20 Mayıs 1940 Tarihli Tasviri Efkar Gazetesi Sayfa 5
Umumi Efkâr Fevkalâde Mütereddit Bitaraflığın muhafazası için yalnı._z bitarfı fız demek kâfi değildir. Buna hürmet ettı_rmek lazı,m Sofya, (Hususi Muhabirimizden) » Bulgaristanın bitaraflık ve barış prensipleri içinde yaşamak hususun- daki azmi, her gün muhtelif yesile- lerle tebarüz ettirilmektedir. Geçen Bün Sofyaya gelen yeni Fransız elçi- &i Mösyö Jül Blondel itimatnamesini takdim etmek üzere saraya gittiği Zaman söylenilen kargşılıklı nutuklar- da mafeste kral Boris bu ciheti şu tümlelerle bir kere daha ve sarih bir surette ileri sürmüştür: — *Bütün dünyanın müşküller için de bulunduğu bu zamanlarda Bulga- ristan, bitaraflık ve barış siyasetine Bıikı bir surette buğlı kalmakta ve bu uğurda en iyi gayretlerini sarfey- lemekte berdevam — bulunmaktadır. Bulgaristan bu kat'i kararında 1srar Ta devam edecek ve cenubi şarkf Av- Tupası sulhüne, kendi hissesine düşen mütevazı yardımını eklemeğe muvaf. fak olursa, kendisini bahtiyar saya- caktır.> Bundan iki gün sonra yapılan bli-/ yük ordu bayramında harbiye nazırı| general Daskalof da hemen ayni me- ülde bt nutuk söyliyerek Bulgaris- tanın bitaraflık ve barış içinde yaşa- mak azminde bulunduğunu teberüz, ettirmişti. Devlet ricalinin hemen her fırsat- tan istifade ederek ileri sürdükleri bu bitaraflık siyaseti matbuatta da sık sık tetkik ve tahlil mevzuu - ol- maktadır. — Bitaraf kalmak!.. Bu, iyi bir gey| Aararetli münakaşalarına sahne olan kahvehanelere kadar hemen herke - sin sorduğu ve düşündüğü budur. Ni tekim Bulgaristanın en eski ve mu- hafazakâr gazetesi olan Mir, dün neşrettiği bir yazıda bu suali sormak ta ve şu mütalealarda bulunmakta - ır: — *Bugünkü siyasi ihtilâflara sü- rüklenmemek hususundaki azmimiz- den hiç kimsenin şüphe etmiyeceğine eminiz, Gerek muharip ve gerek gay- İri muharip tarafların matbuatı da İmes'ul devlet ricali de bizim bitaraf- lbk siyasetimizden memnundur. — Fa-| kat... evet, Bulgar vatandaşının kaf- dir. Biz, bütün komşularımızla, kü-|sında bir istifham balinde duran ve €ük ve büyük, yakm ve irak bütün|daima karşımıza dikilen bir <fakalı devletlerle iyi ve dostane münasebet-|yar,, Hiç kimsenin hiç kimseye iti - ler idame etmek istiyoruz: Fakat, Av'mat edemediği zamanlarda yaşıyo - Tupanın göbeğinde bu kadar muaz - raz. Bütün tmıkânlara baş vurarak zam ve kanlı hâdiseler cereyan edur-'iştikbalimizi müemmen bir hale sok ken biz bu bitaraflığı nasıl idame et- mak mecburiyetindeyiz- Çünkü Üretiliir? memleketin *hitarafım? demesi, onun İşte bugün parlamento kürsüsün-|emniyetini, mevcudiyetini ve istiklâ- den tutunuz da halk diplomatlarının |lini korumağa kâfi gelmemektedir. bir KavATALERAAMENE NNUN NİN aYNNNEMaNENANN B uK YAT SA eanaN ada seVukeaNmNNAmLAR A NArNKlANANE dU e NANN N HamENmENıN! aei nnn n srnme Hi meniuns Şirin bir. nahiyemiz: PS HK e İTASVIiRi E Ci in en büyük nahiye merke- abamızda 380 evde 1700 el Yakın nüfus vardır. Nahiyemize ge - çen sene tayin edilmiş olan müdür Zeki Önen kasaba ve köyleri bakım- Sızlıktan kurtarmak için geceli gün- düzlü çalışmakta ve halkımız ken - disinden çok memnun bulunmakta - dir. Beş sınıflı yeni bir ilk mektep bi- Nası yaptırılmıştır. Şehirlerde ancak Yirmi beş, otuz bin Hraya.çıkarıla -| 3, Vordun da bunlardan biridir. bilecek olan bu modern esar döğrü-| Marne herbini müteakip Kropren- dan doğruya — halkımızın yardımile|yin ideresindeki Alman orduşu bü- Ve hükümelçe pek cüz'i bir para sarİşön kuvvetile bu müstahkem mev - file meydana gelmiştir. Bu yıl bah-İkie yüklendi. Burosunı müdefas e Verdiün 1914 harbinde Avrupanın mukadderatını teyin eden yerdir. 1870 harbini müteakip Fransızlar melhuz Alman akınlarına karşı yer yer müstahkem mevkiler yapmışlar- Çesile çamaşırhanesinin tamamlan -|den Generel Sarrail kendisine kat kat faik kuvvetlere karşı günlerce dayandı ve bu eruda Joffre'ye zaferi Ması mükarrerdir. Patikalardan ibaret bulunan nahi-| ye yollarının açılması, telefon şebe-|ni hazırlamak imkönını verdi. Kesinin tevsii ve köy kanununun tat Biki işlerine hususi bir ehemmiyet verilmektedir. Çarğının ve hamamın aslahına çalışılmaktadır. Asayiş pek düzgün ve ahalisi kanun sever olan Bahiyemizde gelecek sene bir de Halk odası açılması temin edilecek- fir, Mardinde akrep mücadelesi açacaktır. Mardin bir iki sene içinde akrepler- den tamamen temizlenmiş olacaktır. Adana, ( Husust) — Yağmurların Fransız sefiri Jül Blondbel'in Bulgar Na fur kralına itimatnamesini takdim Cereyan etmekte bulunan hâdiseler, bunun boş bir hayalden ibaret oldu- gunu isbat etmiştir. Tubafaza edebilmekliğimiz için «bi- trafızt demekliğimiz - kâfi Hâdiselerden ders almak lâzımdır. Bi İlaraflığımıdın muhalazsını temin et- mek için ona hüzmet ettirmek şazt-! tır. Bitaraf kalmak istiyen hir mera-| leket, hürriyet ve istiklâlini korumak istiyen her millet gibi, berhangi bir. İtaâarruz karşısında icap eden müda- faâyı orgnize etmekle mükelleftir.» Bitaraflığımızı değildir. Umumi efkârın bilhassa son hâdi- an |sc'er kargışında kücük ve bitaraf memleketlerinin bi- rer birer katledi! derin bir tereddüt ve endişe (bulunduğuna şüphe yoktur. Bu vazi- yet kargısında insan gayriihtiyari ve |fakat, çok yerinde olarak, Lord Bal- ni — hatırlamaktan şu sözle endini alamıyor: — Bitaraflık kadar mânasız bir şey yolamaz!... Avrupanın — bütün kleri bu zamanda içinde Hele bugün, deği! mi?.. FKAR - F NAbI L 1914 Verdun Muharebesi ...- ti. Prensızlar yine fevkalâde bir kudi retle dayandılar. Bu sefer de Fransa Alman istilâsından kurtulmuş oldu.| Harbin sonuna kadar bu muntakâda| VAlman tazyiki devam etti. Fakat her, seferinde Alman süngüleri Pransız| j«zminin önünde harıldı Bugün ayni mıntakalarda çok da- EFKAR |Günün gazısı ; Sonradan değil Önceden tedbir Almağı bilmek lâzım (Başmakaleden devam) savleti ile cereyan etmiş olan hâdisa- 't tetkik edelim. Almanların Norveçe saldırarak © memleketi istilâ etmek ihtimalleri ol. duğuü; guliba vakuundan evvel bir an hatıra bile getmedi. Bu mülühazayı biz tabli kendiliğimizden söylemiyoruz tagiliz kumandanlığı mahut (Trond- hjem) den ihraç kuvvetlerini çokme- de meebur olduğu vakit tagiliz mec- Hsinde bu itiras daha açık ve daha çok giddetle söylendiği gibi, Framsa- Rin ©u ağır başlı gazetesi olan (Tomps) in askeri muharriri de, ay-| ni sözleri birkaç defa - tekrarlayıp durmuştu. | (Trondlajem) ricatinin hem İngit- aksi terede, hem Fransada yaptığı tesirleri kep biliyoruz. Bvvelâ h terede M. Çomberlayn'ın — değiştiril. mesinc Kizum görüldü, Framsa kal nosinde de ayni günlerde tebeddülüt yapıldı. Halbuki gerek ingilterede, gerek Fransada bu tebeddülât, Nor- veç muvaffakiyetsizliğitden — sonra | değil, bilâkis daha evvel ve meseli Almazların (Norveç) taarruzu baş- lar başlamaz yapılmalı idi. çııımî © taarruman sürati ve — pervasızlığı, | karşı tarafın da artık çok eanlı, çok hareketli davranması lüzrm geldiğini isbat etmişti. Hatbuki öyle yapılmadı, taarrurdan sonra bermutad bol bel Yükırddar söylendi, sutuklar irat edil. |di, radyo ile kafalar şişicildi, Takat atıl lüzim olan şey, yani yeni harp sahasında üzami faaliyet, cür'et ve atılganlık göstermek işleri ihmal edi!. di ve bütün bu hareketsizlikleri te- Vâfi için de, iç işten göçtikten sonra Londra ve Pâariste hükümet doğişik- likleri yapıklı. Şimdi Fransada da kısmen — öyle olayor. M. Reynaud Harbi Umuminin iki eski, tecrübeli ve ihtiyar küman- nimı, ancak Alman askeri Pramsiz topraklarına girdikten sonra eelhedi. İyor ve onların İikir ve tecrübele; |den istifadeye ancak son dakikada karar vermiş bulunuyor. Halbuki bu iki zat bu kadar değerli idiyseler, da- ha çok evvel Pariste —bulundurulrp kendiferile daimi suretle istişare edil. miş bulunulsa idi, daha — isabetli ve faydalı olmaz mıydı? Bilhassa Mare- şal Pötain Madrit sefirliği gibi yakın bir vazifede idi, Almanlar Holandaya Saldırdıldarı gün, aşağı yukarı ne yapmak ve nerelere gitmek istedikle- tini nihayet meydana — vurduklarına göre, beyhude beş on gün kaybedile- ceğine, salr tedbirlerle beraber, eski Fransız Mareşalı da Parise celbedil- meli idi. Çünkü geçen Ciban Harbi- nin en vahim günlerinde, telâşsız, gü- rültüsüz en muvafık — tedbirleri ala- rak müthiş biz düşman savletini üç beş günde Tarmısş olan bir askerin - şimdiki ihtiyarlığına rağmen - toc- Tübe ve tavsiyelerinden ist'fade edi- leceğiac şüphe yoktu. Maamafih demokrat — devlet'erin, tâ mahut (Münlh) macerasındanhe- ri, hâdisata takaddüm etmek marife. tini daima hasımlarına bırakmış ol- malarından dolayı biz hâlâ fazla bed- bin değiliz. Cihan Harbinde de hemen tamamile şimdikilere benziyen — bir Yazan: Gı. Ali İhsan Sâbis L ( Eski Birinci Ordu Kumandanı ) Her bakin mahfuzdur Liman Paşa benden hoşlanmamış, aleyhinlde bulunmuştu Birinci Kısım — Cihan Harbi Fasıl — Cihan harbinin zuhuru ve seferberlik ilânı —19-— Ş Eğer Gelibolı m adasındaki ku a ğ 1 Eğer Gelibolu :::r;:ıdn!ud)'an ı;::' kuvi :;lv:m:ıuvnlnr..k bizzat muhtelif ku « miş o'saydı düşmanın — Arıburnunda tutunmasına bile imkân kalmaz ve ilk günü hepsi denize dökülürdü. (Türkiyede beş sene) ünvanile yazdığı kitapta Liman paşa İraktaki keri vaziyetten bahsederketi $öyle İlcinci evkilerine geçtiğim zaman bazı değersiz Alman Zabitleri hak- kında merhametsizce ve tereddütsüz tatbik ettiğim cezalar da, sebep ol. L muş olabilir. Meselâ İra 13 üncü kolordu ku- andanı iken ve izlerle muhas 3 diyor: (11 temmuz 916 da yazdığıml-ebe ettiğim bir günde fırkalarımız |) bir raporda mütaleamı şu süretle|dan birine kumandı ü ATA manda edi bi tesbit etmiştim. Bugün de buna hiç 'den bir Almatı kaymakamı düşman karşısında fır- kasını idare edemiyerek fırkası da- ılmış ve kendisi kaçıp yanıma gel — mişti. Düşmanla muharebe ederken —— aciz ve ve korkaklık gö ycren bu aa idamı derakap kumandanlıstan azle- dip başka bir Türkü kumandan ve- kili yapmış ve Aiman kaymakamını geriye, Musula altıncı ordu kuman- danlığı emrine göndermiştim. Ken- disinin binek atı da yoktu. Bir sü « vari bölüğünden, bir Türk neferinin — altından hayvanını alarak ona binek | verdirmiştim. Kumandadan çekiline ©e, tabil neferimizin atımı da altın- dan alarak vazifesini ondan daha iyâ apan Türk neferine iade ettim, Ge- ' | iye ne İle gideceğini soran Almana — da (Kendi şahsi atı geriye böş giden nakliye kolları vasıtalarından istifade edebilir.) cevabını verdir « dim, O gün tesadülen bir develi kol- dan başka geri gidecek kol yoktu. me baktılar: Bilâtereddüt (ken bit gey ilâvesine lüzum görmiyerek aynen burada zikrediyorum; — İrakta altıncı orduda vazıh bir sevku idare yok gibi grünüyar. Halil Paşa (Enve- mcası) ordu kamandonından baş ka her şeydir. «Kütülammares — muvaffakiyetin - den sonra — İngilizlere — «Felâhiyer de taarruz ederek İrakım hiç almazsa bir kısmını tahliycye mecbur edecek yerde, pek nüfuzlu ve pek akıllı, fa- kat çok entrikacı ve az Alman dostu olan Ali İhsan Paşayı Hankın üze - rinden Germanşahâ gönderiyor.) Liman Paşa bu raporunda hakkım- da (entrikaci) tâbirile Sltifat etmiş! Bunu ne maksadla söylediğinis bilmi-i yorüm. Ancak bu zat Alman zabitleri hakkında da bu tâbiri kullanmıştır; kitabındâ bu tâbiri niçin kulland İ şöyle izah eder; (Türkiyede çe |rilen bu Alman entrikaları tetkik rin dilecek olursa datma di parasile at tedarik etmemiş adam devey izlerine” tesadüf olunur binip geri gider! Düşmanla | srebe ederken muharebe mey - —© danından devletin müdafaa vasıtası- © m ayıramam) evabını verdim. Bus nun Üzerine deveye bindi ve gerl telgraflara hâkim bulunurlar ve ni-|Eitti. Belki bu muamelem nezaket — hayet hareketleri Enverin ismi veyajharici idi. Fakat muharebe günü va- — Vimzasile örtünürdü. Ecnebi memle -| ifesini yapmıyan adam buna İstihe © ketlerde ve en yüksek makamlarda|ktk kesbetmişti. Bunlar sırası gel » | bulunup en büyük mesuliyetleri de-|dikce ileride tafsil edilecektir. İşte | rühde etmiş olan memurların ve za-|Pünlar ve Buna benzer didinmeler - bitlerin leh ve aleyhinde -fakat ken-|den dolayı hakkımda entrikacı tâ- |dilerinin malümatı olmaksızın- gizli|birini kullanmış olabilir. Fakat bir olarak vatana ihborlar yapılmasına| Türk vatandaşı ve vazifesini idrak e- s«entrika» namını veriyorum, Bu ih -|den bir Türk kumandanı olarak — | barlar öyle zatlar hakkında yazılı -|Türk milletine, Türk — vatanına ve — | yördu ki yazanlar mevki itibarile on| Türk ordusuna borçlu olduğum va- ların bayli dünunda — bulunuyordu.) |zifeden başka bir şey yapmadım. Bu lk-;ı:ı:ln'.:'ıiııın!ı:.:;ı:::i:k ıb,:;ı:ihve şi-|hususlarda millet Ve vatanın selâme- y trika r bi .İtini temin için uğraşmaktan başka zim karargâhı umumideki Bronzart|bir şey düşünmedim; ve bunlarla da quı ve maiyetindeki diğer Almanliftihar ederim, Bizden sonra yetişen :-;::mı.:.upkn ve Alman ataşemili - ::îlııı:ıı r:îııbdmdm""“ ve tera - Şu izaha göre entrikacı tâbirile balcak hiçbir huur;;mvı-n:::; ::;nr:ın na atfetmek istediği kusurun sebebi yerek, her türlü tarafdarlık v. l 'olsa olsa kendisinin (Odesa). a ihraç|(aat hislerinden üzade olarak Ht teklifine karşı ve Karadenizde Al-|makla yükselir, " jman gemilerile birlikte Türk donan-İ Liman - Von Örüdeş bunların isimleri berkesçe malü makla beraber orların aleyhine şey yapmağa imkân yoktu; zira on- lar daima İstanbulda kalırlar ve Al- İman makamlarına bağlı telefon ve oön bi Paşanın (az Verdun 1014 senesinde Avrupayı y Atman istilâsından kurtarmış oldu. Metrepenrih o sene ve 1915 de müte madiyen burasmı bombardıman ede rek 1916 da müthiş bir taarruza geç- ——— ——— —————————— Bu şiddetli mücadele sayesinde Adanadaki seylâp zararları ha şiddetli muharebeler cereyan et - İmektedir. Bu harpte Almanlar yine 1914 de olduğu gibi bütün kuvvetle- |rile Fransız mevzilerine yükleniyor- lar, Bugünün Verdamsinun henüz ne- rede tecelli edeceği belli değildir. Fa kat Fransız vatanperverliğinin yeni bir - Verdün şehnamesi doğuracağı müuhekkaktır. (yacağı tahmin olunmaktadır. Nehir tabif seviyesini bulmuş ise de yukarıdaki köylere gidiş geliş çok müşkül bir vazıyet arzetmektedir. Nehrin yatağından taşması bu köy- lere yakın olan Hadırlı köyü sedle- Mardin, (Eusu.;ı'ğ — Göçen sene, p Griyen — karların tesirile üç/tihin bundan evvelki sel sularile yı- Cümhuriyet — müddelumumisi Aşir metre kadar yükseldiğini - bildir - kilmiş olmasından ileri gelmiştir. B“I Aksu tarafından tesis edilen «Akrepldiğim Seyhan nehri suları ci -|sedlerin süratle tamiri temin edil- varda bulunan Taşçı, Mihmandar, Arapçı, Pekmezhöyüğü, Çanâkçı, Ha dırlı, Yalmanlı köylerini iatilâ etmiş hububat ve pamuk — mahsüllerine mühim zararlar vermiştir. Sular çekildikten sonra moevsimin İmha Cemiyeti> bu yıl mücadeleye daha geniş bir şekilde başlıyacaktır. Geçen sene yapılan üç aylık bir. Mücadele neticesinde beheri ih$ ku- Tuştan 23,804 adet ahrep satıtı © üma- Tak imha edilmiştir. Certilyet Tizsönkeyf nahi T eT Si ile Ğ âzılarında, rs minlakâyi birer » köylerinin d £ mücadele şubesildca pamuk ekilmesine imkân olmı - miyecek olursa mevsim doalayısile bu gibi zararların Öönüne geçilmesine imkân olmiyacaktır. Ayrıca haber sel esnasında şebir İmekte olan bir köy ndığına göre bu n köyüne dön- ü suların cere - geçmi di larak iş ve cese-|değişir, sinema geritlerinde olduğu İş olmasından sel sularına ma-|yanına kapılarak boğulmuş ve cesi ir n ui re2 l:lın pamuk tarlalarında yeni -|di sular çekildikten sonra — müllerin gibi siyaset adamları resmi geçit sür arasında bulunmuştur. |masının ve Amiral Suschon'un deniz hâkimiyeti tesis edemiyeceği hakkın daki iddialarım ve bu hususta, Hafız |Hakkı, Mahmud Kâmil Beylerle ve |Enver Paşa ile münakaşalarım ve 15- rarlarım olabilir, Bundan başka' karargâhi umumi - çok hüdisata sahit olmuştuk- O va- kit de Almanlar, bilhassa harp saha- sınıla, daima önayak olurlar, bir gür ansızın bir yerdem saldırırlar, itlâf devletlerini saşırtırlar ve neden son- ra tedbir almağa moebur - ederlerdi. O zamanki baskın hareketleri de ge- rek Fransada, gerek İngilterede mü- temadiyen bükümet tabeddüllerine bebiyet verirdi. Mesalâ Almanlar bir gün bir kolordu e ansızın italyan ve rol değiştirirlerdi. O kanlı mace- Taya İZ'ansızca ve tedbirsizce kariştı. rılmış olan biz zavaltı 'Türklerin İse, |iki tarafın bu saşırtmaları ve şaşlan, cephesinin en beklenilmiyen bir nok- Tıkları arasında neler çektiğimizi şim. tasına yüklenirler, İtalyan ordusumu |di ne siz sorun, ne de hiz tekraml, tarümar ederler, iki haftada 900 bia Yıp ceki acıları tazeliyetim, |esir ve 2500 top ularak bir - buçuk |— O harpte Almanları, ve milyona baliğ olan hasım kuvyetleri- kın m—m:::":.:??;h Ai ni çil yavruşu gibi dağıtırlardı, ara- kiyetlerine rağmen ise niha; :ıY:.; Gan bir meliddet geçee, Remaaye har- İmağfip oldukları “ve bt e ha be girer, itilâf devletleri bu ,İrişten (ettilderi yer gi çok fayda beklerkes Alman'ar, bir bırakıp g lordu gönderirler, Rumanyanın bir v mantı K a cundan girerler, bir hafta sonra Ru> müş ye aa Büdisatını pek | manyayı ortadan kaldırırlardı. - On- Tariın böyle yıldırım. gibi dalma hâdi- sata takaddim etmek âdetleri İse İn- künetim giliz ve Framsızİntı şaşırltr, — efkârı umumİye galeyana gelir ve kabineler | Ti yi gö müş ve takip eylemiş olduğumuzdan dolüyıdır, ki bugünkü Alman baskın- [mn karşısında kendi hesabumıza vü- bozduğumuz yok. — Fran: sızlar da, İngilizler de ne kadar geç ve âağır davransalar, tedhir almakta na kadar tesnni gösterseler ve hhdi- sata takaddüm işin ve kadar hasım- ate mütemadiyen gidip gelirler, çer Alman dostu) diye |iftihar ederim, Bu İtigilizlerin de, Fransızların da — ha- rıt'lmvemvud!ynluıımhw. ve şayet muğlüp olurlarsa, affetmek tir. beşeriyetin köle medeniyetini lan bu iki milletin ©: ise iank ve tayyare *Böyle bir (sali tarif etmesile de ftih Zavallı ve bun Kibi düşünen diğer z iür şünmüyorlar mı ki: hissim, terbiyem ve kafamın içi, ham sılı her şeyim ve bütün avallılar hiç dü- Hi kültürüm (Devamı var) bir şekilde ve herhangi bir noktada müvaffak olmanın çaresini bulacak- (lardır. Bgösteriyor, kl n mümesslli o- rtadan kalkınası Bibi kör bir (demir — saltanatı- M müukadde- olmasını intaç edeceli- tanata)
