23 Mayıs 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

ni lan böyle Mesai Nasır, Li di ai BUGÜN erede Hakiki seferberlik | Yazan: Ö. Rıza DOĞRUL İ Preiitere hükümeti, bugün iş, Avam Kamarasından mü. 4) bir kanun lâyihasını iki sa- <inde geçirdi ve derhal tatbik Vkline koydu. ,.“ Yeni kanun, İngiltere hü. "eline Cromweli devrinden. a hiebir hükümetin elde ede- Xİ salâhiyetleri veriyor, İn- eti bu kanun ile| 5 İngilizlerin malları ve can- Üzerinde tasarruf hakkına Ve hükümet, bu) slâde salâhiyeti, memleke. ğrunda kullana. tar, Kanun hükümete bu sa. , Yeti iki sene müddetle veri- Bütün, İngilizlerin — can, mal, Bamma neye malikse hep» ükümetin tasarrufuna â- tutması, İngiltere gibi bir si ve hürriyet yurdu i- Ti ağır bir mecburiyettir. İngilterenin bugünkü buh- Tşısında bu mecburiyeti| e kadar sızlanmadan kabul Gİ, İngilterenin tehlikeyi laka yenmeğe azmettiğini, en #ekilde gösterir. Şümullü Tedbirler : Yk İngilterede zengin, fa- oktur. Bütün serve. umu, canını malın, ettiği hükümetin emrin: > Ve bunun mukabilinde za. » teminini isteyen bir millet kir y Yar Masını istediği her i ve hiç kimse ona İtiraz 'İyecektir. Mesai saatlerini, i mukabilinde verilecek üc. » mesai şartlarım tesbit et- “ma alttir. Bundan başka İn. iete ait mal, mülk de ayni muamele görecek ve her. itin varını yoğunu hükü. emrine ve istifadesine ar. ğ tir. İtin bunların mânası, İngil. İN en umum, en şümullü ve ki seferberliği ilân ede. İ eeünkü vaziyeti karşılama. am Kamarası, Tagiltereyi ak ve harbi kazanmak iyetlerini bir müddet ikümete devretmek lüzü- hissetmiş hükümete ret etmiştir. İngiltere kü. *İ, tehlikenin büyüklüğü ve İ mecburiyetinde bulunmaktadır. 22 Londra, (Hususi) — İngiltere hükümeti bugün İngilteredeki bütün şahısla- rın kendileri ve bütün mal ve mülkleri üzerinde hükümete âdeta tasarruf hakkı veren bir kanun lâyihasırı Avam Kamarasına takdim etti ve | iki saat içinde bütün muameleyi te- kemmül ettirerek yen; kanunu, tatbik mevkline koydu Avam Kamarasında lâyihanın müdafaasını Amele Laderi Mister Atlee deruhte etti ve memleke. tin her şeyi müdafaaya vakfet. wesi lâzım geldiğini anlatarak şu sözleri söyledi: Fevkalâde Salâhiyetler “Vaziyet o derece vahimdir ki, kükümet bugün Avam kamarası ie Lordlar kamarasının tasvibi- ne arzedilecek bir karun projesi e hususi salâhiyetler istemek Her birimiz bu raücadelenin büyük ehemmiyetini müdrik bu. lunuyoruz. Büyük bir mey muharebesi cereyan ediyor. kerlerimiz, muhteşem bir sada- kat zihniyeti ile, denizde, karada ve havada harp ediyor. Hepimiz önümüzdeki hedeflerin kritik ol- duğunu bilmeliyiz.” Hiçbir enternasyonal hukuk ve adslet kaidesi ile, yahut insani. yet prohsipi İle kendisini bağlı bulmıyan ve dürüstlükten uzak olan düşmanımız, mukadderatı Geğiştirmek için her şeyi terazi. MAREŞAL Yarın Ankaraya Avdet Ediyor Ankara, 22 (TAN Muhabi. rinden) — Genel Kurmay » linde büyük tedbirler al tehlikenin hakkından ge- “ek âyarda bir hükümet ol. i Tehlike ile i gösteriyor. ise, tehlikeyi yoludur. aki Kalkınma: yenmenin İster Churchill'in iş başına ça, seçmesile İngilterede gö- Pan kalkınmanın bir eşini İyesada görüyoruz. Pronea mculuğa ve gevşekliğe Selmek için esaslı tedbirler dır. Harp (o zamanında lik ve bozgunculuk vatana ak hiyanetin en büyüğü. en affedilmezidir. Fran- bunu takdir ettiği ve bu ci. a, ztikâba teşebbüs edecek bhı* lâyık oldukları cezayı istediğinden dolayı diva. erin kararları için temyiz hu kaldırmıştır. Xx,” Zamanında her vatanda- ji Sifesi şüphenin gölgesinden İki, arak tam bir iman ve i ii ile vatanına hizmet nin gözüne atmaktadır. Muvaffak Başkanı Mareşal Fevzi Çak. mak ve maiyeti erkânının Beyrut seyahati hakkında türlü rivayetler dolaşmakta idi. Bu arada Londra radyosu bu seyahatim bir mal | mahsusla olduğunu söylemiş £ isede yaptığımız tahkikat neticesinde seyahatin sırf bir iadel ziyaretten ibaret oldu- ğu bildirilmektedir. Mareşal ve maiyeti erkâ. (| nı, öhür gün Ankaraya döne. cektir. İkinci Başkan | Asım Gün. düzün de Beyruta gittiği hakkındaki haberlerin aslı yoktur. General Ankarada bulunmaktadır. Eski Mütekaitlere Zam Lâyihası Ankara, 22 (TAN Muhabirin- den) — Büyük Millet Meclisi bu. gün saât 15 te Refet Canıtez (Bursa) nın reisliğinde toplandı. Matbuat, turizm ve radyo ida- relerinin tevhidi hakkındaki ka. nunun müstaceliyetile müzeke- resi yapıldı ve kabul edildi. General Cemal Mersinli, ma. lüllere de yüzde 25 zam yapıl ansaya Geçen Belçikadaki Talebelerimiz Ara, 22 (A.A) — Belçika. tip “87 Bankası hosabına tah. ti kte olan Nafız Özsoy ile abına tahsil stwekte © © Özgür de Paris» muva. İşlerd Asalatları tesbit edildikçe Peyderpey ilân edilecek- he vi '*ifa İrak kral Gaziyülev- pası Prens Zeyyid'in zev deği es Fahrünnisa Peşte. bi St etmiştir. Prenses. bu- ENİ kaç gün kaldıktan sonra Wi, de şehrimize gelecek o- #rayierdün Emiri Abdul. birlikte İraka gidecektir. masını eklif ederek, lâyihanın t yapılmak üzere bütçe en- cümenine iadesini istedi. Bütçe encümeni mazbata mu. harriri Salâh Yargı, kanunun he. yeti umümiyesi hakkında izahat verdikten sonra, bunların zaman zaman terfih edildiğini söyliye- rek bütçede imkânsızlık bulun. duğunu anlattı. Bundan sonra Diğer talebenin | maddelerin müzakeresine geçildi | Munllimlere 100 Liradan Fazla Maaş Verilmiyecek Orta tedrisat muallimlerinin 150 lira asli maaşa kadar terfi edebilmeleri esasını koyan kanu- nun ikinei müzakeresinde tadili mukarrerdir. Bu tadilâta göre. mezkür muüsllimler baremin an. esk üçüncü derecesini teşkil e- —İğesini kabul için, hususi olmalarına mâni olanya azmet- miş bulunuyoruz “ Mebuslar, Atlee'nn bu sözle. rini şiddetle alkışlamışlardır Attlee, sözlerine şöyle devam etmiştir “Hükümet eminir ki, bu mem ieketin bütün msnahnni sefeber İ etmemiz zamanı gelmistir. Müca. deleye, bütün © kuvvetlerimizi koymamız lâzımdır. Önümüzde- k* haftaların bize neler getirece. ğini bilemeyiz. Her ae olursa sun, İngiliz milletinin mazide Yaptığı gibi bunu katşılamıya ha- zırız Hükümetin, sas ve emlâk üzerinde, yalnız payı şahıslar ü. zerinde değil, faka: bütün şahıs. «sr üzerinde, zenginler, orta ha Hiler, iş vericiler. kadınlar ve er. kekler üzerinde matlak bir kon. trol icra etmesi lâzımcır Bugün, bu salâhiyetleri sizler- den, paniğe tutulmuş o'duğum İ. çın talep etmiyorum. Paniğe tu. tuimak İçin hiçbir sebep yoktur. Fakat bu müstaceliyet vakası kar şısında İhtiyacımız olan salâhi- yetlerin verilmesini is*iyoruz. Attlee, nihayet ba kanun pro. ir usul kip edilmesi icap eyliyeceği bunun için bir taxvirip ileri rüleceğini bildirmiştir. Eşhas, Emlâk Ve Arazi Üzerinde Salâhiyet Bunun üzerine hükümete eş. has ve emlâk üzerinde en yük sek salâhiyeti veren kanun mü. zakere mevkiine konmuş, âmele mebuslarından “biri “arazi, nin de ayni şekilde hükümetin emri. Ankara, 22 (Tan Muhabirin. den) — Ticaret Vekilin maka- munda ziyaret ettim. Bana şu be- yanatla bulundu: — Demir, deri, kalay fiyat. larının her gün biraz daha yük- seldiğini, bu maddelerle bera- ber, diğer bazı maddeler üzerin. de ihtikâr yapıldığı söyleniyor. Buna karşı ne gibi tedbirler a. iniyor Demir ve Kalay Fiyatları “— Demir piyasası nizamnu kaybetmiş bir piyasa halinde idi. Beyanname mecburiyetini vazet- mek suretile memleketin stok vaziyetinin ve maliyet fiyatları. nın tetkiki imkânları elde edilmiş ve bugünkü şartlar dahilinde muhik gördüğümüz fiyatlar ilân edilmiştir. Böylece demir piya. sası için bugünkü fiyatları aşa- mıyacağı bir hâd, bir plafon meydana getirilmiştir. Bu fiyat. larm aşılması ancak daha paha- k demir ithali halinde düşünüle- bilir. Bu takdirde de fiyatlar yi- ne Vekâletin murakabesi altında takarrur edecektir. Diğer taraf. tan Demir Birliği vasıtasile #t- halât mekanizmasına hâsimiz. İthal edilen bütün demirlerin fi. yatlarını birlik yoluyla tetkik ve İtesbit etmekteyiz. İ Kalay fiyatlarına gelince; bü. İyük ihtikârlardan bahsedilmekle beraber vaziyet böyle değildir. Henüz mevzuuatımızın noksan olduğu ilk zamanlarda kalay fi- yatları 10—12 liraya yükselmiş ıdi, Bugün 380 kuruşa düşmüş. İtür. İstanbul Mıntaka Ticaret Müdürlüğü kalay piyasasını ta. kip etmektedir. Birkaç tacirin muhik görülmiyen fiyatlar talep ettiği ve haklarında kanuni mur smeleye tevessül edildiği anlaşıl. maktadır. Fiyatların murakebesi, perakende bir mevzu olarak 'ele almamaz. Bunun bir kül halinde İ den yüz ira asli maaşa kadar terfi ve terfih edilebileceklerdir. mütalâası zaruridir. Bunun İçi milli korunma kanununa müste. Derhal Kabul Edilen Kanun, Eşhasa Ait, Mal, Arazi, Para ve Sair Tasarruf Haklarını, Bilâkaydüşart, - Hükümete Vermiştir ne ümüde edilmesini İstemiş ve Mister Atee, bunların da “em lâke,, dahil olduğunu söylemiş, liberal mebuslardan biri de mil etin, hürriyetini kurtarmak için bir müddet için bunlardan feda. kürlik etmek lâzım geldiğini söy emiş ve hükümete müzaheret vaadetmiştir. Amele namına söz söyliyen Mister Lee Smith hükümete te-; reddütsüz müzaherette bulundu. Aunu söyliyerek, vaziyetin mü- nakaşa değil, fakat hareket ve faaliyet istediğini anl u Mister Atlee, hüküme! Mecliste liderlik vekilliğini de. ruhte ettikten sonra buğün ilk defa olarak faaliyete geçmiş v bu kanunu çıkarmıştır. Bundan böyle amele Mister Lee Smith, hareket cek ve söz söyliyecektir. Lâyihanın kanuniyet kesbet mesi üzerine Levazım Nazırı bü tün fabrikaların haftada tam yedi gün ve işçilerin her gün 12 saat çalışmalarını emretmiş ve emri derhal infaz olunmuştur. Yeni kanunun kabulü dolayı. sile birçok fabrikalar hükümet besabına işliyecektir. Birçok em. lâk hükümete geçecek ve müda. a hesabma tahrip olunabilecek. tir, Bankaların idaresi merkezi. eştirilecektir. Mühimmat komi. tesi vücüde getirilecek ve bu ko. mite mühimmat istihsaline neza. ret edecektir. Bundan başka casısluğu ve va. tana hiyaneti idam cezasile ce. zalandıran kanun da hazırlan. mıştır. ede. Ticaret Vekili Topçuoğlu nıden fiyat müurakabesini teşki- lâtlandırmak üzere bir kararna- me hazırlanmıştır. Koordinasyon heyetinde tetkik edilmekte olan bu kararname çıktıktan sonra, fiyat murakabesi bir plân dabi. linde cereyan edecektir.” Pahalılıkla Mücadele — Pahaltlıkla mücadele mev. zuu üzerinde alacak müessir tedbirlerin mahiyeti Oo hakkında malümat verir misiniz? “— Pahalılık başlıca iki unsur- dan neşet eder: Birisi fiyatların baklı olmıyan sebeplerle yüksel. meesidir ki, fevkalâde yartlardan kuvvet alan bu yükselişler spe. külâsyonlarla mücadele ettiğimiz mevzuu teşkil ediyor, Bu bakım dan halen Milli korunma kanu. nunun tesiri görülmektedir. Bu kanunun neşrinden evvelki vazi. yette değiliz. Bugün evvelce ka- layda olduğu gibi bir madde fi. yatının alabildiğine - yükselmesi mümkün değildir. Yukarda söv. ingilterede Mal, İngiltere | Risianl Hakkı Devlete Geçti Almanyaya Malzemâ | namına| Sovyetlerin Londradaki Büyük Elçisi Maisky İsveç Almanyayı Protesto Etti Londra, 22 (Hususi) — Al man tayyareleri Şimali İsveç ü. zerinde uçmuşlardır. Bir Alman tayyaresi Norveç hüdudu yakı nında Valssijaure istasyonunu mitralyöz ateşine tutmuştur. Ber. lindeki İsveç sefareti, Alman hü. kümeti nezdinde protestoda bu. lunmıya memur edilmiştir Bu hâdise Norveçteki muha. Tebe sırasında Almanların yeni bir hatası olarak kaydediliyor. Hükümet Fiyatları Kontrol İçin Kararname Çıkarıyor Ticaret Vekili, Demir ve Kalay Fiyatları İşi İle Fiyat Kontrolüne Dair Dün Gazetemize Beyanat Verdi lendiği veçhile fiyat murakabesi- ni plânlı bir hale koyucağız O zaman bu spekülâtif unsur tama. men zail olacaktır. i Maliyet Fiyatları İkinel unsur maliyetlere mües- sir sebeplerle fiyatların artması. dır. Bunda iptidat madde ve it. halât eşyası fiyatlarının yükse. lişi ve bunların inikâsları başlıca âmildir. Bazı iptidai rhaddeleri- mize hariçten çok yüksek fiyallar verilmektedir. Eğer bu fiyatlar a&ynen piyasaya (aksettirilirse bunlara müstenit mamulâtımızın Pyatlarını tutmak artıx mümkün olamaz. Bu gibi ahvalde dışardan elde ettiğimiz fiyat ne kadar faz. Is olursa olsun burun dahili pi. yasamıza inikâs edecek olan kıs- mını tayin ve tahdit etmekteyiz. Mamulât fiyatlarımızı 'da İkt. sat Vekâleti ile müştereken kon. trol altında bulundurmaktayız. İthalât eşyasına gelince: Bunlar- da menşe memleketlerin yüksek olan fiyatlarını kabule mecburuz. | Hattâ bazı maddeler vardır ki, İ bunlarda fiyat ikinci plâna düş. mekte ve bu mallardan celp ve ithal imkânı bulebilmek birinci meseleyi teşkil etmektedir. Ga zetelerimiz ihtikâra karşı şayarı memnuniyet bir hassasiyet gös- termektedirler. Bununla beraber ban zaruri fiyat tereffüleri var. dır ki, bunların iyice tefrik edil mediğini görmekteyiz. Harp için- de bulunan bir Avrupadan mal getirtmekte olduğumuz unutul. mamalıdır.” — Fiyat kontrolü hakkında tatbik edilecek usul ve icaplara İder olan mütalâanız nedir? '— Yukarda söylenilenlerden beşka tasrihata şimdiden mahal yoktur.Kararnamemiz çıktığı va. kit efkârı umumiyeyi icap eden şekilde tenvir edeceğiz.” ' Vermemesini İsiiyori Londra, 22 (Hususi) — arasındaki ticaret müzakere izahname neşretmiştir. Bu izahnameden şu anlaşılı ! il f Sovyetler Birliği ile İngil leri hakkında Tass ajal l Rİ dır ki, Sovyetler Birliği hükümeti, İngiltere ile yapağı ——— — N iktisadi münasebetlerde ya ile olan ticari münasebetler. den müstakil bir esus kabul et- mekte ve İngiltere ile girişeceği münasebetlerin Almanlarla olan ticari alâkasına tesir etmesine meydan bırakmak istememekte. dir. Tass Ajansının İzahnamesinde ezcümle şunlar yazılıdır; “Geçen sonbaharda Lord Ha. Ufaks, Sovyetlerin İngiltere se- firi Maiski'ye, İngiltere hüküme. tinin Sovyetlerle bir ticaret mü. tekeresi âkdetmek arzusunda bu lunduğunu söylemiş ve kendisi. ne muvafık cevap verilmişti. Fa. kat bu tarihten sonra İngiltere- nin, Sovyetlere karşı takındığı husmane tavır ve hareket, müza. kerelerin müsait şekilde inkişa. ifma mâni oldu. Fin harbinden sonra Lord Halifaks müracaatını yeniledi. Bunun üzerine Maiski ile açılan müzakerelerin son saf. İ hası şudur: " Maiski 20 Nisanda Lord Ha. İlifaksa verdiği Sovyet cevabında Sovyetlerin Almanya tatbik etmekte olduğu ve tatbikine de. İ vam edeseği bir ticaret muahede- $i akdettiğini ve bu muahedenin üçüncü bir devletle müzakerata mevzu teşkil edebilmesinin müm kün bulunmadığını bildirmiştir. İngiltere, Almanyaya Satılan Sovyet Mallarının Miktarını Rusyadan Soruyor Lord Halifaks, 8 mayısta ver. diği cevapta, Sovyetlerie Alman. ya arasındaki ticari mukavelele- Tin münderecatını ve Almanyaya satılan Sovyet mallarının mikta. rını ve teslim şartlarını Sovyet. ler birliğinden sormuştur. Bu 3- ısda İngiltere hükümeti, Sovyet. lerin Almanyaya sattığı harp I malzemesinin tahdit ve kontrol shtimali ile İngilterelen Rusyaya ihal edilen malların tarzı istima- Jirin kontrol tedbirleri ihtimalin- den bahsetmiştir. | | Sovyet Cevabı Sovyet hükümeti, buna karşı, | 20 Mayısta gönderdiği cs vabında, | Sovyetlerin ticaret polıtilkasım şu | veya bu ecnebi devletin askeri) hizmetlerine tâbi tutamıyacağını bildirmiştir. İ Hükümran devlet sıfatile Sov. yetler, gerek muharip, gerekse bitaraf memleketlerle harici ti. caretine devam edecek ve bu ti- caret, tarafların tam bir müsa. vatı ve taahhüt mütekabiliyeti prensiplerine istinat edecektir. Lord Halifax'ın 8 Mayıs tarihli muhtırasında derpiş edilen ve Sovyetlerin Almanya ile olan ti. caretine mütedair bulunan yeni meseleler, Sovyet hükümetinin salâhiyeti dairesinde olup, Sov İyetlerle İngiltere arasnda icra e. İdilecek ticari müzakerat esnasın. jde bir tetkik mevzuu teşkil ede- mez. Selanga ve Maiakovski Sov. yet gemilerinin tevkiline müte- dair İngiliz hükümetinin izaha- tına gelince, mezkür gemilerin tevkifinden Sovyet hükümetleri İngiliz hükümetini mesul telâkki edecektir. Sovyet hükümeti şu. nu'da tebarüz ettirmektedir ki. sırf Sovyet hükümetinin salâhi- yeti dahilinde olan mesailin tet- kikini İngiliz hükümetinin teklif etmesi bile, İngiliz hükümetinin Sovyetlerle ticari müzakeratta bulunmak arzusunda olmadığına delâlet etmektedir. Cevap İngiltereye Varmadı Salâhiyettar İngiliz mahfile. rinde İngiliz — Sovyet ticaret trünasebetleri hakkında şu be. yanatta bulunulmaktadır: Sovyetler Birliğinin iki mem- isket arasındaki ticaret münase. betleri hakkında Lord Halifaksa verdiği cevap heniz Londraya varmamıştır. Bu sevepten dolayı İ ew hususta herhangi bir şey söy. İlemek bugün için iminsızdır. Bir Benzin Katarı Durduruldu İ Hosusi hir memhadan haher Alman. (” Şakanın Sırası D Ni Yazan: B. FE Merhaba! Merhaba! Ne var ne yok? Görüşmüyorsun! Ağan) raya mı verdin? il — Yooo! Bak sana söyliş İnsanın her günü bir olmaz, Ki şimdi şakanın sırası değil, “İN — Ooo! Sen barut olmu yahut K — Bu muharebe havası fi barut olmayıp da entiye mi taktım ya! — Ne oluyoruz! — Kim? — Biz! — Bizim bir şey olduğuğl yok çok şükür! Lâkin senij şakraklığını anlamıyorum. — Canrm, senin anlı bizim yeğenlerden biri Wi Askerliğini bitirmiş, terhis & ler, gelmiş de ondan dolayı gi liyim, — Güzel ya işte! Ne ol muz senin gözüne girmiş berin yok ayol! — Anlatamadım! Ne oluğü dediğim, yani, müttefikler Tuyor? le söyle! Müt geçiriyorlar. ların Manş sahiline inen ku leri büyük ve arkadaki A) Belçika ve Fransanm işgal memiş kısmında şimalde kajaf Fransadaki küvvei külliye # tibatı kesilmiş olan bir mijyii akın İngiliz, Fransız ve B askerlerinin vaziyeti vahi — Ne olabilir ki? — Olacağı, bir kısmı re binip kurtulabilir, fakat cati örtmiye memur olan ya ölür, ya esir olurlar, — Yana? — Evet! Anenk eğer bul man kıtaları çok kuvvetli oliğil yıp tahmin edildiği gibi ileriğiğ müş motörlü kuvvetler âsği zaman yukarıda kalan Duğl milyon asker ile aşağıdan gi Fransız kuvvetleri karşılıkliğ ile Almanları ya çekili , yahut teslime icbar eğel ler, — Acaba bu işin sonu ne dersin? — Kuzum, ben ne faleryın de başkumandan.. Yalnız hakkak bir şey varsa, mültü ler hu Alman taarruzunu di ramayıp muharebeyi kay lerse harp çok uzar, Hattâ Ur, — Amma yaptın ha! D büyür? — Maalesef öyle! Hattâ den ve cenuptan bir takım  rika devletlerinin de işe gil İtalyanın bir ibtlât çil belki Uzak Şarkta bir kayn olması ihtimalleri artar, — O halde? — O halde dünyada yine curcuna kopar ki, deyme gil — Senin fikrin — Fikrimi söyliyebilmek öğ bana 15 gün daha müsaade eği — Övle ise, şimdilik Allı wi güle güle! slmdığına göre. Sovyet Ri lan gelen ve Almanyaya Ye benzin katarı halen Treyagiiii demiryolları üzerinde buna txdır. Sovyetlerin verdikleri kinci bir emiir üzerine, bu tevkif edilecektir.