki bi- rinci kategorideki sözler dile ye- niden yerleşecek kelimeler değil- ir. Herkesin ötedenberi bilip kul- landığı bundan sonra da kullana- inci sayfada) giriyor cağı sözlerdir. 2 Bu kategoride yeniden yapılan türkçe sözler vardır. Bun- lar şimdiye kadar yabancı bir söz le anlatmak zorağında bılandı- Şamuz yüksek anlamları söyliye- bilmek için bilinen türk köklerine türk ekleri katılmak - yoliyle ya- pılmıştır. Bunların içinde az bir kısmının düşünceyi tam karşıla- yamaması yahut bir zaman için yadırganması ihtimali vardır. Fa- kat güvenerek diyebilirim ki, bun- larda yüzde söksen yerindelik var- dır. Şurada kullandığım (zorağ - zaruret) (yerindelik - isabet) söz- leri gibi içlerinde çok sevimli ve çok kolay anlaşılacak karşılıklar çoktar. Bu yeni yapılan helimeler içinde bir takum önekle yapılmış ler de vardır. Yad, yantı, a: i an bu yeni ke limelerin türk dilinin şivesini hiç de bozmadığını, bozmak — şöyle dursun dü Iı yeni tat v : k dilinde ön yalnız” şunu Tattâ llınd —İL rupa dillerinin ana dili diye bil- ginlerin yaptıkları teorik dilde £ önek görülmiyor. Dil bilgin- leri öneklerin birleşik kelimeler- deki ilk parçanın kaynaşıp küçül- initlyle muglana geldiğini oyblr Gi an a a enen n an n enaneRan ea a an aa aa ARAn aK enamAR A e fe 20 İLKTEŞRİN- PAZAR Genel nüfus sayımı $ $ : j $ î herkes yalnız bılunduğu yerde yazıla- | lacak ve bir günde bitirilecektir . $ $ ! A 4 Bunun ı Sayım vurdumuzun her tarafında aynı günde yapı- lacuktır. İstatistik Umum Müdürlüğü 20 20 ce v0 40 20 3a0 arse ae 5e4e 00 S0 40 se eese 40-0m ve 4006 06 ve ae <e liği ile söylerler. Türk dilinde de birleşik kelimelerden böyle önek- ler çıkabilmesi çok tabüğdir. — Bu hategoride, türk dili- ne yabancı dillerden gelmiş sanı- lan sözler vardır. Bu kategorideki sözler dil işinin en can alacak noktasıdır. Biz yabancı dillere türk kökünden geçtiği — anlaşılan ve sonradan bayağılaşarak dilimi ze geri dönen bütün beliııım’cri kılavuza türkçe kökünden diye ol duğu gibi aldık. Bugüne kadar sarsılmaz — kanaat © dur ki; Hinda-Öropeen ve Semi tik denilen dillerin şimdiye kadar bir türlü buleanamamış olan ana kaynağı türkçenin koynunda « ledır. Avrupa dilcileri türkçeyi di limizin türlü lehçelerini az bildik leri ve hele ana haynağı üzerinde darup derinleşmedikleri için bu büyük hakikati görememişlerdi Görenleri olmuşsa bile boş bi rur bunu söylemelerine eng muştur. Dillerin ilk doğuşuna gerisingeri bakılacak olursa, iğ ses çıkarma ve sesle duy latma mekanizmasının en en eyi türhçede bulundr lür. Tarihten öncenin karanlı ıkları içinde doğacak olan bu b kikatin sırrını ortaya ç dil davamızda büyük ve bütün dünyaya yaygın bir buluş © tır. Bu buluş ortaya çıkınca y dilimizde kullanılan ve şima kadar yabancı dilden ge!mi: lan sözlerin değil, bü sanılan dillerin dahi zengin varlığından hkeavne duğu meydana çıkacaktır. Ancak böyle bir buluş k bir ökeliğin (dehanın) verimi © üstad? rsi yeni başlıyoruz saatte gel, gene | İbrahim Necmi Dilmen yanından çıkarken miüdhiş bi rokrat olmuştu. Kâğıdlar imz yor, Bavaleler vapıyor, ve ar dan ba fırıyordu: — İdareciliğimi nasıl bulıryor. Neset Halil A ı AY RADYOLAR ARA 19.30 . Çocuk saati 1940 . Musiki: Godard: Aubade Gabriel Mari: Cinguantetn: ip Sezen: Violonaı Becikoveni Ay işeği sonât Ferhunde Ulvi: Piyano misyon STANBUL « musiki, z ve tango örİrest aberler . borsalar Şehir tiyatrosu artistler İ. Galip Arcan könuşuyor. Plâk neşriyatı. , Başvekâlet Beş e LA ce aK aK an aK AA sE v ADK KK aK Aer AAAARARADARARARAAARAARARAAARARAARARARDARAAAA AAA $ VAARARA A]ın.lıh.l Ve ARAARADARARAADA z :,ıh".ıny:ı urenberg, 16 (A.A) — B. Bit- 9 toplantıda demiştir ki tini büyük & z. Memel * barış iç r. Bu suikastı ulmr $ '”_ Ora - $ 1 andlaşmı - nberi — ezil - rrn tek kaba ıdır. ve & n $ Devletlerin * işimler sa - $ telerden ib ya Bu kadise - $ büyük — bir dikkar ve derin bir acı (i takih etmekte- $ tesi. dikketini $ üzerine & ğ buralı efle kar rinin — Bu sahabki 7 irenberg'teki irma Jevi-ile yeni a haber — abındığı lanmış, hattâ, kın hareket - ar. İtak İ etkil düyü tık, habeş me ını hiç kimsenin hite - seler akantısmın baş langret ok Bu btkımdan, B., H ihtar gibi çınlam lefin sözleri, bir Di htız. gaze inde de, aynı koygu da güclükler doğurması korkuları görül. mektedir T ve habeş meselesinin, Avrupa- Pöti Parisiyen gazetesi: “Bu afatın önüne geçmek İâzımdır.., başlığı altında yardığı bir yazıda, "Av- rupadaki denklettirici sryasanın yıkıla. nmasının kırıla. söyle yazmaktadır: *Temenni edelim ki, uluslar sösye. ye ettiği şeyler a- B. Musolininin delegelerine tesi konseyinin tavsi rasındıa, yazdıkları | İTALYAN-HABES (Başı 1. inci sayıfadı) Londra, 16 (A.AI) — ingiliz b forning Post e göre, rının, ba inde bir toplartı yapmaları erde İ: giltere tarafından mü gib yükenler altına girilmesi meselesi ile rta Avrupada barışı kor » Habeşistanda kaygu aba, 16 (A.A.) Onb ecek olan yağmur rada, hele yabinet tecim cev ide artan bir kaygu layınca A- dan korka: maktadırlar. de siperler v m Sörendi d süğiner mtk e 16 (ALA.) — Deyli Tlep ce aytarının bildi , Trablus'd İ kuvvetle. ndi. lara karşı Mısir sınırında fani ajan. ıt - lr göçmenler bir şey , Sünusi tah. kler ancak bu fikri orta hlikeli olabilir.. İngiliz gemileri üttarık, 16 (A.A.) — Beş in » pidosu ile bir torpil gemisi da> Asamble Cenevre, Cebelüttarıka giden harb gemileri arık, 16 ÇALA.) — Aj Cehelü Cenevreyi terketmek çmrini vermesini haklı gösterecek bir nokta bulunmatın.. İyi niyetlere başvurmak zorağı vardır, çünkü Almanya size bakıyor.. ”Avrupanın durluğu adıma feliket getirecek olan anlaşmazlıklardan ancak Le: Jurnal, İtalyaya itidal tatsiye e. derek diyor ki: "Bir sömürge hareketi ması tesadüfe bağlı bir iştir. Bu iş, çok uzun vadeli bir parâa bağ. £lr ve lama meselesidir. Bu sömlirge hareketi, gertel bir harba se! olacak kadar teh Tike ile dolu olursa, daha zordur... RLER ANLASMAZLIĞI Fokshoun müleri bu bekleniyor. Avustralya ingiliz krwvazö rü meçhul bir yere t etmiştir Malı perşembe da gece bava ma. nevraları yap B. Lavalin görüşmeleri Cenevre, 16 (A.A.) — B sonra buraya ariaga, Eden ve / Cebelüttarıkın güney methali kapatıldı. 16 ÇAA.) resmi gazetesi, li Cebe vın güney methali. Londra, nin bundı n bildirmektedir. m böyle gemilere kapatıldığı Londra, 16 (A.A.) — kü ingiliz basını, lar sösyetesir Cenevre aytarı e iktifa ek ve bu yengi Üze: talyan o. nun korunmeasınd mra ulus ndan barışı yeniden ıma ça Maltada tedbirler Deyli Telgraf €r verdiğine göre, dün , 16 (ALA.) — etesinin h: Mtada aşağıdaki 3 buyrultu yapılmış. 1 — Hal lancı haberi t bir aya' kâ ge. 2. — Malta tar verecek konular üzerinde ihtarla veya ih ters hareket ya ka pis-ve 106 kadar para cezasına çarptırmak yet. ni haiz bulunmaktadır. zamanda yapılma. mevsimsiz gördüğü, yayın ve gaze. erin Maltaya girmesini yasak edebi lecektir. İngilterenin Mızıra verdiği söz Kahire, 16 (A.A.) — “Elcihad,, ga SiT başba miser muavi- ni arasında harb halinde Mısırın duru « konuşmala hakları yükenmi sır hükümeti » mu batkında yapılan da, İn birisine iltere, Miısırm kunmama' orunlari, önce izanini almadan Muzır'da hiç bir öze tır i Meylin bir y Bu birli! i duruma ka oruz. a gazete, İngilte - ndığı prensipleri müdafaa k araçları - sağlamak üzere, yükümsel askerlik hizmetinin ih dasını istemekte, ve bugüu duramun İngilterenin zaafından ileri geldiği düşüncesini İleri sürmektedir. Adisababa, 16 ÇALA.) — Memleket içinden yazılan üç bin gönüllü bugün buraya gelmiştir. karşr bir söylevde bul memuştur. Düzenli ordunun talim ve eğitimiyle belçikalı subayların uğraştıklarını — bil. diren duyumlar berkitilmemiştir. Relçi. ka subaylarının A ba — zabrfasının talim ve eğitimi işinde kullanılması için Belçika ve Habeş hükümetleri arasında konuşmalar vardır. İmparator, bunlara