30 Nisan 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 2

Modern «La Gazetta de Huy» Hay (Balçika) — «Ukuyucuları- mızdan birçokları Türkiyeyi halâ yüzlerce karısı olen sultanlar, otrafında — birçok söliller bulanın pışalar, ha- römler, minareler, uyuz kö pekler velhasıl Piyer — Loti. nin Azadey ı.vdıgı ve Klod Farerin «Öldüron Adam» ro manı kahramanını bulduğu diyar sanırlar. Okuyuculınnııı unutuyor- lar ki, rezil Vahdettinden «Lea Desanchantees» roma- mının ölmez muhazriri P.yer Loti'den sonra Gazi doğ muştür. Hayır Gazi değil Atatörk Türkiye Büyük Millet Mec- lisi Yananlılara karşı ihzar ettiği parlak — zalerlerden sonra kendisine Gizi yani, muzaffar tünvanını vermişti. Şimdi de Atatürk ünvanını verdi. 1934 yılında — çıkarı- lan bir kanun — mucibinca her Türk bir soyâdı “almak mecburiyetindedir. Türkler- de şimdiye kadar yalaız isi- mler vardı. Bundan sonra her Türk ailesi bir soyadı alacak ve bu adlar nüfus defterlerine kaydolunscakla- rdir. Nitekim Reisicumura Atatüek, Başbakana İnönü ve Londra sefiri Fethiye de Ok” yar soyadları verilmiştir. Memleketi enerjik ve ba- sitetkâr bir surette — idare eden şefin adı her an zikre- dilmeden mödern Türkiyeden bahsetmek — kabil değildir. Büyük harpte Mustafa Ko- | Ğıl, » Çanakkale ordusüuna ku manda etmiştir. Osmanlı im- peratorluğunu — parçalıyan Sevir mnahedesinden sonra General Mustafa Kemâl, ulu- sal toprakların kurtarılması programı ile, İstanbul hükü metinden âyrı bir. hükümet Wlh etti. Biz burada Yu. fan ordüsünün izmihlâli, çok şanlı bir maziye malik bulu: nan Türk yurdundan kalan toprakları kurtarmak için çar pışan _bır avuçluk yiğiti kır- mak işinde İngilizlerle bir- leşmiş olan Vahdettinin yı. kılması ile neticelenen hdi selerin tarihini yopacak de- giliz. Bündan sonra Türkiyenin merkezi Ankaraya kaldırıldı. Cümuriyet ilân olundu ve Mustafa Kemâl yeni devlete rois saçildi. Pitoresk amatörleri, hali. faye tabi müminlerin giyd kleri fesi ve elendilerinin kapalı tattukları — haremler- deki hanımları gizliyen ka- fesli şehnişinleri (ki buralara erkeklerin — girmeleri im- kânsız ddti <4 acı- yabilirler. Şimdi artık Be- şiktaşa indiğiniz vakit ha- dırm ağalarının nezareti al- tında cuma namınıza gidon saray kadınlarını göremezsiniz, Sizi Eyübe götüren kayıkeın:n sırtında ipekli gömlek yok- tar. Galata köprüsünde eş- yanızı taşıyan hammalın ba- şında sargı - bulanmamakta- dir. Bunun yerine hammal- lar kırmizi bir şapka gey- molııdır Büyük — pazarda tosbih sâtan tacirlerler kaf. tanlarını atmış - veston ve ıg,loıı şapka gilı_ıiglırdi_r. Şi Türkiye toresk sergisi teşkil eduh ve Monteskiyö gibi müte- fokkirlere «İnsan nasıl Türk olobilir!» detirfebilecek olani bu göülünç piloresk Atatürk sayvsinde kaybolmuştur Bu memleket bilekis me- deniyet yolunda açılmamış olan yolları dev adımlarile aşmaktadır. Son Ekselans Kamâl Ata- tük askeri dehasile kurtar- d ği sovgili memleketinc A. vrupı ailesi arasında lâyk olduğu mevkii temin edebil mek için Ssultanlar taraf n dan jhmâl edilmiş olan iki #mile kuvvet ve ehemmiyet verilmesi lâzün — olduğunu anlumıştır. ki, bunlar da me- ktepler ve — yollardır. Ankara hükümeti on yıl- danberidir, kahzaman şelh- nin hamlasi altında - maarif sahasında hakiki bir küv- vet harikası göstermiştir. Ankara ve İstaabul mual. lim mekteplerinden çıkan ve mücize yaratan önderlerinin demokratik vae insani ide- ali içinde yetiştirilmiş bulu ban genç ve gayratli musl- Himler Anadolunun en küçük köylerinde ve en ücra kü şelerinde, refotmalarını — tat- bik hususunda Gazinin da yanmak istediği gönçliği ye- tiştirmektedirler. Türkiyede çok zor ve mu glâk Arap harfleri — kaldırı larak yerine Lâtin harfleri getirildi. Düne kadar ancak mahdut bir elit sınılına mü- nhasır kıh.n güzöteleri bu | gün, — ücretsiz — tedrisnttn bulunan gece kursları suye jsinde, herkes okumakta ve perestiş edercesine sevdik leri liderlerinin nutuklarını ve nasihatlarını takip edabi- lmektedirler. Türkdili gramori bütün diller gramerlerinden kola- ydır. Esas Bakımından enp- honigüue muhiyotte olan Türk- dili imlâsi genç İnyilizlerin gipte etmelerini mneip ola- eak kıymettedir Mustafa Kemâlin EBakanlı- ğ altında bulunan -bir he- yet, Arap ve Acem kelime- lerini atıp yerlerine köylü Türklerin kullanmakta - old- akları - kelimeleri koyarak dili temizlemektedir. Bu Arap ve Acem kelimeleri yüzün- der Türkdili yalmız vlema tarafından — anlaşılıyor — ve yazılıyordu. Bundan — ötürü dil belki zenginliğini ve şi- irini kaybetmektedir, - fakat buna mukabil, açık ve temiz bir hale gelmekte tir. Arap ve Acem kelimelerinin kul- Tanılmas nda okadar - büyük sülistimaller — yapılıyordu ki mahkemede hakkında — veri. len bir hükmü dinliyon or- ta tobakadan bir Türk beraet ettiğini ve- yahut mahküm edildiğini anlamıyordu. Türk mektepleri muhtelit bir hale sokulmuştur. Bun- dan benüz on yıl evel bu- lâğa grişir erşmez çarşal altına girmeğe mecbür olan gönç kızlar bügün mektep lerde erkek uarkadaşlarile aynı sırada oturmaktadırlar. Analarının boş burafelerin- den kurtarılmış, c hil hoca Jarının, ruhlarına — ektiklerin| fanatimdan. edilmiş/ olan bu üst Yı ardan ve ya- | Hiçin okumiyorlar., YAZAN: Vehbi Cem Gazetelerin son günlerde, okuma işlerile yakından ulâ- kalandıklarınm — görüyoruz Fakat yaranın başını bulam. iyor. Bu günkü gençlik, çok açık — ki, dünküler kadar okumiyor. Bizim ilk mektep sırolor ndaki — voziyetimizi göz önüne getirirsen bülün eğlencemiz kitap okumaktı, Çünki, eylerimizde da çok okurlardı. Uzun kış gecele- rinde, babalarımız, başına toplunan halkına — ve bazan büna ilâve — edilen komşu misafirlere, eski ce nk hikâyelerinden okur, ho- rkes © vakaların heyecanila saatlerin nasıl geçliğini Tark bile etmezler Ben Ş hsean, çarşıda gördüğüm bir kitabı alamazsoın. O gece aykü bile uyuyamazdım. Ve bö- yle günlerim - pek çnktuşı «Hayato mecmussının — inti. şarında — Serveti Dergâhdan Türk yurdunü an.. — Sonra daha uy gan ve mütekâmil bir va- rliğı gören gözlerim oduta sevincinden — yaşarmıştı. Bu günse, yeni dil ve yeni yazıların yarıdımile ne güzel esorler basılıyor. Va bunla- rin kaçı okunuyor? Şüp hesiz, hiç, Şehebi. asri eğlenceler. — gençliği. çok oyalıyor, Sinamalar, - tiyatr- olar, daha buna mümasil birçok şeyler var ki, bunl- ar oruma ihtiyacını vnu- Huruyor — Bir. piyesi tanı- yorum, Bu — kitap, — Anado ha kitapelarının wlrmluı- i eyaycsı ı!q&dı kimse bunu sörmadı. Bir taluğat — kumpanyası -onu oynatmağı — kalktı.. Ve he- rkea jilânmdan — oyun — gü- nüne kadar — sabırsızlandı Eser eyi js& niçin okun- madı. Çünki ihtiyaç. oku. mak “değil, sahpedeki şa- hsiyetleri görmek, onların aldatıcı güzelliğinden, ya- pina — hareketlerinden — is- tifadedir. Sonra büyükler okumiyor ki küçükler oku- sün. Yice —Anâdolü kijta- petlarının birinde bir - ki- top gördüm. eSanat felse. fos'» bulunduğum yeç, mü- nevverlerin mebzul — bulun- duğü bir “ kasabadır. Bir- çok mektepler ve birçok okur, yazarlar var, Günl- erce bu — eser durdu, güneş röngini, ,bakımsızl- ıik ejldini bozdu. Va yine kimso okumak Jeğil eli- ne bile almadılar. ki okumiyor. Zamanı yok, ki. Gündüz. bir işte gece jse ya bir. —kahvede ya- bir. poker masasındad r. kan kıldiği bü Türkiye çok şeyler bekliye- bilir ve ümit edabilir. Yollara gelince — Yollar yalnız — toprauk sanayi mabsulât ve mümnlatının mü- badolesine yardım — stmekle kalmamakta aydDı zaman da medoniyetin hululüce de #mil olmaktadır — On yıldan- beri Türkiye kabinesine Ba- şkanlık eden İsmet — İnönü yollar işini hükümet prog- Tamının başına koymuştur. Birçok demiryolları süye sinde Anadoluda mese & Ga- nda, Anverse ve Parise gi- derken istifade — ettizimiz konfar — şartları daireszitde .q_rw N anile ve Fünundan, | | Kız orta mektep talebesi- j | belediye fen heyetince 'gr-uç likten Mektep Müsamereleri. Ali Şutri meklebi lalebsi ha- urladığı müsamereyi verdi. Ali Şuuri mektebi tslebesi Çocuk huftüsi münasebetile hazırladığı müsamereyi dün akşam — Halkevi wermiştir. Roatlor vo piyosln opf oluşu müssmereyi güzelle ş- tirmiştir. Davetliler çok ras | hat ve güzel bir gece ya- gamışlardır. Ali Şuuri mek- tebi tulebesinin Bbu müsa- möresi hafta içinde ilkmok- tepliler tarafındân verilen müsamerelerin en muvulfa- kiyetlisi denebilir. Mektebin çalışkan talim heyetini ve talahesini takdir ederiz. nin müsameresi Kız ortamektap — talebesi Çocuk Haftası münasebetile vereceği müsamere için ha zırlık yapmaktadır. Müsame- re önümüzdeki — perşembe günü muallim mektobi sa- lonunda - verilecektir. Dsimi encümenden Daimf Vilâyet Encümeni dün valimizin Başkanlığında toplanmış mühtelif işler üze rinda görüşetek bu hususta | kararlar varmiştir. * p. Rahmi Sılçik Birkaç gündür SusZırl k- ta bulunan saylayımız Rahımi Selçak — şehrimize gelimiştir. Buradan da Ankaraya geçe- cektir. , Bir Muallim - tayini Açıkta — bulonan — Bursa Fıstıklı köyü eski okutamı Ferida vilâyetimiz emrine verilmiştir. Ruhsatsız İnşaat Bazı kimsolerin belediyeden izjin olmadan bazilarıuın da yeni yapı ve yollar kananüna üygünsuz olarat yapı yap- tırdıkları belediyece — gözül- müş ve haklarında kanuni takibata girişilmiştir. Yapılan işin - ehliyetsiz kimgelerin elinde kalmaması: çin bu cihete — ehemmiyet , wverilmekte ve sonat erbabı lm' tihan edilerek muvoffak 0- Tanlara — ehliyetname - veril. mektedir. yolları sayesinde kîîylü. vak- tile satıa alan olmayışı yü. | zünden yşkmak mecburiyetinde! koldığı fazla mahsu'üne pazar-| gühlar bulabilmektedir mondifar yollarının — gaçtiği yerlerde yoni yeni * sanayi mücasoseleri kurul saktadır. Takdiri güç olm yan — ikinci bir kazanç da bu * xayede gazetolerin sarrlarca - entol- lektüalizim bakımından ka ranlıklar içinde — yoşamış o- lan - hölka yahancı memle- Şi- ketlere dairt olum — haberleri | verebilmeleri ve garbin nür. larımı neşroyliyabilmeleridir. | Vüktile İstanbul — jle” Sivas araşında seyobat bir safar ılnmek idi Bu s#eyahat bu- YASAAEE İN ğı.ı-a»*ı salonunda | “nisbetle j .ı'ı.f a0 Hu üü maz a G6 M0 GA gamn / ua c aB G” KENTTE VE VİLÂYTTE Ka Ü GN Ku YU SS S0 HGK GRAK Z L G KA GAS KN GN UKÜ G 4 Grcü A A GY GA MA U G4 SURE GU YUYKEZ & İlkMek tepler He gün kapanacal lıımııı:zk va ne gün açılacak? Vilâyet ilk tedrisal maelisi Gisi dün vilayeile ııpııııu Hmi y y ;aııg  Ük mekteblor Viliyet — ilktedrisat lisi dün valimiz bay Salim başkanlığında ilkmekteplerin kapanma vye açılma günleri Di teshit etmiştir. İlktedrisat meclisinin dün verdiği , karara göre, tam teşkilâtlı mıkkpler 15 ha- Buğday ve taze sarımsak | — kırsızları Belediye ve kır bokcileri tarafından yapılan araşdırma sonunda bir kaç gündenberi tarlalardan buğday biçen ve sarımsak çalan hırsızlar ya- kulanmış ve adliyeye veril- mişlerdir, bu ılıır M.Chambela- İrin zaferi Daily Mail yazıyar: Maliye nozıri M. N, Cha- Teborlain bugün öğleden s0- mec- Gündoğanın toplanarak nra Lorilar Kamarasınu dör. düncü bütçesini toklif adec.. ktir. Takdime muvaffok o! veağı raklamlar çok dikka. le şayendir.1934 . 935 ge. nesi hosabatı apryeo 'mühim bir fazlalık kaydederek ka Panmıştır. Küçük - Portekis — O da diktatörü sayesin- de — den başka Avrupada hiç bir devlöt bütçesini te. vazün ettirmemiştir. Mahaza son iki &öne içinde 5800 :000 İngiliz Nirası borç öle nıniştir. Dünyo umumi vazi- yetine göre bu — büyük bir şeydir. M Chamberlain ve millet fevkalada güzel çalış mişlardır. Mart — zarfındaki ÜVecaret kürı Mmemnun oluna. cak haldedir. — İngiliz mali ihrucatı geçen &ıne Martına nisbetle bu sene 2, 431, 000 lira artmıştır. Bundan manda senenin ilk üç ayı — içinde ithalat, iheacat nazaran 1934 v hayli — eksilmiştir. 74,106.000 Hiradan 58 907,- O00 Hraya düşmüştür. M. “Chamberlainin politikası sayesinde ticaret hariçteki bloka , kredilere ve hisselerin teşkil — ettiği setlere rüğmen ilerlemakte- dir. Yeni bir. varidat munbaı olan GGümrük Himaye Ta- rifeai» 44 milyon Kra getirmektodir. İngiliz maliyosi serbest ticaret osa- slatına dayondıkça Hü vari- datı temin etmek kabil ol- mamıştır. Nelico gayot mo, mouniyet — vericidir.. Hem işejain — vazifede — kalınazs ni temin etmiş hemda birçok sanayjin ortadan — kalkması. nin Ödüne geçmiştir.. Mem: Tekete — bir. — yük. — olma- mali senede Ümer ve Muzafler, ; şahıılnnlır M Mii li düdes Milst Paşa iik Hektebi ziranda imtihanlara yacak 1 haziranda — kâfÜTE cak, köy progromi a mektepler da 15 Mi imtihanlara | hazirand pânacaktır. Bütün me 1 Eylülde kaydü 15 eylülle de tedrisatâ © Imarahır ğ ktlı ueııım. Halkevi Spor kolü rafındun bir atlı gözi zırlanmıştır. bu cum yapıilacak olan bu nin çok alâka görec laşlmaktadır. Necati adı n Cumurıyet* M. Bankasıi (Üst tarafı birinci gahilt yarısı da hissedarlâ! mıştir. Bu hasapla hi Tara isabet eden pa sekiz otuz. yödi Ni olan 87934431 lira tadır. Bundan kazi buhran Yergileri çıkt sohra kalon para 1le yıl kârile birlikte hi ya 50857 kuruş caktır. Ancak geçen Y” sedarlara temettu İ başlandıktan — gopra H 934 iptidasında tatb KA Ten 2416 sayılı kanill eibince B. C, D, Sın! lerine ait kârlar iÇin yvergisine zamimetem |* Tiralık bahran vergi! miş olıîâğundın bu kabil bu seno B, Ü hisselere isaböt edef al konulmuş ve hisst kusursuz — tevziat için 63119 lira dö sene hesaplarına a ştir. Bu suretle © hissedarlar için bt geye 495 lira söf KÜf maktedir. a güzol olmas na reğt günkü bütce — hakkif zumsuz Üümitler melidir. Arsıilüsa gdçen senoden - itibül değişmiştir. Nati bori yabancı — M Iı.ı_vı filolarının Bi ln;.lteramn gmniye ve ki ai koruy ğ;l*nlmell içli Küvvefli tedbirler zaruri kalmıştır. — Maliye - Nazırın'd mikyasta geliri geçmesi tabii f”““ hele bü geliri h“d kesile karşılaşınt bhüyüyı tahsisatlarla te ride de- | ... SI