22 Ocak 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 6

KUTERTTT & DKT yem p R iL BAA w c HL ENĞR :&î Vçi n ydar” ÇTT TUT —.1 t j LU Ş SAYIFA 6 yaş ile kuru odun arasında yüzde yır- mi fark vardır. Kırk sekiz paraya mal olan odunun değerine yüzde 20 fark eklersek biz müşteriye sattığımız ku- ru odunu 60 paraya mal etmişiz demek- tir. Kuru odunun 60 paraya, yaş odu- nun 48 paraya mal olduğunu unutma- dan vemasraflarımızı hesab edip buna meşru kârımızı katarak odunun pahalı olup olmadığını anlatmadan önce man- gal kömürünün de maliyetini hesab ede- Mangal kömürünün 2 kuruş yerin- de alınışı vardır. Ona da odunun müte- ferrik masrafları kadar masraf biner. Ayrıca devlet demiryolları kömürden odundan fazla nakliye parası alır. Bi- zim dört kuruşa satıp halka pahalr ge- len kömürün firesi odundan fazladır. Gelen kömürü biz elleme ve toz diye iki kısma ayırmak mecburiyetindeyiz. Masraflarımıza gelince.. Her dükkân bizim. . işimize yara- maz. Bizim dükkânlarımız şehre yakın olmakla beraber geniş, büyük ve depo- ya müsaid olmalıdır. Böyledükkân az-« dır ve pahalıdır. Biz tütmadan evel kıy- metsiz olan ve kimsenin işine yaramı- yan bu yerler biz istediğimiz zaman derhal değerlenir. Şu gördüğünüz çöp- lüğe yılda dört yüz Jlira veriyorum. Şimdi ben çıkayım. Burasının mülkiye- ti bile dört yüz lira etmez. Üç işçim var, Bunların birine ayda 20, diğerlerine on beşer Jlira veriyo- rum, Bu işe sermaye bağladım. Vergi veriyorum. Hep bunları şu görülen o- dun, kömür satışından çıkaracağım. Biz kuru odunu bugün 90 paraya, yaş odunu 2 kuruşa veriyoruz. Mali- yet ve masraflarımızı göz önünde tu- tarsanız ne kazanabildiğimizi anlarsı- nız. (Ulus: Oduncuların kendi iddiala- tına göre kuru odunu G60 paraya mal edip 90 paraya sattıklarına göre yüz- de 50; yaş odunu 48 paraya mal edip 80 paraya sattıklarına göre yüzde alt- mış ve 4 kuruşa satılan kömür de 3 ku- rTuşa mal olduğuna göre yüzde 25 kâr var demektir. Bu kazancın az veya çok olduğunu, okurlarımızın ve alâkadar- | ların takdirine bırakıyoruz.) Odunu ucuzlatmak için ne yapmalıdır? “ Odun ve mangal kömürünü ucuz- latmak için bizim başlıca iki dileğimiz vardır: Biliyorsunuz ki devlet demir- yolları her çeşid mal üzerinde büyük tenzilat yapmıştır. Odun ve mangal kömürü bu tenzilattan istifade etmedi. Halbuki kiloda 30 para nakliye yerine yüzde 50 ucuz bir tarife tatbik edilse kiloda 15 para farkeder. (Ulus: Eşya fiatını düşürmek için, geliri uluşun o« lan demiryollarımızdan mütemadiyen ucuz tarife istemekten başka çare yok mudur?) İkincisi de: orman idaresinin odun- culara daha fazla teshilat göstermesi« nin teminidir. Kocaeli müdürlüğünün Koç, Bay Raif firmalarıdır. Devlet müesseselerine verenler, ufak oduncu- lara satanlar bunlardır. Kooperatif da- ha bu yıl 20,000 tonluk bir parti ile kö- mür piyasasına girmiştir. Bundan evel saydığımız beş firma kömür piyasasını tanzim ederlerdi. Kontenjandan sonra kömür piyasası daha düzgün bir hale girmiştir. Bu yıl demiryollarının ucuz tarife tatbikinden ve belediyenin kö- mür fiatlarını tesbit yolundaki alâka- teAmit verdiği ruhsat; çok yakın bir kazad hiç tanınmıyor. Kesilen agacın kutru-« nun santim farkı beş milimetre gibi- o« dunun cinsi ve sağlamlığı üzerinde hiç bir tesir yapmıyacak kadar az bir fark olursa bile gene müsadere ediliyor. (Ulus: bu işin neden böyle olduğunu alâkadarlardan sorduk: Verilen ruhsa- tiye ile kesilen ağaç kutrunun boyu arasındaki fark ağacın kurdlu ve yaşlı, dolayısile içi boş ve yakılmıya değer tarafı olmadığını anlattığından halkın menfaatini korumak için müsadere edil- diğini öğrendik.) Biz halka kolaylık olmak için üç, dört taksite kadar odun ve kömür sa- tıyoruz. Eğer odun ,kömür fiatları bu- gün halka fazla geliyorsa buna her hal- de, çok meşru bir kârla satış yapan biz- ler sebeb olmuyoruz...,, Kok işine gelince.... Yakılan kömürün yüzde sekseni kok, yüzde 20 si odun kömürüdür. Bu bakımdan kok işi odun ve mangal kö- müründen daha çok mühim bir yer tu- tar. Ankara'da bu yıl kok her senekin- den fazla sarfedilmiştir. Bunun sebebi gayet basittir: Ton başına 5 hattâ 6 li- raya yaklaşan bir düşüklük vardır. Sağlık yasalarına uygun olmasına ek- lenen bu ucuzluk dolayısile bu yıl kok satışı geçen yılların hepsinden fazla olmuştur. Ve fiat biraz daha ucuzlar, yerli kok sobalarımız da ucuzlıyan fi- at nisbetinde yapacakları yeni tiplerie bu ucuzluğa iştirak ederlerse öyle sa- nıyoruz ki birkaç yıl sonra odun yalnız koku yakmak için çıra gibi, kibrit gibi bir vasıta olarak kullanılacak ve doğ- rudan doğruya ısıtan bir madde olmak hüviyetini kaybedecektir. Kimler kok getirirler? Ankarada hemen hemen her odun- cuda kok bulunur. Fakat doğrudan doğruya İstanbul ve Avrupa'dan kok getirtenlerin sayısı altıyı geçmez. Bun- lar da Bay Fethi, Kooperatif, Bay Re- fik, Bay Hüseyin Hilmi, Bay Vehbi DT ea a aana aa Ankara İçme Su komisyonu Ankara'da Sarı Kışla civarında yapılacak filtre istasyo- nu için (24150) lira bedeli keşifli terfi tulumbası istasyonu tesisatı ile bilcümle müteferri hususatı tedarik ve montajı 16-1-935 tarihinden itibaren Kırkbeş gün müddetle ve ka- palı zarfla eksiltmeye konulmuştur. Eksiltme 4 mart 935 tarihine rastlıyan pazartesi - günü saat 15 de Ankara'da İş hanının 4 üncü katında An- kara şehri İçme suyu komisyonu dairesinde yapılacaktır. Bu gibi tesisatı yapmış fenni ehliyeti haiz olanlar şartna- me, proje ve sair evrakı komisyon fen heyetinden parasız - alabilirler. Eksiltmeye girebilmek için (1812) lira muvak- . kat teminat verilmesi lâzımdır. İstekliler teklif mektup- - larını muayyen olan saatten evel komisyona vermeleri lâ- zımdır. (123) şehri ndan: muştur. Harita Umum Müdürlüğünden: 1 — Muhammaen fiatı (1307) lira harita umum müdürlü- gü için (9) kalem matbaa malzemesi açık eksiltmeye kon- dan sonra fiatları geçen yıl- lara göre esaslı bir düşüklük göstermiş- tir. Ankara'ya nerelerden kömür gelir? Kontenjan tatbik edilmezden önce kömür her taraftan gelirdi. Konten- jandan sonra yurda yeteri kadar kö- mür girmesi ve bu kömürün de belli ülkelerden — getirtilmesi kararlaşınca vaziyet değişti, kok Almanya, İngilte- re ve Belçika'dan getirtilmeğe başlan- dı. Bu sene ise yalnız Almanya ve İn- giltereden getirtilmiştir. Ayrıca İstanbulda Dolmabahçe, Kadıköy ve Yedikule'deki h ler- Almanya'dan İstanbula kadar getirtilmiş, gümrüğü verilmiş ingiliz ve alman koku bizim yerli kok- lardan daha ucuz satılıyor. Halbuki bu yerli kok şirketlere havagazından ba- kiye kalması dolayısile parasız kalıyor demektir. Bir tarihlerde Kadıköy hava- gazı şirketi mucur ismini verdikleci koku çok ucuz bir fiatla satabilmek için o kadar çok yere baş vururdu ki bugünkü vaziyetine hayret etmemek mümkün değildir. Yediküle, Dolma- bahçe, ve Kadıköy şirketleri araların- da anlaşmışlar ve en eyi ecnebi koku mutavassıtın kârile beraber gümrük de dahil olarak 20 liraya mal olduğu hal- de İstanbulda yerli kömürletini 19,5 liraya — ecnebi kömürlerinden ucuz denilsin diye — satmaktadırlar. Hal? buki alman ve ingiliz koku ile yerli koklar arasındaki farklar o kadar çok ve büyüktür ki, müşteri tonu 40 lirada iken bile ecnebi kokunu tercih etmek- te idi: Alman ve ingiliz kokunda kalo- ri 9000 — 9500 iken yerli koklarda 6000 — 6500 dür. Ecnebi koklarda kül nisbeti 6 — 9 dur, yerli koklarda bu nisbet 15 — 16 yı bulur, Kömürler giülterv'een, de hava gazından artan koku (yerli kok) ismi altında satarlar. Ankaramız- da yerli kokun satışı dışardan gelen koklardan daha çoktur. Ankara yılda vasati olarak 20 bin ton kok harcar ki bunun 10 — 12 bin tonu yerli, 7 — 8 bin tonu yabancı malıdır. Bu yıl koo- peratif 20.000 ton kok getirmiştir. Bu- nun 4000 tonu İngiltereden. 16.000 to« nu Almanyadan alınmıştır. Kok fiatları ne kadar ucuzladı? Evelki yıl 40, geçen yıl 37 liraya kadar satrlan kokun tonu bu yıl 31,5 liraya kadar düşmüştür. Bunun başlıca iki sebebi vardır: Devlet demiryolları ton başına nakliyeyi 859 kuruştan 576 kuruşa indirmişitr. Yalnız bu nakliye tenzilatı kok fiatında 282 kuruşluk bir düşüklüğe seBeb olmuştur. İkinci sebeb de Kooperatifin 20-bin ton gibi büyük bir partile kömür pi- yasasına girmesi ve piyyasada nâzım va- zifesini görmesidir. İki yıl eveline gö- re kok fiatları 7 — 8 lira düşmüş de- mektir ki bu fark da yüzde 28, 25 dir. Kömür fiatları daha ucuzlayamaz mı? Kok üzerine iş yapan bir tüccar an- lattı: “— Kok fiatları derken yerli ve ecnebi koklarını ayırmalıdır. Tâ İn- 2 — İsteklilerin şartnameyi görmek üzere her gün ve eksiltmeye iştirak edeceklerin de (98) lira (25) kuruş mu- vakkat teminatlariyle 9 şubat 935 cumartesi günü (10) da Cebecide Harita Umum Müdürlüğü satınalma komisyo- nuna uğramaları. (126) 1—238 daki farklar göz önünde bul 22 SONKÂNUN 1935 SALI na 650 kuruş gümrük, oktruva, muame- le vergisi; bir lira dahiliye masrafı bi- ner ve kokun tonu mütevassıtın kârı olmadan 18 liraya mal edilmiş olur, Büyük partiler halinde getirilirken Mü- tevassıt vasıtasile getirtilen ufak par- bittabi mütevassıt kârı verilmez. tiler de mütevassıta da nihayet 2 lira verildiğine göre 18 lira olan kömür toptan 20 liraya satılabilir demektir. İstanbulda kok 26 liradır. Ankara- mızda ise biz 31.5 ile 32.5 lira arası ve« riyoruz, (Ulus: odun işinde olduğu gi- bi kok işinde de pahalılık olup olma- dığını, kâr ni-betini, daha ucuza sa- tılıp satılam:yacağını okurlarımız ve alâkadarlar 1 kdir edebilirler.) Yerli kck neden pahalıdır? Bu öyle bir sorgudur ki karşılığı- nı vermek çok güçtür. Ben bunun baş- lıca iki sebebi olduğunu sanıyorum. Evvelâ bu sirketleri çok sıkı bir mura- kabe altırda bulundurmak gerektir. Bu murak beyi de ancak ıınıyid. mü- ddaşl eline bır ! ÇA durulursa yerli kokların nihayet 12 li« raya satılması gerekir. Bu, her iki cins kömürün aynı istihsal şartları altında piyasaya çıkarıldığına göredir. Halbu- ki ecnebi koku ile bizim yerli kokların piyasaya çıkış vaziyetleri büsbütün başkadır. Bizim koklar özü alınmış, posa gibidir. Kendilerinden beklenen istifade zaten temin edilmiştir. Yerli koklar daha ne kadar ucuzlıyabilir? Yerli kokların 10 liraya satıldığı zaman yüzde yüz kazanacağını kati- | yetle söyliyebilirim. Neden satılma- sın? bir mal ki kendinden bekleneni zaten fazlasile vermiştir. Ve sanayide fire ismini alarak atılmıya mahküm- dur, O mala ton başına on lira gibi çok büyük bir para vermek de çoktur. Bir sanayi mütehassısı ve bu işlerde salâ« hiyet sahibi bir yurddaş bir mecmuada bu işleri anlatırken şu sonuca varnmış- tır ki; yerli koklar İstanbul piy da 10 liraya satılmakla şirkete umum sermayelerinin her yıl yüzde 26 safi ikârını verecek kadar dolgun bir fiat tutarlar.., Bir ton ecnebi koku kaça mal olur? Bugün en eyi bir ecnebi koku sif İstanbul 10.5 liraya mal edilebilir. Bu- TAnr e ma ? AD ya şların ve halkın menfaati olan bu işte çok ka«< ti hareket etmek lazımdır. Bay Ali Çe- tinkaya Bakan olduktan sonra İstan- bul telefon şirketi, tramvay şirketi, elektrik şirketi; ulusun kesesinden fazla para almanın ne demek olduğu- nu, bu ülkede artık sermayelerini bor« sada üstün olan mikyasa göre değişti« rip at oynatma devrinin geçtiğini ne güzel anladılar. Kok işi de ön safta ge- len bir genel iştir, sanırım. Yerli kokların pahalı satılmasını sebeb olarak sandığım ikinci mesele de ecnebi kömürlerine az kontenjan verilmesidir. İsteğin fazla olması dola- yısile biribirlerile anlaşan Dolmabah-< çe, Kadıköy, Yedikule şirketleri fiatla- rı diledikleri gibi tesbit ediyorlar, Yerli kok Ankarada meselâ 16 — 17 liraya satılga ecnebi koku karşısında« ki kalite farkır fiatının ucuzluğu ile kapanır ve halk da yerli kok sarfetmiş olur. Kömür ve odunun Üzerinde duru« lacak bir mevzu olduğunu biz de tası dik ediyoruz. Yalnız verilecek hüklüm: ler esaslı araştırmalardan sonra ve çok katt olmalıdır ki beklenilen, istenilen sonuc elde edilebilsin...,, —- ai Ziraat Bankası Müdürlüğünden: Yenışehırde eski otobüs Garajı olan binanın ön kısmın- daki iki paviyon 9 ay müddetle kiraya verilecektir. İsti- yenlerin Ziraat Bankası Merkez Müdürlüğüne 24-1-935 per- şembe günü saat 17 ye kadar müracaat etmesi. (İ44) 1—246 1—237 İzmir Liman işleri umum — Müdürlüğünden: Birinci kordonun konak önünden pasaport vapur iske- lesine doğru on beşbin metre murabbalık yerinin Bandır- ma parke taşı ile döşenmesi işinin kapalı zarf ile eksilt- - Mesine hiç kimse istekli çıkmamış ve ikinci. kânunun on -ikinci- gününde biten eksiltme müddeti şubatın -on ikinci * salr gününe değin bir ay müddetle uzatılmıştır. : - — Şartnameler İstanbul'da Liman işleri Umum Müdür- -lüğünden ve İzmir'de idaremizden istiyenlere verilir.: Ve- - yâ bildirdikleri adreslerine gönderilir. 3 -Eksiltme kararı şubatın ori ikinci günü saat ön altıda |birinci kordondaki idare merkezimizde kestınlecegmden | -istekli olanların kapalı zarfları bundan bir saat önce umum |-müdürlük encümenine vermiş bulunmaları gerektir. Bu eksiltmeye girebilmek için muvakkat teminat ak- - çesi dört bin liradır. Bu paranın nakid veya her vakıt tah- -sili mümkün bir banka mektubu olarak idaremize verilir. Bu işe girişecekler bir şirket veya mümessil iseler ida- re merkezinin bulunduğu yerin mahkemesinden veya Ti- «<aret odasından şirketin bugün çalışmakta olduğunu gös- - terir bir vesika ile şirketin noterden tasdikli sirkülerini de teklıf mektubuııa ilişik olarak birlikte vermeleri. şaı'ttxr. (173/ l40) zımdır. ler. (29) Nafıa Bakanlığından : Kayaderesi istasyonuna 16 saat mesafede bulunan Gök- sunun Yalakhasan ormanından kesilmek ve Kayaderesi istasyonunda veya ona mücavir istasyonlardan birinde vagon üzerinde teslim edilmek üzere muhammen bedeli 9800 lira bulunan 2000 aded çam telgraf direği kapalı zarf usulü ile eksiltmeye konulmuştur. Eksiltme 26.1.,935 tarihine rastlıyan cumartesi saat 15 te Ankara'da Nafıa Bakanlığı Malzeme Müdürlü- ğgünde yapılacaktır. İstekliler tekliflerini ticaret odası vesikası ve 735 li- ralık muvakkat teminatlarının malsandığına yatmldtgma dair olan makbuz ile birlikte 26. 1.935 cumartesi günü saat 14 e kadar malzeme mudurlugune tevdi etmelen lâ- İstekliler bü hüsustaki şartnamelen parasiz olarak 'Ankara'da BakanIık Malzeme Müdürlüğünden alabılır- - i—88 dır. gelinecektir, tır. e5 n Sayı 4 — Muvakkat teminat 31.20 liradır. (136) Ai Eeybri yi yi yir beisiylyiyir HAVACILIK VE SPORİ Ankara Belediyesinden: 1 — Kaya başında Cindere yokuşu ile tahsildar zade so- kağına âdi kaldırım yaptırılacaktır. Keşif bedeli 416 lira- 2 — Keşif ve şartnamesini görmek için fen kalemine 3 — Eksiltme açıktır. Ve 6-2-35 'tarihine rastlıyan çar- şamba günü saat 11 de fen Müdürlüğü odasmdı yapılacak- 1—241 SeSsese K '3 Türk Kuşu iP '1—245 Ankara Cümhuriyet Müddeiu- mumiliğinden: Adliyede açık memurluğa muhakeme sırasında yazı makinasiyle çabuk yazabilenler arasında 26-1-935 cumar- tesi günü saat onda yapılacak müsabaka ımtıhanıyle erkek veya kadın memur alınacaktır, İsteklilerin mektep şehadetnamesi, sıhhat, aşı, hüviyet hüsnühal, askerlik kâğıtları ve üç fotoğraflariyle birlikte imtihan gununden bir gün eveline kadar vesıkâtanyle Ad- liye encümen reıslığıne muracaat'ları. (133) ğ Beyaz Ankara ihtiyaç vardır. Göktanrınınm dileği küme meselesi —-—232 İÇİNDEKİLER Yaşamak için yalnız havaya değil, hava hâkimiyetine de Waşington Konferansı Ankara'da Kayak sporü Profesyonellik ve milii Ben aldım babacığım (Hikâye) S.Z. C. “Kestaneler (çocuk masalı) Ş GAĞ " Server Zıya Gürevin (: Behçet Kemal Cağlar Abidin Daver ŞK B. Sait Çonay İlyas Mümtaâz Tarhan RiS,