9 Eylül 1934 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

9 EYLUL TÜRKDİLI Ecnebi matbuat ve biz. Dil İnkılâbımız.. Şimdilik vazife, İisanı temizlemekte mündemiçtir, Tü- kdili ıslahatı ıslahatların en birincisi olacaktır. Franz Von Gaucig «Koel- nisch Volkszeitnng nıec[mu. zayı yazmışlır: "fîri.:(:lııy"u t kîdıîr Lıîn-ok sahalarda yapılan bir hayli | ıslahata ve buodan sonra | da yapılması mukarrer olan- lara bakılacak — olursa, eski Osmanlı — inparatorluğunun ihmalleri ne dereceye varmış ve bu suretle Gazi Mustafa Kemalin ne gibi fena ve hazin bir mirası — deruhte etmiş olduğu hakkında bir fikir edinmek kabil olur. Tatbikı sırasında — bütün dünyayı hayretlere garket miş olan çok büyük ve tama- mile zahirt ve şekli tabeddü- Jâttan sarfınazar bugün hâlâ inkılâp ve inkişaf hareıle_l- | leri henüz ikmal edilmemiştir. Dükkânların akşamları ka- panması mecburiyetini va- zeden kanunun — tatbikine daha ancak birkaç gün ev- el başlanmıştır. Şimdiye ka- dar — dükkânların kapanma vakti dükkân — sahiplerinin kundi keyiflerine bırakılmıştı ve gece yarısı dahi alış ve- | riş etmek mümkündü. Kezalik birkaç gün evel sokaklardaki gürültüyo karşı İ açılan mücadele dahi şehir- | lerin gimdiye kadar — olan halinin temamen değişme- | sini intaç etmiştir. Önlerinde ağır yüklü eşeklari olduğu halde bağırıp çağırarak - &a- tiş yöpan sayyar — gaticilar bir darbe ile susturulmuştur. Artık gecenin sükünunu bu | soyyar satıcıların, meyvacı ve sütçülerin avazeleri ihlâl | etmiyor. Ekseriya sabahın | erken saatlerinde yük araba larının — çıkardığı şiddetli | gürültüler, bu satıcılar bir darhe ile susturulmuştur. Artık) geceleri rahats zlığa nihayet verilmiştir. Bununla beraber satıcıların işleri bozulmuş değildir ve bunlar evelce yaptıklarından daha az sa- tış yapacak değillerdir Bütün bu icraat ve 1slahat ümum için va fertler için ne kadar mühim olursa olsun bu buna müma- sil hiç bir — ıslahat Lâtin harflerinin tatbikı ile elde edilen faydalara erişemez Bündan takriben — sekiz sena evel Lütin harfleri- nin kabulü ile memleke tin kültürel — inşası — için temeltaşı — atılmıştır. Zira torakki — imkânı; ancak milif devletin cihab ile münasebata gıviçlığmdı—n we Türk milletinin — eline diğer — milletlerin yazdıkl- arını okumak — için ilk vasıta verdiğinden yarat ilabilirdi. Maamafih bunu- nla herşey — yapılıp — ik: mal edilmiş değildi. Tü- rkiyeyi millileştirmek — ist- iyen adamların karşısında ve büyük - bir mesele — İisan mosolesi duruyordu. Bun- dan iki sene evel — dol- mabahçoede Gazinin rıyas- eti altında ilk Türk Dili Kongresi — toplandı. — Prog- ramda, Türk dilinin mil. B ideale ne — derecelerde üygün — olduğunu tetkiki yazılı “-İ- 4 .Bu tetkikat ü neticesinde — Türk — dilinin bilhassa yazı şeklinde Tü ekçeleşmiş birçok Ara poca ve Fransızca kelim- elerden mürekkep olduğu ve ancak cüzi bir kısmının Türkmen dilinden — geldiği anlaşıldı. Arapça konuşan memleketlerle uzun müd det devam eden — bağlılık ve dajma Arapça — okun- an Kuranın nüfaz ve te. siri ve — kezalik lisa- nca yüksok inkişa- flara mazhar olmuş İran komşuluğu da Türk dilinde öyle derin tesirler ika etmiş- | ti ki, bu tesirlerin lisandan sökülmesi gayri kabil — gibi görunüyordu. Bu — cibetler böylece takdir — edildikten | sonra milli inkişafın tetki kine başlandı ve bu suretle | lisanın menşelerine varılmak istenmişti. Bu tetkikat mü- dekkiklari — binlerce — sene | eveline racj Türk — tarihi ve kültür inkişafı hakkında sürpriz mahiyetinde malümat-| lara ulaştırdı ki bu malümat- | tan bugün Avrupadaki âlim- hiç — haberdar | ler hemen değildirler. Şimdi yine eski ı Sarayında, — Dolmabahçede ikinci Türk Dili - Kurultayı | açılmıştır. Bu dofa Alman, 1 Rus, Leh âlimleri kurultaya gelmek — istemişlerdi. — Zira | hakikatte bu Kurultoyda der piş edilen faaliyet — mahalli bir heveskârlıktan — başka bir mana va ehemmiyeti haizdir. Söylendiğine göre Türk yazı dili yüzde seksen senebi kelimelerden mürek. kep olup şimdi bunlar - için Türkçe mukabiller bulunaçak | ve — meveut olmıyanlar Sultan yeniden yaratılacaktır. Son iki senede dil tetkikçileri hi malüyaya kadar Türkmen memleketlerinde tetkikat ya- parak oradaki milletlerin düz | bir hat üzerinde inkişaf etmiş olan lison hazinesinden burada noksan — olanları al mışlardı. Ve bu münasebetle yeni bir lüğat vücut bul. | muştür. — Mesolâ «ruhp ve açalışkanlık» gibi Türkçode mukabili — bulunmiyan — ve şimdiye kadar Arapça, ya. Farsça kolimelerle ifade edi- len kelimeler için yeni mef- ! humlar — yaratmak lâzımgo- | lince, bu iş bütün manevi ve mücorret mefhumlara teşmil | edilmiştir. Bu — meyanda | hiç bir vakit kullanılma. | mış - olan Syononimler da vardir. Möselâ: «Tanrı» kelimesi düşünülecek olu- | rss Aropça «Allahp — ke- limesinin — ifade — ettiği ay n manayı ifade — eder. Bunlarla — birlikte — asırlar ca süren Fransız — kültür | tosir ve nüfuzu ve İta- İyanların ilk — varlıkları Türk diline müessir olmu- şlardır. Meselâ: Türk lisanı hazinesinde Banliö, vapur, şimendifer gibi Fransız lis- yahul gazete, İtal. anından, lümba ve gsir gibi yancadan nince ıslahatın ne kadar | güç ve aynı zamanda bu Bir günlük vukuat. Cuma günü ve gecesi üç vaka olmuştur. Burzları sir- asile yazıyorur: Eskişehirli Süleyman ça. vuş — bakırcılar - çarşısında Abdullahın kahvesinde otur- urken ansızın hastalanmış ve ölmüştür. Hüseyin çavu- şun kalp sektesinden öldü- gü anlaşılmıştır # Mecidiye mahallesin - den Sülayman oğlu Ahmet ile aynı mahalleden Recep efendi oğlu Şükrü isminde iki çocuk arasında kavğa çıkmış bunlardan Ahmet ism. inde olen Şükrüyü taşla ay- ağından yaralamıştır. Şükrü dört yaşındadır. #& Dinkçiler mahallesinden Ahmat oğlu Serezli Hüseyin ve Mecidiye mahal- lesinden Yemen oğlu Ah- met börekçiler mahallesin. de oturan umuümi kadınla- rdan Nadirenin evine git mişler ve girmek is- tamişlerdir. Nadi- renin kardeşleri Ramiz ve Eyüp efendiler bu iki ziya- retçiyi eve sokmak isteme- içeri | diklerinden aralarında kavga çıkmış bunlardan Hüseyin | Ramizi bıçakla yaralamıştır Hüseyin ve Ahmet yakalan: mıştır. halın münevver ve milli bir gençlik için ne kad. ar mühim ve zaruri ol duğu anlaşılır. Şimdi ortaya atılan —en mühim meselelerden biri de şudür: Yeni kelimeleri öğ- renmek zahmetine kim kat- lanacaktır? Kim hakikatte «Allah» yerine «Tanri» diye- cak ve bununla «İnşallah», «Maşallah» gibi — tabir ve mofhumları istimalden iskat edecektir. Böyle bir iş hiç bir vakit kongrelerle hal ledilemez. Kongre; — millete yalnız yol gösterebilir, teşvik eder, yeni lügati vücüde ge- tirir,. fakat bundan sonraki inkişaf zamana — bırakılmak lazımdır. Va nitekim böyle düşü- nülmüştür. Gazeta ve kitap- lJarın bugünden yarına yeni tabir ve kelimelerle doldurul ması istenemez. Bu takdirde kimse okuduğunu anlamaz, hedef ve gaye ittihaz ed- Dilen şeyin tamamen aksi ve ziddi. istihsal — edilmiş Balıkesir Askeri Satın Alma Komisyonundan: garnizon kıtaatı hayvanları için 250 ton ve | Susığırlak — kıtaatihayvanları için 150 ton yulaf 28-9- 934 sat 10 da kapalı zarf üsülile satın alı- Balıkesir cumartes; güni nacaktır. — Tali de kolordu satın alma iplerin şartnameyi ve münakasaya iştirak için de Balıkesir için 940 ve Susı- gırlık için 565 lira muvakkat teminat akçalarile birlikte - yukarıda yazılı günde muayyen saatten evel Balıkesir - kom'ayonuna müracaatları — ua olur. Yani millet gazete ve ( Üst tarafı birinci sayfede ) 6 — Boşuna ukan — sıra çeşmelerin suyu ile — istasi- yon eşvarına &Bri bir yüzme havuzu yaptırılması. 7? — İtfaiyenin de İsta- nbul — itfaiyesine benzer bir şekilde çalıştırılması. 8 — Kazpınarı ile aske- tf hüstahane ve parkının civarlarına — çöp dökülmiye- rek buraların güzelliğine itina edilmesi. 9 Mamleketimizde pa- zar yeri - için bir hal ya- pıldi. Fakat maalesef yalnız yapılmakta kalmıştır. Pınli!n için indizama dikkat edilmi- ştir. Onun bu şekilde bıra- kılmasi. arındaki sokaklarda enddeki odun, koyun, pazorının kaldırılması. Bunlar — için de ayrıca bir yer yaptırılması. 11 — Şehir umumi helâ- ların pisliğinden yanlarından geçilmiyor. Bunlar kaldırılıp herkesin görebileceği yerler de fazlasile asri bir şekilde ve bilhassa suları bol umu- mi helâların yaptırılması bu şekil tabii köşe başlarındaki münasebetsizlikleri de - yok | edbf. 12 — Sözden | yapılması | Bu dileklerimizin — tabii ! hepsinin ax bir zamunda ya- | pılmasını istemiyoruz. Esasen ziyade iş hemen yapılamaz. Çünkü, para — meselesidir. Fakat maddeler yukarıdaki bazı para ile - değil ihmal — edil- diği için bir yola - konulamı- yor. Heyet tedricen yapaca 'ğı işler için hazırlıyacağı programına bunların da dahil olmasını istemekteyiz. Ü. Ü V. B.K. Ö ALİ NAFIZ ZIYA kitaptan uzaklaştırılır. Şimd ilik vazife, lisanı temizleme- kto mündemiçtir. Ve milleti yeni kelimelere yavaş ya- vaş alıştırmak — keyfiyeti tedrici ve bir plâna göre ve | zaman — ile — vukubulacak inkişafın işi — olacaktır. Herhalde Türk - Dili ısla- | hatı, senelere ve — nesillere şamil bir ıslahattır. Ve her halde vüsat ve ehemmiyoti itibarile de bu kabilden der- piş edilmiş olan slahatların birincisidir. görmek üzere her gün 169 — 4 Balıkesir # vkaf Müdürlüğünden: İbrahim bey camii karşısında Evkafa ait 231, 232, 233 numaralı iki dükkân ile bir yağhane mayıs - 935 gayes- ine kadar icara verilmek üÜzere müzayedeye çıkarılmıştır. caatları .lân olunur. alınmış biıço.k | İhalosi 15 -9 - 934 cümartesi günü saat 15 to jera edile. kelimeler — bulunduğa — bili- | ceğinden talip olanları Balıkesir Evkaf müdüriyetine müra- i 72 K we Erkek orta mektebine Kayıt ve kabul. Erkek orta mektep müdürlüğünden: Orta mekteplerin talebe kayıt ve kabul muamolesi 10 oylül 954 tarihine kadar devam edecek bundan sonra hiç- bir talebe alınımıyacaktır. Gençlerin bu tarihe kadar mek. tep idarelerine müracaatla kayıtlarını yaptırmalarını dileriz" Belediye Riyasetinden: 934 Senesi tanzifat ve tenvirat vergisi tahak- kukatı için mükelleflerin birinci taksiti Eylül a- yıdır, Bu ayın içinde mükellef bu verginin nısfı- m ödemezse yüzde on zanımıile ve tahsili emval kanunnna tevfikan tasil olunacağı Belediye kanu- nunun 112 inci maddesine istinaden ilân olunur, 170 KALAARS SAİADA CT NL Nüfus İşleri Bir eylülde her tarafta köy muhtar ve azaları kaza merkezlerine davet edilerek vali, kayma- kam beylerin gizli nüfus vakalarının ehem'miye- tinden bahsedeceklerdir. Belediye ve köy muhtarları kasaba ve köy- lerde davullarla halka bir eylülden itibaren ilân edilecek ve bir buçuk ay içinde her aile reisi kendi evindeki veya emri altındaki, her veli ve lâyetindeki, her vasi vesayetindeki bu ana kadar nüfus dairelerince yazılanlardan gayri yazıl mıyarak gizli kalmış doğum, gaip, ölüm ve ya- zılmamış evlenme vakalarının köy muhtar ve ihtiyar heyetlerine ve kasabada, şehirde belediye- lere bildirmeğe hehemehal mecbur bulundukla- rından müddetin hitamından sonra böyle nüfus işlerini yaplırmıyanlar hakkında ceza tatbikatı. na başlanacaktır, MAKAETELACA PN af GERİNTTMEENEİEEER GA | Daimi Vilâyet Encümeninden: Ayvalık-Altınova yolunun 6-588-8-765 inci kilometreleri arasında şartname ve keşifname mucibince yapılacak tesviyei turabiye ve kaldı- rim inşaatı 10-Eylül 934 tarihine müsadif paza- rtesi günü saat on beşte kapalı zarf usulile iha- le edilmek üzere münakasaya konmuştur. Bu inşaatın bedeli keşfi 8305 lira 68 kuru- ştur. Münakasaya: Liyakati fenniyesi başmühen - dislikçe tasdik edilenlerin iştirak mesuliyetleri ile çalışacaklar. Ehliyet vesikası ve ticaret vesi- kası ibraz edenler kabul olunacak ve bu vesika- lar yevmi ihaleden HMakal sekiz gün evel baş mühendisliğe ibraz edilmiş bulunacaktır, Talip olanların bu vesaik ile beraber yüzde yedi buç- uk nispetinde teminatı muvakkate makbuz veya mektuplarile yevmi mezkürda ve vakti muayye- ninde usulü dairesinde encümeni vilâyete fazla malümat almak istiyenlerin daha eval başmüh- endisliğe veya encümeni vilâyet kalemine müra- caat etmeleri ilân olunur. — * 166 Balıkesir Askeri satın vi alma komusyonundan Balıkesir merkez kıtatının 50,000 kilo kuru fasulyasına verilen fiat gali — görüldüğünden ihalesi 13-9-934 perşembe günü saat onda icra edilmek üzere bir bafta sonraya talik edilmiştir. Taliplerin vakti muayyeninde Balıkesir askeri satın alma komisyonuna müracaatları.