30 Nisan 1941 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1
Çarşamba 30 NİSAN 1941 izahat Ankara, 29 (A.A) — C.H.P. Meclis Grupu Umumi İleyeti bugün (29/4/1941) günü saat 15 de Reis Vekili Trabzon Ble- busu Hasan Saka'nın Reisliğin- de toplandı: Ilk defn Hariciye Vekili Şükrü Saraçoğlu söz 8- İsrak son iki haftanm askeri ve siyasi harekât ve hâdisatı hak- kında mufassal izahat verdi. Bu mevzua dair i müta ve suallere iy Vekilinin o cevapları dinlendikten sonra ruzüameye geçildi. İSTANBUL, Ağikarı Caddesi 102 TELGRAF: TAN, İSTANBUL TELEFON; 24310, 24218, 24319 ALTINCI YIL — No. 2046 Mariciye Vekili Parti Grupunda Ş. Saraçoğlu, Askeri ve Siyasi Harekât Ve Hâdisat Hakkında Beyanatta Bulundu TA EV S5 KURUŞ GÜNLÜK İspanya'yı i Üçlü Pakta . Almak İçin Gayretler Verdi İ Franco, Yeni Mahsul Alınmadan Harbe Girmek İstemiyor Ikinci mesele olarak Diyarba- kır Mebusu General Kâzim Se- vüktekin'in tayyareciliğe sit 38- keri mevzuatımıza dair Milli Müdafan Vekâletine tevcih edil- miş sunl takriri okundu. Mi Müdafaa Vekilinin ve diğer Bir İngiliz Gazetesi | Şu Haberi Veriyor :| tiplerin ayni mevzua müteallik Mere a dinlendikten panya'ya, Girecek beden cevaplar verildikten s0p- |! Olan Nazi Kıtaatı verildi, 19 da eelseye mihayetll eidutta Hazırdır, Londra 20 (A.A) — İspanya Bir "Evet,, Veya "Hayır, Meselesi | Türkiyenin, istiklâl tamamiye- ini İMİĞİ edici herhangi bir teklif karşısında vereceği cevap da bir tek kelimede mündemiçtir: “Fu yır!” Türkiye, hiç kimseye tecavüz niyetinde değildir: Fakat bir teca- vüz karşısında madâl ve manevi bütün kuvvetiyle müdafaaya az- metmiş ve bu azmini o müdafaz hazırlıklarını tamamlamak suretiy- Je teyit etmiştir. M. Zekeriya SERTEL arihte bazan bir kelimenin, bir milletin, hattâ dünya- nın mukadderatı üzerinde mü - him rol oynadığı çok görülmüş- tür, Bunun son misalini de bu de- fa Yunan harbinde görüyoruz. Alı ay evvel Atinada Italyan sefiri bir ziyafet vermişti. Bu zi- yalette Atinadaki (diplomatik mahafil, Yunan nazırları ve bu arada General Metaksas da da - vetli bulunuyordu. Ziyafet gece yarısına kadar neşe içinde geç - miş ve davetliler samimi bir ha- va içinde ayrılmışlardır. O gece sabaha doğru Italyan sefiri elin- de bir telgrafla General Metak- #asın evine gitti ve gecelik pija- masiyle kapıya çıkan General Metaksasa Italyan hükümetinin ültimatomunu bildirdi. Yunan Başvekili uyku sersemliğiyle şaş- kına dönmüştü. Daha iki saat ev- vel ziyafetinde bulunduğu Ttal - yan sefirinin kendisine böyle bir ültimatomla geleceğini beklemi- yordu. Italya Yunanistanın bilâ kaydüşart teslim olmasını isti - yordu. Generalin vereceği cevap mühimdi. Dudakları arasından çıkacak bir kelime, bir evet ve - ya bir hayır, bütün Yunan mmil.- Jetinin, bütün Balkanların, hattâ belki de bütün harbin mukadde- ratım tayin edecekti. General Motaksas ültimatomu aldıktan sonra telefonla Erkânıharbiyesiy- le görüştü. Müttefikleriyle ko - nuştu ve iki üç saat sonra şu ce- vabı verdi: — Hayır! Bu tek kelime altı ay Ttalyan- ları Arnavutluk dağlanığa uğ- Taştırdı. Altı ay Akdenizi harp - ten uzak bıraktı. Şimali Afrika- da General Wavel ordularınn taarruza geçmesini kolaylaştır - mak suretiyle Afrikadaki Italyan müstemlekelerinin silinip süp * Tülmesine sebebiyet verdi. Bu cevap “Evet, olsa idi, bu- gün birçok insan, mühimmat ve tayyare pahasına elde ettikleri faydaları, altı ay evvel bedavaya kazanmış olacaklardı. Mihverei - ler altı ay evvel Mataban bur - nuna inmiş olacak, Yunanistan- da hava ve deniz üsleri kurarak şarki Akdenizde Ingiliz donan - masını sıkıştıracak, Afrikada Tn- giliz ordularının faaliyetine mâni olacak ve belki de General Gra- ziğni ordusunun Mısırı işgal et- mesini kolaylaştırmış buluna - çaktı, (Devamı Sa. 5 si. » md AM lk ül nın vağiyeti hakkmda oLon. gazetelerinin mütaleaları mu! liftir, “Times,, gazetesinin dip- lomatik muharririne göre, Al manyanın siddetli tazyikine uğ- ravan General Franco, yeni mah- sul alınmadan harbe girerse mil- letin açlıktan öleceğini sövle - mek suretiyle vakit kazanmırtır. Halbuki “News Chronicle,, ve “Daily , Herald. o gazetelerinin Lizbon muhabirlerine göre İs panyanın mihvere İltihakı ar- tık bir gün meselesidir. “News Chronicle,, muhabiri diyor ki! “İspanya Hariciye Nazırı Sun- ner, İspanyayı açıkça mihverin vanına koymak ve Cebelitarık üzerinde iddilarda bulunmak ü- zere son hazırlıkları oyapmak- tadır. Almanlarla yapılan prog- ram şudur; 1. — İspanya üclü pakta ML hak edecektir. Bunun için de yakında Berlin'e veya isral altındaki Fransaya gidecek. tir, (Devamı Sa. 5 Sü.4) y Amerika Reisieüimhur Muavini Wallace Amerikada Kuvvetli Bir Cereyan Vapur el Berlinin isviçreye Bir ihtarı "Almanya, İsviçre İle de Meşgul Olmak Fırsatını Bulacaktır,, Berlin 29 (A.A.) — Yarı res- mi bir menbadan bildiriliyor: Bir yabancı gazetecinin, Roma radyosunun (İsviçre matbuatı! hakkında kullandığı lisanı mev- zuubahs ederek Alman Harici- ye Nezaretinde sorduğu bir sus- İe söyle bir cevap verilmistir: “İsviçre gazeteleri Almanya Me İtalyanın izzeti nefsini kır- mağı kendilerine gaye edinmiş gibi görünüyorlar, Alman Hariciye Nezareti mah- fillerinde Almanyanın bir gün İsviçrenin hattı hareketinden mü tevellit meselelerle mesgul ol- mak fırsatını bulacağı ve İsviç- re gazetelerini derin düşünme- Ke mecbur edecek bazı noktaları tebarüz ettireceği ilâve dilmiş tir. Harp Gemilerinin Refakati İsteniyor Vaşington, 29 (A.A.) — Büyük Britanyaya giden harp malze -| mesi kafilelerinin himayesi mu -| harebesi tam mânasiyle başla - Churchill tarafından ev - şam söylenen nutuk bü - ize malzeme gönderiniz., hitabının “Bize malzeme teslim ediniz,, şeklinde tâdili gibi geniş bir tarzda tefsir edilmektedir. Rockfeller tarafından kafilelerin himayesinin istenmesi ve Bullitt- in harp tehlikesi pahasına: dehi olsa her türlü yardım lehindeki beliğ müdafaanamesi kafilelerin himayesi lehinde diğer kuvvetli darbelerdir. (Devamı Sa. 5 Sü, 5) Sovyet Rusya İle Japonya Birlik Olursa.. Stalin, “Bu Takdirde Avrupada Korkulacak VATANDAŞ! ükümet bütün memle- kette bir harp iktisadi- sistemi tat- bikine çalışıyor, bütün yolandaş- lara düşen vazi- fe de onun işini kolaylaştırarak © na yardım et - mektir, Onun için: © Lüksten ve is- raftan kaçınmız. © ihtiyacınızdan Bir Şey Olamaz, Diyor i f Tokyo, 29 (A.A) — “Ofı,, Mat- suokanın hususi kâtibi Hasegawa Moskova garında Stalinle Mat « suokanın nası) veda ettiklerini A- sahi gazetesinde yazdığı bir ma- kulede anlatmaktadır. Japonyaya dönmek üzere tre-|i ne binmeden evvel Japon Hari- ciye Nazırı Molotov'la görüşüyor- du. Hariciye Nazırının maiyeti, bir çok Sovyet erkânı ve üçlü pakta iltihak etmiş bulunan mem leketlerin diplomatik mümessil- leri gmfda hazır bulunuyorlardı. Birdenbire Josef Stalin görün - ve Japon Hariciye Nazırına yaklaşarak demiştir ki: Deyamı Sa, 5 Sti 5) fazla şey almayınız. © Eski elbise ve kundura larınızı atmayınız. © Sofranızda yiyeceğiniz den fazla yemek bulundurma. SİYASİ HALK GAZETESİ Çocuğunuza verebileceğiniz en kıymetli hediye ALN YALNIZ Çocuk Ansiklopedisi “Olabilir. Çünkü bütün hediyeler unutulabilir. Fakat ÇOCUR ANSİKLOPEDİSİ Çocuğun bütün hayatın- da İzini bırakır. FIYATI (6) TTRADIR. saz Kanada Başvekili Ni. King Avustralya Ve Kanada Ayni Yolda: biaksceük Yed Hürriyet İçin Sonuna Kadar Harp Edilecek Ottava, 20 (A.A.) — Kanada Başvekili Mackenzi King, Avam Kamarasında söylediği bir nutuk ta, karada ve denizde daha bazı mağlübiyetler © görülebileceğini, fakat Ingiltere yaşadıkça bu mağ, lübiyetlerin hiçbirisinin kat'i bir mahiyeti olamıyacağını söylemiş- tir, Mackenzi King, Singapurla Ce- beliterık ve Süveyse taarruz e- dilmek ihtimalleriyle İngiltere - nin istilâs teşebbüsünün ihmal edilmiyecek imkânlar olduğunu kaydetmiş ve nutkuna şöyle da - vam elmiştir: (Devamı Sa, 5 Sü3) Karadağ Devleti de Kuruluyor İngilterenin Belgrat Sefiri İtalyanların Eline Düştü Berlin 29 (A.A.) — Yarı resmi bir kaynaktan bildi ir; Bugün Alman Hariciye Neza- retinden öğrenildiğine göre, Ki Tadağ'da İtalyan sivil id resindeki arazinin tahdidi, en İyi olarak “muvakkat hal sureti, ke. lmesi ile tavsif edilebilecek ted- birlere dahil olmakta ve her hal- de bu tedbir Karadağ devletinin kat'i hudut tahdidi mânasım ha- iz bulunmamaksadır. Yugoslav tayyarecileri Londra 29 (A.A.) — Londraya gelen haberlere göre 27 Yuvoslav (Devamı Sa. 5 Sü. 2) Mataban deniz harbinde batan İtalyan harp gemilerinden kurlarılan bir grup Mısır'da, Va Mısır'a Yeni Kuvvetler Getiriliyor Cibuti'deki Makamlarile Anlaşma Yapılması Mühtemel Londra, 20 (A. A.) — “ARI”; Fransız Misir hududunu aşan Almanla- Tin İleri hareketi şimdi tavszzuh etmektedir. Kahiredeki salâhiyet li kaynaklardan dün Londraya bildirildiğine göre, Sollum düş. manın elindedir. Bu haber, İn- gilizlerin doğu Afrikasindaki İ- falyan bakiyesini muharebe hari, ci kılmak için yaptıkları bara- retli faliyet ve Fransız Somalisi. ni müttefikler davasına iltihak ettirmek üzere müzakereler cere- yan ettiği hakkındaki şayialarla birleştirildiği takdirde Churchill İn dediği gibi, Alman stratejisi, nin şimdi sarka dönmekte olduğu ve İngilizlerin bütün mukavemet kuvvetlerini düşmanın — yolunu kesmek icin daha büyük im) lara malik olmak üzere Süveyş sit edecekleri anlaşılır. Afrika. daki İngiliz kuvvetleri, henüz Ge- (Devamı Sa. 5 Sü. 6) Ya A ği Askeri Vaziyet | Cumartesi günü iki kol halinde | İ yek Tahliye İşi Sona Ermek Üzeredir Britanya Kuvvetlerinin Mühim Bir Kısmı Nakledilmiş Bulunuyor Sydney 29 (A.A) — Başve- kâlet vekili Fadden, bugün aşa #ıdaki beyanatta bulunmustur! “Yunanisların tahliyesi de - yam etmektedir. o İmparatorluk kuvvetleri düşmenin siddetli taz Yiki karşısında büyük bir kahra- manlıkla harp ediyorlar, Kıta- atımızdan büyük bir kısmı düş- manın ileri hareketine anüdane mukavemet ettikten sonra simdi Yunanistandan ayrılmış bulun - maktadır. Maalesef insanca 74- yiata mâni olunamıyacağı anla- sılmaktadır. Buna intizar etme liyiz. Mümkün olur olmaz mil- lete tam bir rapor verilecektir. AKDENİZ HARBİ İÇİN KARŞILIKLI HAZIRLIKLAR Şarki Akdenizde Yunan harbi şimdi o Akdenize #irayet elmiz bulunuyor, İki üç gündenberi Yunanistanda bulunan İnsriliz kuvvetlerinden pek az bir Kısmı vapurlara bindirilmektedir. Pire ile Girit ödasi arasmdaki sa. ha, nakliye gemileriyle doludur, Bu gemiler İnriliz askeri taşmak» tadır, Alman hava kuvvetleri de gerek sahile gelen askerleri ve ge- pakleden gemileri bir haft ri mülemadiyen bom- bardıman etmektedir. İngilizlerin Yunanistana çıkardığları kuvvet 10-60 bin kişiden ibaret. Burla» rın ne nikdarı çekilebilmiştir, bil- miyoruz, Fakat esl mühim olsn pokla Yunan harbinin bitmesi Ü- Sonu Sa, 4; Sü. 2 Bir İngiliz Filosu kânalına en az uzak bölgede tah-| Cebelitarık'ta La Linea, 29(A. A.) — İki tay- yare gemisiyle iki zırhlı, bir kru- vazör, bir torpito filotillası, bir çok denizaltı ve iki muavin kru. vazör bu sabah Cebelitarık lima- mına girmiştir. Milletin cesaret ve azimle buna intizar edeceğini bilivorum.,, İngiliz tebliği Kahire 29 (4 A) — “Tebliğ, Yunanistanda geri çekilişimiz devam etmekte (De yu Sa 5 Sü.4) (GÜNLER GEÇERKEN ) Karikatürist Ramiz TAN'da © TAN yarından itibaren kiy- metli karikatüristimiz Ramiz' her gün bir karikatürünü mesre başlıyaenktır. Ramiz, memleketin en büyük siyasi karikatürcüsü- i dür. Debili ve harici siyasi hadi. seleri iki İle onun kadar kuvvetle türize eden artis. İtimiz yoktur. © TAN bu karikatürleri iki üç renkli olarak basmak suretiyle karile, bir de yenilik arzet- miş olacaktır. Yevmi gazetede renkli karikatür, Türk mafbua. silik olacaktır. tında ilk defa göreceğiniz bir ye- |” HAŞMETLİ SUKUT Yazan: Refik Halid | âlâ severek okuduğum Lamartine, en kudretli ese: telâkki ettiğim (Histoire des Girondins) nin bir il de: “Sukut, ancak faziletle beraber ovukubulursa haşmei der. Yunanistan böyle düştü; faziletle, yani haşmetle! Kendin. den evvel ilk darbede hiç mukavemet göstermeden ırzını tes. lim edenlerle numuslarının anahtarını bir işarette götürüp ide şu teselliyi buluyorlar; mazı dökmedik; ucuz kurtul. duk, binsenaleyh doğru yaptık!” Eğer siyasetin doğrusu bu ise bizim Milli Mücadelenin ve İstiklâl Harbinin ne manası kaliyor? Tarihimizde (Plevne) mu- kavemeti bir hatadır, Balkan muharebelerindeki (Çatalca? mü. dafansı bir hesapsızlık, (Çanakkale) garası bir kabahattir. Hal. buki iyi ve fena nasıl bir netice vermiş olursa olsun hâlâ on. larla övünüyoruz; yani, galip gelelim veya mağlüp düşelim, hakkımızı canımız ve malımız bahasına korumaya çalıştığımız. dan, çabaladığımızdan, ram olmak istemediğimizden dolayı ba- Şımızı dik tutuyoruz ve etrafımıza yüksekten bakıyoruz. Vatan müdafansına her zaman hesapla ve galebe kanmaliy, le girilmez; şeref ve namus borcunu ödemek, milli gururunu korumak lâzım geldiği için de harbedili bir hesap işi değildir; bir ahlâk sevki tabiisi, kendiliğinden 0- lan bir adale hareketi, insani bir refleksdir. Bu meseleyi sırf maddi bakımından, bir ticaret muamelesi veya bir borsa spe- © külâsyonu gibi görmek İstiyenler elbette ki onur ve ırz sözle, rine omuz silkerler, Onlar bilmelidirler ki bir milletin uğrıya- cağı en korkunç, en şifasız felâket kendi kendinden iğrenme- sidir, Avrupanın yarısı şimdi bu nefsinden istikrah zilleti ile manen dahi harap! Yunanistan, #kıbetini bile bile boğuştu ve yenildi. Fakat şüphesiz ki yaptığından utanmamak mazhariyetine erişti; bi. İlikis başkalarını utandırdı, Lamartine'in bahsettiği haşmetli sukut işte buna derler! » a
