14 Mayıs 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 2

Dil işleri TTT Kılavuz ı'çı'n dersler 2 Aciz — EBksin Aciz — Eksinlik Aciz duymak, aciz kalmak — Eksjinmek İrde — irade Devrim eksinlerin işi de gildir En büyük eksinlik irade eksikliğinden gelir. Devrimciler büyük zorluk. lar — karşısında — eksinmek değil şevklerini artırmalı- dırlar, #t Adap -- Edevler Adabı muaşeret — Yaşama töreni Tören — Merasim Adabı umumiye — Utsal tö- rü Törü — Örf ve taammül Yetki — Salâhiyet Törütüm — Teşri Törütgün yetgi — Salâhiyeti teşriiye Törümlü — Meşru Törümsüz — Gayri meşru Adabı erkân — Yol yöntem ova seygi Deyim — Taübir Terim — İstılah Uyum - Ahenk Edep kelimesi Türkeedir; Fakat adap — karşısında onun aslını aldık; edevler. Çünkü herhangi bir işte ad- ap edilmek lâzun gelen şeylerdir. Ödenmek lâzım gelen şey ödev (vazife) ol- düğu gibi edilmek lâzım gelen şey de edevdir. O hualde diyeceksiniz, ada- bi muaşeret karşılığı olarak yaşama ödevleri de diyebi- liriz. Yaloız bu kadur değil, geçim edevleri deyimini de kullanabilirsiniz. Fakat asıl terim yaşama törenidir. Adabı. muaşeretteki — yu- muşak ve gevşeklikle yaşa ma törenindeki keskin &« & oyununu kıyaslayın'ız Dış gazeteler: K Bütün Alman gazetecilik âleminin — salahiyottar bir mercii olan Reichspresseka- mmer tarafından 24 — nisan- da isdar edilip — gündelik gazetelerin yekdiğerile olan rekabetlerini tanzim etmeği ve gazete neşreden mücsa- eselerin ekonomik — işlerini vlah eylemeği istihdaf eden kararnameden ajans — kısaca bahsetmiştir. Bu nizamname- nin en mühim kısmı, gazete neşretmek teşebbüs ve fua liyetinin bundan sonra tubi “.lİlllleıcı şekil ve kaidelere git hükümleri — ihtiva eden kısmıdır. “Bu hükümleri vazetmektle Amil olan esas - fikir şudur: Bir gazetenin yalnız bir ka- zanç müsessesi değildir. Çünkü gazete mü- him âmme vazıfelerile mük- elleftir. Ve devletin iradesi ile milletin fikirleri arasın da bir mütavassıt — olması lâzımdır. Bununla — beraber gazete neşreden mücssesele- rin kazanç — karakterinin olması csiz | tahdit edilişi, bu mücesesele. gin ekonomik ihtiyaçları ve — #arlıklarının idame hususu- * nün tehlikeye düşmesini in taç etmemelidir. Ba itibarla Rojehspresse kammerin ka- İ Tören! merasimden yalnız daha güzel değil, dal sil anlamı daha yerinde bir ke- limedir. Merasimin nereden geldiğini ve ne demek oldu- gunu bilmezsiniz. Fakat Tö. ron size hemen Türeyi hatır. latacaktır. ©O zaman Törümlünün na- sıl meşru anlamına karşıla- dığını da sezeceksiniz. Meşru karşılığının şerait — yerine Türk Türesine benzemesin. den duha tabii ne olabilir? Törütgen yetgi, işte size çocuklurınıza bir türlü an. latamadığınız, ve söylemedi: ğiniz salâhiyeti teşriiyenin karşılığı! Parti programının bir mad- daesinde şunu göreceksiniz: «Kamutay törütüm yetgisini doğrudan — doğruya, kendi kullanır!» Kamutayın törütüm yetgisinin ona ne gibi hak lar vermekte olduğunu yurt- bilgisi kitaplarında görürsü- nüz. Aramızda, utannak keli mesini bilmiyen yoktur, İşte ut,bu kelimenin köküdür Adabı umumiye bir sosyete. nin ut örf ve taamüllerinden başka nedir? Utsal törü her memlekete ve halka göre değişir. Utsal törünün hiçbir memleket ve hulk - için de- gişmiyen bazı — esasları da vardır. Törümlü ve törümsüz söz- lerji meşru ve gayri meşru kelimelerinin terim olarak tam karşılığıdır. Fakat kul- Tanma dilinde biz. yollu ve yolsuz kelimelerini de gene bu Arap kelimelerine karşı | kullanmaktayız Adele — Kası Eğitim — Terbiye Beden eğitimi ile kasıla- rınısi küvvetlendiriniz. an matbuatınin yeni - şekil ve nizamı etrafında. | orasyonlarının ve sajrenin neşriyat işlerine mali iştira- | klerinin itinalı bir — surette tanzim ve islâhına aittir. Ba. şkacı şirketlerin hükmi şa hsiyetlerin âmme — hakları korporasyonlarının ve diğur mücssesatla hususi bir alâ- ka ve münasebeti olan mu- ayyen sahısların neşir müe- sseşesi Bahıbi olmayacakları da bu bhükümler arasında- dır. Bu hüküm ve kayıtlar- la şahsi menfaatler güden her hangi bir iktisadi. mes- leki yahut zümrevi menfaa- tlerin mustakil gündelik ga- zete maskesi altında okuyu- cular arasında kendi menf. aatlerine — çalışabilmelerinin meni istihdaf olunmuştur. Bu kararnamenin diğer ahkâ. mi mezhebi bir. — taraflılığı menetmektedir. Gazeteciliğin çok mütenevvi olan şekil ve biçimlerini lüzumsuz — yere baltalamamak için Rojichesp- resse kammer başkanı istis nalara vücut vermek hakkı- ni mühfuz tutar, Bu süretle devlet ve ahlâk bakımından dürüst görülen ve işlerinin vüsati dolayisile şirket şek- linden mönferit yahut — aile teşebbüslerine irca edilmiy- rarnamesinin birinci kısımı | ecek olun büyük gözete ne- ğ şabısların, girketl. | şriyal müesse in şekli TTNUŞT SATFA 2 i TİRK DILİ Edebi tetkikler Kazım tekniğinden vezin. (© Sivas lisesinde temiz bir kaynaşma Muntazam bir mecmua çıkıyor. «Sanat sevenler cemiyeti» namında bir toplantı vücude getir- mişler. Gençler hocalı, tale- beli durmadan - çalışıyorlar. Ara sıra elime geçen mec. müalarını okuyor; — gençlere gıpte ediyorum. Bir de bizim talebeliğimiz o kadar çalışır, el yazması mecmualar ya- pardıkta ne mektep müdür. lerimiz sorar, ne de edebiyat hocalarımız okumak lütuf kürlığında bulunurdu. Bu cemiyetin her zaman muayyen günlerde konferane vermekte olduğu anlaşılıyor. İşte bu «Nazım - tekniğinden vezinb de, genç odebiyat muallimlerinden«M. Fazılvın- dır. Çok gözel bir araştırma mahsulü; Aruzun mahiyetjni «Hece» nin kıymetini ne iyi izah ediyorlar. Ve kitabeti muharrir şu haklı sözlerle bitiriyor: «Bu gün şiirden istenilen mükemmeliyeti, de- runu ahengi, sanatkârı xin- cirliyen ve ancak sunt bir Ahenk vücude getiren «Aruz» değil, «Hecep temin edebi- lir.» 12 Küçük sayfelik bir konferanstır. Ve çokta isti- fadelidir... Vehbi Cem Aşkun () Bu kitap Sivas Kâmil matbaa- vnda bal (5) kuruştur. Mareşal Pilsudeski Üst tarafı birinci sayfada| olduğunu yazmaktadırlar. Ankara, 13 (A A ) -- Ma. reşal Plsudeskinin vefatı do- otokol Dajresi Şefi bugün Polouya sefaretine giderek büyük elçi B. Poteckiye Cu- muriyet Hükümetinin taziye tini bildirmiştir. Bükreş, 13 (AA.) — Kr- al Kitali haftasının açılmas. ında hazır bulunmuştur. Ya- zsıcılar evinin yapılması için iki milyon ley vermiştir. —— — mesi imkânı elde edilmekte. dir. Mamafih bu kabil ga- | zetelerin dayondıkları ekono- | mik temeller ve rakabet iş- leri tetkike tabi - tatulacak- tır. Makalede Yuğoslavyada 5 mayısta yapılacak intahaba- ttan bâahe ettikten deniliyor ki: Velhasıl Bulgaristanın si- yaset bakımından peyda etmeğe çalışlığı bir sırada Yugoslavya, — başlıca gayesi Yugoslavya devletin- in, memleketteki bütün ana- sır tarafından istikrar temin olan bir inkişaf seyr takip etmektedir. ve bütün bunlar, Orta Avrupa ve Bu Ikan memloketleri mukadd- eratını tayin edecek olan Ro- ma - konferansından — ancok birkaç gün evel zuhura gel. mektedir. Bu halden her me mleket memnun — olmiyacak ise de Londra, Poris, Romu ve Moskovanın şüphesizdir.» sevineceği layisile Hariciye Vekâleti Pr- sonrr | tanınmasını | Bütce başlanıyor.. Bandırma Belediye Reisi Kâşif Bandırmadan gelörek dün Ankaraya gitmiştir. Bay Kâşifin gidişi Bandırma Be- lediyesinin Belediye bankas- ından alacağı (90) bin lira ile ilgilidir. Bandırma Şarb ayı Bandırmaya akıtılacak su tesisatı için — benkadan borç alınacak bu paraya git muameleleri tamamlıyacak- tır. Susığırlık Şarbayı Bay Ka- Bun dün şehrimize gelmiştir. Susığırlık Mıklııılııi.ilııyııııı yüzel bir surette — kutluladılar. Susığırlık muhabirimiz ya sıyor! Geçen hafta havaların ya ğgışlı ve soğuk gitmesinden geri kalan mektepler bayra- mı cumartesi, günü her yilki Zgibi yine Çaylakta yapılmış- tıt, Her iki mektep talebe si bir arada havanın güzel olmasından istifade ederek Çaylağın şelaleleri karşısın da ve bol ağaçlarının göl- gesinde güzel birgün geçir- mişlerdir. Birçok aileler de | Çaylağa giderek çocuklurının bayramına iştirak etmişler- dir. ldiriyor: Susığırlık kazasının bütün okutanları cuma günü birinci okulada toplanarakaBiriktirme ve yardım sandığıv etrafında konuşmuşlardır. Bir — yıllık işler hakkında idare heye- | tinin - verdiği izahattan son- ra yeni seçim yapılmış ve | sandık boşkanlığına ikinci okula okulanlarından Cevdet Aydemir, veznedarlığa Yağcı okutanı Şevket Çoşgun, mu- hasipliğe Demirkapı başo kutanı Mubittin Arda, üye- liklere de birinci okuladan Şemsi Solmaz ve Göbel baş- okutanı Emin — ayrılmışlar dır. Maarif memuru Ferit Ak- başlının başkanlığında olan bu toplantıda meslekt ko. nuşmalar da yapılınış ve köy okutanlarının dilekleri ayrı ayrı tesbit edilmiştir —aATDOUA- Nihayet Harbedeceklermi? İtalya - Habeş gerginliği ha- Vâ sürüyor. Silâh fabrikaları da taaliyatta. İstanbul, 12 (Muhabirimiz- | den) — İtalya ile Hubeşistan urasında gerginlik — devam etmekte ve iki taraf savaş hazırlıkları — jyapmaktadır Yunkers tayare — şirketinin mümessili, Habeşistana taya: re satmak için Habeşistana gitmiştir. Cenvre, 13 (A A,)— Habeş hükümeti —uluslur kurumu kâtipliğ'ne bu sabah bir no- ta vermiştir. Habeş hüküm - eti bu mnotasında durümün mahsusluğundan — ayıtmakta. ve İtalya hükümetinin hük mü komisyonu üyelerini şi- mdiye kadar tayin etmemiş ü isinı esel Susığırlık muhabirimiz bi. | Erdek, (Husust muhabiri- mizden ) — Günlerce süren uzun bir tahassürden sonra kışı sırtından birakamıyan hidrellesze güç hal kavuşa: bildik. Etrafın henüz 1sın- maması, odalardaki sobala riın kaldırılmaması, insanla- rın palto ve pardüsü atma- masına bakılırsa kıştan kur- | tulmadığımıza küvvetle za- hip olacağız, halbuki bizim bildiğimiz hidrelleze gelince her taraf ısınır. kışın mec- buri hamollıklarına nihayet verilir, çiçekler gibi insan- larda açılıp saçılmağa baş- lardı. Bu hal bize jilkbahar yerine — sonbarın geldiğ ni hatırlatıyor. Mamafih, böyle olmasına rağımet bu anane hiçbir. zaman”ihmal edilmi yordu. Çünkü aylardanberi büyük bir sabırsızlık içinde inşallahlarla, maşaliahlarin) beklenen hidreller. için ten- cereler doha biray evelin- den kalaylanır, kuzular do- ğurma zamanında peylenir, oturulacak yerlere varıncaya kadar görüşülür ve iki gün kala yalancı dolmalar, irmik helvatarı, fırınlı kuzular, bö- | gekler hazırlanır, arabalar peylenir, hürellez yapmağa gidilirdi Hidrellez eksoriyetle günü gününe — yapılmayıp cuma günü yapılması burada da bir âdet hükmü almıştır. Henüz havaların 1s.nmumasi aylardanberi beslenen — bü. yük ümitlerin inkisara maruz kalacağından çok korkuyor- düm. Sabrı mecali kalm:yan bu çoşgün gönülleri biraz serinletmek için havanın ba- zan gözleri dolu dolu gö- rünüyordu. Mütecssir — oldu- ğgum nokta o değil de sureti hususiyede büyük zahmet- lerle hazırlanan canım bu nefis yemeklerin muhakkak | bir çimenlik üzerinde yen- mesi forzi ayın gibi;. ümit ve neşe dolu kalplerin bir. denbire sukutla karşılaşması hiç şüphesiz ki nofisler üz- »rinde derin bir ozap, son. suz bir bedbinliği husule getirecekti. Aynana denilen - ivicaelı kuru bir dere içi, etrafı kat kat zeytin oğaçlarlarla süs- lenmiş adeta bir anfiteatireyi hatırlatan bu güzel mevkide baharın bol güneşli havua- sını ağaçların altında biri- | kinti şeklinde toplanan — ka- dın, erkek kalplerinde bes ledikleri çoşgun neşelerini etrafa saçıyorlar, gülüp e$ leniyorlardı Bundan sekiz on sene ev- el hidrellez yalınız kadınla- ra hasredilmişti. Hattâ ogün on yaşından yukarı çocuk- lar bile iştirak edemezler miş ogünde erkeğe düşen yegâne bir vazife çeyiz san dıklarını taşımak — furundun kuzuları alip erkeklere me- mnu Mintakanın sınıryna ka dar götürüp bırakmak ve Mja ,---------..---_....-------_-_-..---_..-/1 KENTTE VE VİLÂYTTE aa — —— — ——— —— — c ea eee AA .-.-. j | Erdekde Hidrellez. Müzakaresine ne - vakit | Erdekliler Hidrollezi etrafi bat kat zoytin ağaşlati süslenmiş güzel bir yerde neşeile kutluladıkar. . | rayı Dolsaydı akşamleyin de yine aynı ea . y kalfası gibi boş lıpw'üı' mağa giderlermiş O '! yalnız kadınlar eğleniyo” Bilhossa yeni yl"“lıd."'i' getirmiş oldukları all! !'İ 9 penbeli beyazlı elbisel mütemadiyen ku.ılıll' T' niler söyliyerek övünün lenirlerm; Şimdi ise o köhna ıd'“"f eser bile kalmamışti" * kes terbiye dairesinde ! diği gibi geziyor. Ot eğleniyor gülüyor ve söylüyordu. Otomobiller balar dolu dolu goyran' » taşıyor va bir kısım 86 ör cılar merkeplere yan P"' mişler katar halinde :l'li" leri ellerinde sallant ,4 kanter — içinde fıtlü"' 'ibİ eğlentiye adeta idiyorlar, ; Kîışların cmldl""f:; her ağacın altında ?:di]i. eğlenceli ahenkler hi giye” yordu, bunlardan *? a B kuvvetli akisler bırak? netu jle davulun vv ııM harmıhdalı, keman | for çaldığı çifte telli, ETleri nun (çapkın ılufıel') haket' adeta koyu bir "" 8$ gibi derenin ü"""h: jleri” rediyordu, Bita£ .d' “,lai de canbazın K“"'" ’,gı' ve onu ağızı açık, H.rıı' dan kallatını, "'ı.’ıklı sallıyanlar anatlerc? yötle duran kesif bit hı. ğ Bi, iyan tarafın geytin a farından - kargılıkl! ğ | buyanların (bu rı:ıl gol | oğlu, başı — Kat? bakmayın cd'”'?ı'ı saman dolu) """'I'n' g taraftan kadeh "":. İafı ve nrııırl: "T. yalef! sodalar! e :ı..:r klr"ı'r'n;ıı ipr” medi seslöri V w.jv"' ğ ndakt ” iai ı mam eden Kt veğetiii u'" | i | cukların saat baf! i bi günün on eğlen Bu ı"j toşkil ediyordu: © O igarkt — dalmış, — *A D ipriyti bif v"' yunııııdın Bec'n ndoli bayan biras —O ari, Ç0 | yaşlı bayanlart | yetiti”, şakür bu güdt yurtfi elhamduliilah' Ş'y:uh"": İ uelmeov!dim ğ ı'l'"'. ölürdüm, dedi. dan in!“'"ah' 4 da burada helvamı, acaba N© yep' i W versin bidreller Ka