28 Haziran 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

İ z a -veoıhbb-- ÇNTT Uzun Fırdevsı ve eserleri Uç dört gün önce Anadalu Ajansı in üniversitesi kitabsarayında, xvı in- &ı asırda “Firdeveld Tavil,, takımna is. birçok eserler yazmış olan bur. li bir türk şairi tarafından farsça şeh- enin Bayazıt adına bir çevrimi bu- nduğunu baber verdi. Bu haberin so. na konan bir notta şeirin, edebiyat himizde, yalnız adınım bilinmiş olup ta hiç bir eserinin ele geçmediği de iladır. Oysaki şairin hayatı hakkın- 'qılce şey bilinmekte ve eserlerinin da gerek bizde, gerek Avru. kitabsaraylarında bulunmaktadır. — Önun en büyük eseri olan Süleyman- n n başlangıcında “Aydıncık,, (1) T nınxuıdıouıaıupısr (1453) : ' doğmuş; xv inci asrın pek tanınmış gairi olan Tokatlı Melihiden aruz okumuş olduğumu,, söyler. Öz adı İl- B. Hızır olan şalrin takma adı Fir. " Yalnız iranli edaşından ay- için “Firdevsi.i Rumi,, ve daha yazdığı eserin çok uzunluğun- ötürü “Firdevsisi Tavil — Uzun adıyle anılmaktadır. Şairlik- ziyade tarihçilik ve hikâyecilikle n Firdevsi Bayazıt IT.-(1481 - 3 )ıkııyüı;ümıqv:onımınnylı üncik kasıbasıdır. ) 'yi nazım ve nesir karı- d ıı!ııi yarmışsa da pek uzun oldu- kısaltılmasını istiyen Bayazıt'a zarak, o da, adaşının Gazneli Mahmu- yaptığı gibi, birkaç beyit taşlama İrana gitmiş ve orada ölmüş. Şairlik bakımından uzun boylu bir jleri olmıyan Firdevsi, — eserlerinin ğu ile ünalmış olup Latifi'nin de- gibi “tevarihe müteallik telifatı e Bayazıt TI. bunun uıunluğum; rok sekşen tomunun seçilip geri tin yakılmasını emretmiştir. Eser — I) Bandırma yakrmmında, şimdiki E. Kaynaklar şai. bursalr olduğunu yazmaktadırlar. ğ (2) Kitib Çelebi, Keşf uz-zunun, İs- bul basması, 11, 47 de bunu Şehna- ' adıyle gösteriyor ve J30 tom oldu. yazıyor. ş .IAIB. hasma, 4.261/2 de bu eser- ıhııı:ıl*hı&-dı;uılm iyor: 'Sıhıı Iıyıu: emrile Süleyman. yİ nam-ı gerifine nazrm ve nesir cemedip kütübü —münzelede ne kasıas ve ahbar.ı âlemde ne ke- hikâyat ve esmar varsa ilmi hikmet ' hendese ve nücum ile anda derç ve maariften verin mahal ve müna. anda harcedüp üç yüz altmış kitab etmiş, amma sultan Bayazıt n seksen cildini intihab e- p maadasın ibrak edince Firdevsi-i bi naşayeste birkaç beyt deylip Mt-i Aceme gitmiştir. bakkında gerek Pertsch — katalöğündü No, 470, gerek islüm ansiklopedisinde Firdevsi maddesinde ve Mehmed Tahir (bursalı), osmanlı — müellifleri TI, 357 Ga epice söz vardır. OÖnün ikinci bir eseri de Silahşorna- me'dir. Bundan Mehmed Tahir (bursa- Hı), aynı eserinde, TI, 358 de haber ve- rir. Üçüncü tanımnmış bir eseri de Ku, tabname'dir. Mehmed Tabir (bursalı) nın, aynı yer, aynı sayıfada haber ver- diği bu kitabın Galata mevlevihanesi kitabevinde ve Süleymaniye'de Halet Efendi kitabları arasında No, 643 de birer yazması vardır. Benim üzerinde çalıştığım Halet Efendi nüshası H. 909 da kopye edilmiştir. ve defterde “Kıssasi Midilli,, diye yazılıdır. Uzun Firdevsin'in bu küçük meanevisi, Siü- Teymanname gibi, Bayazıt I. adına ya. zılmış olup Midilli'nin türkler tarafım- dan alınmasını anlatan manzum — bir kroniktir. Bizde xıv üncü asırda Ahmedi'nin İskendername'sinden tutarak bu şekil- de tmanzum kronikler yazılmaya başlan- maş olup, Kutubname de onlardan biri. dir. xv inci asırda mesela Fatihin galr- Iezinden Enveri tarafından — Mahımud paşa adına yazılmış olup Bay Mükri- min Halilin bastırdığı düsturname, Su- zi'nin Mihal oğlu Ali adına yazdığı 15000 beyitlük kronik; Sarı Kemal'in Bayazıt 11. adıma yazılan selâtinnamesi hep bu soy eserlerdendir. XVT ıncı a. sırda kara ve deniz harblarını ve on- ları yapanları öven manzum kroniklerin daha çoğaldığını görüyoruz. Bayazıt LI. nin dine pek bağlı ol- masından dolayı halk arasında adının “Bayazıd-ı veli,, diye yayılmış olduğu bellidir. Esere verilen Kutubname ismi de onun bu karakterini bize ayrıca gös. termektedir. Kutubname edebiğ bir de- iğer taşımakla beraber tarihsel bilgi ba- kımından önemlidir. Yalnız bu eserde Firdevsi tarafından üzerinde — durular mokta, Midillinin masıl alımdığını gös- termekten çok Bayazıt I. min kutub. luğunu belirtmektedir. Kazan'da Üniversite kitabevinde bu- Junan son şehnameye gelince bunun yukarda söylediğimiz ve bir adı da yeh- name olan süleymanname olması akla geldiği gibi İran destanının bir çevrimi olması da imkân içindedir. Bu büyük İran destanımın türk edebiyatında oy- nadığı rol düşünülecek — olursa bu ha. ber yadırganacak bir şey değildir. Şeh- namenin yalnır divan edebiyatında de- Hil, halk arasında da ne kadar tanındı- ğanı ve bundan ayrılmış parçaları eku. yan bir “Şehname-han,, zümresinin or- taya çıktığını biliyoruz. (Fuad Köprü- dü, meddahlar mekalesi, Türkiyat mec. muası, I, 10). Firdevsi'nin bu üç eserinden başka daha birçök eserleri olduğunu eski kay- naklar haber veriyorsa da şimdilik bun- ların nasıl eserler olduğunu bilmiyo- Tuz. İnsanların oturması için nasıl bir yer seçmeleri lâzımgeldiğini — anlatan " bir parçasını, ondan bir örnek vermek icin, Lâtifi tezkeresinden alıyoruz! MESNEVİ Gel ey vazı işit sözün bakimin Eğer kim var ise tab'ı selimin Dilersen vazedesin bir imaret Eğer köy ve eğer şehr-ü vilâyet Gerek seyreyleyesin yeryüzünde Yürüyesin yücesinde düzünde Bulasın bir yeri kim ola âli Şimalinden yana ola cibali Açık ola veli garbi havası Önü sahra ve dağ ola verası Düşe bir wlu su garbı samına Yürüye anda sandalla sefime Yüzünden her kaçan bahrın ese rib Vere enfası ol araya tervih İkende souk olmaya şitası Pek 1ssı olmaya yazın havası Dahi tiz erişür ola nabutr Dönüp tiz geçmeye hem hudrevatı Mesafiler ola yaylamak için Meşamiler ola kıştamak içim Bulrcak işbu vasfile mevazı Revadır yapsan anda mrsr.u esmi Bu rosme bir de yapsan menzillü dar Kapnsu şarka ola dedi mimar ODIŞHABERLER İtalya — Habeş meselesit Amerika ve Habeşistan meselesi Nevyork, 27 (ALA) — Amerikanın Habeşistandaki yeni işgüderi, B. Han- son yola çıkmadan önce, diyevde bulur narak, italyan — habeş anlaşmazlığın- da, Amerikanın sadece gözcü kalmak sayasasına devam edeceğini ve ancak kendi tebaasının selametini korumak- la iktifa eyliyeceğini söylemiştir. Bay Hanson Amerika, Habeşistanın tecimsel gelişmesinde ve başlıca Nil nehri üzerinde bir baraj yapılması me- selesinde çok ilgilidir ve bir amerikan sosyetesinin bu İşi üzerine alması ihti- mali vardır, demiştir. Eden - Musolini görüş - mesinin arsıulusal önemi Paris, 27 (ALA) — Basın, Eden — Musolini konuşmalarının başarılığa uğ- rzamasının atsınlusal durum “Üzetindeki önemli etkilerinden bahsetmektedir. (Pöti Pariziyen), 25 ağustosta ulus- lar sosyetesinde yapılacak konuşma - larım, İtalyanın Cenevreden ayrılması ile sonuçlanmaması için, İngilterenin yeiden araya girmek girgisinde buluna- cağını yazıyor. Aynı gazete, Bay Edenin Paristen geçerken Bay Laval ile yapacağı konuş- malarda bu meselenin böyle bir durum- la çarpışacağını kestirmektedir. İngiliz gazeteleri ve habeş meselesi Londra, 27 (A.A) — Morning Post gazetesi, habeş meselesindeki. anlaş - mazlığın ingiliz — italyan elbirtiğini tehlikeye düşürdüğünü esefle yazmak- tadır. $ - İngiliz — italyan konuşmalarının iyi taraflarını gösteren Taymis de diyoer ki: « Bakanımız, İagilterenin, - Fransa ve İtalyadan ayrılarak Almanyanın kol- Tarı arasına atılmk niyetinde olmadı- genı İtalyan kamoyuna umarız ki anlat mıştır. Taymis, ingilir sryasasının, Tuna ve doğu Avrupa güvenlik andlaşmalarına karşı iyi niyetler beslediğin! yazmak - tadır. Doğu Afrikasına giden kuvvetler Kagliari, 27 (A.A.) — Kuirinale va- puru, on beşinci bölük askerlerini ve bazı fen kıtalarile bir mikdarda gereç alarak doğu Afrikaya gitmek üzere yo- Va çıkmıştır. Belzano, 27 (A.A.) — Kara gömlek- Hlerden gönüllü olarak bazı bölükler doğu Afrikaya gitmişledir. Tsana gölünün suları için Hanya “Girid,, 27 (AA.) — Tsana gölü stularını paylaşma işi hakkında Su- dan ve mısır tükümetleri arasında baş- Tamış olaa görüşülere devam edilmekte- dir. Bugüne değin bu iki hükümet, Ad. disa-Baba koangresine girmek üzere ha- Leş imparatorunun çağrısına cevap ven memiştir. Holandada seçimler Amsterdam, 27 (A.A) — Hollan*- telgral ajansmın bildirdiğine gört ömek seçimleri sosyalistlerle komünistlerin önemli kazançları ile sonuçlanmıştır. Bu iki partinin yapacakları koalisyonun Amsterdam'da çoğunluğu elde ettiği gi- bi Coterdam'da da etmesi Ihtimali vardı Binanın ki ola kapusu şarkf Göüneş doğsa düşer içine şevkr Buhar-ı arzdan olan kudüret Güneş görse gider neteki zulmet Şu yire ki güneş kılmaz sirayet Zarardır enda eyleme ikamet ORHAN ŞAİK Habsburglar döne- cekler mi? Budapeşte, 27 (ALA.) — Prens Starhemberg, «ÂAz est» gazetesinin Viyana' aytarına demiştir kir “— Habsburg'ların — arsıulusal anlaşmazlıklar çıkarmadan — tahta geçmeleri kesin olarak genliğimize yardım edebilirse, Avusturya hük meti bunun Öönüne geçmiyecektir. Avusturya « Almanya dostluk ilgi- lerinin yeniden kurulması gu şart « lara bağlıdır. Almanya kayıdsız ola rak Avusturya erkinliğini tanımalı, ülkemizin dış işlerine karışmaktan ve Avusturya hükümetine kargı ha- reket eden toplulukları korumakt- vaz geçmelidir. . Yeni yugoslav başbakanı ile İsmet İnönü ve T.R. Aras arasında Yeni Yugoslavya başbakanı Bay Stoyadinoviç'in işbaşına gelmesi dola. yasile başbakan İsmet İnönüne aşağıda- ki telgrafı göndermiştir: Son Ekselans İsmet İnönü - Başba- kan . Ankara - Yugoslav başkanlığı ödevini üstüme aldığım şu anda, iki ulusumuz arasın- daki ve Balkan paktına girmiş memle- ketlerin yaprer uğraşlarına tam etgin e- lan barışçı) elbirliği sıyasasına — olan bağlılığımı Ekselanslarıne -sunmakla Sahtiyarım. Stoyadineviç Başbakan İsmet İnönü bu aşağıdaki cevabı vermiştir- telgrafa Son Ekselans Bay Stoyudineviç , Bişballan - Belgrad - Dost memleket başbakatlığını aldı- ğınrz ga anda bana göndermek — kayra. sında bulundukları nazik telgraflerın- dan dolayı Ekselansiarına candan teşek- kür ederim. Ekselsnsları - tarafından gösterilen duyguya katılrr ve cumurluk bükümetinin iki memleketimiz arasın- daki güven verici — çalışma beraberliği. nin gelişimini bütün kalbile arzu etti- ğini kendilerine sağlarım, İki memleketin, kendilerini biribir- lerite ve Balkan bağlaşıklarının verim. H birliğine bağlayan sıkı ve sağlam bağlar içinde kendileri için kutsal olan barış davasına hizmette devam edecek- lerine kanığım. Candan kutlamalarımı ve tam başarı dileklerimi sunarım. Yugoslavya Başbakan ve Dış bakan- liğenı üzetine alan Bay Stoyadinewiçin içe başlaması doluyısile Dış Bakanımız Tevfik Rüştü Arasa gönderdiği tel- gtafla Tevfik Rüştü Arasın verdiği ce. vap telgrafı aşağıdadır: Son Ekselans Bay T. Rüştü Aras - Diş bakanı « Yugoslavya diş sıyasasının yöneti. mini aldığım şu anda, iki memleketimi. #i dostlukla bağlıyan pakt ile bu kadar verimli olmuş olan darumun — berkitil- mesine ve paktın bayırlı etkilerinin ge- nişlemesine her zaman katılmak bakkın- daki azzumu Ekselanslarına sağlamakla mutlayum. Sroyadineviç Son Ekselanı B. Stoyadineviç . Başbakan ve dış bakan - Dost ve bağlaşık memleket sıyası- srlun yönetgesi ödevini üzerinize aldı. Hımız şu anda gönderdiğiniz nazik tel. graftan pek duygulanarak, en candan kutlamalarımı ve bizim için bu kadar kutsal olan güvenlik ve barış alanında etkileri pek ziyade verimli olmuş bulu. Han türk . yugoslav sıkı çalışma bera- berliğine olan sarsılmmaz bağlzlığım hak. kında inancanın kabulünü rica ederim. Tevfik,Rüştü Aras FRANSA'DA Eden - Laval görüşmesi Paris, 27 (A.A.) — Bay Laval Eden'le görüşdükten şu diyevdi bulmnııy.ur yevde BayEden, Bay Musolini ile yaptığı görüşmeler hakkında bil. Si t programının gerçekleş mesi için iki hükümet hnfındın güdülen kuralları bağdamak için Bay Eden ve ben aynı arzuda bu - lunuyoruz. Bay Eden aynı zaman- da italyan - habeş anlaşmazlığı İııklunclı Bay Musolini ile yaptı- ğ görüşmeler hakkında bilge ven miştir. Bay Eden'in bugün Paris'ten ayrılması ihtimali vardır. Görüşülerin içyüzü Paris, 27 (ALA.) — B. Laval'in in « giliz Bakanı B. Eden'le yaptığı görüşük ler genel ölürak 3 çubat Lomdra ve 14 nisan $tresa prensiplerinin izahı ve haye bez kara, hava ve iki tarafli alman * İn- giliz Londra anlaşmasına kargın deniz silâhları arasındaki ilgi hakkındadır. İn- gilizleri hangi noktaların zortukta brrak- tığı henüz belli değildir. Ancak, kesia olarak bilinen bir şey varma © da İngil. tere, Fransa ve İtalya'nın sıyasal amaç « Tarı eskisinin aymıdır ve şimdiki konuş « malar sağdece üç bükümetin metodları- na daha açık bir şekil vermek içindir. Yazarlar kongresi bitti Pris, 27 ÇALA.) Armulusal yazarlar kongresi, konuşmalarını bitirmiş, “kül « türün korunması için arsmlusal yazıcı « lar birliği,,, kuculması kararı ile kapanı mıştır. Muvakkat merkezi Pariste olarn bu birlik başta 12 Köştlik bir başkanlıli kurulu bulunan 112 üyelik bir büro taras fından yönetilecektir. kahul olundu Paris, 27 (ALA.) — Parlamento fi , nans komisyonu üsnomal barb harcala; ti hakkındaki projeyi 7 oya kargı 14 ayı Ta kabul etmiştir. Paris borsası Paris, 27 (A.A.) — 26 haziran tarfli. H borsa durumu? Borsa genel olarak daha elverişli bir durum göstermektedir. Herhangi bir se« beb olmaksızım fransız rantları biraz yükseldikleri halde, dayanıklık gösteren yerli aksiyonlar, dar bir çerçeve içerisin de oynamaktadır. Oldukça fazla miktarda satışa çıka: rılan Yung ödünçalmalarından gavri bütün arsmılutal aksiyonlar iyi bir gidiş tutturmuşlardır . İTALYA'DA İtalya - Yunanistan tecim anlaşması Roma, 27 ÇALA.) — B. Musolini ile yunan elçisi, iki devlet arasıdna tecim« sel ilgilerler, gene tecimsel ödemeleri düzene koyan bir uzlaşına imzalamışlar. dar, Bu uzlaşma iki devlet arasındaki te- cimsel alış verişde ortaya çıkan engelle. Ti kaldırmakta ve İtalya ile Yunanistan arasındaki tecim ilgilerinin bir ayak öd- ce yenilenmesini kolaylaştırmaktadır , İtalyan polisleri Vi 1 Viyana, 27 (A.A.) — İtalya polis di. rektörü B. Bokini'nin başkanlığında polis işyarları geçen güzlün Romaya ge. len Avusturya polislerinin göretiğime karşılık Viyanaya gelmişlerdir Bir fransız torpidosu ) Varnada Solfya, 27 (A.A.) — Franmız Verduri torpidosu bu sabah Varna limanıma gel miştir. Fransız amiralı gösetlerde bu « lunmuştur.