30 Temmuz 1942 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

sö ili epg ürek Alar Çocuğunuzu Mektebe Gönderirken Bir del ÇOCUK ANSİKLOPEDİSİ Alınız, Çünkü bu Ansiklopedi ona #mektep kitabı kadar ve belki ondan daha ziyade lâzımdır. FİATI (8) LİRADİR. TAN EVİ İSTANBUL! Ankara enddedi Ma, 102 ; —— TELGRAF: TAN, İSTANBUL TELEFON: 24310, 24318, 24319 SEKİZİNCİ YIL — No; 2496 GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ DR-BEHCET UZ'UN REİSLİĞİNDİ “izmirdeki Ticaret Erbabı Mühim Bir Toplantı Yaptı Müttefiklerin Harp Sonrası Dünya Nizamı Müttefiklerin yarınki dinya vizamı hakkımdaki fikirleri, mazideki hş. falarr iyi gördüklerini ve hastalığı iyi teşhin ettiklerini meydana kayu yer. Yalnız hastalığın tedavisi için yazdıkları reçetenin hakikate ne dereceye kadar uygun olduğunu ta- yin işini zamanın tecrübe ve imti. hanma bırakmak lâzımdır, Muhak. kak olan şadur ki, barp sonrası dünyam, artık harpten evvelki din ya olmıyacaktır. ————— M. Zekeriya SERTEL pin Xenüz kat'i no'lsesi, ni vermekten henüz <ok uzak olduğu ve harp cephelerin. de vaziyetin müttefiklere pek de gülmed'ği bir zamanda Ame r'ka ve İngiltere Hariciye Nazır lermmm kelkıp harpten sonra dün yaya verilecek nizamdan bah. setmeleri kiraz garip görünüyor. Fakat müttefiklerin nazarında gelip gecici mağlübiyetlerin e. hemmiyeti yoktur. Bu harp uzun sürebilir, müttefikler, şimdiye kadar olduğu gibi, simden son- ra da, birçok mağlübiyetlere WE“ rıyabilirler. Fakat sonunda za. fer mutlaka müttefiklerindir, 0. nun için harpten sonra dünyaya verilecek nizamın bugünden ko- ruşulup halledilmesi lâzım ve zaruridi: ir. * Filvaki Atlantik yasası bu ni- zamın ana hatların tesbit etmiş. tir. İngitere ile Sovyet Rusya ve Amerika harpten sonra dün- yaya verilecek nizamda bu €s09- İara göre hareket etmeği taahhüt etmişlerdir. Fakat her türlü tef sie müssit olan bu yass zahma ihtiyaç vardır. İMİZ. larmda bunu yapmışlardır. Bu iki nazır hem de aym gün- de yaptıkları bu müşterek beya- nafta harpten evvelki anormal şartlara bir daha dönü miyeceği. ni bu suretle insanların ebedi sulh içinde yaşamalarını temin) için eski hataların tekrarına mü. saxde edilmiyeceğini söylemiş - lerdir. Harpten evvelki hatalar re sürükliyen sebepler nelerdi: İki demokrat devlet adami bu| #ebepleri şöyle izah ediyorlar: 1 — Harpten evvel fertler fert leri istismar ediyorlardı. İnsan. lar siyasi hürriyetlerini slmişler, fakat iktisadi ve içtimel vin yetlerine kavuşamamışlardı. İn- san, söy ile mes'ut olmak hür riyetine malik değildi. Bu hür. riyetsizlik içtimai adaletin ku. rulmasına engel oluyordu. 2 — Milletler milletleri isti mar ediyorlardı. Dümyanm bü- tön #asanlara açık olması lâzim gelen iktisadi kaynakları bi milletlerin inhisarı altnda bulu. nuyordu. Bu devletler, bu kaynaklara sahip bulunan küçük milletleri esarete mahküm ede. rek istismar ediyorlardı. Bu kuy- peklarm elde edilmesi hırs har bi doğuruyordu. 3 — Dar mililyeteilik milletler arası iklsadi o münasebetlerin serbestçe cereyanına mani olu, yordu. Kalın gümrük dıvarları milletler arası iktisadi hayatın gelişmesine imkân bırakmıyor. du. Her milletin milli hudutları içinde hâkimiyetini inkâr müm- kün değildir, fakat biçbir mil- Tet hu milli hâkimiybti diğerle. Finiri zaparma kollğhpak hakkı. iz#olmamaldır. me kim ve üslüp irk esa- yan felsefe ve nazariye ler dlörlüklerin çıkmasına işa g“ Eden le Cordeli Hull son nutuk. di Jme: l | İsim Yeni Kararları Şükranla Karşıladıklarını, Hükümete Müzahir Olacaklarını Bildirdiler İzmir, 29 (A.A.) — Ticaret Ve. kili Döktor Behçet Uz, bugün öğleden evvel, şehrimizdeki tet- kiklerme deyam ederek incir ve ü arım Satış kooperatifleri birliğinin şarap fabrikasını, zey. tinyağı depolarını, yeni mahia olan incir hanını gezmiş tir. Vesil, öğleden sonra, ticaret ve sanayi cdasına gelmiş, Ayva- lık zeytinyağı tüccarlarından mü rekkep bir heyeti kabul ederek bumlerla yeni sene mahsulünün vaziyeti üzetirde görüşmüştür. Müteakiben Vekil, İzmirin her smıf tüccarın mali müessesöler ve bankalar müdürlerinin iştirak ettikleri büyük bir toplantıya ri- yaset etmiştir. Hükümetçe ali- han yeni kararların piyasada dos! ğurduğu hayırlı faaliyeti müt fikan şükranla kaydeden ve hü- kümete her hususta ellerinden gelen müzahereti yapacaklarım beyan eden muhtelif ticaret bran arı mensuplarınm ileri sürdük“ İeri mütalea ve serdet#kleri şi. kâyetleri dinliyen Vekil, bunla. rın bir kismini not ettirmiş ve Ankaraya dönüşünde bu zorluk” ların giderilmesine çalışacağını vadetmiş, bir kısmı hakkında da lâzm gelen direktifleri vermiş- tir. Doktor Behçet Ur, gayri tabit şart- lar ve feliketler içinde yarı aç ya- A7” Devamı Sa, 2, Sü. 1 Piyasaya Bol Gıda Maddesi çıkarılıyor Şehrimizde ve Ankarada Fiyatlar Hayli Düştü - Bugün Borsada Zahire Ve Hububat Fiyatları Tesbit Edilecek Dün piyasada satışı serbest bı. Takılan gıda maddeleri üzerine r gün evveline nazaran daha hararetli muameleler olmuştur. Yarı toptancılar toptancıdan ve »İ bakkallar da yarı toptancılardan mühim miktarda mel almışlar - Ir. Bu satışlardantoptancmın fa- turasma göre yarı toptancılar tinyağda yüzde 3, bakkallar da zeytinyağda yüzde 10, diğer mad İdelerde yüzde 15 kür ilâvesiyle satmaktadırlar. "Tüccar yeni ticari rejimle ser- besiçe iş yapmak imkânma ka- vuştuğundan dolayı memnun gö- rünmekte ve bu vaziyetin deve” İm için znuamelelerde hükümeti de memnun bırakarak sıkı ted- birler alınmasına sebebiyet ver. gayret etmektedir. Piyasada yeni fiyatlar Dün piyasada yarım asitli ek- sira ekstra zeylinyağlar 130 - 132.5 kuruştan, daha fazla asiti) yağlar da buna göre satmıştır. Yeni kararlardan o sopra fiyatta ik görülen bu maddenin satıcıları sebep olarak evvelce zeytinyağına konulan azami sa. tış fiyatlarının pek düşük oldu. ğunu o fiyatlar üzerine satış yap manm İmkânsız bulunduğunu ileri sürmektedirler. Yine dün piyasada margarin yağı üzerinde 230 kuruştan mu- amele olmuş ve piyasıya diğer mahlüt yağlar da çıkmıştır. Sa- da maddelerinde yüzde 4, 2eY-| tışlar serbest birakılınca yağ â. milleri derha) faaliyete geçerek mezbahadan iç yağı satın almıya başlamışlardır. Bunun neticesi olarak düne.kadar 80 kurusa o. lan parça İç yağları 100 - 105, 90 kuruşa olan manda iç yağları 120- 140, 115 kuruşa olan sığır iç yağları da 140 . 170 kuruşa yükselmiştir. Margarin ve Ra. fina yağ âmilleri belediyeye mü- racaat ederek sanayide kullanı » lan yağ yapıp yemeklik yağ gibi piyasaya süren âmillerin faaliye. ti neticesi olarak bu yükselişler karşısında bugün 230 a piyasaya verdikleri yağın 300 kuruşa yük. selmesi lâzım geleceğini ve ted- bir alınmasını bildirmişlerdir. A7 Devamı Sa, 2, Sü. 4 sebep olmuş, v insanları harbe we,lelâkete ürükleriştir. Dik. 477 Devamı Sa, 2,süi.3 Polis Okulunun Yeni Mezunları 7— xx —— çe Sy ) Poliz okulunun elli beşinci devresini bitiren 190 zabita mermirumaz dün saat on birde önlerinde şehir bandosu olduğu halde merasimle Tak. sime gelerek Abideye çelenk koymuşlardır. Yeni mezunların diplomaları vakında okul binasında yapılacak törende verilecektir, | İngiliz Başvekili Churchill, beraberinde Avustraly duğu halde bir hava istasyonunu w Harici; TAN müemesesinde ve Khtappılarda bulunur, n e ve Mr. Ailee ol- LMAN TEBLİĞİ Don Nehri Gerisinde Rus Ordusu Fiilen İkiye Bölünmüştür Berlin, SHüdekSrin Artık Ağırlaşacağını Haber Veriyor Dirseğinde de Mukavemet Kırıldı Berlin, 20 (A.A) — Alman or. duları başkomutanlığının tebliği: Aşağı Don cenubunda Alman kuvvetleri kısmen cenuba doğru cephe alan ve anudane mücadele edem düşman kuvvetlerini atmış- lar ve kuvvetli hava teşkilleriy- le desteklenmek suretiyle Maniç ve Sal nehirleri geçitlerini zor. lamışlardır. Kalaç şimal batısında birçok noktalarda Sovyet mukavemeti kırılmış ve düşman çekilmek 20. runda kalmıştır. Volga doğusun- İda Sovyet malzeme, ikmal ve i- âşe muvasalalariyle demiryol mü nakaleleri hava taarruzlariyle vahim hasara uğratılmıştır. Alman hava küyvetleri Den deltasındaki düşman nehir mü. pakalâtna karşı yaptığı taarruz- larda fiç Sovyet topçekeri ile başka iki düşman gemisine bom- balar isabet ettirmiye muvaffak olmuştur. Öcce tanrrniları o esnasında Volga sehri üstünde birçok (taşıt gemileri g7 Devamı Sa. 2, Sü: 5 Yeni Amerika Ordusu Kara Kuvvetleri Daha Şimdiden 3,5 Milyon Kişiyi Geçti Vaşington, 20 (AA) — M, Roose veli gozetecilör konferansında söyledi. &i bir demeçte Amerikan şimdi si âh altında 4 milyon askeri bulunduğu mu bildirmiştir. Bütün Amerikan O kirevetlerinin bu rakama dabil bulunduğu farzedildiği takdirde karı ordusu mevcudanun. 3 milyon 600 bin kişilik bir yektine batiğ olduğu anlaşılır. Süveyş'e Bir Hava Akını Berlin, 29 (A.A) — “Alman tebii ği”: Mesrda düşman taarrurlarını tek. rarlamaştır. 28 Temmuz gecesi Süveyş kanalı dolüyları bombalanmış ve rh. &mlara, iskaryakıt deşilarıma ve li- manda bulanan gemiler arasına bam. balor düştüğü görülmüştür, Yet Ankaradan bildirildiğine göre, demiryolu ve deniz yolu maize- mesi satin almak üzere Alman. yaya gitmiş olan “Türk heyeti, Berlinde Alman hükümeti ile 19 imzalamıştır. lecek, geriye kalan kısmı ile de türlü yedek parcalar, tamirhane tezgâhları ve diğer eşya satın a- hınacaktır. Köprülerin işlemiye ii SOVYET- TEBLİĞ; Voronej ve Bataisk Kesiminde Almanlar Şiddetli Muharebeler Sonunda Ağır Kayıplar Verdi Rus Halkı, Harp İçin Azami Gayret Sarfına Çağırıldı Almanların Leningrattaki Taarruzu Püskürtüldü Moskova, 29 (A.A) — Sovyet gece yarısı tebliği: 28 temmuzda kuvvetlerimiz Voronej, Simlyan- skaya ve Bataisk bölgelerinde muharebeler vermişlerdir. Cep- henin diğer kesimlerinde önem. li hiçbir şey olmamıştır. Finlânda körfezinde harp ge- milerimiz tutarı 19 bin tonilito- a varan üç düşman taşıtın ba- tarmışlardır. Sovyet ek tebliği Moskova, 29 (A.A) — Sovyet tebliği ekinde şöyle denilmekte- dir: 27 temmuzda cephenin muh. telif kesimlerinde harekâtta bulu pan hava kuvvetlerimize mensup teşkiller, 60 Alman tankını, 200 kamyonu tahrip etmişler veya hasara uğratmışlardır. Voronefin. cenubunda bir ke- simde birliklerimizden biri düş- man.müdafaa hatlarına varmış. 477 Devamı Sa. 2, Sü. 7 milyon Türk liralık bir anlaşma | Bunun 8,5 milyon yi lirası ile vagon ve lokomotif ge. | haber verilmektedir. 19 Milyonluk Bir Anlaşma Almanyaya Sipariş Verdiğimiz Demiryolu Malzemesinden Bir Kısmı Geldi Partiler Bekleniyor ray, 15 furgon, 165 vagon ve 5 römork gelmiştir. Bu malzeme. min bir İrsmı eski siparişlerden. dir. Bir kısmı da en son yapılan anlaşma esaslarma göre gönde. bulunmaktadır. Bu parti. iğer partilerin takip edeceği Kozlu - Zonguldak haltı Ani a, 29 (TAN) — Kömür nakliyatmı - kolaylaştırmak için K açıldığı) Kozlu - Zonguldak arasında 4,5 tarih olan 20 hazirandanberi Al-| kilometre yeni tren hattının in- manyadan 12 lokomotif, 6 oto. | sasına devam ediYnektedir.. Bü bat üzerinde 1350 metre uzunlu- ğunda ikinci bir tünel daha açıl. mıştır. Ray fersiyatına bara. retle devam edilmektedir. Yeni yıla kadar hattın münakalâla a- çılacağı ümit ediliyor, Bir Hava Cephesi Açılıyor Londra, Simdiden Haber Verdi : “Almanyayı Baştan Başa Yakacağız,, Geceli Gündüzlü Hava Akınları Yakındi Başlıyacaktır Londra, 29 (A.A) — Dün gece hava mareşah Harris, radyoda Alman halkına hitaben ihtar yol. lu neşriyat yapmış, Almanyaya yapılan akınların şiddeti hak» , Kinda nazarı dikkati çekerek de- miştir ki: —, “Bu şiddetli akmlar intikam maksadiyle yapılmıyor. Alman İsehirleri birer birer bombalanı. İyor ve taarruz şiddetleniyorsa bü İmuharebeye devam etmenize im İkân vermamek içintlir. Maksa- dımiz budur. Şimdiye kadar Wu- Ar Devamı Sx. 2. Sü 6 e eek Hamburg Gen Bombalandı Akına 600 Tayyare İştirak Etti Bu Taarrüz, Şimdiye Kadar Yapılanların En Tahripkârı Sayılıyor Londra, 25 (A.A) — “Tebl Dün gece Hamburg şehri önemli pomba uçâklarından mürekkep bir taşkal tarafından yeniden tas arruza uğramıştır, Hedef üstün. de kalın tabakalı bir çok bi İbulunmasına rağınen toplu bal İde uçan teşkillerimiz alık İfada tasirruza geçmişlerdir. i | EFü yük yengulşr çıktığı görülmüşe tür, Ayn: gece Hollandadaki öüş. 2 Sü. 5 £37” Devamı Sa Günler Geçerken "Yarı Çıplaklar, Medeniyeti evsim icabı, günlerimin birçok saatini plâjda geçirdiğim için dikkat ediyorum: İnsan külasınm işleme tarzı üzerinde €svapla çıplaklığın ayrı ayrı tesirleri var. Yari örlün- muş bir adam, elbiselere bürünmüş olandan da- ha ferah, daha rahat, daha iyimser düşünüyor. Böylesinin fikri daha düzenli, daha pürüzsüz, daba sade, daha estetik çizgili... Zaten ilk medeniyetleri katmer katmer kumaş. lar'altında bunalmışlar değil, yarı çıplaklar kurmuştur. Yunan ve Roma —şairliği, hatipliği, heykeltraşlığı, mimarlığı ile— bir “yarı çıpkıklar” medeniyetidir. Bunlar, biçimli, ferah, açık, ha. vadar medeniyetlerdi; insan pisikolojisinden ziyade vücut güzel liğiyle uğraşan O zamanki bütün san'at ve fikir mahsullerinde kulfetsiz bir hat zarıfliği göze çarpardı. Derken Ortaçağdan sonra Avrupada fazla giyimli kuşamalı insanların kurduğu bugünkü dar, kasvetli, yüklü, fazla süslü bir medeniyet başladı; Rönçsans, Gotik ve romantik eserler, mimarlıkta. veya edebiyatta olsun, âsırlarmın ağır ve itinalı kıyafetine benzerlik gösterir. Bizde de Divan edebiyatı, âdeta kürklü ve kavukludur, Tanzimat edebiyatı setre pantalonlu, Edebiyatıcedide ise daracık ceketli, kati ya- kalıklı, maşalanmış bıyıklı ve lüzumsuzca pomadalı, ütülüdür! Kıyafetlerin en güzeli bana yarı örtünüş, yani bol bir kuma, şa bürünüş gibi görünür. Sanmam ki büsbütün çıplak bir in. San, ne derece fikirli ve dâhi olsa tam eserini verebilsin... Mese- lâ bir Victor Hugo, bir Gömtesse de Noilles düşününüz: Anadan doğma, masalarının başına geçmiş, biri (Sefliler) den bir sayfa, öbürü (Sayisız Kalip) den bir parça yazıyor; yahut soyunmuş bir Wagner, plyanosunun önünde (Tannhauser) i besteliyor! Siz bu manzarayı bizden “bir Ahmet Mithat Efendi, bir Muallim Naci veya Tanburi Cemil Bey merhum ile değiştirebilirsiniz; hoşla- hacağınız şüphelidir. Bereket ki dünyanm yeni gidişi, yavaş yavaş, yarı çıplaklığa, dır; eski Yunanistana ve Roma tarzına doğru dönüştür. Bunda deniz merakının ve plâj düşkünlüğünün büyük tesiri var. Ba. na öyle geliyor ki şimdi sadece bir eğlence ve sıhhat işi olarak aldığımız plâj hayatını, yarın başlıyacağını umduğum eski # deniz medeniyetinin ilk işaretleri, fik müjdeleri sayabiliriz. Plöj ve denizcilik oyuriları bizi, sırtımızda katmerlenmiş örümcek ağlarından kurtararak vücut güzelliğine her gün biraz daha yak» laştıracak; o sayede san'at ve edebiyat da, üzerini kaplıyan tüylü kabuğu atarak güneş ışığına kavuşacaktır.