18 Nisan 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

SAYPA: 3 N. 20 n.'“ cinsi de seçkinlenmektedir. 9 etmek -- Umdulamak fnek: Ne para, ne yüksek 0 #tmek. Uzatmak, söz uzatmak d Tmek: İtnabi kelâmdan ihtiraz et.-Söz e Uzatmaktan sakın h;*ll-ı (T Kö.) ) > Biteviyelik M İnde e eit ğ O""İ; Urtada henüz bir jade * yok-- _ı“ Ttada henüz bir gerit işi yok © ötmek - Geritmek, gerivermek, ge- #virmek E ek: 1 — Beynelmilel muahedelere &öre siyasi mücrimler — inda edilmoz S Arsıulusal andlaşmalrra göre sıya- -_2—“1 suçlular geritilmez. ı ğim mektubu hemen - iade etfim 30 çAdığim mektubu hamon geri verdim, B h diyemizin noden iade edildiğini an- ’i"n.dı!n — Armağanımızın neden ge- , fevrildiğini anlıyamadım. ! * Genitli dek: Çadeli bir mektub f.“* îlı':ı'lli bir moktub aldım. Ü Gra (moktub) Bağıtlı aldım — Taahhütlü mektubunuzu alır iştediğiniz saati hemen jade © — Bağıtlı moktubunuzu alır aulmaz b iğiniz saati hemen geri gönder- İ taahhötlü Bi — Geritli —bağıtlı & ı."“k: İadeli — taahhütlü — mektubu- K Düzü dün aldım — Geritli bağatlı 4 E.î*"lbuuıu dün aldım, 4 Sliyet etmek — Anlamak p : İadei afiyet ettiğiniz beşareti ğ ""Ğilne Mmeserretbahş — oldu — Onal- 'Binizin müjdesi yüreğime — sevinç Bt l"'di. İ %hldim etmek — Gerisanmak düş k: Gönderdiğiniz mektubu arka- faj z büradan ayrıldığından iadeten M ediyorum — Gönderdiğiniz mek- A arkadaşımız — buradın ayrıldı- l gerisunuyorum $ — Yardım t 2'_:*: Himayei Etfal Cemiyeti için - Semine çalışanlar — Çocuk Bsir. .VL'.—h“!ı.l('umnn için yardım toplamağa F o:':;k — Eğretmek, eğreti vermek Osmanlıcadan Türkçeye Karşılıklar kılavuzu pf;lei: Asırlar geçtikçe insan cinsi de Stifa etmektedir-- Asırlar geçtikçe in- makam, hiçbir Şey enu itma edemedi-- Ne pa- Ta, n6 de yüksek orun, hiçbir şey onu t Umdulayamadı ı:; Umdu, aç gözlülük ! cağım kalmadığından berilemekte bir İ İb'as etmek — Göndermek D Örnok: Nezdine bir sefir ib'as etmek ı istedi — Katına bir elçi gördermek istedi Saylav Meb'us ’ Örnek: Bütün Türk mebusları Türkiye Büyük Millet Meclisi azalarıdır — Bü- tün Türk saylavları Kamutay üyoleri- dir. İbda — Yaratı Ürnek: İbdâ güzel sanatların en büyük kudretidir - Yaratı güzel eserlerin yaratmak yoludur. | İbdâ etmek $- Yaratmak | Örnek: Büyük sanat eserleri ibdâ et- mek yoludur. .. Büyü sanat eserleri yaratmak yoludur. Ihham (mübhemiyet) — Örtünlük Örnek: Bu sözünüzde kesif bir ibham | (mübhemiyet) hissediyorum -- Bu gö. zünüzde kaolır bir örtünlük duyuyorum Mübhem — Ürztünç Örnek, Bözle mübhem sözlerle herke- sın kalbinde sıkıntt uyandırmak doğru değildir Böylo örtünç sözlerle her- kesin yüreğinde sıkıntı uyandırmak doğru değildir. İblâğ etmek (isal etmek) — Ulaştırmak Örnek: Bu mesele üzerindeki düşünce- lerimi size yezı ile iblâğ etmek — iste- rim — Bu sorum üzerindeki düşünce- lerimi size yazı ile ulaştırmak isterim. ibra etmek (Hak: beriıı) — Berilemek Örnek: kendisinde hiç bir Matlubum kalmadığından ibra etmekte bir - beis görmedim — Kendisinde hiç bir ala- ziyan görmedim. | İbram etmak (ilhah etmek) — üstüne var- mak Örnek: Arzumu isaf etmem için bu kadar jibram ve ilhah etmeniz doğ- rumudur. — Arzunuzu yerine getirmem için bu kudar üstüma varmanız doğ. rumudur? İbraz etmek — Örnek: Sözünü — ispat vesika ibraz etli mak jiçin bir belge gösterdi İbre — ine Ürnek: Puslanın irae eder — Pasulanın man kuzeyi gösterir, İbret — Öğremmek, örnek ders Örnek: 1 Şu mücrimin bali örnek (ders) olsun 2 —İnsan her gşeyden bir almalıdır— insan her harşeyden bir örnek alma- stermek etmek için bir ibresi daima şimali iğnesi her za- size bir | | Sözünü kanıt- | | İclâ lelâl — Ululama dır. | İbn - Oğul | İbtilâ — Düşkünlük Ürüek: işret ibtilâsı, ibtilâların en güç yenilenlerinden biridir. — içki düş- TÜRKDILI Ürnek: D .vetiniza iaabeti addenerim — sayarım. lcabet etmek — Kabul etmek Örnek: Siz bu kadar davat ettikten sonra da — icabet edeceği aşikârdır. — Siz bu kadar çağırdıktan sonra onun da - kabul edeceği — besbellidir. İcad etmek — İcad etmek (T. Kö.) Keşfetmek — 1 Açınlamak 2 — (Bak: icad) İcad ve ihtira etmek — Bulmak Örnek: Gramofonu Edison icad ve ih- tira etti — Gramofonu Edison buldu. lcad ve ihtira — Bulu Örnek: On beşinci asra bir icad ve ih- tira asrı denilse sezadir. — Un beşinci asra bir bulular asrı denilse yerinde- dir. Mucit, muhtari — Bulman, bulan Örnek; Büyük mucit ve muhterilerin isimleri tarihte hürmetle anılır Bü- yük bulmanların adları tarihda saygı ile anılır. İcrs — Kira (T.Kö.) Tora etmek — Kiralamak, kiraye vermek Örnek: | — Evini ayliğı elli liraya icar etmiş —- Evini, aylığı eli liraya kiralamış, 2 — İcar etmek istediğim ödayâ he- nüz bir talip çıkmadı — Kiralamak is- tediğim odaya henüz bir istekli çık- madı. İcare — Kira Ürnek: Bu evin icaresi senede ultı yüz liradır Bu evin kirasi yılda olt yüz Hiradır. Mucir — Kiralayan örnek: muciri ile bir türlü anlaşmadı — Kiraliyanı ile bir türlü anlaşaınadı. Müstecir -- Kiracı örnek: mucirle müstecir arasında tam bir itilâf var .. Kiralıyanla kirac; ara- sında tam bir anlaşma var. İaticar etmek -- Kiralamak örnek: Bir oda isticar etmok — istedim başıma gelmiyen kalmadi bir türlü bulamadım -— Bir oda kiralamak "iste. dim başıma gelmiyen kalmadı, bir türlü bulamadım leaz — Tansıtma İcazet İzin Sürme bir — vağile Çoğıkşınız kabülü borç lelâs ik'ad — Oturma İemajl — Soma Örneke Meselenin iemali gu ki ... — So. rumun soması şu ki... İcmâl etmek — Somlamak ' Öznek: Meseleyi o kadar iğlâk ottiniz- ki şimdi onu icmal etmek bile müşkül — Sorumu o kadar karıştırdınızki şim- 18 Nisan ekzemek için yaduyular hakkında bir takım şekillerin ve törenlerin yerine getirilmesi gerektir. 2 — Bir memur için jerayi " memüri- yet etmek vazifedir — Bir işyar için ekzemek bir borçtur. İcra dajresi— Yürütge Örnek: Elimizdeki hükmü jora dairesi: ne götürerek ierasını talab edeceğim — Blimdeki hükmü yürütgeye götü- rerok yürütülmesini istiyeceğim, ictisar etmek — (Bak cesaret) İçtihad — özelgörü - örnek: Herkasin bir fikri olabilir, fa- kat içlihad sahibi olmak büyük bir vukuf jister — Her kesin bir lüşünüşü olabilir. Ancak özelgörü 18sı olmak 4 büyük bir bilgi ister ıçciıı—îı — özelgörük Örnek: İçtihadi meselelerde hakimler kendileri kanun yabacak olsalar ne türlü bir hüküm koyacaklarsaona gö- re karar verirler -- özelgörük sorum- larda hükmenler kondileri kanun ya- pacak olsalar ne türlü bir hüküm ko. yacaklarsa ona göre karar verirler. İçtima --- Toplanma, toplantı Örnek: Bu sene parlâmentonun içtimanı vaktinden evel yapmağı Yaydâlı: bal- muşlar — Bü yıl parlâmentonun topla- nmasını yaktinden önce yapmağa faydalı bulmuşlar. içtima etmek — 'Toplanmak Örnek: Büyük — Millet Meolisi 1 Mart 1934 de içtima etti —Kamutay | Mari 1934 de'toplandı. içtima — Sosyal (Bak: cemiyet' Örnek: lçliyınılınoıdolı_r%u)riıdn büy. ük bir itina ile hüküm vermelidir — So- yoal sorumlar üzorinde büyük bir özen ile hüküm vermelidir. Müçtemi — Toplanık , Örnek: Müctemi bulunan — beyetin bu mesele hakkında hemen bir karar — vereceğini — ümüd ederim — ,Toplanık — bulunan kurulun bu sorüm hakkında hemen bir karar verdceğini umarım Içtinab — Kaçınma (Bak: Hazer) İçtinab etmek — Kaçınmak (Bak: Hazer) Tdlâl etmek — Yoldan çıkarmak, azdıtmak Örnek: 1- Henüz bülüğa ermemiş bir genci idlâl etmek, cürümdür -- Henöz erginliğe varmamış bir. Fenoj yoldan çıkarmak suçtur" 2 — Bir tokm müfgitlerin idlâl etmesi üzerine kıyam edenler — Bir takım bozutçuların azdırması üzerine ayak. lananlar İdman — İdman (T.K.) b İdrak— An, anlama (Bak: Derk) a O SN GA N YAK ASA ..."-_l= İaro eimek, — kullanmak tlr bir geyi birine ödünç vermek- '.".“ R_ğh!îıuk kullanmak üzere bir D birine ödünç vermektir. ç Tüz p * otmok İntfunda bulunduğu- | 'f"hdın çok müstefid oldum — onu somlamak bile güç . Hülâsa — Üzet Örnek: İşin hülâsası aranacak olursa —İşin özeti aranacak olursa | Hülâsa etmek —Özetmek künlüğü düşkünlüklerim' en güç yeni- Tenlerin biridir. | Mübtelâ — Düşkün i Örnek: İşrete kumara envar mesaviye mübtelâ bir adam — içkiye kumara İdrak etmek — Anlamak (Bak. Derketmek, " fehmetmek) ğ Ö | Ha etmek — Yapmak, yerine getirmek Örnek: |— Ühdesine terettüp edon vaz- ifoyi ila etmek, namuslu bir adamın | irnek: Şimdi müşaadenizle meseleyi bir borcudur— Üstüne düşen ödevi yerine ğ 1 veri . türlü kötülüklere düşkün bir adam i ş & i 'İı,'“' k_hu'::iç:;yn;:;mngıuı:ıunduğıı lnıııl:; uum:_ ü B.,In:ıak Hulüsa edelim — Şimdi izninizle soru- getirmek namuslu bir adamın" bom_dur 0ş Beslay Ürnek: Messiya “ibtider edün : etmez. | . Müdsütdlim, 2— Bana karşı yapmağı derühte ettiğ. B Yf Xa: KUMSELIR. ( » icra (tüzel terim) — Yüret imz eyiliği ifa edemediniz— Bana kar. ÜİT aç Oca bir ailenin iaşesi ha önümüzdeki müşkülAtın vahameti ken- | Ö, n öi 3038 VON B a “.:lıni Omuzlurimü alan Kkoca — bir disi gösterdi — Çalışmaya başlar Tnek: Verilen hükümlerin icrası için şı yapmağı üstünüze aldığınız eyiliği "l'. "—ln slevi yükünü betklürıha alaö başlamaz önümüzdeki güçlüklerin 9. &vimi satışa çıkerdılar — Verilen hükü- yapamadınız. k 0,..:_ — Beslemek geçindirmek İ zamanlarda bir. öile iaşe | Ttanl, a E'!Bl müşkil bir işti — O za- r 'İı.._.k bir arada beslemek (geçin- ı"4'“ <S vok güç isti. ötmay D (Bak : abit) — Tapınmak (Bak: âbit) [)':.İ.l n Bıır'ınmuk det _'.mm'fln halk gelen askeri iba- Şi Büu—":k arzusiyle — koşuşuyordu *Vhl Biçie halk gelen askeri — barın- &:.ı.'k '!lı ioşnşuyı)rdu . , Seri durmak Ki n l;.. Bu küçücük temennimi isıf- b.“ MALI 'ihı ediyorsunuz. — Bu i[.:ci. Bri dileğimi yerine getirmekten Tüyorsanuz? B":.:"' fabid etmek (Bak: baid) — o_ıi; Hzaklaştırmak, f Tite, _: Uygünsüz harekoti üze Na ııolnu hüzürünüzdan — ib'ad 18ımız Bu uygunsuz :ıine ırlı, onu katnızdan gırlığı kendıni gösterdi. İbzal etmek — Bol bol bezletmek) İcab — Gerek, vermek — (Bak: lüzüum (T. Kö.) Örnek: 1 — İşin icabı ne ise onu yapmalı « İşin gereği ne isö — onu yapmalı 2— İcabına göre hareket ediniz — Lü- zumuna göre bharaket ediniz İcabetmek — Gerekmek Örnek: söylediklerinize nazaran mese- lenin böyle olmusı icab eder — Sö- ylediklerinize göre sorumun böyle ol. ması gerektir. İcabı maslahat, / jcubı hal — jşin gereği İcab ve kabul — Kanışma Örnek: Her bir akd icab ve kabul ile iniknd eder — Her bir bağıt — bir kanışma ile buğutlanır. Mucibince — — Yupıla Ürsek: Buü emirnameyi Vekile arz , ile mucibincesini alınız — Bu bu- rultuyu bakana sunarak apılasını alı- » inlerin yüreti için evini satışa çıkardılar, | lera etmek — Yürütmek, yapmak Örnek: 1 Birikere hükmedilen bir şeyi behamehal icra etmek lâzımdır — bir kerre hükmedilen bir şeyi ne olur- Ha olsun yürütmek geroktir. ? — Emriniz iera etmek bana hem va- zife hem de şereflir — Bmrinizi yap- | mak bana hem ödev hem do onurdur. icrunnnirmok — Yaptırmak Ürnek: Yalnız emretmek kifayet etmez, #amirlerini icra ettirmek delâzımdır. — Yalnız emretmek yetmez, emirlerini ya- ptırmak da gerektir | İcra ve infaz — Yürütüm Ürnek: Hüküm'icra ve infazı adâle. | tin en-mühim icabatına biridir — Hü. kmün yürütümü, tüzenin en — önemli gereklerinden biridir. İn!nyi sanat etmek icrayi memuriyet et- mek — Ekzemek Örnek: 1 — Türkiyede sanat etmek için cenabiler hakkında hazı eşkâl ve me i mdı ürkiyede İfade—Diyem, anlatım Örnek: 1 — Polis üç maznunun ifadesini aldı—Polis üç sanıtın dıyemini aldı. 2 — İfadenizden anlaşıldığına göre — Anlatımızdan anlaşıldığına göre, İfade otmek - Demek, anlatmak Örnek: 1 — Bu, şunu ifade eder -- Bu şu demektir. 2-- İfade etmek istediğiniz hakikatı ço- ktan biliyorum. Makat (Şifa, afiyet) bulmak -- Eyi olmak Örnek: Mübtelâ olduğu dar devanâpe- zirden ifakatyab olamadı — Uğradığı onlmaz hastalıktan eyi olumadı. Iltiyam bulmak — Onulmak Örnek: Harpta aldığı cerjha iltiyam -— Suludlbavaşta aldığı yara onuldu. fate etmek —. Kaçırmak, geçirmek, kay- betmek Hfet -- Temizlik, sililik Örnek: Bir insan iffeti — en kıymetli varlığıdır-- Bir insanın temizliği (silili. Bi) ed değerli varlığıdır. —