8 Ocak 1937 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

KÜÇÜK ASYA VE Fi Genç Türkiyenin Coğrafi Vaziyeti- nin Ehemmiyeti Ve Siyasası.. Mem'eketimizi yakından tanıyan ve muhtelif gazete lerde inkilâp Türkiyesi hak- kında çok güzel ve anlayış li makaleler yazmış olan ge nç Fransız muharriri Gerard Tongasın La Tribune des Natlons gazetesinin son ge len sayısında okuduğumuz bir yazısını aynen tercüme | ediyoruz! Lozan muahedesi (24 te- mmuz 1923) şark meselesini Türkiye bakımından kati ol arak- kapamış mıdır? Buna müspet cevap veri lebilir sanıyoruz; © zamana kadar ortaya konulduğu şe kliyle büyük Avrupa devle tlerinin Türkiye mutlak — hakimiyetleri şark meselesi, Atatürk Türkiyesi sinin iİç dış siyasi istikrarı dolayısiyle bugün artık me vcut olamaz. Türkler bir “Türk — mille: U, nin teşekkülüne Uygun, hakiki “coğrafi çerçive, yi nihayet bulmuşlardır. Küçük Asyaya ve Trakya- ya çekilmiş olan Türkler gö çebe mazilerinden gelen son karakter çizgilerini de gitgi de daha hızli olarak kay detmektedirler Tarihte ilk ı|ı4fn bir - vatan sahibi olan Türk oturgan — olmaktadır Mizli Mmevcudiyetin ilk şartı olan muayyen bir coğrafi Mıntaka ile bu çözülmez bağ onun için tamamiyle yeni bir şteydir. Bu ttibarladır ki R€nç cumhuriyetin hükümet Merkezi Ankara bu hâdise hin sembolü ve ispatıdır Türklerin memleketlerine bağlılıklarımıa delili olan An kara onlar tarafından inşa edilmiş ilk şehirdir ”) Ve islâm topluluğun dan çıkınca, Türk ruhu kü- Çük Asya ve Frakyanın taşlı topraklarının hemen — tam merkezinde bulunmaktadır. Burası büyük kara ve ha va yollarının tabii Mudur. Aynı zamantda bu Tası büyük deniz yollarının *n Muazzam #tratejik nok talarından biridir. üzerinde platfor Bu Vaziyetin ehemmiyeti Dİ ve mi'letin mevcudiyetine ithal edebileceği büyük te likeleri müdrik — bulunan Kamâlistler sultanlarınkine taban tabana zıd bir siyase He, topraklarının mutlak do unıılmuılığım temin için €©T Çüreye başvurdular, Ay- Di sebepler dolayısiyle, Tür kiyenin bütün dış Yabancıların kendi karışmamaları Esasımı lenl“l' Türkler inkılâp ı(_ln faydalı olan her dürüst “elbirlikleri, me- mouniyetle kabul etmekte fakat hiçbir süretle -hüfe, ” dan bahsedildiğini işüz Jç istememektedirler. Bu tek kelime onları çileden çıkar mıya kâfidir. Sovyetler Bir iği Türkiye nin kendisile iyi münasebet- ler tesis etmiş olduğu ilk devlettir, siyaseti işlerine 8 müs eserleri türlü Di Birçok sebepler bunda âm il olmuştur. İlk önce Rus iakılâbı Tü rkiye Cumhuriyetinin siyasi ve iktisadi menfaatlerine ha lel şöyle dursun uzun zamandanberi üzerine | çöken şimal komşusunun me şum tehditlerine bir son ve vermek rmiştir Öte yandan, Sovyetler Bir liği ile Türkiye 0 esnada, ayni garp devletlerile müca- dele halindeydiler. Türklere, istiklâl harplarını zafere ul aştırmak imkânını olan bu danberi vermiş dostluk; o.zaman: ciddi surette ihtim. am görmekten geri kalmadı İki tarafın aşıkâr ve de- vamlı menfaatine uygun ol- duğu için bu dostluk çok kuvvetlidir. Sovyetler Birliği için Ka: radenizin kapılarında ve An- adoluda kuvvetli bir Türki- ye Sovyet topraklarının son derece nahif kısımlarını hi- maye etmektedir. Türkiyeye gelince Rus do- stluğu onu iki cephede tan- rruzları karşılamak endişesi nden kurtarmaktadır. Nıha yet bundan her iki memle ket için Asyada nüfuslarının artması neticesi çıkmakta dim Bu tesiri yüzden aksiyonların fazlalaşmakta ve bir- likte, sınırdaş devletlerin mo dern inkişafları üzerinde bir Cazibe kuvveti kazanmakta dir Almanya da büyük çöm ertlik meşriyat ve sup'es ga: yretleri sayesinde Türkiye ile çok sıkı münasebetler idame etmektedir Sovyetler Birliği Türkiye birliği gibi. geniş yapmak o da bir suretile tam bir organizasyon, halinde olan bu memlekette oymyabileceği büyük derhal anlamıştır Böylece, Türkiyenin en- düstrileşmesinin büyük - bir kısmı, Alman mühendisleri el rolü nio, makinelerinin, kredile- | rinin yardımı i'e meydana gelmiştir İki memleket ticaret çok inkişaf etmiştir Nihayet, Kamâlist eserini devam ettirmekle mükellef entellektüel eliti yetiştirecek | olan yüksek öğretim tama- arasındaki gelmiş, | mile Almanyadan âlimlerin, profesörlerin, tek- nisiyenlerin elindedir. Türkiye ile arasında dodtça münasebet- daha az bir Yunanistan | lerin teessüsü de dikkate değer ehemmiyet iktisap etmekte dir Şarki kati olmıyan Akdeniz dünyası ehemmiyeti olan için bir anda, Atatürk ve Veni- iki devlet zamandanberi J zelos, arasında mev- bir bunca cut hüsümeti - sağlam dostluğa çevirmişlerdir Ru dostluk, Türkiyeyi ke- adi başına tehlikeli olmasa bi'e Avrupa — devletlerinin biri veya diğeri tarafından kullanılabilecek bir hasımdan kurtarmıştır Bü keyfiyet, * gibi bir Balken 1912 deki ttihadının | erinde dümdüz bir yol | kip eyliyecektir vücude gelmesine karşı bir garantidir İsmet İnönü ile Venizelos 1923 rüşmelerinden arasındaki Lozan gö- 1930 Ankara muahedesile mühür- çıkan lenen Türk Yunan dostlu ğu her gün biraz daha sağ lamlaşmaktadır. Modern diplomasi tarihin- de böyle bir elbirliğinin ben zerine rasllanmaz Bunun çok büyük bir eh enimiyeti vardır Çünkü bu, büyük devlet lerin üzerinde müessir nüfus edemiyecekleri yeni bir Balkan dünyasının etrafında” teşekküöl nüvedir. Sevr muahedesinin akam etinden sonra, İtalya zaman, genç Türkiye Cum huriyetile dostça münasebe: tlerde bulunmuş büyük garp devletlerinin i ki aldu: Ciddi ve tehlikelerle dolu bir bu hrandan sonra iki devlet 1927 de bitaraflık muahede: s1 umzaladı'ar ki, bu Türk Yunan dostluğu özerinde de müsbet bir tesir yapmıştır, © zamandanberi Ankara arasında mükemmel icra edeceği uzun Roma ile bir anlaşma mevcultur *Büyük Volga, — projesi mucibince, bu muazzam Rus nehri, müteaddit barajlar ve kapaklı havuzlar sistemiyle, Savyetler birliğinin en mü bim kara su yollarını birbi rine bağlıyacaktır Volga, bu suretle, - halen inşa edilmekte olan Mosko va Volga kanaliyle Moskova nehrine, Oka nehri ve diğer kollarla Dnieper nehrine ve müstakbel Volga-Don kana- ilyle de Don nehrine bağla nacak ve “marle, sistemi nehri, ge- gerek sayesinde Volga rek Baltık denizi ve Beyaz deniz ile irtibat hali ne gelecektir. Bu Volga, beş Sovyet denizinin Baltık denizi, Beyaz deniz, suretle | dün öğle zamanı şehrin mu | ba mükellef sarayına bir | Ükte döbir Azak denizi ve Hazer deni- | zinin İimanlarını birbirtne bağlamış bulunacaktır. Baraj ve kapak'ı havuz ların yapılmasından sonre Vo'ga üzerinde seyrüsefer şeraiti değişecek, akıntı ri hadde inmiş olecak ve nehir yüzlerce kilometre üz: ta Bu suretle nakliyat daha Vol saye ziyade ucuzlıyacaklır ga suları, bu tesisat sinde, aynı zamanda, 4 mil yon bhektarlık kurak araziyi sulıyacak ve çok — kuüvvetli | elektrik istasyonlarının tür binlerini işletecektiz. Baraj lar, Volganın su sathını yü kseltecek ve binnet ce neh ri de derinleşlirmiş olacak tır. Hasıl olan sü - şelâleleri asgari 60 milyon kılovat sa at elektrik kuvveti ktir. Moskova, Yaroslav, İv anovo, Ural ve Aşağı Vol ga mıntakalarının birçok kı verece Canalarına elektrik istasyon | aktadır | bir liz Milisleri G TRAKYA.. İnsi önü illü Olarak İspanyaya Gidiyorlar.. Madrit, 7 (A.AV— Madrit | hasarasındanberi görülmemiş! bardımana maruz kalmıştır. Asilere ait on bom- beş bir şekilde mütbiş bir bom ' bardıman tayaresi şehrin üs tünde uçarak bir çok bom atmışlardır. Bunlardan Üç tanesi sabık kralın yeğe ni Dük de Santa Helenanın tesadüf ederek sarayı kismen tahrip csmiş ve dokuz kişiyi öldü- rerek bir çoklarını da yara lamıştır. Şehrin muhtelif sokakla rında birkaç yangın çıkmış: tır. Bombardırmandan bilhassa amelelerin orturduğu Tetu an mahallesi müteessir ol muştür daha işitilmekte Top sesleri sık ve daha ölduğundan asilerin Madriti daha şiddetle tehdit etmeğe karar verdikleri tahmin edil. yakından mektedir A » 7T (AA) ajansının n uhabiri yor Asi kuvvetler dün akşam Las Rozasın ilk evlerine gi rnişlerdir. Madriti Vallado lide bağlıyan kesilmiştir. Havas bildiri demir - yolu İki gün süren bir taarruz- 10 ki ve 16 bir dan sonra asiler 7 lometre derin iğinde kilometre — genişliğinde | arazi parçası kazanmışlardır. Ollman —usulü — muharebe ediyorlar. Madrid, 7 (A A.) Ev velki gün asiler tarafından Boadilla dela Monte mın. ——— ları verecektir. Halen Vo'ganın şimal kı: umında, Moskova Vo ga ka nalının başladığı İvankovo köyü civarında inşaata de Ribins tesisat vam olunmaktadır hidrolik getirilmektedir. Şeksanın dö- küldüğü hnoktadan iki bu- | çuk kilometre kadar ileride Şekına üzerinde de bir baraj ve aynı zamanda 330 bon kilovatlık bir elek trik istasyonu yapılmaktadır Ugliş civarındaki — bidrolik tesisat üzerinde de çalışılm Buradaki - elekirik istasyonunun kuvveti | 10 bin kılovatı bulacaktır. vücuda Volgaya nehri Bu büyük projenin aza metini göstermek için birkaç rakam zikretmek kâfidir; Tesviye edilecek toproğın ümümi hacmı, 50 metre mikâbıdır. Bülün in şaat için 2,5 milyon metre mikâbı çakıl taşına ve tak riben 700 bin ton çimento ya ihtiyaç vardır. Su altında kalacak mın taka halkını başka mahalle nakletmek ameliyesine büyük faaliyetle devam edilmekte dır. Bu meyanda Mologa şehrinin bütön ahalisi başka milyon yere — götürülmektedir. 1939 senesinde bütün inşaat bittikten sonra bu mıntaka da 5U0 bin hektarlık geniş suni bir göl vücut bulacak takasında yapılan hücum pek ; şiddetli olmuştur. Taarruz dan evvel topçu ve tayyare ler tarafından bombardıman yapılmıştır. Bılhassa Alman taburlar- ından müteşekkil kuvvetleri Alman harp usu- (ü mucibince kütle halinde ilerlemeğe başlamış!lardır Milisler öğleye kadar şid. detle çarpışarak hükümetçi lere ait siperlerin önüne ka- olan asi dar yaklaşan düşmana mu. annidane mukavemet etmiş- lerdir. Londra, 7 (AMA) — Re- | üterin öğrendiğine göre, No- elden biraz evvel veya bir az sonra takriben 6,500 İt | alyan gönü lüsünden müre | kkep bir kafile daha Gadix de karaya çıkmıştır Bu haber İngiliz büküm malümdur. Son on beş gün zarfında İspanyaya gelen İtalyan gönüllerin mi ktarı bu suretle on bini ge çmektedir. Bayonne, 7 (A.A.) Bi- Ibaodan resmen bildirildiği- ne göre, dün hükümet lay yareleri, Alman markalı üç etinde asi tayaresini düşürmüştür 7T (AA.) Sa lehiyettar İagiliz mahfelleri, yalnız bin Londra halen İspanyada İngiliz gönüllüsü mevcut ol duğunu ve İngiliz makama tının buna mani olmadıkla rını, çünkü gönüllerin for malhtelera İspanyaya hareket etmiş ol. duklarını bildirmektedirler Londra, 7(A.A.) — Mü stakil işçiler partisine men- sup gönüllüler bu hafta za: rfında Barcelonea hareket ederek Aragon cephesinde ki beynelmilel milis kuvve tlerini takviye edeceklerdir Londra, 7 (A A.) Si- yasi mahafil geçen üç kâ nunuevelde vukua — gelen EXib hâdissi özerine İngiliz torpito mubhriplerininin Ka dikse hareket etmiş olduk larını bildirmektedir Hatırlardadır ki logiliz vapuru, Haytadan Liverpola giderken İspanyol âsilerinin bir gemisi tarafından bom- bardıman edilmiştir. Londra. 7 (A.A.) İn panyaya gelen italyan gön- üllülerinin askeri teçhizatı tam olduğu ve fakat silâh ları bulunmadığı bildirilme- ktedir. Rabat, 7 (AA ) Tetu andaki âsi radyo istasyonu nun haber verdiğine — göre amiral Graf Spee kruvazö rü tarafından zaptedilen hü kümetçilere ait Argon adlı nakliye gemisi serbest bıra- | ’llllllllllllllllllllll BO Mübadil ve gayri Bilumum banka v rinyet TORGORUGUMUMURUĞULUDUNUNUUUCU .İ | mat ve birçok etmeden | netleri yüzde 5 ve iki tahvilâtı alınır ve satılır kılmıştır. Paris, 7 (Radyo) — Ma- dridin Tajcenubundaki mü- dafaa komitesi çu tebliği neşretmiştir. *Tajın cenubunda Kalev eradel Tajoda üsilerin yap- tikları taarruz püskürtülmü #tür. Bundan sonra müdafan hattı erkâmharbiyenin plânı | mucibince düzeltilmiş Man- tillk ve Nova, Yenares me. vkileri işgal edilmiş ve dü- şman 125 tüfek 4 mitralyöz, mühim miktarda —mühim. iaşe hayva- natı bırakmıştır,, Avilla cephesinde bulu nan Havas ajansı muhabiri general Franko kuvvetleri- nin ilerlediklerini bıldirmek- tedir. Bundan başka hükü met kıtaları âsilerin şiddetli | tazyikleri üzerine eski mev: | zilerine çekilmişlerdir. Âsiler tayyare ile Kozale vesair mevkileri bombardu man etmişlerdir Salamank, 7 (Radyo) Asi kuvvetler, Madrid cep- hesinde ileri hareketine ba. şlamışlar ve Koron yollarına | hâkim olmuşlardır. Milisler birçok esir ve maktul bıra- karak çekilmişlerdir. Bundan | başka Marama Honda kö- yünü de asiler işgal etmiş' lerdir. Madrid bombardımanı çok kanlı olmuş bir bomba 9 ki: | şiyi öldürmüş 15 kişiyi ya ralamıştır. Diğer bir bomba Dük dö Sen Helenin kona- ğını tahrip etmiştir. Bu ko- nağın sanatkârane yapılmış bir kapısı sade birbuçuk mi- Iyon peçeta kıymetinde idi Burges, 7 (Radyo) — Ge- neral Franko, Lopdrada ye ni banknotlar bastıramıştır. Paris, 7 (Radyo) Ge neral Franko mali müşkilât içindedir. Bunun için mühim miktarda yeni evrakı nak diye çıkarmıya teşebbüs et miş, fakat Londradan gelen banknotları halkın kabul et memesi ihtimalinden kork maktadır Paris, 7 (Radyo) — Ak siyon Fransız gazetesine gö re silâh ve mühimmat dolu 27 otokar Fransadan İspan yaya geçmiştir. Bundan başka bir infilâk | maddeleri fabrikası alât ve edevatı da — gönderilmiştir. Marsilyadan 8 İspanyol va. puru Yugoslavya bayrağı al- | tında st'âh, mühimmat ve saire gönderilmiştir. KOCLAMODAAA lllllll— NO Mübadil bonoların € şirket hisse se- faizli hazine Adres İz irde Kemer Altında Hacı Hasan Otelinde 60 Numarada Cavit Telefon 3903 - w