16 Mayıs 1942 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

Tepebaşı Bahçesinde GARDENBAR SALONU Varyete, Kabare, Dansing - Büyük yeniliklerle açılmıştır Pazar 17 de İBRAHİM ÖZGÜR ve arkadaşları, tarafından BÜYÜK MATİNE, zengin varyet« CUMARTESİ Iki CAZ ORKESTRASI — 'Tel: 42690 16 MAYIS 1942 5 KURUŞ Sekizinci Yıl 2421 Telgraf: TAN, İST, Telefon: 24310, 24818, 24319 * TANEVİ İstanbul Ankara Cad Me, 102 Yeni Mahsul Hi ububata Hükümet El Koydu MEMLEKETİN fava ş İaşe Vaziyeti Istihsalin azlığı ve diğer bir çok sebepler erzak ve et fiyatlarının Hava Şehitlerimizi Dü Heyecanla Andık artmasma sebep olmuştur. Şu halde erzak ve eti büyük hulk küt lerinin alıp yiyebileceği bir bale getirebilmek için bunların devletçe tanzimi ve ödil bir prensip debilinde halka tevzi bir | zararettir, Hükümetin meydana getirmekte olduğu toplama ve dağıtma teşki lâtınn bu bakımdan büyük bir ehemmiyeti vardır, YAZAN; M. ZEKERİYA SERTEL Fatihte Hazin Bir İhtifal Yapıldı Vatan göklerinde can verenlerin aziz hatırasını anmak için Dün Fatihte hava şehitleri âbidesi önünde hazin bir ihtifal yapıl- mıştır, Bu ihtifale ait tafsilâtı ikinci sayfamızda bulacaksınz, İ Jçüncü harp yılı içinde mem leketin iaşe vaziyeti hak- kında tam bir fikir edinmek için iz hububat İstihsalini tetkik k yetmez. Halkın ana gıda teşkil eden belli başlı di de vaziyetini gözönün de bulundurmak lâzımgelir. Halk kâfi derecede ekmek bulamazsa, bunu nişastalı diğer maddelerle telâfiye çalışabilir. Patates, fasul ye, pirinç, mercimek, nohut gibi kuru sebzeler halkın belli başl gıdalarını teşkil eder, Harp şartları bu mahsullerin istihsali üzerinde ne dereceye ka- dar tesir etmiştir? Bu maddelerin satışı serbe: kuğu halde birçok larını tedarik müşkül bir hale gel miştir. Ekserisinin de fiyatları o derece yükselmiştir ki, halkın bu maddeleri satın almasına im. kün kalmamıştır. Bu neden böyle olmuştur? Memlekette bir erzak darlığı mı vardır, yoksa bunda başka âmillerin tesirini mi ara - mak lâzımdır.? Dün, memleketin iaşe vaziyeti hakkında esaslı tetkiklere istina- den bana bir mektup gönderdiğin den bahsettiğim okuyucum, kuru sebze hakknda da şu malümatı veriyor: “Kuru sebze meselesinde de va | ziyet hububatınkine benzer, Blem lekette çıkan kuru fasulye, no - hut, mercimek gibi kuru sebzele ri nüfus nisbetinde taksina eder - sek adam başına ancak 10 kilo dü şer, Halkın ekmekten sonra en zi- yade yediği şey bu kabil kuru sebzeler, pirinç vesairedir. İstih « sal edilen miktar ancak halkın ih |v. tiyacını karşılıyabilir. Bunlardan ihraç edilenler pek azdır. “Şu halde buğday istihsalini a- zaltan sebepleri bu erzaka da tat. bik edersek, bunların da istihsa - linde bir eksiklik olduğunu kabul | etmek lâzımgelir, i “Umumiyetle şunu gözönünde bulundurmak lâzımdır ki, Türki- ye normal şartlar içinde ancak kendi yiyeceğini yetiştiren bir memlekettir. Tabii veya içtimai sebepler Iktısadi hayatın müvaz& nesini sarsar sarsmaz derhal bir buhran husule gelmesi gayet ta - bildir. İki seneden fazla bir za - mandanberi devam eden harp şartlarının memlekette böyle bir buhrana sebebiyet vermesini ta- bii görmek lâzımdır. “Bir de yine halkın en mühim gıda maddelerinden birini teşkil eden et vaziyetini tetkik edelim. Harp şartları hayvan yetiştirme üzernde de tesirini göstermekten geri kalmamıştır. Bilhassa 1941 denberi bu tesir daha ziyade gö. rülmektedir. Hayvancılar büyük sürüler yetiştirecek meralar bula mamaktadır.Geçen kış da hayvan lar arasında hayli tahribat yap - mıştır. Bu yüzden hayvan mev - cudu en âz “e 30 eksilmiştir. Bu na ordunun et ihtiyacını karşıla mask için her gün kesilen hayvan mikteiını da ilâve ederseniz va- ziyeti anlamakta güçlük çekmez- siniZ.,, ** ui izahat bize gösteriyor ki, değil yalnız hububat ba - kımından, fakat erzak ve hayvan noktasından da bir eksiklik var- dır. İstihsalin uzlığı, diğer birçok sebepler erzak ve et fiyatlarının artmasına sebep olmuştur. Fiyat. ların artmasından da en ziyade geliri mahdut ve az olan büyük halk kütleleri zarar görmüştür. Şu halde erzakı ve eti yalnız zengin sınıfın gıdası olmaktan çt- kararak büyük halk kütlelerinin alıp yiyebileceği bir hale getire - bilmek için, bunların devletge tanzim ve âdil bir nisbet dahilin- de halka tevzii bir zarurettir. Bu itibarla hükümetin hububat ve erzak maddeleri üzerinde yap - makta olduğu toplama ve dağıt - ma teşkilâtının.böyük bir ehem miyeti Yandır. gören İle Moskova Arasında Münasebetler Sıkı Bir Hale Getirilecek Rusyaya Kafilelerle Sevkiyat Büyük Müşkülâta Uğrıyor Londra, 15 (A.A) — Reuterin siyasi muhabirinden: Sovyet Rusya ile hâlen mevcut münasebetlerin daha sıkı hale ge tirilmesi meselesinin Avam Ka- marasının pek yakın celselerinin müzakere mevzuunu teşkil ede ceşi tahmin edilmektedir. Çörçil tarafından zehirli gaz - lar hakkında Rusya karşısında a. inan tashhütlerle Rusların €6p- hede yaptıkları munzam askeri hamleler, ve İngiltere ile Ameri kanın harp maizemesi bakimın - dan yardımlarına, yine İngiltere nin batıdaki hava taarruz ve akın lariyle yaptığı yardıma ait olarak son günlerde Rusyanın gösterdi. ği aleni takdir duyguları Avam kamarası üyelerince memnuni - raber, son Rus tefsirleri, birçok siya- si mahfillerde, Sovyet Rusya ile Bü- yük Britanya ve yine ayni mahfii- lere göre, Sovyet Rusya ile Büyük Britanya ve Birleşir Amerika srasm- da gayet sik: surette teessüş edeceği 477 Devamı Sa, 2. Gü. 5 Rauf Orbay ei İngiliz Başvekili İle Refikası Şerefine Bir Öğle Yemeği Verdi Londra, 15 (A,A,) — Türkiye Büyük Elçisi B, Rauf Orbay, dün Bay vr Bayan Churchill şerefine bir öğle yemeği vermiştir, Ye mek, gAyrI yerl olmmup.” nafuk söylenmemiştir. - Davetliler era- sında Hin Amery, | İs den Bracken, Türkiye Büyü E ralne ve Ledy Loraina, Pr Şefi Sir John Mo Nazırlığı datmt /Mubayaa ve Tesellüm İşlerinin Süratle Görülmesi (İçin Muvakkat Almanlar Kerç Şehri Önlerinde Yeni Silâh “Olarak | Tazyikli Hava Dolu Mermiler Kullanılıyor —— Yağmurlar Kırımda Harekâtı Yavaşlattı Berlin, 15 (A.A.) — Alman teb liği: Kırımda düşmanı takip eden Alman ve Rumen teşekkülleri düşmanın Kerç şehrini İşgal eden tepelerdeki mukavemetini kırdık İtan sonra Kerç yakinine' gelmiş bulunmaktadırlar. Harkof kesi - mindeki savaşlar devam etmi tedir. Bu savaşlar esnasında düş- manm şimdiye kadar 145 tankı tahrip edilmiştir. Savaş ve stu - ka tayyarelerinden mürekkep #37 Devamı Sa. 2. Sü. 4 resimde provaya iğlirik eden Şimal Buz Denizinde Almanlar Amerikan Filosuna Taarruzla 2 Gemiyi Batırdı İ —o— Manşta 3 Alman Gemisi Batırıldı Berlin, 15 (A.A) — “Tebliğ, Alman hava kuvvetleri, dün bir Amerikan filosuna karşı şimal burnu ile Spitzberg arasında yap tıkları bir savaş esnasında Pensa cola sınıfından 9100 tonilâtoluk 1 kruvezörle ayrıca 1 muhribi tırmışlardır. . Bundan başka 3000 tonilâtoluk bir buz kıran gemi ile 2000 tonilâtoluk bir ti - >İcaret gemisi tahrip edilmiştir. 10 bin tonilâto hacminde bir yük ge misi o kadar şiddetli bir isabet almıştır ki, provasından pupasına | #77 Devamı Sa. 2, Sü. 6 lebeyi görüyoruz, Sovyetler Harkof'a Yaklaştı ei İki Günlük Muharebe Esnasında 150 Alman Tankı Tahrip Edildi Kerç'te Çok Şiddetli Çarpışmalar Oldu Moskova, 15 (A.A) Sovyet tebliği: 14 Mayısta, kerç yarıma» dasında üstün düşman kuvvetle. İrimiz inatla çarpışarak yeni mev zilere çekilmişlerdir . | Harkov istikametinde kuvvetle İrimiz muvaffakıyetle ilerlemekte dirler. İki günlük bir muharebe. İde en sz 150 Alman tankı tahrip Jedilmiştir. Birçok ganimetler ve esirler alınmıştır. İ Cephenin diğer kesimlerinde önemli hiçbir şey olmamıştır. | #77 Devamı Sa, 2. Sü. 7 Martinigue Anlaşması > Adadaki Fransız Harp Gemileri Silâhtan | Tecrit Ediliyor | | Amerika, Burada Bazı Üsleri de İstedi | Londra, 15 (A.A) — Dün ak. şam neşredilen bir Reuter haberi Martinigue'te bulunan iki Fransız kruvazörü ile bir uçak gemisinin silâhtan teerit edileceğini bildir. İmssyon kararına göre, İkoyma hükmünden istisna edil - ve Daimi Merkezler Kurulacak BU İSLER İCİN Ticaret Vekâleti Emrine 250,000 Lira Ayrıldı Ankara, 15 (TAN) — Bugün resmi gazele ile neşrolunarak meriyete giren yeni bir koordi - sellümüne ve ticaret vekâletince tertip edilecek şekil ve şartlar dai resinde itharma toprak mahsulle milli ko . İri ofisi ve ofis teşkilâtının bulun runma kanununa (mi en | madığı yerlerde ofise yardımcı 0- memleket dahilinde gerek 1941İlarak Ziraat Bankası memur edil yılı mahsulünden olup el konma | miştir. ış bulunan ve gerek 19 | A7” Devamı Sa, 2. Sü. 1 zarfında istihsal edilen mahsulün ekmeklik, yemeklik tohumluk ve yemlik ihtiyacından gayri bilâ - mum buğday, çavdar, mahlüt, mı sır, her nevi darı, gaplıcı yulaf| ve arpa mabsulüne de hükümet. | çe el konmuştur. 12 aylık olmak| üzere ayda beher nüfusa vasati olarak 20 kilo ekmeklik ve yemek lik hububat müstehlikin vesaitine | arı bozgunluğa yağmen Japonların, ve iktidarına göre ekebileceği t0-| müttetik deniz kuvvetleri taratmdan humluk hububat, büyük ve kü -| bozu baruktarilar bicili şük baş h sayısına göre Ti-| lerin: aşlamak üzere harır- caret Vekâletince tesbit oluna -İlıklar yapmakta izzar ettiklerini taha cak senelik yemlik hububat elİmin etmektedir. Birmanyada vaziyet Bi Yeni Delhi, 15 (A.A) — Bit Tesliminde tamamen ödenmek yada Şiâwin vadisini yukarı doğru suretiyle el konulan hububatın| çekarak geri çekimekte clan İngiliz mübayaasına ve hükâmetçe ka. | kuvvetlerinin tehlikeli durumdan sıy« bul edilecek esasler dahiliride te-İ rıldikları vermen haber veriliyor ( ASKERİ VAZİYET SARK CEPHESİNDE Donetz'de Beklenen Taarruzla Kerç Harbinin Alâkası Yoktur ve Almanlar Donetzde Taarruza Hazır Görünmüyorlar Yazan: Emekli Deniz Subayı NECATİ YAŞMUT (Yazısı ikinel sayfamızdadır) Günler Gecerken: SUÇLU İLE SUÇ ORTAĞI B” ticarethanede tahsildarlık eden bir genç topladığı 5000 lirayı kasaya vermemiş; ya- kalamışlar; suçunu gizlemiyerek açıkça demiş ki; “Kırk lira maaş alıyorum; arkadaşlarımın hepsi eğlence yerlerinde para harcıyorlardı; onlara he. veslenerek ben de ticarethanenin parasını alıp ye- miye başladım. Cezama razıyım!,, Bu küçük 74. bita haberinde düşündürücü birçok noktalar var: Topu topu eli- ne yılda 480 lira geçen genç bir adamın tek kalemde ve bir gün- de bu paranın on mislini slacak bir hizmette kullanılması doğ- ru mudur? İhtiyacının ana kısımlarını olsun karşılıyamıyacak bir maaşla ticarethanesine tahsildar tutan bir iş adamı öyle bir sür- prizle karşılaşacağını daima hesaba katmamalı mıdır? Ticarethane sahibi dememeli midir: “Yahu, her şey pahalı, benim ev ve eğ- lence masrafım da arttıkça arttı. Tahsildarımın hali nicedir? Her gün binlerce lira toplayıp santimine kadar kasama teslim eden $u nümuslu memuru mu olsun düşünmek, maaşmı yükseltmek lâzım gelmez mi Zavallının kırk kâğıt nesine yetsin? Gırtlağına mı, esvabına mı, ev kirasına mı?,, o, böyle düşünmez. Ayrıca, ucuza mal olsun diye ne- iği, nereye gideceği bellisiz, fakat en aşağı karakolu boylıyacağı şüphesiz olan bir genci işe sokar; kırk liraya Çalış « mıyacağını bildiği için tamakârlığa kapılır; durup dinlenmiş, uzun bir sinama imtihanı vererek dürüstlüğünü isbat etmiş mes- lekten bir tahsildar tutmsğa yanaşmaz. Ticarethane sahibinin iste. diği şudur: Ayda kırk papele emri altında bir nâmus kahramanı, bir Melek, bir Evliya, bir Peygamber çalıştırmaktır. Bir nâmus kahramenı ki, açlıktan gözleri kararır, kamı zil çalarken güle oy. nıya getirip onun önüne binlik liraları hışır hışır saysın! Bir Me- lek ki, ne yesin, ne içsin, ne erkeklik, ne dişilik, sadece hizmet et. sin! Bir Evliya ki, keramet gösterip tüccarın verdiği kırk lireyı geceleri okuya üfliye dört yüz yapıversin! Bir Peygamber ki, mü- cize kuvvetiyle her gün gökten sofrasma kudret helvası ve mut. Japonlar Yeni Bir Deniz Muharebesi İçin Hazırlanıyor mahfile: mektedir, Amiral Robert ve Amerikan| mümessilleri arasında müzakere. | ler devam etmektedir. #7” Devamı Sa.2.6ü.3 | bağına selvâ kuşları yağdırsmı darlıktan korkusu olmasın! Evet, bilirim, tahsildar için asıl olan nâmustur; fakat bir ti. carethane için de insaftır. Beş bin lirayı zimmetine geçiren adam karun bakımıtdan suçludur; fakat tahsildarına şu sırada kirk lira aylık veren tüccar da vicdan karşımda bir suç ortağıdır!