11 Eylül 1934 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

' dir 11 EYLUL Edebiyat: Yakup Kadri Yakup Kadri bey (Vakit) arkadaşımızın — muharririne anlatıyor. — Moskovada — toplanan kongere, Sovyet muharrir- leri koöngeresi namını — taş- iyordu. Buraya davet edil- miş olan yabancı muharrirl- eri birer müşahit ve misafır mevkiinde kalması icap — ediyordu. Fakat, ilk — Gelselerden itibaren mevzuun şümulü o kadar genişledi, o — kadar herkesi alâkadar eder bir mahiyet aldı ki, yabancı muharrirler, bu müzakere- lere iştirakten — kendilerini alamadılar. Gerek - kongereye riyaset eden Rus romancısı Mak sim Gorkinin — tezi, gerek ondan birkaç gün sonra maruf siyasi muharrirlerd- en Kral Radekin nutku, bu edebiyat mevzuunu beynel- milelleştirdi ve — Sovyet dostlarımız, bizim de bu içtimada söz almamız arz- usunu gösterdilor.. Münak aşanın mevzuu — şü suretle hulâsa olunabilir: «Bir proletarya edebiyalı yapılabilir mi, yapılamaz mı? Şimdiye kadar yapılmış mıdır, yapılmamış mıdır? bir noktai nazara — göre, — proletarya edebiyatı diye — birşey mev- cut olamaz. Çünkü edebi- yat, her şeyden evel, in- savi bir şümulü hairdir Bir sınıf mefhumu — içine sıkışamaz, «Diğer bir noktaj nazara göre, bütün edebiyatlar, da- ima birer sınıf edebiyatı olmuştur. Meselâ klâkis ede- biyat, bir asilzadegün ede- biyatı idi, On dördüncü asırdan bagüne kadar — gelen edebiyat orta sınıfın edebiya- tıdır. Asıl - balk - kütlelerini teşkil eden — işçi, çiltçi B- nıfı daima bu edebiyatın ha- ricinde bırakılmıştır. «Biz okuduğumuz — tezde bu mevzuun münakaşası- na girişmedik Edahıy.—ı_! mesrlesini daha umuümi bir noktaj nazardan tetkik ettik. Bize göre her edebiyat bit kültür. terakümünün ne ticesidir. İnkılâplar, 'MZ pişma: devirlerini — bitirip ortaya atılan — yeni kiy. metler - tayin etmedikçe ye. ni bir edebiyatın tekevvü- nüne imkân yoktur. Bun- dan başka — yaşadığımız de- henüz tamamlanmamış ihtilal devri — olduğu bu devrin karakteris- ancak — dastani de şik — çar- vir bir için tık — vasfı olabilir. Halbuki bugünkü edebiyat tahlilci ve renlist olmakta berdovamdır. Onun içindir ki en büyük iki inkılâp memleketi olan Sovyet Rus- yada ve Türkiyedo — edebi- yat cereyanları bir — türlü hüdisatın Öönüne geçemiyor we urkasından takip et- mek — macburiyetinde kı_lıv Ve gene onuün için- ki inkılâplar içe- ——— heyetince nazarı di- temenni yor. bu ae Yeni belediye bu iki dileğimin kkate — slınmasını ederim Aygören mabahesinden Mütekalt koömiser *| lerile beyin beyanatı. risinde yetişen muharrirler eski modeller üzerinde ça- lışmak ıstırarında - kaliyor- | lar. - Binaenaleyh — bugüne nazaran yeni bir. inkılâp edebiyatını dört esaslı a- milin doğurmasını — bekle- mek — İâzımdır: 1) İhtilâli hazırlıyan fi- kir adamlarının doğması. 2) İhtilâlin tamamile mu zafler olması. 3) Yeni cemiyet inşasın- başlayıp temelleşmensi.. 4) Yeni kiymet ölçüleri- nin istikrar peyda - etm- esi. « Bundan başka, beynel- milel fikri — münasebetler D v Ve RESS PU LĞ CA TÜRKDİLI Hariçte neler oluyor? Alman dış (f Alman Iktısat nazırı ve Retehsbank U, Müdürü Dr. Sehachtın Almanyanın dış ticaret polotikası hakk- ında 27 Ağuslosla Leip siz sonbahar panayırının küşadı münasebetile matbu- at mümessillerine — verdiği beyenatının evelki gün bu sütunlarda neşretliğimiz ilk kışmının sonudur.J İçinde bulunduğumuz dö- viz. sıkıntı ye müşkülâtın- dan kurtülmak için hize teşkilâti müdürünün hususi bir davetinde bizdeki tarih ve dil haraketleri hakkında bir. hasbıhal yaptık. Bu- rada Sovyet Rusyanın en ileri edebiyat ve fikir ada- mları — bulunuyordu.. « Bu kongereye üç dört ay — evelindenberi — şahsen davet edilmiş bulunuyorduk. Ve bizim gibi İngiltereden | Fransadan, harrirlarinden bir çok ede- biyat davet edilmiş bulun- uyorlardı Bu Rusyada takip yığın- kengre, büyük alâka — ile edildi. Gerek — halk ları gerek yüksek devlet vefirka adamları kongrenin birçok sufhalarına iş tirak — ettiler. Fırka nından birkaç zat Bsöz al- dığı gibi amele arasından kadın erkek birçok kim- soler de edebiyattan bek- lodiklerini söylediler. Buular meyanında - (Çel- yuskin ) kahramanı Dr. Smit de söz alarak edebi eser lerin buzlar üstünde geçir dikleri ©6 —korkunç devre esnasında bütün kazazde- | lerin yegâne tesolli kay- PDnağı olduğunu anlattı, | Ve bu süretle halk rü- | hunun güzel sanatlara ek- mek kadar mühtaç oldu. nu ifade etmek istedi. «Bu kongre münasebe- tile devlet, Sovyet harrirleri — teşkilâtına milyon altın " ruble sisat verdi. Bu — tahsisat sayesinde hem yeni — ye- tişen gönç ehliyetler her türlü. maddi — himaye teşvike — mazhar olacak, hem dünyanın şahesorleri Rus diline çovrilecek | y-ıkuııdn_ işaret kültür retle Bu, verilen mu - | 26 tah- ve ve ettiğimiz terakümü bu us- | hızlanacaktır. | tercümosine — karar beynelmilel eserler arasında Fransızen ve Türk. çe eserlerin diğerlerine tercih edileceği ve ezcüm le Türk eserlerinin Rus- yada büyük bir alâka uyandırmakta olduğunu, ha- reketimizden bir gün evel tabi ve — müharrirlerden müteşekkil — bir içtimuda açıkça beyan attiler, « Rusyada Türk dostluğu artık siyasp mahiyetinden Avusturyadan, | Uzak Şarktan ve Alman mu- adamları böyle isim- | | | | erkâ- * | | hakkında da - varittir. hariçten iki reçete tavsiye edilmektedir. Piyasadaki paranın azaltılması ve — ya- hut kıymetinin düşürülme. si yani Deflation tecrübeler kâfi derecode ispat etmiştir ki: Deflatjon - tarikili cihan ticareti azaltılır, fakat yükseltilmoz. — Devaluationa gelince paranın kıymetini düşürmek yolundaki'müsab akalara — iştirak etmiyeceğiz. Bu azmimiz katidir. Deva- lastion — yani paranın kıym etinin düşürülmesi demek harici barçlarımızı — arttır- | mak demektir. Zira bu borçlar ta- mamile- ecnebi parası üze- | rindendir. Beynelmilel bir | tarzı hal bülmak — ümidi beslendikçe —Almanya kondi | hayati menfaati namına ve | kendi alacaklıları ve mü- | teahhitleri menfaati namı.- | na içinde bulunduğu < üş- külâta kendi kuvvetjile mu- kavemet etmek için bütün tedbirleri çalmaktan — geri durmıyacaktır. Şimdiki dö- viz. taksimat sistemi daha uzun müddet devam ede- Bu sistem daha ip- tidada yalnız — bir intikal tedbiri olarak düşünül. müştü. Bunun yerine şim- di daha - devamlı bir. tar- zi hol kaim olmak l4 zımdır. Aymı müteles, nu- kut bankaları — vasıtasile tediye — itilâfları sistemi Her tolâkkinin — ilk İcrası — ve müemmen mez. ticari kaidesi: katiyen bir esas edası olmıyan taahhütlere girişil- memesidir. Siyaset — uzun | müddet — ticori kaideleri ! tohdit etmiştir. Benim kati | kararım bu hale- bir ni hayet vermektir. — ve bu hususta bütün cihan iktı- sadi mehafılinin takdir — ve idrakine emniyetle güven- mekteyim. Bizim için ka- tedilecek yegâne düz yol, ithalâtımızı — tediye kudret ve imkânlarımızla - telif et. mektedir. Bundan — sonra yalnız elinde - döviz vesi- kusı — bulunan ithalâtçı ted.. yatı için İâzım — olan dövizi ulabilecektir. Böyle bir vesikaya sahip — olamaksı- zin ithalât yapanlar bun. | dan — mütevellil — rizikoyu kendi üzerlerine — almışlar demektir. Emtia — borçlarınin | tedahülde kalmış olmasın- çıkıp bütün halk — yığınları- na mal olmuştur. Ve kon- | geredeki Türk murahhasları kendi şahisyetlerise karşı | bu samimiyetin türlü tezah. | ürlerini görmüşlerdir.» dan mütevellit — mesuliyet Alman alıcıya raci olduğu Disbette — ecnebi — müteah- hitlere de aittir. Alman. yanın doviz - vaziyeti Dr, Sehahtin şayanı Dörüz taksimatının İlgası — . İki ta yerli meraddi iplidaiye —. piyasadaki para az ] etmek — kast | letlerile politikası 1 dikkat beyanatı. li takas ve mübadele —. miyacaklır.. gizlenmiş — değildir. beynelmilel em- menfaatine yazı- kimseyi seden Hen bizzat tia mübadelesi olarak Almanyanın yeti — hakkında meçhuliyet ve — müphemi- yet içinde bırakmamak için elimden geleni yaptım. İthalâtımızı tediye imkân- larımızla tevhit etmek için yeni tedbir ve metotları- mızı — hazırlamaktayız — ve bunları yakında neşir ve temin edeceyiz. Bu suret- le — ithalâtçılarımıza, müm- kün olan tediye mikyası feykında taahhütlere girişm- emelerini şimdiden — jhtar ederim Yeni ahval ve vaziyetin bizi — ithalâ- tımızı mahsüs derecede tah. dide iebar ettiği muhak- kaktır. Zira biz döviz ve. sikalarını döviz mevcut ol- duğu nispette dağıtabiliriz. Bu halin böyle olmasından kimse bizim kadar müte- gssir ve mütesesif değildir, fakat bu vaziyet karşısın. da böyle zaruri bir ted. biri almamak dahi garip bir şey olurdu. Yakında vazedeceğimiz yeni — metot. lar, haricin — bize — karşı tekdir ve — itapta bulunması jmkânını ortadan kaldıra- caktır. Pok tabil ve şep- hesizdir. ki biz, diğer dev- letlerin mevcut itilâflardan mütehassıl hbaklarını — ihlâl ve niyetinde değiliz. Ba itilâflar, şim. di — ittihazına icbar - edildi- ğimiz — tetbirlerle telif edi. lemediği takdirde yapılacak müzakerelerle yeni vuziye- te uydurulmak, yahut fes- hedilmek lâzım gelecektir. Bu meyanda — ekserisinin feshi ihbar edilmiş — olan tediye — itilâflarını hatırlıyo- rum ve bunların yüzün- den uğradığımız - zararları yukarıda — işaret ettim. İki — taraflı — mahsup i- tilâflarına gelince — Bu itilâflar Şarki — Avrüapa ve Cenubu — şarki Avrupa Dev- aktettiğimiz tediye itilâfları gibi bizi — gayri kabili tahammül zararlara sokmamıştır. Fransa ve İs- viçire ile aktolunun mahs- up itilâflarının şimdi u_şıbi- kine — başlanmıştır. - Ümit ediyoruz. ki bu — itilâflar kendilerinden — verecek — ve suistimale — uğramıyacaktır. Ve Jdiğer memleketlerle ol an münosebatımızı istikba- | bu yerli ham lde de mütekabil itilâflarle | tanzim etmek mümkün ola. cuktır. İthalütimiza olan — tahdidat — karşısında dahili konjunkturmuzu nasıl — YURTDAŞ! mahafuz — ve müemmen tutacağımızı sorarsınız dahi- H ham maddeler istihsalâ- tımızı bütün vasajite müra- ecaat — ederek arltıracağı- mizi söylerim. Bizim maddelerin bir kışmını - cenebi mem. CA S Sayfa: 3 | ayyen bir I ittifak — yapıldığına dair bir Fıransa ile İtalya arasında hir anlaşmamı Londra, 8 (A.A.) — İtalya Fransa arasında mu. anlaşma veya ile leketlerin bize vereceğinden | $aiya çıkmış ve bu Paris daha yüksek bir masraf- la elde edebileceğimiz ve bunları istihsal için de sermaye — vazetmekliğimiz lâzım — geleceği — zaruüreti bizi bu giyasetten alıkoya- maz. — Zira bizim işsizle- rimize ya umümi — vesajt ile yardım — etmekliğimiz, yahut ta yerli ham mad- deler vücude getirmek için işsizleri — çalıştırmamak ya- niher iki tarr mali po- litika bakımından ayni ne- ticeye varır, Cihan iktısadi- yatı noktai nazarından ba- kılınca — bu hal, şüphesiz şayanı eseftir. Zira yeni ham maddeler vücude — getirmek için yazedilecek — sermaye beynelmilel ticarat — şerajti ve münasebatı ileride değiş- tiği takdirde heder ol tir. Maamafih, — biz. - bir taraftan dahilde zaruri ola- rak bu tedbiri almaıya mecbur olinca diğer faraf tan alacaklılarımiız. ve mü.- teahhitlerimiz menfaatine ih- racatımızı arttırmağa ihmal etmiyeceğiz — ve bunu ya- zarken ne para sahasında ve ne de diğer herhan- gi bir surette Dumping metotları kullanmıyaca- ğiz, — zira bu uüsüllerin ci- han iktisadiyatını — tahrip eden tesirlerini diğer büy- ük sanayi devletleri — bize göstermiştir. Biz, gerek kı- sa — vadeli borçlarımızın alacakları taraftan — tasvip eden usullerde başka usüller kullanmıyacağız. Yani yaln. ız Serip usulünü tatbık ve obligasyon senetlerimizi ist- irdat edeceğiz. Eyi ham maddeler — kullanmak süreti. le — mamulâtımızın — nevini deşürmeyeceğimiz peg tabi. dir. Bu meyanda — ümit edemiyoruz ki ham madde- ler veren — memleketlerle gerek hususi ve — gerek resmi mukaveleler akti sur- etile mübadele ve — takas işleri yapmak mümkün olac- aktır. Ba tedbir bilhassa ham madde - istihsal eden memleketler için mühim fa. ydala — bahşedeceği g- bi bilmukabele bizim için mefaatlı ola- caktır.. Bu sayede — ecne- bi memleketler ham mad- delorinin sürümile muhte- Kf memloketler — arasında iktısadi hareketler — vaki olacak olursa bu — hare- ketler — cihan — ticaretinde yeni — inkişafları — intaç ede- rek şimdiye kadar hata- h yollarda yörüyerek ü- | mitlerini kaybetmiş olan bir vazedilecek | çok memleketler ümit ufukları Beynelmilel iÇIN yeni açacaklır, politika Ankarayı görmedin mi? Cümhurıyet bayramında açılacak sergi mü- nasebetile yapılacak tenzilâtlı tarifelerden istifade ederek yeni devlet merkezimizimutlak gör! Hem ziyaret, hem ticaret! MİLLE İKTISAT ' K AA ile Roma tarafından - tekzip edilmiştir. Son günlerde İtalya ve Fransa hüktmet- lerinin teşriki mesai edebil- meok ihtimallerini — gösteren birçok alâmetler olmasına rağmen, İngiltere hükümet mahafili bu haberi hayret- le karşılamıştır. Görünüşe bakılırsa, İngil- tere bükümeti yeni hiç bir anlaşma yapıldığından haberdar edilmiştir. İngiltere — diplomasi me- hafili İtalya ve Fransız hükümetlerinin — askori bir ittifak yapmak — niyetinde olmadıkları fikrindedir. Çeşmede zelzele oldu. Çeşme, 9 (A.A.) — Dün gece saat 1,30 da bur. da batıdan doğuya doğ ru uzun süren şiddetli bir hareketiarz olmuştur. Zayiat yoktur. Kastomonuda yol faaliyeti Kastomonu, 9 (A.A.) — Vi- lâyet — yolları — üzerinde sonbahar mesajisine — ba - şlanmıştır. Bu — mevsimde 12 yol üzerinde 43 bin amele çalıştırılacaktır. Çankırıya yağmür yağdı. Çankırı, 9 (AA.) — Bir haftudan beri devam et- meokte olan — şiddetli — sıc- aklar — bugün — değişmiş ve faydalı yağmurlar ya- ğmiş ve — şehir. — içindeki çay taşmış ve bir sür- üden on davar — götürm- üştür. iktisaden cebri bir vazi. yete soktu. Biz, — Alman tüccarının öteden beri mut- tasıf ve mütehalli olduğu selâmeti efkâr ile bu va- ziyete — karşı — koyuyoruz. Bizi ne kadar — sıkarlar ve tahdidata maruz — tu- tarlarsa — bunlara — taham- mül edeceğiz ve taham- mül etmeyi öğreneceyiz. Ve bu — vaziyet — bizi makul ve açık bir hükme arzedebilecek — her — türlü moşru çare ve vasıtalara müracaat ötmekten — mon- etmiyecektir. — Binaenaleyh değişmiş ahval ve — şerajt alunda dahi Alman tica- retinin — ve sanayicisinin yapıcı ve yaratıcı kudre- ünin — zayıflamıyacağı hak- kında sarsılmaz - bir iman ve kanaatim vardır. İ'- Yurttaş! örari E Hilâliahmeri - unutma! : * ıslırap çeken insanlara : ilik yardım eden odur ,İĞAMU CEMİYETİ