30 Mart 1942 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

Pazarertesi 30 MART 194 TAN EVİ İSTANBULı Ankara oaddesi No, 102 TELGRAF: TELEFON: — YEDİNCİ YIL — No, 2374 ——— TAN, IİSTANBUL 24310, 24318, 24319 * bi GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ [ETİMESUT TAYYARE FA BRİKASINDA ] Türk Hava Kurumunun - Etimesutta kurduğu yenî[ ':*Y.V:ıre fabrikasmın faaliyete geçtiğini dün okuyuctula- rımıza - bildirmiştik. Bu resimde, olarak yeni” tesisleri gezen heyet âzasını görüyoruz, Kurumun davetlisi - Erzak Tevziine Ait Hazırlıklar Şehrimizin * İhtiyacı İstanbul vilâyeti dahilinde da- ğŞîllacak olan ilk parti 150 ton Birinç, 150 ton fasulye, 100 ton Ulgur, 1600 teneke beyaz peynir Ve 600 teneke sadeyağının tevzi teleri bugün mıntaka ticaret Müdürlüğü tarafından hazırla - hacaktır. Liste, bölge iaşe ve ti- taret müdürleri tarafından kont- İol edilecek ve bunları satacak o- [ müesseseler listede gösteri - İçin Ofis Emrine Verilen Yiyecek Maddeleri, Bakkallar Eliyle Halka Satılacak len miktarı toprak mahuslleri o- fisinden alacaklardır. Şehirde 2000 den fazla bak- kal dükkânı buluriduğu için bun- ların hepsine birden mal veril - mesi halinde satışların kontro - lünde güçlük çekilecektir. Bu iti- barla petrol ve kahve tevziinde olduğu gibi her mıntakada satiş- ların mutemet bakkallar eliyle yapılması muhtemeldir. ı"V.. Ordusu | Vazifeye Çağırılıyor İ | Amerika Sovyetlere ' Malzeme Teslimatını | Hızlandırdı | | Berlin Müttefiklerinden 80 Tümen İstemiş! 1 ş, Vaşington 29 (A.A.) — Kafkas Ya veya Musul'a ve yahut belki | 'le Almanyanın pek ziyade muh- 3Ç olduğu petrolleri ihtiva eden | U iki çevre istikametinde ayni B Manda muazzam bir Alman ta- | Fruzu imkânı Vaşington resmi | Mahfillerini meşgul etmektedir. M, Roosevelt'in Rusyaya harp Malzemesi teslimatinin hızlandı - Ması için on gün evvel verdiği | *mirlerin cuma günü neşredil - ©si de bunu göstermektedir. L Ruslar önce, bir milyarlık an- | laşma hükümlerine göre vadedi- | (h bütün malzemenin martta ve | İt en geç nisanda teslim edilmiş lacağı vaadini almışlardır. Son- Ta, teslimatın hazirandan evvel :î'hamlanamıyacağı öğrenilmiş - _aeyaz saray Mahfilleri, Rusyaya Yapılan sevkiyatın — tercihi hakkinda ğ““sevelt tarafından verilen emirler- €h sonra Sovyet kuvvetlerinin Al- :"ün taarruzuna mukavemet için ge- nîkı'n Amerikan malzemesine malik Acaklarını umuyorlar, vîisingtona gelen son haberlere gö- * Almanya, taarruza girişmeden ön- iç Müttefiklerinden yardımlarmı — 80 iMene çıkarmalarını istemiştir, Hit- *İn vurmak için hangi noktayı ter- ÂT Sonu; Sa: 2: Sü: 6 Rauf Orbay, Krala 'İtimatnamesini Dün Takdim Etti hıPondra 29 (A.A.) — Türkiye- H.’_* yeni Londra büyük elçisi B. te':sfyin Rauf Orbay dün İngil- *re Kralına itimatnamesini tak- im etmiştir. Mutat protokol ge- kiçihce yapılan bu törende Tür- bit büyük elçiliş!erkânı hazır uhı'-tmmıştu.r. Mrl. Petain Laval İle Barışmıyor ——— Almanya Vichy'den Bu Sefer de İktisadi İşbirliği Lsfemîş! İtalyanlar, Ciddi Şekilde Hoşnutsuzluk Gösteriyor Bern 29 (A.A. — İtalyan ajan. sı bildiriyor: Vichy'den gelen haberler Petain hükümetinin Bir leşik Devletlerin mütalebatını şartsız kayıtsız kabul ettiği hak- kında Vaşingtondan alınan haber leri teyit etmektedir. Filhakika Darlan, Amerikalıların teklifle - lerini zoraki kabul ve işgal altın da bulunmıyan Fransa ile Şimali Afrikaya Amerikan konsolosla . rımın gönderilmesine müsaade et miştir. Bu suretle, bu topraklar Birleşik Devletlerin kontrolü al-  Sonu; Sa: 2; Sü: 1 £ ü B Bir Bulgar Gazetesinin Yaz_dğ(ları "Türklerle Kavga Etmek İçin Bir Sebep Göremiyoruz,, — Şimdilik Münasebetleri Bozacak Mahiyette Bir Hâdise Olmadığına da Ayrıca İşaret Ediliyor Sofya, 29 (A.A.) — Kral Bo- risin Berline yaptığı seyahat mü nasebetiyle yabancı memleketler Bulgaristan kesiminde durumun karışması ihtimali etrafında en heyecanlı haberleri vermişlerdir. Resmi makamlar, bu şayialara i- nanılmaması lâzım geldiğini söy lüyorlar. Ayni mahfillerde işa- ret edildiğine göre, bilâkis son günlerde imzalanan Türk « Bul- gar ticaret anlaşması hiç değil se şimdilik Ankara ile Sofya ara- sındaki münasebetleri tehlike. ye koyacak mahiyette Avrupanın Üf' Senu; Sa: 2; Sü: 4 PASiİFİK- HAR Çin, Umumi Seferberlik İlân Etti Japonyaya Karşı Bütün Kaynaklarını Kullanacak — Avustralyaya Taarruz İçin Japonlar 12 Tümen Hazırlamışlar! Çunking 29 (A.A.) — Çin İcra meclisi, umumi seferberlik emri neşretmiştir. Başkomutan Çang- Kay-Şek'in isteğiyle alınan bu tedbir, Japonyaya karşı en bü- yük harp gayretini sarfetmek için iktisadi ve insan ihtiyatları bakımından umumi seferberlik yapmak maksadiyle hükümete hudutsuz salâhiyetler vermekte- dir. Hükümet bu süretle, bütün harp silâhlarını, ilâçları, gemile- ri, tekmil taşıt vasıtalarını, elekt- rik santrallarını ve makineleri müsadere etmek veya el koymak salâhiyetine malik olacaktır. Japonya Avustralya için 12 tümen ayırmış! Nevyork 29 (A.A.) — Foreign Correspondance ismindeki hafta- lık Amerikan mecmuası, Japon- ların Pasifikteki kayıplarını 140 bin kişi olarak tahmin etmekte ve bunlardan üçte birinin deniz- W Sonu; Sa: 2: Sü:-7 Avustralyada müttefik hava kuvvetlerine kumanda eden General G. H. Brett Yazan: CHURCHİLL - Bugün TAN Sütunlarında Ölümden Beter YAZAN: MAHMUT YESARİ iBu Nefis Eseri İkinci Sayfamızda Takibe Başlayınız *K4 ZAFER!? Almanya Geçen Harpte Nasıl Mağlüp Oldu? Bu Tefrikamızı da 3 cü Sayfamızda Bulacaksınız , Çeviren: İLHAMİ SAFA stadında oynanan Galatasaray - Vefa maçından bir görü GALATASARAY: 5 - VEFA: 0 üş. (Tafsilât İkinci sayf: Birinci Sınıf SARAY LOKANTASI SAHİBİ: MUSTAFA NEZİH ALBAYRAK Seçme ve eşsiz yemekleri ve tam çeşitli mevsim balık ve levrek- leri ve turfanda sebze ve nefis yağlariyle muhterem müşterilerinden değer kazanmaktadır. Karaköyde Bobek durağında No, 31, Telefon : 48005 Ingiliz hava kuvvetlerine mensup Avro Manchester tipinde bom- ba tayyarelerinin bir gece taarruzunu gösterir temsili resim St. Nazaire Baskınının Tafsilâtı Büyük Havuzu Tahrip İçin 5 Ton - İnfilâk Maddesi İle İç Limana Sürülen İngiliz Muhribi Hedefin Yakınında HavayaUçtuLondra Neticeden Memnun Almanlar, İhraç Edilen Kıtaların Tamamile Yok Edildiğini Söylüyor İnönü Koşusu Dün Yapıldı Eskişehir 29 (A.A.)) — İnönü koşusu bugün Eskişehiri Sivrihi- sara bağlıyan —Akpınar caddesi üzerinde su kulesi ile stadyum a- rasında yapılmıştır. Koşüuya Ankara, Antalya, Edir ne, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Trabzon, Zongul- dak bölgeleri ve Maarif temsili takımlarile beş grupta yapılan seçmelerde derece alan atletler girmişlerdir. Ayrmıca Eskişehir Demirspor 2, Erkek lisesi bir, tay yare fabrikası bir, Kütahya böl- gesi bir takımla hususi olarak müsabakaya katılmışlardır. Anka ra bölgesi de iki takımla temsil ediliyordu. Tam zamanında top- lu olarak hareket eden atlerler birinci kilometreden itibaren ar- ka arkaya bir hat üzerinde sıra- Harkof€ Ve Kalinin Kesiminde Son Beş Gündenberi Şiddetli Savaşlar Olduğu Bildiriliyor Sovyetler, Leningrat Bölgesinde Yeniden İlerleme Kaydettiler Stokholm 29 (A.A.) — Havas - Ofi: Havaların fenalığı doğu cep- hesinin bir çok kesimlerinde şid- detli savaşlara engel olmamakta- dır. Ruslar Murmansk bölgesini te- mizliyerek İngiliz malzemesinin sevk edildiği bu limanı tehlike. den kurtarmağa çalışıyorlar. Leningrad'ın doğusunda Gene- ral Fedikuniski, şehri kurtarmak için yeni bir teşebbüs yapmış ve 12 kilometre kadar ilerlemiştir. Şimal - batı kesiminde müca. delenin merkezi hâlâ Straya Russa'dadır. Ruslar şehrin ban- liyölerine girdiklerini bildirmiş- lerse de buradaki savaşların geli- şimi hakkında henüz tafsilât yok tur. Kalinin cephesi son beş gün İ- çinde şiddetli savaşlara sahne ol- hIT Sonu; Sa: 2; Sü: 5 R. Hess Rahatsız Londra, 29 (A.A.) — Bir Amerikan radyosunun Almanca verdiği bir hâ- berde Rudolf Hess'in — melânkoliden mustarip olduğu ve bu yüzden bubın- duğu binada doktor nezareti altında bulunduğu bildirilmektedir. Bu habere göre, Hess'in kend'sini İ öldürmesinden korkuluyor, ) Bu haber hakkında Londrada tefsi. rat l Eskişehirde On Binlerce Halkın Hazır Bulunduğu Müsabakada Takım İtibrile Ankara Birinciliği Aldı lanmışlardı. Birinci sınıf atletler birbirlerini geçmek için atakları na başlamışlardır. Eşref, Saba - hattin, Mustafa Kaplan, Riza İş- man, Behzat, Hüseyin gibi milli takıma mensup atletlerin zaman zaman sürdükleri koşuda üçüncü kilometreden itibaren bir takım Londra 20 (A:A.) — Evvelki gece Saint Nazaire'e yapılan İn- giliz taarruzu hakkındaki resmi tebliğ şöyle demektedir: Akına iştirak eden kuvvetlerin salimen döndükleri Saint Nazaire den * bildirilmiştir. —“Campel Town,, gemisi cumartesi- sabahı tesbit edilen taarruz plânına gö- re yalnız dört dakikalık bir ge. cikme ile büyük havuzun metha- line atılmıştır. Bu geminin eski bir Amerikan muhribi olması ha- sebiyle baş tarafı tahliye edil. miş ve buraya beş ton patlayıcı madde konulmuştu. Sefer heye. timize başka tahrip işlerini ta- mamlamak ve infilâkten evvel çekilebilmek için lüzumlu zamanı elde etmek maksadiyle geminin baş tarafına konulan yüksek in- filâk maddelerini muayyen za« manda patlatacak tertibat alın- miş bulunuyordu. Akıncılarımız çekildikten sonra ağır bir infilâk duyulmuş ve gözle görülmüştür. “Campel Town,, gemisindeki tay REF Sonu; Sa: 2; Sü: 8 b KBi j gruplar meydana gelmiştir. AğEr Sonu; Sa: 2; Sü: 1 * hücumbotları St. Nazaire baskınına iştirak eden seri REF ı K Dil işlerine dört elle sarılan Ulus gazete- tahsili yapanların dil pelesengi olan “kaziyye kaz fıkrasına dayanıyor sanırdım. “Kıvır zıvır,, ın da aslı, yine deki “pfluk”, bizde değişerek “pulluk” a çevrilmiş. “Dil Köşe- ' sinde okuduğuma göre tuhafımıza giden öyle değil,, sözünden çıkma imiş. Ben onu Nas: softa ağzı “Kebir-ü- sagir,, den başka bir şey değilmiş. Bir ekim miz;, muharriri şöyle diyor: “Fransızcada olduğu gibi bizde de KAZIN AYAĞI ÖYLE DEĞİL! “kazın ayağı öyle değil,, tâbiri, eskiden medrese KARAY raddin Hoca ile Timur arasında geçen tek ayaklı aleti olan “pulluk”, ilkönce bize Almanyadan gelmiş ve bu dil- bir (kelimeler tarihi) yazılsa kimbilir ne meraklı şeyler görür. Bu iş yalnız meraklı şeyler görmek bakımından değil, ya- rinki büyük sözlüğümüz ve ansiklopedimiz Aancak onlarla ta- mamlanacağı için de lüzumludur; modern bir sözlüğün, kelime asıllarını bize öğretmesi şarttır. Meselâ fransızca bir ansiklo. pediye baktınız mi, italyanca çocuk oyuncağı demek olan “popea,, kelimesinin, süse pek düşkün olan Roma İmparatori- çesi Poppata'dan alındığını, fakat fransızca “poup&e,, nin küçük kız mânasında lâtince “pupa,, dan çıktığını, güzelce ve kısaca anlatıverir. İşte İnönü Ansiklopedisinde de “pulluk,,a göz gez- dirirsek yukarıdaki “pflug,,- kelimesiyle ilişikli olduğunu da böylece öğrenmeliyiz. Geçen gün, “özerlik,, veya “üzerlik,, denilen ve yeni doğan çocukları tütsülemekte kullanılan tohum adının aslını merak ettim. “Özer,, öztürkçede “üzeri,, nin de anlattığı gibi üst, kabuk, arka, sırt, dış taraf mânalarına geliyor. Bu tohumun tüt- süsü çocuğun dış kısmına, yâni derisine, tenine, sivilce ve pi- şiklerine faydalı sanıldığı için mi böyle denilmiş? Dil, tıp ve nebat bakımından düşünülecek, fikir danışılacak ve doğrusu bu- lunup sözlükte kelimenin yanına yazılacak bir nokta değil mi? *Ödağacı,, ındaki “öd,, ü arapça, yahut hintçe diye gösteren eski lügatlarımız bu güzel kokulu kuru dalların yakılarak kul- lanıldığını göz önüne getirip niçin türkçe ateş anlamına gelen “at - od,, ile benzerliğine dikkat etmemişler? Görülüyor ki ya- rının sözlüğünü yapmak için posteki saymak ve kilı kırk yar- mak lâzımdır ve lügatçilik de budur. Şimdiye kadar türkçe lü- gat yaptıklarını sananlara şöyle diyeceğim geliyor. “Kazın ayağı öyle değil!,,