1 Haziran 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

1.6. 940 1 HAZİRAN 940 BEDELİ Ecnebi 200 Kr. 1 so” Adres değiştirmek tur, Cevap için mektup» © 10 kuruşluk pul ilâvesi Yazımdır. ALL Yİ İİ mvayda Geçen ip Bir Hâdisesi Yün, taksimden sant 14 te! kalkan 15 numaralı Har- > Aksaray tramvayına bin. | Yamvayın Taksimden sonra 1 ilk istasyonda, yani Par. pi durağında, 2739 numa. Tatmanın arkasında duran #landaş indi. Fakat onun ydan inmesiyle, yatmanın Sini berakıp onu takip et- bir oldu, Vatman, adamca- İ Yakasma sarıldı, ve: > Sen, dedi, bilet almadın; | ver de öyle git!, ikinin verdiği cevap şu ol. E İŞ Evvelâ yakamı bırak ve #1, Sonra, bu işin senin vazife olmadığını düşün. aya Taksimde binip bura. İtişimden de belli ki, ben "ayda bedava seynhat et. yemiş bir. anaforeu deği. arabaya yanlışlıkla bin- Şimdi : arkadan gelen Ya bineceğim!, han, bütün bunlara kıy- ermedi: Bilmem... seni parayı ver- birakmam! Bumaralı biletçinin de Ydan atlayıp vatmana ta. fıkması, işi büyüttü, Halk İşe polis karıştı. Mü tadı. Ve ortada, çok şilkür, kaza, belâ yokken, böyle bir münakaşa yüzünden pn Beş”'dakika beklemiye kalarak hiddetlenen | Vatmanla bilet fağırdılar, onlar | kalka, arkaya sıralanan bekliyen yolculara A : Ek tutturmakta et karşısın. İşimiz İz var: Gelir de biz vere- nazı!,, demiş bulundu. O Yatmanla biletçi öteki va. yakasını bırakıp tram. diler, ve bu sözleri söy- uya yapıştılar; Sefil oldun: Ver bilet pa. en, kendim veririm de- kiz veririz, dedim. 4. Tkesten onar para top- iy: Sen vereceksin: ME cuyu sana inandık ta bi. 1. Polis ofendi!,, amvaya girdi. Eğer yol. tramvaydan inen Pan bilet parasını ödeme- ği, mal, araba içinde za. alacaktı! ş*tle, ve belki yarım sant am tramvayda, iki bi. seyahat etmek mecbu. Jan vatandaş: yordu, bu hiç he.| eğer tramvaya bi-| iye dört bilet almak mec. e kalabileceğimizi he. N a inişiz?,, İr tramvay halkı şahit. , Yüks, bu sütuna en kı. Mİ ye hiç mübalâğa olun. mıştır. Yayda bulunan yabancı. İş ayır bırakarak hâdise önünde, ne söy mizi tar arttırabilir: Fakat hâdise karşısında hükmü göze al. derecede büyük de. ağ Av. ARIMIZ : yy Hacı Hart 8 te Bay Emin Aliy Syyarecilik için Türkk- Sdeb iz. Bu husus- kva Kurumu müdüriye- maniz mümkündür. İik için hava gedikli manız. zımdır,, Mer *k i işleri! İ yilerin himayesini TAN Muharrir Bu Yazısında, Beşeriyetin Geçirmekte Olduğu Büyük İktısadi Buhran Hakkında Tanınmış Bir İkfısatçının Fikirlerini Hulâsa Ediyor: o o azançların Ferdil Kayıpların Millileşmesi YAZAN : | Sadrettin Celâl ANTEL — yazımda, Fransanın ta. nınmış İktısatçılarından Delaisi'nin beşeriyetin geçirmek *e olduğu büyük iktısadi buh- ran kakkındeki fikirlerini hulâ. a başlamıştım. Buna devam İçtimat bünyeye himayecilik evvelâ çok mütereddit ve müte- vazi bir surette girdi. Bu, çok mukaddes olan devletin ademi müdahalesi prensipine şiddetle aykırı bir işti. Her memleketin kendi topraklarında, müstakbel İnkişafının mihveri olan bazı &- saslı sanayli tesis etmekte men- faati olduğu çabuk anlaşıldı. E- ğer bu sanayi, fanliyetlerinin başlangıcında, daha evvel tecs- süs ekmiş olan, kısmen amorti edilmiş tesisat ve makinelerle ve daha tecrübeli işçilerle çalı. şan ecnebi sanayi müesseseleri. nin rekabeti karşısında lacak olursa, doğdukları gün batmaları ihtimali çoktu. Olgun yaşa gelmelerine müsaade et- mek için onlara himayeci bir tarife tatbiki icap ediyordu. Bundan sonra, yalnız kendi kuvvetlerile hayat rekabeti teh. likelerine göğüs gerebilecekler k iktisadi Darvinizm rejimi içine girebileceklerdir. Bunun içindir ki, bütün XIX un- esasında himayeci tarifeler, k az miktarda sanayi şubele- k mahdut bir zaman (umu- miyetle beş sene) Için k edil miştir. Muslesef himsye edilmeğe çok çabuk alışılır, imtiyazlı sanayi şu- beleri, müsterihane bir surette piynsaya hâkim olmıya ken, onların ecnebi raki Bileştirildi, Burdan son dafan zarüretleri yahut Gcretleri dirmek Korkusu, bu himayeci tari- feteri devam e il haneler oldu; ve gayri mahstiz sureti rak ver den bii kategorisi teş bir en geyi bir he sanayi 1 etli, MN menfaat mefhumu, mik. tarları gillikçe çoğalan kimyevi i.. sanay! şubelerine teşmil Sonra -Tâvikçi tarife. ler — Tarifs o compensateurs) mefhumu ortaya çı ğer çif- çi, bu tarifelerin tatbiki neti. cesi, mâmül eşyayı daha paha. luya satın alıyorsa, ona buğda. yım daha pahalıya satmıya mü- nesi lâzım değil mi. . Bunun üzerine, erzak fi. yatlarının yükseldiğini gören a. mele, daha yüksek bir ücret is- tediler; ve bu, sanayii himaye eden tarifelerin yeniden yüksel. mesini meşru kıldı. Navet demokrasi ile, mü. savat hissi iktısat âlemi. ne nüfuz etti; Neden dalma bü- yük sanayi himave ediliyor da küçük sanayi edilmiyor? İmt yazda müsayvat İstendi. Bugün bütün mebuslar, mahalli sana. istemekte. dirler. Son Fransız kanunu ile 2,400 mütenevvi sanayi, 8,000 den fazla mâmül madde için hu susi tarifeler elde etmiştir. İki nesilden az bir zaman zar- fında, evvelâ sadece bazı smal teşebbüsleri alâkadar eden mu. vakkat ve mahdut bir tedbir o. lan himayecilik, daimi ve umu- mi bir müessese haline geldi. Devletin müdahalesine, o bundan en çok istifade edenler tarafından hücum edilmesi, serbest iktisat re Jimi İçinde garip bir ihtilâldir. Fakat ferdi menfaat bu tezatlara aldırmaz, Serbest iktısatçılâra göre, Ademi müdahale prensibi, sadece tahdit edilerek idame edilmiştir. Zımnen kabul edilmiştir ki, inkişaf halinde bulunan her sanayi, hususi saneyidir; bu itibarla onun, serbest olarak, müsaadesi ve kontrolsüz iukişafa hakkı vardır. Fakat eğer, her hangi bir sebepten dolayı iç piyasa dn tehdit altnda kalırâa, “milli, bir sanayi olur ve sırt bu sebepten dolayı devletinin himaye- sine hak kazanır. Bu, bütün parti- lerin mutabık kaldıkları bir nokta- dır ve bugün bütin medeni millet leri kiare eden en esaslı prensipler. den biridir, Hakikatte devlet, ecnebi re. kabetin tehlikelerine karşı bir umumi sigorta şirketi haline gelmiştir. Her vatandaş, sadece vergilerini vermesi dolayısiyle, kendini sigorta etmiş saymakta. dır. Çiflik sahibi gibi sanayi a- damının da, çifçi gibi amelenin de, buhran halinde, tazminata hakları vardır. Eski “Liberal, rejimde oldü- ğu gibi her fert, iktisadi faali. yet sahasında tam teşebbis hür. riyetini muhafaza etmektedir; yalnız, tehlike ortadan kalk. mıştır, yani cemiyete yüklen. miştir. Serbest ekonominin yeni fermanı şöyle formüle edilebi- lir: Kazançların ferdiliği, kı yıpların millileştirilmesi, teh İK İSTTFAYA MÂNİ OLMAKTADIR: Bu sistemin neticesi, artık is. tihsal istihlâke mihaniki'bir su. rette ayarlanmaktadır. İktisadi Darvinizm rejimi al. tında &a fiyatların nesini tevlit ediyordu. Bu fiyatlar, fena teşekkül etmiş o- lan ve fena idare edilen müas- — LOKMAN HEKİMİN ÖĞÜTLERİ Daha Nelerden Korkarlar? Sini#ilere musallat olan kor. kuların en faydalısı Claustro. phobie, kapalı kalmak korkusu- dür. Eskidefi'zenci bacıların #i- leti diye tanınmış olah isteri bayılmasına tutulan bayan bayıl dığı bir odada yalnız bırakılarak odanın kapısı kapanıp kilitlen. miye kalkışılınca sinir nöbeti hemen geçer, bayaniyi olur, kelkar. Bu kapalı kalmak kor. kusiyle, sinirli insan her türlü fena huydan vazgeçirilir. Crömnophobie kenardan kork mak. Bir vapurun kenarından denize bakamaz, uçurum kena- rından yürüyemez. Böyle si için en büyük felâketlerden b Sirketi Hayriye vapurları biri. rinin üzerine yanaştıkları va. kit aralarındaki daracık iskele. lerden geçmektir. Crystallophobie cam korkusu. Kırılır ve eline batar diye cam- dan yapılmış hiç bir şeye doku. namaz, görmesini bile sevmez. Cyslophebi& gebe kalmak kor kusu da bayanlar için bir sinir. ilik alâmeti sayılırsa da gebe- Vkten kurtulmak kolaylaştıkça bu korku hiç sinirli olmıyanla. Ta da yayılmaktadır. Cyrophobiğ köpeklerden kork mak. Eskiden İstanbulda kö. pekler pek çok olduğu zaman- larda bu korkuya tutulanlar ev- lerinden çıkamazlardı. Şimdi de apartımanlardaki beyaz tüylü ve dişleri meydanda köpekle. rin haykırmaları çoğaldıkça kö- pek korkusu gittikçe arimakta. dır. Resimli Müzorej j Türlz türlü ağ ve engeller kurulur. anklara karşı gizli hendek, kuyu, sa, çamur, tarlası gibi kapanlar kurulduğu gibi, betondan yapıl, mış dik, kuvvetli ve yüksek duvarlar, çok derin toprağa gö, mülmüş çelik potrel veya ağaç kütükleri gibi Fakat denildiğine göre, tankları en riyade Bu teller demir tank te, kerlek zincirlerine, satilmen tank olduğu yerde kalırmış, dikilmektedir. korktuğu ince demir te! ağlardır. bomba engeller de U, benzin, cephana, top, Erâmophobiâ yalnız başına kalmak korkusu. Bu türlü kor. kuya tutulan sinirli yanında da- ima birinin bulunmasına “muh. taçtır. Yalnız sokağa çikama- mak değil, evinde de yalnız ba- Şina kalamaz. Züğürt ve kimse. siz olanlar için büyük felâket, Ergophobie çalışmaktan kork- mak. Mümkün olduğu kadar az çalışmak, hattâ hiç çalışmadan rahat yaşamak herkesin İstediği bir şey olmakla beraber, sinirli. lerden bazıları tabii olan bu his- si ifrata vardırırlar, çalışmak. tan korkarlar, Erytrophobid kızarmaktan kor ku, Bu korku insanı kızarmak. tan alıkoymaz, aksine daha Zi yade kızartır. Geriophobiâ ihtiyarlamaktan korkmak. Bayanlar sinirli ol. masalar da bu korku onlar içir umumi olduğunu bilirsiniz. Gymnophoble çıplak insanlar görmek korkusu. Deniz banyo. lari çoğaldığındanberi bu hal artık bir korku olmaktan çık muştır. Daha ziyade bir keyif sa. yıl Onun gibi, Heltophobiâ güneş ışığı korkusu eskiden bir çokla. rınn yazın şemsiyesiz sokağa çıkmalarına mâni olurdu. Şimdi güneş banyosu yapanları seyret- mek keyfi o türlü korkuyu da unutturmuştur. Hemophobiğ kan korkusu. Bİ. rinin burnu kanar, yahut parmağı kesilir, biraz kan akar. Ona bir şey ol gören bir sini Muhtelif cins top ve tüfek kullanılır. mütralyöz ve bunları kullana, cak adamları hep birden ve süratle taşımak mecbari, yetinde olan tank çarnâçar pek kalm zırhlı çeliklerle kapla, namaz, Bu zırhir gömleği delebilen tüfekler icat edildiği gi, bi, bu resimdeki gibi tanklara karşı türlü dürlü ufak, iki üç adam tarafından idare edilir toplar da kullanılır, o v0 iği Ve seselerin gelir fiyatlarından da. ha aşağıya düştüğü zaman, bu müesseseler | iflâs ederek orta. dan kayboluyorlar ve sal, ihtiyaçların seviyesine avdet e. diyordu. Fakat himayeciliğin neticesi, istifa vetiresi başlama. dan evvel, fiyatların düşmesi hareketini tevkif etmektir. Bu suretle artık; daha az ka. biliyetli olanlar mıyorlar; okuvvetliler serbest bir surette inkişaf etmekte de- vam ediyorlar, fakat zayıflar da yaşıyorlar. Birineilerin müteza. yit İstihsali, ikincilerin yerinde sayan istihsallerine ilâve edili. yor. Böylece iç piyasa çabuk işba iy İhraç etmek lâ. zım. En iyi mücehhez olan teşeb büsler bunu üzerine alıyorlar. Fakat burtlar, enternasyonal pi. yasa, ecnebi memleketlerin daha iyi mücehhez teşebbüsleriyle karşılaşıyorlar. Eski Darvinci sisteme göre fiyatların, en kuv. vetli müesseselerin gelir fiyat rından daha aşağıya düşmesi ve muhariplerin ortadan kalkarak mücadelenin sona ermesi gelecektir. Fakat yeni sigort devlet rejimi altında, ihracatçı. nın da milletin yardımına ihti. yacı vardır; devletin (ihracat primi, ueuz şimendifer ve posta tarifeleri şekillerinde) yardımına hakları vardır. Ve parlâmento. | lar, bunları münakaşasız kabul etmektedirler. Yahut kuvvetli bir himaye tarifesine İstinat e. den satış kartelleri ve kontu. varları fiyatları memleket için. de yükseltmekte ve bu suretle temin edilen temettülerin bir kısmını, harice ziyanına şatabil- melerini mümkün kılmak mak. sadiyle, İhracatçılara vermekte. dirler, Eşyayı yabancılara daha ucuz satmak için vatandaşlara daha pahalıya satan bu hariku. lâde kombinezon, iktisadi va. tanperverliğin en garip sırların dan biridir. Te olarak komşu devlet te, ayni suretle hareket etmektedir. Rakibinin dumpin. gine, kendinin daha zayıf olsn sanayilerinin müdafaası için, daha yüksek tarifeler koymak suretiyle mukabele eylemekte. dir. Bu suretle her hükümet ay. ni zamanda iki nevi tedbir al. maktadır; Piyasasına yabancı malların hücumuna mâni olmak için gümrük sedleri ve yabancı piyasalara nüfuz edebilmek için dumping. Heyeti umumiyesi itibariyle gümrük tarifeleri ve dumping hemen hemen muadil kiymet- tedirler. Böyle olması çok iyi. dir. Zira, böyle olmasaydı, en. ternasyonal ticaret çoktanberi boğulmuş olacaktı. Bu ticaret, hacmini tarak devam etmek tedir. Fakât her memlekette en zayıf müesseseler ortadan kalk. maksızın en kuvvetlileri inkişaf etmektedir. Bu frensiz, dizginsiz makine. nin bir gün, üniversel muvaze- nesizliğe götürmesine hayret edilir mi?, harpten evvel, ortadan kalk.) s 7AEOZUME TAPANLAR Yazan: Sevim SERTEL Hapishanede Balayı - Hapiste Geçen I ngilterenin dahilde aldığı tedbirlerden biri de alına- cak fotoğraflara mahsustur. Dev. lete ait eşya ve binala, ordu. | nun kısaca esrarı devlet olabile. İ cek ne varsa hepsinin izinsiz ola İrak resmini çekmek “yasaktır. Milletin selâmeti noktai nazarın. dan gayet mühim olan bu kanu. na herkes itaat etmekle beraber ikide bir acaip vakalar olmak: indir. İşte bunlardan bir tanesi Geçenlerde İngilterenin cenu- bunda, deniz kenarında bulunan Dover şehrinde polisler Albert Havard isminde bir genci askeri bir gemi ve tayyarenin resmini almak suçile yakalamışlardır. A. damcağız karakolda böyle bir şey den haberi olmadığını israrla an. Istmıya çalışmış, fakat polisler, aksini iddiada devam etmişler. dir. Neticede kendisinin o geceyi yanında bulunan karrsile beraber mevkuf geçirmesine ve beri ta- rafta polisin elinde bulunan ma. kinedeki filmlerin develope edil. mesine karer verilmiştir. Zavallı Havard, daha o gün evlendikle- rini ve bu gecenin ilk geceleri olduğunu arlatmıya uğraşmışsa da muvaffak olamamıştır, Gece- yi karakolda geçiren yeni evliler nihayet ertesi sabah serbest bi. rakılmışlardır. Zira gelen resim. ler Havard'ın karısnmdır ve bunlardan yalnız bir tanesinde tesadüfen deniz kenarmdan ge- çen bir nakliye gemisile onun G- zerinden uçan bir tayyarenin Şi le karanlık dır. İşte sui balayı seyahatlerinde karısının muhtelif resimlerini alırken tesa- düfen oradan bir gemi geçmiştir. Polisler ise fazla iyetlerin- den dolayı bundan şüphelenmiş- lerdir. Hapiste Geçen İzin ! er yerde olduğu gibi İn. H giterede de askere nö- betle izin verilir, Günlerle, haf- talarla kan, ateş, duman içinde boğuşan asker böylece arada bir şehre gelerek sinirlerini dinlen. dirir. Maamafih zavalir subay Butler'e bu da nasip olmamıştır. Araya isim benzerliğinden dolayı bir karışıklık girmiştir. Müddeti gelince, subay But. | ler'i bir hafta müddetle izinli 6. larak kasabasına yolluyorlar, Er- itesi günü Butler'in kasabasında. ki polise karargihtan bir emir geliyor. Kasabanız ( halkından Butler asker kaçağıdır, Hemen ini yakalayıp hapsediniz. Hemen polisler Bütleri ya ka paça edip evinden alıyorlar. O her ne kadar izin kâğıtlarını göstermek istiyorsa da dinliyen olmuyor ve kendisini hapse atın. yorlar. O bir yanda beyhude yere masum olduğunu anlatmıya uğ. raşsın. Beri yanda gürler geçiyor Derken bir gün polise karargüh. tan şöyle bir emir geliyor: “Subay Butler askere dönmüş- tür, Kendisini aramaktan vazg: ğiz.” İşte bir yanlışlık olduğunu an- yan polis tahkikat yapınca yan. ış bir adam tuttuklarının farkı. na varıyor ve Butler; serbest hı- rakiyor. Fakat busefer de Butler'in müddeti dolmuştur, V. zifesine dönmek mecburiyetinde. Ve nihayet müthiş müsademe! “tanka karşı en kuvvetli silâh yine tanktır, Büyük tank küçüğün hakkından kolayca ge, Tr. Fakat ayni küvvetteki tanıkların karşılaşması müthiş bir sey olacaktır... Deniliyordu. İşte bugünler geldi gelik kalelerin, eski sırhi: muharipler gibi. birbiri İle mis dere ede ede »nharebe etmesini, modem harp tarihi, gi ilk defa olarak bu sene kaydetmeğe baslıyacaktır. Korkunc giniz. Cezasını biz burada vercco. İ sehri - Çocukların Çaldığı Silâhlar ! dir. Şimdi Butler izinini po rin hatası yüzünden hapiste g çirdiğini ileri sürerek yeniden | haftalık izin istemektedir. Çocukların Çaldığı Silâh B u sıralarda İngiliz za sı bilhassa şununla g3 guldür: ş İçeriye kaçak olarak getiril ilâh ve mühimmatı, bunl gizli oldukları yerleri harıl h arıyorlar. Bu fazla hassasiyg sebep, Almanların şimdiye girdikleri yerlere, Beşinci İon vasıtasile harekete get den evvel, kaçak olarak m mat yollamalarıdır. Geçen gi İngiltere polisi bu münaseb şöyle bir acaip vaka ile ka miştur; Bir gün polis iç sokaklardı rinde yıkık, dökük gayet gö rişsiz bir evin bodrum pen sinden sokağa atlıyan eltı tai serseri çocuk yakalıyor. Çocu rin ellerinde bir takım tüfek, pi velver ve silâhlar vardır, Üzerle rini arayan polisler cepli bir çok fişekler bulmuştur. E men bu çocukları silâh hursızt ye yakalayıp karakola götürn lerdir. Yapılan tahkikat ne sinde mesele gayet enteresan | safhaya girmiştir. Yaşları on il on beş arasında olan bu çoc rın verdikleri ifade şudur: — Biz, diyorlar, her gün siz polis oyunu oynarız; konunü komşunun duvarlarına ti u kilerlerine saklanımız. Ne yi lim, başka saklanacak yer Bugün de oyun oynarken bir baktık o evin sokak üzerine ol kiler penceresi kırık; atladık içe riye. Derken bizi arayan çoculü lar geçiyordu. Görünmemek köşeye saklandık. Orada üzel altrmizın birden bastığı sandı kırılınca içinde bu silâhları bul duk, oynamak için aldık. Polis, bu hikâyeyi dinleyin meselenin vahametini kavrıyo Zira çocukların ellerindeki mühimmat hep Alman maldii Hemen mahut evi basan polisi burada mühim miktarda cep ne bulmuşlar ve tabiatile derhi faaliyete başlamışlardır. Bu cuklara gelince de, bundan bö oyunu bir tarafa bırakıp etrafa göz kulak olmalarını, bir ko sezdiler mi hemen zabıtaya has ber vermelerini söylemişlerdir, Böylece işe hırsız polis oyununa dan başlıyan çocuklar sonunda hakiki polis olmuşlardır. EYE Bugünkü Bulmacamız. | 1234567 Lti m | SOLDAN SAĞA: 1 — Veçhe 2 — Mevendat, evren, Bir nota 3 — Vel . Bir sayi 4 — B hayvan Sahip $ — Bazılarının ko. ürken sik mk kullandığı münasız bir söz , Bir hayvan 6 — İskambil, mühim kâğıt , Kasapta bulunar 7 — Zıpnp , Bir çiçek 8 — Büyük , Sâl 9 — İçilir . Bir renk 4 YUKARDAN AŞAĞI: 1 — PFalrle para vermek , Yanar © 2 — Vakti bildirir , Bir toprak 3 — Sahra , Bir vilâyet 4 — İnmek, ten emir , Sarhoş yiyeceği 5 — Pata konur 6 — Bir hayvan Bir Fransız 7 —Bir hayvan , Kör $— Bir meyva tan çıkan su , Fi . DÜNKÜ BULMACANIN HALLEDİLMİŞ ŞEKLİ SOLDAN SAĞA: gi 1 — Yama . Tare 2 — Ast, Kapi - Ma 4 — Tarak $ — 6 . Alan Ar, Arm&—Da, Vm Ask, Er 5 Er.k