1 Haziran 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Büyük Edib Halid Ziya Uşakhgilin beş cildlik nefis bir eseridir. Her kitabcıda bulunur. KIRKYIL Vll umhuri S&VI r 5 7 6 7 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgref v* m«ktub adresfc Cumhuriyet, lstanbul Posta kutusıv tstanbuL No. 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. Idare ve matbaa kasmı: 24299 24290 rafından çıkanlan n cserleri 150 150 100 75 Tan'ın Kr. > > > Cumartesi I Haziran 1940 abeler 75 > mrkler için söylenen büyük sözler 25 > ' "Cunahuriyet Matbaan Rlcat Içinde Muvatlaklyefler Müttefik ordu çemberi yararak Dünkerk'e çekildi Yeni cephe sular altında Abvil geri alındı Londra 31 (Hususî) Almanlann şiddetli hava hucumlarına rağmen, Flanders'den ric'at eden İngiliz kuvvetlennin tahliyesine büyuk bir muvaffakiyetle devam edilmektedir. Binlerce İngiliz, Fransız ve Belçıkalı askerden mürekkeb ilk kafile bu sabah muteaddid gemılerle ve donanma ile tayyarelerin himayesi altında olarak İngilterenin cenub sahillerindeki limanlarında karaya çıkarılmışlardır. Bu muvaffakiyet donanmanın ehemmiyetıni ve İngiliz hava kuvvetlerinin Alman tayyarelerine kat kat faik olduğunu bir kere daha inkâr edilm«z bir sekilde ispat etmiştir. Tahliye edilenlerin miktarını büdirmeğe müsaade olmamakla beraber, bu miktarın çok yüksek olduğu salâhiyettar askerî mehafilde temin ediliyor. Bütün bu harekâtın açık plâjlarda gizlenmeğe veya Almanlarm mükemmel surette haberdar olmalarına mâni olmağa imkân bırakmıyan serait dairesinde yapılabilmekte olması nazarı itibara alınacak olursa, intizamsızlıklar olmasına imkân bulunmadığl, binaenaleyh duşman önunde kaçan bır İngiliz seferî kuvveti de mevzuu bahsolamıyacağı tebarüz etmektedir. Somme cephesinde vaziyeti tahkime devam eden Fransız ordusu Abvil'i istırdad ederek Manşa muntehi olan bu nuntakaya da hâkim olmuştur. Dığer taraftan, henuz tahliye edilmiyen kıtaat, sular içinde çevnlmiş bulunan yalnız Dunkerk mustahkem ordugâhında değil, Yser kanalının garbında da kuvveth bir surette mukavemet etmektedir. Ordunun muhım cuzutamları Monts des B*landres hatt'mı geçerek emniyete girmeğe muvaffak olmuslardır. Almanlann tazyikına rağmen Prioux ordusunun bir ikinci kısmı, dağlık arazi mıntakasına gelmiş ve bu mıntakada kendisine bir geçid açmağa muvaffak olmuştur. Elde edilen bu muvaffakiyet sayesinde, General Prioux opdusunun mühim cüzütamları Dunkerk mustahkem ordugâhı dahiline vâsıl olmuslardır. Sair mühim cuzütamlar da kendilerine yol açmak için mücadeleye devam etmektedirler. Dunkerk'de hava müdafaa tertibatı, yaralıların ve mustahkem ordugâhın bilâhare müdafaası için lâzım olmıyan kıtaatın irkâb ameliyesile, iaşe ve sıhhî malzeme ihrac ameliyelerini, faydalı bir surette korumaktadır. \ Dtinkü hava harbinde Ricatl ve Ingiltereye nakliyatı hîmaye eden İngiliz tayyarelerinin Alman havacılığma tefevvuk ettiği sabit oldu Amerika E. Harbiye reisine göre... Almanlar son harekâtta motörlü vasıtalarınm yüîede 40 mı kaybetmiçler Vaşington 31 (a.a.) Amerika ordusu erkânıharbiye reisi General Marshall'in kanaatine göre Almanya Mans limanlanna doğru yaptığı tazyik esnasında ordusunda mühim miktarda .mevcud olan motörlü vasıta lann yüzde kırkını kaybetmiştir Marshall'in bu hafta tâli komitedeki beyanabn) dinleyen kongre azası bu kadar mühim zayiattan sonra Al manlarm motörlü vasıtalar bakımından üstunlüklerinl muhafaza edemiyecekleri ve yakın bir isükbalda harb talihinin müttefikler lehine döneceği kanaatine varmışlardır. Bir İngiliz hava defi topu faaliyette Ateşin içinden 1 Cephe »ularla çevrildi Narvikte Polonyalıların muvaffakiyeti Paris, 31 (aA.) Polonya ava tabum Narvikte 28 ve 29 mayısta yapılan muharebeler esnasında Almanlardan bir çok esir ve mühim miktarda malzeme almıslanJır. Bu taburon düsmana verdirdiği zayiat pek çoktur. Alman taarruzu karşısında Fransa Yarının dünyasım hazırlıyanlar arasinda Fransayı başmimarlardan biri olarak görüyorum ve bana öyle geliyor ki bu göriiş tarihe ve sosyolojiye en uygun olanıdır. asağı benim kadar sıhhatli, benim kadar hayata bağlı binlerle, on binlerle insanı da beraber götürüyor. Fakat mayıs havasının bir an için içime yaydığı tatlı duygularla beraber acımak hissi de uçtu, kayboldu. Artık dakikadan dakikaya iönen hayatlan düşünmüyorum. Birkaç gün sürecek olan asağıki Sonu Rziyolojiye dayanan iki ruh yazılarımda, üzerinde dünya tali iradesinin çarpışması karşısındahinin oynandığı iki memlekete dair y«. Milletimin tercih ettiği taraküçük krokiler çizmege çalışaca fın galebesini isteyorum, bütün kalğım. Hakikati ifadeye muvaffak bimle isteyorum. • olmak şüphesiz emelimdir.] Paris sokaklannda bir fevkalââdiselerin içine girmemi/ delik var. Her güne nazaran ortayıldırım hızile oldu. Da lık daha tenha. Taksiler seyrek işha sabahleyin trenimiz leyor, kaldırımlarda üniformalı invadisine doğru ilerlerken, sanlara sık sık rastlayoruz. YayaSeine ben, hiç bir şeyden habersiz, kom lar, ellerindeki gazeteleri, imtihan partımanın penceresinden dışan kapısında derse çahşan talebe dikya bakıyor, ılık mayıs renklerine katile, adeta satırlan yutarcasına bürülü Fransız baharını aeyredi heyecanla okuyorlar. Fakat hiç bir yordum. Esmer, eski taş yapılar, çehrede telâş veya korku eseri koyu kırmızı kiremidden şapkala yok. Fransızların çok sevdkleri rile kâh yalnızbaşlarına, kâh küNADÎR NADt çük kümeler halinde şuraya buraFArkasi sahife 3 sütun 4 te~\ ya serpilmişlerdi ve insana bin senelikmiş, bu toprakların yıkılmaz İJİr parçasıymış hissini veriyorlardı. Daha neş'eli mayıs renkleri bu gün görmüş, ihtiyar yapılan okşayarak yıkayordu. Az şıirli, az musikili, fakat sadeliği içinde asil ve güzel bir bahar havası ortalıjn baştanbaşa kaplamıştı. Şeyler arasında o kadar içten bir ahenk duyuluyordu ki gönül iki kedinin birbirini tırmalamasına, yaramaz bir Londra 31 (a.a.) Daily Telegraf ın çocuğun kiraz dalmdaki serçelere taş atmasına bile isyan edebilirdi. askeri muharriri yazıyor: On beş generalin şahsında temsıl edi6 e ; on dakika yaşayan bu rüya len yeni Fransız ekolünun, Fransız ordünyası, kahve içmek üzere yemek dularını modern bir nazariyeye göre vagonuna girdiğim zarnan, birden tensik için vakıt kazanmaya çalışması yıkılıverdi. Sabaha karşı, trenimiz muhtemeldir. Bu generallerin kanaatıDijon garında iken şehir bombar ne göre, Alman zırhlı kuvvetlerinı bozmak için müttefiklerin bu kollara karşı dıman edilmiş, motör gürültülerizırhlı kıt'alarla hareket etmesi lâzımni, D.C A. toplarının seslerini uya dır. Bu maksadla Fransız sanayii gitnık bulunanlar hep duymuşlar; tikçe artan bir tempo ile tank ve zırtılı tren istasyondan rötarla aynlmış. araba yetiştirecektir. Parisin banliyölerine vardığımız 100 tonluk 1000 tankla 30 ilâ 50 tonluk zaman, hakikati bütün açıklığile 3000 ve 10 ilâ 20 tonluk 6000 tanka ıhtiyac olacağı tahmin edilebilir. Orduunn öğrendik: Garbda aylardanberi: hem müdafaasını, hem de taamıza geç Olacak mı, olmıyacak mı? mek için kullanabileceği bu kuvvetlerle, Yapılabilir mi, yapılamaz mı? yeni Fransız genelkurmayı kendisini Diye merakla beklenen Alman Almanyaya girebilecek ve mükemmel taarruzu bu sabah şafakla beraber Fransız piyade ve topçusuna yolu açanihayet başlamış bulunuyordu. Ya bilecek vazivette hissedecektır. rım saat evvel bir serçenin yaraİngiliz Mühimmat Nannnın lanmasma tahammül edemiyecek bcyanab olan ben, şimdi biliyordum ki, ge ' Londra 31 (a.a.) Levazım Nazırı çen her dakika ve her saat, en [Arkası sahife 3 sütun 5 te] [Harbin en nazik günlerine raılamak itibarile son seyahatimiz bizim için bilhassa faydalı oldu: Çetin bir mücadeleye atılmış bulunan garb demokrasileri diyannda halkı tahrik eden ruh iradesinin kudretini yakından görmek hrsatını kazandık. Fîafl'Ores ceplietıncten çekıien mutzejık kîtaatm ihgiltere$a ntnclinde biîyuk yararhğı gorulen harb gemüeri karakol yapıyorlar Italya harbe girerse Amerika da derhal gireceğini bildirmiş Ruzvelt devlet reislerile temasta Suth taarruzu Fransa münferid sulhu kabul etmezse Hitler Parise, ttalya da cenuba hücum edeceklermiş Ingfltereye nasıl döndüler? Müttefiklerin harb sanayii Müstaceleıi 1000 tank yapmak üzere seferber hale getirildi Londra, 31 (a.a.) Royter ajansının doğu cenub limanlarından bıruıde bulunan hususî muhabiri yazıyor: «Bu gun gün doğduktan biraz sonra bazı gemilerin limana girmesini seyrettun. Guverteler Flanderden gelen müt tefik kıt'alarla dolu idı. iki gundenberi bir çok İngiliz, Fransız ve Belçıkah geliyor. Öğleye doğru kıtaat mütemadıyen ihrac edıliyordu. Bunlardan binlercesi sağlam olarak gelmiştir. Zorluklann ve tehlikenin her saat daha ziyade artmakta olmasına rağmen İngiliz sefer kıt'alarının buyuk kısnunm ihrac edileceği ümid olunmaktadır. Bu kütle halinde tahliye, müttefik donanmalarla hava kuv Nevyork, 31 (Hususi) Bitaraf müsahidler Hitlerln Fransayı İngiltereden vetlerinin gosterdikleri cesurane mehaayırmak nıaksadile yeniden gayretler sarfetmeğe başladığını kaydetmektedirler. ret, bir de müttefik kıt'aların gosterMünferid sulh akdi hususıındaki teklifler Fransa tarafından reddedildiği takdirde dikleri sükunet ve inzıbat sayesinde Hitler'in aşağıdaki üç tedbire müraeaat edeceği ilâve edillyor: başarılan çok muazzam bir iştir. 1 Parise karşı havadan ve karadan siddetli hücumlara başlamak, Askerlerle dolu trenler bunları dahil2 İtalynyı Fransava karşı cenubdan hücuma sevkermek, deki kışlalara nskletmektedir. Bir kac 3 Ingiltereye bir ültimatotn vererek topyekun harb plânını şiddetle ve derhal kişi o halde gelmişlerdir ki bunlara ihtatbik etmek. rac edildikleri anda yeni elbise vermek [Arkası sahife 4 sütun 3 te] mecburiyeti hasıl olmuştur. İtalya Başvehüi Mussolini Amerika Reisicumhuru Ruzvlet Gelenlerin söylediklerine göre 0unNevyork 31 (Hususî) Amerikada kerk plâ]ları kannca gibi kaynamaktadır. Bu kalabahğa rağmen dün 50 Al Avrupa harbine müdahale lehindeki ceman tayyaresi tarafından bir hava bom reyan son drrece kuvvetlenmektedir. bardımanı yapılmış ve bu bombardıman Salâhiyettar Amerikan mehafilinde, İda yalnız bir kişi ölmüş. bir kişi de ya talyarun harbe girdiği takdirde Ameriralanmıştu. Bununla beraber şimdi Al konın da derhal müttefikler lehine harman topçusu Dunkerk ve civarını bom be gireceğine muhakkak nazarile bakılbardımana başladığı için tehlıke artmak maktadır. Bu akşamki gazeteler, Cumhur Eeisi tadır. [Arkası sahife 4 sütun 5 te] Madrid 31 (a.a.) Manuel Aznar. [Arkası sahife 4 sütun 1 de] Falanjın organı olan Arriba gazetesinde neşrettiği bir yazıda diyor ki: ŞIMAUEDENIZI «İspanya Cebelüttarık'ı istiyor İngilizler, bir ticaret anlaşması akdi ve bir kaç milyon İngiliz lirası borc vermekle aramızda her şeyin halledildiğini saruvorlar. İspanya çok daha fazlasını, Cebelüttarık'ı isteyor. Cebelüttarık üzerinde tspanyol bayrağmdan başka bir bayrak dalgalan zafere kadar müttefiklerle birlikte Paris, 31 (Hususî) Belçika parrramalıdır. müstevüye karşı harb edeceğıni belâmentosu bugün Fransanm Limoj Cebelüttank" hakkmdaki bu itilâf yan etmiştir. Parlâmento, Başvekişehrinde fevkalâde bir içtima akdetgrizliğimiz bu günkü harbi i=tismar lin beyanatını alkışlarla tasvib etmıştir. Parlâmento müttehiden Fran ederek ortaya sürülmüş olsmadığı gibi miştır. saya beyanı teşekküre karar verİngilterenin kaleden duyduğu bomba tniş ve Kra! Leopold'ün düsman em Leopold'ün nisanlan geri alındı seslerile de hiç bir alâkp.sı yoktur. 7nri altında bulunduğu için hüküm,. Paris, 31 (Hususî) Cumhur Regıltere bize aid olduğunu kendisinin de darlık haklaruun iskatına dair Belisi Lebrun, evvelce Belçika Krah bildiği bir seyi ele aid bir hareketle çika Nazırlar Meclisinin kararını Üçüncü Leopold'e verilmiş olan Leiade edecek midir?» tasvib etmiştir. Parlâmento, Kral jiyon donör nişanile rütbesinin geri Leopold'ün Belçika milleti adına alınmasına karar vermiştir. Bu kahal'ini bildiren bir emirname neşRumanyada et tahdidatı rar resmî gazetede neşredılmiştir. retmiştir. Başvekil Pierlot bir nutuk Bukreş 31 (a.a.) Bu gunden itiirad ederek, Belçika milletinin nihaî '" ' [Arkası sahife 3 sütun 4 te] baren Rumanyada et satışı haftada üç J gün menedilmiştir. «. Sıdann istüâsma bvakılan harekât sahastnt gösterir. Kartta yeni çıbanbaşı îspanyollar ingiltereden Cebelüttarıkın iadesini istiyorlar! Belçi^a Meclisi Krah hal'etti Yeni bir ordu kuruluyor Liege'i müdafaa eden kolordu ile hava kuvvetleri ve bir kısım kıtaat müttefiklere iltihak ettiler • !.