17 Ocak 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 2

O SAYEA: 2 FOLKOR Muallim K, ÖZER Doğum ve çocuğa aid âdetler. Bazı kadınlar doğurur, bu mesele bilhassa Bal kesir ve civar köyler- de ümümiyetle çocuğu ol- mıyan kadınların büş vur- dukları çareler, itikat ettik- leri şeylerle âdetler çok tu- haf ve goribdir. Bunlar he. men her ailede — hükmünü sürer. Ve bu gibi dini ve | efaanevi şeylerden yardım | beklenir. Çocuğu olmıyan kudınlar için mesele çok mühimdir. O, ev mütemadi telâş içine dedir. Erkek çocuk — jister, Kadın da evlendiğinin veya. | hud kendi tabirlerince (mü- | rüvvetinin) eyiliklerini gör- mek ister. Hele kadınla an nesi, akrabası bu işten da- ha ziyade üzülürler. Birçok akidelerin tesirlerine kapıla. rak çocuk olması için bir çok çarelere baş vururlar.. Çocuğu olmıyan kadın ve yahut annesi sağlık verdik- leri bir kadın vasıtasile kır- larda taşlar arasında gezen kertenkele denilen — faydalı bir hayyanı tuttururlar. Bu- nu öldürdükten sonra baha- ratla karıştırıb döğerler. El- de edilen hamur çocuk isti. yen kadının beline - sarılır. (çıkın halinde) Bundan son- rö; kadının beline — ayrıca (cömlek, boş şişe) vurulur. Daha sonra da rakı yakısı tutulur. Bülün bunlar kâfi gelme. zse hocalardan, nushacıla- rdan nusha alınır. (Bilhassa ay başı âdetini eyi görmek için) daha olmazsa; artık dedelere, ermişlere!? — baş vururlar. Balıkesir civarında «Çırpılı dede», Çitnavur köyündeki «Dave dedep birer ziyaretg. âhtır. Bunların ziyaretleri hayl- yea garibdir. (Çırpılı dede) nin ziyaret vaziyeti şöylediz: Ziyaretciler, Dedenin ken. arına gittikleri zaman eller indeki süpürgelerle mezarın iç kısmını süpürmeğe başl urlar. O esnada herhangi bir hayvun (karınca, böcek) vesaire çıkarsa bunları der. hal bir kutu veyahut küçük bir torba içine atarlar. Evl- erime döndükleri zaman be- smelelerle bu zavallı hayv- ancıkları çocuğu — olmıyan kadınu afiyetle, şıfa için yu- ttururlar. Ve adak — adarlar. Çocuk olursa adak mutlak yerine getirilir. (Çırpılı dede)ye ziyaretci. ler bazan salıncak da kurar lar. Bu salıncak kendi ken- dine sallanırsa çocuk olaca- ğına işarettir. — Sallanmazsa fenadır. Yani çocuk olmiya. caktır.*Böyle itikat edilir. (Dove dede) de hemen aynı ve fakat biraz başka salıne- ak tuhaflığı vardır. - Oraya' gidildiği zeman - yorden gü- ya deveya benzer taşlar to. planır. Salıncağa konur. Eğer — salıncak — sallanırsı" (dede) çocük olscağını müj- deliyor - demektir?!” Ozuman sovince diyecek yoktur. Ak- Si takdirde çocuk olmiyaca- ktır. Merak, üzüntü bütün küyvetile devam eder. Çoc- uğu olmiyan - kadınların en son baş vurdukları — çere: koplıcalara xitmekdir. Bu işde de yine dürlü — dürlü tefe'üller doludur... — ) çok çocuk fakir çok çocuk — istemiyen aileler için çak üzüntülü bir şeydir. Binaenaleyh bunun önüne geçmek lâzımılır. Es ki kötü itikatlara göre dok- torlara gitmek birçok para- ları (zebil-sebil) etinek de- mektir. Kocakarı — ilâçları bu işi kökünden halleder!? | Beakiden ve — dedelerden görülen âdetler | bu işde de en büyük deva- dir?. Hem bü âdetler onlar için büyük birer şifa kay- nağıdır?! Bu yüzden birçok biçare kadınların hayatıarı tehlikeye bile — düşer. Ço. cük düşürmek için kulla- nilan ilâçlar çok Tena ve tehlikelidir. Lâkin âdatin yerine gelmesi ve ondan şifa bulması keyfiyeti de onlarca o kadar — mühim- dir. Bu ilâçların — bazılarının terkibatını bizzat kadınlar- dan dinledim: «Dürlâ dürlü kimyevi — bazı — maddeler) hamur haline getirilir. Bir iki gün ayozda (soğuk bir yerde) tutulur. Tekrar yu- müşatılır. Okunur, üflenir. küçük birer çıkın halınde rahmoe konur. İlâçları her kos yapamaz. Mutlaka — or. babı aramır. Çünkü ayıbdır, baharlar günahdır?! Kodın sırrıdır. Ne- tice bittabi menfaate do kunur. Herkes duyar ilâcın kıymeti de kolmaz Kullanı- lan ilâçların itikada göro çok fayduları varmış... Çocuğun yolunu kapar ve çocuk da korkadan çıkıb gelemezmiş... Esas itibarile — uzviyeti harab eden bu ilâçlar rahmi felce uğratır. izlerde kapanır... Ve netice itibarile de birçok kadınlar kullandıkları — ilâçların tesi- rile akim kalırlar,.. Artık ilâç yapan kadın bu işde muvaffuk olmuş sayı- lır. Aksi iddia edilirse peri- lorin, (kırkların) — hışmına uğratılır, Telkin çok kuvat- lidir!?... (Doğacak çocuğun kız veya erkek olacağına) dair yormalar Mevcut akidelere göre: Yüklü bir kadının karnı sivrj olursa oğlan, arka (bu- dlurı) büyük olursa kız ola- caktır, denir. Yüklü bir ka- dinin canı ekşi isterse kız, acı ve tuzlu — isterse oğlan olacağına dolâlet edermiş... Kadının yüzünde (kara le- keler bulunursa (kara leke düşerse) oğlan çocuğu, ince ince ve garı lekeler görülü- rse kız çocuğu doğacakdır denir .. bilhosa yüklü bir doğurmasına iki ay kalarak oğzının içine leke düşermiş. Yani dili dolaşir ve ağırlaş- ırmış... Umumiyetle itikat edildiğ. ine göre: Oğlan çocuğu ka- Tının.sağ tarafında, kız ise gol tarafında bulucurmuş!?... Oğlan çocuğu üç ay on günde, kız ise dört gönde canlanırmış diye yor- ulur. Doğumdan evelki zamanla rda bazı garib adet ve iti- | Yoldarde, | kadının | ay on | Soyadı Ala—nlar. Ahmet İŞİN — — maliye muhasebe muamelat memuru. ihsan ÜÇER — Varidat kalemi katıbi " Sedetin YILDIRAK mahasebe kâtibi Hasan ÖZÇERİ — Vori- dat muamele memuru. Memet ÖĞÜT — Beledi. ye karşısında uncu (oğlu ha- lidde Öğüt soy adını almış- lardır. Bir düzeltme — Posta ha | vale memuru hilminin dü nkü sayımızda çıkan soy adı yanlışdır. Doğrusu hilmi Çetindir. ipincı Müntehib Seçımı. ( Üst tarafı birinci sayfada) mahallesi ocağında duraca- ktır. Sandık başında da teftiş beyetinden Halil İorahim Ak- soy bulunacaktır. Mustafafakih şubesi: Okçu- kara, Mustafafakıh, Aygören, Karaoğlan mahalleleri. San- dık Mustafafakih mahallesi. nde bulunacak ve seçimi toftiş heyetinden vukat Sadık Deniz idre edecektir Sahanhisar — şubesi: Sa- hanhisar, Şayhlütfullah, Umur- bey va Sslâhaddin mahalla- leri. Sandık Sahinhisar ma hallesi ocağında bulunacak tır. Hasan Kaptanoğlu seçi. mi idareye memurdur. Kasablar şubesi: Kasablar ve Yenice mahalleleri. San. dık Kasablar nahiye oca- ğında duracaktır. — Hilmi Şerömetli oğlu teftiş heyeti namına seçimi idare edece- ktir. Hacıgaybi şubesi: martlı, börekçiler, eskikuyumcular ve hacıgaybi — mahalleleri sandık vatan kütüphanesin- etinden Feyzi Sözener stçi. daree memurdur. “nı başka bir kimsenin duy- ması çok günahmış. İşidilir- se çocuk geç doğarmış. İşi- dildiği takdirde duyanların günahları bağışlanıncıya kadar çocuk doğamazmış, ancak bundan sonra doğar- mış. İtikada göre: Doğumu — kolaylaştırmak için — belli kinqeler tarafın dan yüklü kadın — okunur, üflenir. Kabirlerde bulunan ve «meryem ana eli» denilen bir nevi çiçek toplanır. * Temiz bir kabın içine konur. Kabın içine biraz da su atılır. Epey bir za- man suda duüran çiçek açı- hlır. Artık bu suü şifalı bir sudur. Hastaya sancı gel dikce ve doğuracağı zamana kadar içirilir. Sudaki çiçek | tamamile açılırsa kadında | doğurur.. . Bundan — başka | yüklü bir kadını çarşuafta | sallamak, gezindirmek, kol- tuklarından tutarak silkmek hem doğumu kolaylaştırır ve hem de sevab sayılır..? Yüklü bir kadının ölü yüzüne bakması, ölünün su- | yundan atlaması günah sa- LanleeCisler, perilee gzz ğ YURKDİLİ şı:ı-ılnvı:MüLı-ıAKA'r'l'Ğ'— Ova köylerimize Telefon Yapıl Vilâyet fon ŞebekeS5 idare heyeti ve daimi en- | Köylerimize - yapılmakta olan - telefon - şebekesil çümeni dün toplandılar. | kism bitti. Köylerle muntazam bir surette gö ü Ray Ekrem Vilâyet idare heyeti daimi vilâyet encümeni dün ayrı ayrı toplanarak günlük ve işleri görüşmüşlerdir. —her iki toplantıya vali muavinimiz bay ekrem başkanlık etmiş- tir. İdare heyetinde bir şikâ. yet üzerene hakkında tahki- kat — yaptlan Gireson nehiye müdürü — bila- lin meni muhakemesine ka- rar — verilmiştir. Daimi En- cümende yol işleri görü- şülmüş bu arada mütsahidine ve- rilip te henüz yapılmamış olan yolların müteahhit he- sabına emaneten yapılmasına | karar verilmiştir. İlk tedrisat Vilâyetimis — ilktadrisat | inzibat meclisi bugün top- de bulunacaktır. Teftiş hey- | lanacaktır. Dahiliye ve sıhhat müfet: tişleri, Birkaç gündür şehrimizde bulunan dahiliye müfettişi Orhan Sami ve s.hhat müfe. ttişi Fuat Bandırmaya gitim- işlerdir miış Doğacak çocuğun benzi sarı olur ağlarken de mora. rır; katılır. ve tıkanırmış.!? Çocuk doğduktan sonra kadına (İöhusa) adı verilir. Löhusa olan bir kadın bir çok bakımlara muhtaodır Doğumu işiten hısım, ak. raba, dostlar (kadınlar) ilk defa İöhusaya (gözaydına) giderler. Mevsim kış ise ge- lenlere tarçın, şekerden ib- aret ve (löhusa şerbeti)deni- len kaynamış bir şerbeti veri- lir. Movsim yaz ise renkli bir şurub verilir. Doğumun ikinci günü lö husa günü evine — hısım va akraba ve dostlar — yemek götürür. Bu âdet — löhusa” evini sevindirmek içindir. Üçüncü günü löhusa evi- ne yabancı hiçbir. kimse gidemez. Yalnız — münasib kimesler — çağırılır. Ogün bazı yerlerda löhusanın gel- linlik (cihaz ceyiz) inin se- rilmesi âdettir. Löhusa kadın — müddetini bitirinciyo kadar bazı bakı- cılara muhtacdır. demiştik. Bunun tatbiki mevcud âdet ve itikatların 6 getiril. | | asında yapılmakta olan tele- 17 İkil —e ——— n Telefon ŞebekesSl Aşebacı — telefon | de bir haftayâ ğ | bitirilmiş olacak Y& , oğlu şebekesinin YEF na başlanacaktır. — © bu telefon Kentimizle Ova köyler ar. fon şebekesi bitmek üzere- dir. Çayırhasar, Karamanköy, Pamukcu, Ayşebacı köylerile Çengel oğlu çiftliğinde | yedi metre uzunlü olmak üzere beş yerde | rekler, sekiz san! telefon — santralı kurulm- | deve boynu demir © uştur. Çayırhisar, Karaman- Ja ve üç milimetre "W köy ve Pamukçu köyü san- — pılmış ve çok tırallarının her birine sekizer | Şimdi bu köylerle ? İ onar köy bağlanmıştır. bu | zam bir surette © süretle tesisat bitirilmiştir. — mektedir. Şehrin Elektriği istasiyonun İsi tarafındaki cadde üstündeki Hü değişdirildi ve hu caddeler bol aşıkla aylil (Savaş) gazetesinin bir ok-; ohemmiyeti ve ha orunun, sokağındaki elekti- | lerile olan ciddi YS rik lâmbasının bayramdan | alâkasını takdiri beri yanmadığı haakındaki | rız, ' yazısını ve belediyenin buna bu cümleden 01f | karşı olan tavzihini bir de | re dün, idııiyll"" okuduk ve o lâmbanın vakti | tarafındaki cadde gelince — yerine — takıldığı- | lunan bütün lâmba ni tahkik ettik. ştirilmiş ve şeh Bir koyun meselesinin ha- | mühim mohalli 018 Mi için belediyeye | İlar şehrin büyük P0 giden bir okaru- | kadar aydınlatılın | muzdan da şunları dinledik: aa 3) Bu okorumuz, işini görmek Ş | için belediyeye gittiği zam- s"as hı“"*) an Savaş muhabiri de aynı — Ankara, 16 (AÂJ Ç, | oduya girmiş ve havadis is- de yedi yerli Sı' y temiştir. Muhabire — şehrin | demiryolu 934 tenvir işlerile alâkadar me. — bu defa ihraç mur tarafından lâmba hak- — reilyon liralık ilk kındaki yazıyı yazan okorl- | tirak için tayin e€ arına bildirilmek üzere 25 | altı günde tamamet * günde değiştirilen 179 eski | suretile dün ılçü'l_ ve yanık lâmba ile bu işle- | fakıyetle n.ıjnılolâf " re ait kârlar ve hesa- hl Ki plar gösterilince bu yazıyı hlnslı hlhn n ben görmedim, müdürüm de İ dra se Paris, 16 (A-A) görmemiş olduğuna eminim dış bakanlar sı S üğ demiştir. de Londraya gid Belediyemizim şeh- rin aydınlatılmasına verdiği mesi çok İâzımdır!?. Meselâ: Löhusanın bulunduğu ma. hülde, komşularda — bir ölü çıkarsa, ölü evine giden her hangi bir kadın oradan çı- kdıikdan sonra; başka bir eve gitmeyince, uğramayınca 1 kana kana içer. B" içinde 'de dürlü dÜF rat vardır * Sonra löhusa ©'f |ç kar Geyinir Bvint BT y vsim kış ine tandi” löhusanın evine gidemez.. değil ise tandırsığ £ | Giderse, löhusaya görünü- | tar, Elbise dığlw rse; löhusanın ya kendisi | hat eder, ğ yahud çocuğu hastalaaırmış. Yine komşularda her ha- ngi bir evde gelin varsa lö- husa ile gelin (40) gün biri- birlerini göremezler. Görme. mesi lâzımdır. Aksi takdir- Kb ül de gelin, löhusa, yehud ço- "'îıh bir tülle 8 cukları mutlaka hastalanırl- «hide "kl”:;“k v armış Diye itikat edilir. sudan her y sıradt v Ğ Umumiyetle löhusalar do- 'f.? ::“:ç::.lk w mdan on beş yirmi gün e kunur | îı“ıırı hamama gi’derler.g;u eyi değildir; a hamama hısım — ve akraba | göra löhuşanın b çağırılır. Hamamda löbusayı bf"l'd"'- b'". (ebe, tellâk, ustalar) topla- | birer gifa kay? narak yıkarlar. Güzelce ve Balıkesir vE peştemalla evvelâ — böşini, | umumiyetle 1ö sonrada bütün vücudünü o- | hediye götür! garlar. Hamamdan çıkarken | Herkes vaktil vücudüne (İöhusa alâtı) de- | elbise, şeke! | nilen baharatla masaj yapa- | sajre hedi: Löhusa kadın İöbÜ ddetince ( Sakiğı TÜj denilen maddelerif " adılmasile elde © müş bir suyu ç