21 Mayıs 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

21.5.9440 Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL kdenizde vaziyetin günden gü- deyi, 96 ehemmiyet kazandığı, bu alg, Kıyılarındaki memleketlerin ğı tedbirlerden açıkça anlaşılıyor. 4 memleketlerin başımda Misir unmaktadır. Wir, Libye'nin komşusu ve Lib. yy, İtalyanın müstemlekesidir. İtal. ir harbe karışması, Akdenizde dgPus olmaktan kurtulmayı İstih. #ttiği için, hedeflerinden biri Sü- $ kanalını ele geçirmektir. Sü. x kanalı Musra olduğu SEP, isi va ya karşı koymak üzere hazırlan. M isir tarafından İngilterenin yar- #mmiyeti hakkında birçok malü. «* veriliyor ve Mısır hududunun lik geçilmez bir hale de geldiği te. olunuyor. ni Mi, zarar. Bu çölü aş İs, p kalkışmak bir hayli tehlikeli ettir. Sonra bütün Misir hudu- hava kuvvetlerine karşı en mo. <ihazlarla techiz olunmuştur. Atâ huduttan bir tek düşman tay- inin görülmeden ve mukave- İs karşılaşmadan geçmesine, ge- mukabil tayyarelerin taarruzu. da oğramamasına imkân bırakılma. * bildiriliyor. Karda Beşinci Kolon İ Kır ordusu, günden güne büyü. mekte ve Mısırın yirmi senc- kurmak hürriyetini | haiz olduğu Mili 3 # müdafan, hâdiseler yüzünden Made kurulmakta, Mısırlılar alış. mi ıkları ağır vergilere dayanarak li müdafanyı kurmak için her fe. rlığı göze almaktadır. Yaz günlerde beşinci kolon faali. Tİ, paraşütçü (o kuvvetler sevki yelesi kendini gösterir göstermez, “9. bu tehlikelere karşı koymak kati tedbirler almağa lüzum gö Çünkü Mısır beşinci kolon faali. ine son derece müsaittir. agpbebi Mısırda yerleşen Alman ve #şlânların büyük bir yekün teşkil eleridir. Bilhassa Mısırdaki İtal: d, ların çoğu, âdeta yerlileşmiş ol- ri ve yerli halktan ayrılamıya- eyi hale geldikleri için vaziyetleri Ya, “ii kolonluk ve sabotaj ajanlığı mak için birebirdir. x, ir hükümeti derhal tedbir al. İt, ve dehlike anında Almanlar ile kşş anları. beşinci kolonluk ve sa. Aİ #janlığı imkânlarından mah. W etmek için herşeyi yapmıştır. (774 f sırlıların Hamiyeti isır, istiklâlini ve hürriyetini yeni kazanmış olduğu için is ve hürriyetinin herhangi teh- Y6 uğramaması için her fedakâr- katlanacağım göstermekte ve hizmete seve seve koşmakta. el Me makamatı asker bulmakta ra, kadar güçlük çekmiyor ve bir i, “tan gençlik, diğer taraftan kalk İçi pida hissolunan ihtiyacı tatmin “oşuyorlar, heç Bü yüzden Mısırın karşılayacağı İha, ehlikenin hakkından geleceğine tayj makta ve Misırlılar istikbali i Ml ii va ve itminan içinde beklemek. ii Buradaki Amerikalılar Gitmiyorlar taç nerikan sefarethanesinin daveti İk, Be şehrimizdeki o Amerikalılar, Seloshaneye müracaat ederek va” “lerini bildirmişlerdir. İstanbul. | 00 kadar Amerikalı vardır. Bun- ! İş 19 Soğu ailelerile burada yerleşmiş | HMİŞ sahibi kimselerdir. Bu sebeple di, Xİyede kalmayı tercih etmekte- Yalnız beş aile gitmek arzu- Baş, Röstermiştir. Standard Oil ve 9ri Vakum kumpanyaları müdür | :$ Ye Yaş, “© ailelerini göndermiye karar A; Pilerdir. Bu suretle şehrimizdeki | Hi, kan mektepleri ve diğer Ame. | N Müesseseleri bu davetten mü- Y olmuiyacaklardır. kayaş ir ve İhracat Vaziyetimiz | taşara, 20 (TAN) — Geçen ni-| b, “ki ihracatımız 10 milyon 37 İş #halâtamız da 6 milyon 741 bin Xu lârak tesbit edilmiştir. En fazla ve “Yağı, fasulya, balık, yumurta, Me gedir satmış ve en fazla maki- Mir ve madeni eşya almış va. | (e bulunmaktayız. İridat miktarını da 268 milyon Yeni B u Ankara, 20 (TAN Muhabi- Manila alınan tedbirlerin genişliği ve | rinden) — 1940 mali yılı Mu- vazenei umumiye kanun Jâyi- hası bugün Meclis' Umumi He- yetine sevkedilmiştir. Önümüz- Misir ile Libye arasında geniş bir)deki pazartesi günü müzakere- Mısırı İs-| sine başlanacaktır. Bütçe encümeni devlet bütçesine dahil dairelerin 1940 mali yılı mas. railarını 268 milyon 476 bin 321 lira ve bu masrafların karşılığ bin lira olarak tesbit etmiştir. Bütçe encümeni mazbatasında göz önünde bulundurduğu esasları, kısa. ca şu cümlelerle izah etmekledir: Masraflarda âzami tasarruf Bütçe encümeninin derpiş ettiği noktalar, âmme hizmetlerinin hiç-| bir veçhlie haleldar olmasına mah: kalmamak kaydile masraflardan ta- sarrulu gözönünde © bulundurmek, yurt müdafaası ıçin lâzım gelen mas. rafları her türlü fedakârlıfı göze 8- larak mümkün olabileni âdi bütçede kabul ve ihtiyar eylemek, ihtiyacm icaplarına göre, daha fazlasını fev- kalâde tahsisatla temin etmek, feyiz. li neticeleri her günkü intişalile gö. rülen sanayileşme programını, hali hazır vaziyetin imkânları dairesinde devam ettirmek, mali itibarımızın İ- damesi için iktıza eden takyıdatı mu. hafaza ile beraber milli paramızın ihraz ettiği kıymeti korumak, tehi. rinde zarar görülmiyen bazı teşeb- büsler için masraf ihtiyarından çe. kirunek gibi hususlardan ibaret oldu. ğu suretinde hulâsa olunabilir; Bütçe encümeni bazı temennilerde bulunmaktadır: Kırtasiye masralfarı kısalıyor 1 — Tasarruf imkânları aranırken kırtasiye o masrullarında - israfın ö- nüre geçildiği takdirde mühim bir tenzilât yapılabileceği neticesine va. ramış ve bu meyanda bir dairede kullanılan kâğıtların gerek cinsleri, ve gerek üzerlerine yazılacak yazıla- ra göre, hacimleri büyük olduğu gibi kalem ucu ve sapıyla üzerlerindeki dan.ganın hükümete ait olduğu ya- bulunan kurşun kalem ve dolma kslemierin memurlar tarafından ço. cuklarına kullandırdıkları beyan 6- dildiğinden gerek bunların kullanıl masında israftan tevakki olunması, ve gerek suiistimal demek olan bir tarzda resmi mahaller haricinde kul. anılmasının men'ine İtina edilmesi, Müli emişk sigorta edilecek 2—MiM8 emlâkin sigorta edilmemesi muhatara vukuunda zarar tevlit ede. ceğinden devlete ait gayri menkul ler'e gemilerin devlet tarafından hu. susi tarzda sigortalarının faydalı o. lacağı encümence görlilmüş ve hü. kümetin bu hususu ehemmiyetle na. Zara alurak lâzım gelen tetkikleri yap tıktan sonra büyük hususi müçssess. lerde buna benzer tatbik edilen usu!- ler dairesinde bahsedilen emlâk ve gemilerin her nevini tehlikeye karşı sigorta ettirilmesi, Benzine ispirto karıştırılacak 3 — Memleketimizde yetişen muh. telif mevaddan ispirto istihsal edil. diğine göre, her gün resmi, hususi motörlü vasıtalarla ve fabrıkalarda serfedilen, memlekette bulunmaması itibarile döviz vererek hariçten teda. riki mecburiyetinde bulunduğumuz benzine ispirto katmak suretile bir kısım paramızın memlekette kalması temin edilebileceğinden, velee de muhtelif vesilelerle bahis mevzuu e- | yönlere sile makberesi dılip bir neticeye iktiran ettirilmi. | yen du busus hakkında hükümetimi. içe Milyon Liradır Yeni Tasarruf Tedbirleri Alınması, Belediye Vergilerine Zam Yapılması Ve Benzine İspirto Karıştırılması Teklif Ediliyor ! Encümeni Mazbata Muharriri SALÂH ihaz etmek üzere yerler verilmesi, 6 — Ankaranın ihmali caiz olmi- zin âcilen tetkikatta bulunarak bu ! yen mühim bir ihtiyacının kanalizas- imkânm tahakkuk sahasına isali, 4 — Köy salmaları hakkında hal. yon olduğunu bütçe müzskeresi sıra. aa büvesile tebarüz ettiren ertü- kır. çok haklı şikâyetleri görülmüş ve mer Bu bususu Dahiliye ve Nafia ma olarak köylüden alınacak paranın miktarının ilân edilmesi vesaire hak. kınaa bir kanun mevcut ise de bu kanunun mükemmeliyetinin iddia o. lanam'yacağıni beyan etmiş ve mat. ranı tayin edilmiyen bir paranın ne maksatla olursa olsun köylüden alın. masının doğru olmıyacağı, miktarı- nın takdiri hususunun köy'üde olma. 8 ve toplanan paranın ihtiyar heyet. lerinde bulunması suiistimal? müsait İbr ne kadar Dahiliye Vekilimiz sal. ! Vektleri huzurile de müzakere etmiş ise de huddi zatında işin ehemmiyeti bekimmdan herhangi şekilde ileri sürülen sebeple, bunun geri bırakık masını teçviz ettiremiyeceğinden sih- jbi mahzurlarına «inzimam eden bir ilikeye girecek baylı fedakârlık, para sarfile vücüde getirilen bu şehirdeki binaların teh- maddi zararları da durpış olunarak emlâk sahiplerinin umumiyetle bu masraflara iştirak e- deeği tabii olmakla evvelce yapılan #klifler üzerine hazırlandığı beyan bulunan bu halin bugünkü vaziyette! eai'en plânlar dairesinde Ankara ka. devamına göz yumulamıyacağı cihet- nalizasyen tesisatının bir an evvel le, köylünün çok yerinde olan bu iş hakkındaki şikâyetini önlemek üze. re Dahiliye Vekâletinin ciddi tedbir. ler almağa müsaraat eylemesi, Ankara Belediyesine yardım 5 — Ankarada teşis edilen ve uzun zamandanberi ikmal edilemiyen As- | vürvöe getirilmesine hükümetin atfı ehemmiyet eylemesi, Belediye resim ve vergilerine zam yapılacak 7 — Memleketin en basit ve en mibrem ihtiyaçlarını kKarşlamek i- çin belediyelerin bugünkü varidatla. ri mezarlık için hükümetin teklifi ile !rınn kilayetsizliği meydanda olup, 250 bin lira yardımda bulunulması | bugünkü harp sebebile gümrük vari- in 1940 bütçesine tahsisat konma. |datının azalması yüzünden “oktrova sını kabul eden encümen, Ankara i- | resminden belediyelere taksim edilen çin pek mühim bir ihtiyaç mahzarası | hisselerin tenezzülü de hesabı katı. arzeden mezarlık işinin Ankara bele- İlarak belediye vergi ve resimlerinin hü yesince süratle ikmal ettirilmesinin hem lüzum ve ihtiyacı karsı hmet tarafından alâka ve ehem. ve hem. de halkı tazyik miyetle takip edilmesi tamamile ik. İsuret'e tezyi çarelerini aramak üze. mra! edilmese bile iki ay içerisinde ö- İre ciddi tetkikler yapilarak bir kanun lü defmne müsaade edilmesi ve isti. İlâyihası hazırlanması, Hafta Yapılmıyacak Ankara, 20 (TAN Muhabirinden) — Memlekette kâğıt sto- kunun azalması ve hariçten ithal imkânlarının da daralması | karşısında ilk tedbir olmak üzere gazete sayfalarının tahdidine | mütedair olan 23 sayılı kararname bugün neşredilmiştir. Beş gün sonra meriyete girecektir. Koordinasyon heyeti tarafından kabul edilerek Heyeti Vekilece tas. dik edilen ve bugün neşredilerek meriyete giren kararnameleri bildi. Tiyorum: Karar sayısı. 24: İ — Darphane ve damga matbaası iş yerlerinde milli korunma kanunu. nun 19 uncu maddesi hükümleri dai. resinde günde üç saate kadar fazla mesal yapılmasına müsaade veril miştir, 2 — Birinci maddede mezkür iş| yerleri milli korunma kanununun 19 uncu maddesi hükümleri dairesin. de hafta tatili kanunundan istisna e. dilmistir. Fabrikalar hafta tatili yapmıyacak Karar sayılı, 25: 1 — Bilümum sanayi iş yerleri milli korunma kanununun 19 uncu maddesi hükümleri dairesinde hafta tatili kanunundan istisna edilmiştir. 2 — Her nevi iplik ve dokuma ime. lâthane ve fabrikalarile Sümerban. ka bağlı bilümum fabrikalarda milli korunma kanununun 19 uncu mad. desi hükümleri dairesinde günde üç sante kadar fazla mesai yapılmasına | müsaade verilmiştir. Etibanka verilen mütedavil sermaye Karar sayısı, 26: 1 — Etibank K/14 numaralı karar. name ile kendisine tahsis olunan 300 bin lirslık mütedavil sermayeden ih. raç iskelelerinde depo edilmiş olun krom cevheri mukabilinde aşağıdaki esaslar dairesinde avanslar yapabilir: A) 48 tenorlu cevher için beher to. bu 20 lira hesabile yüzde 80 e kadar avans verilebilir. B) 48 dendaha aşağı tenor'daki cevherler için beher ton kiymeti te. nor'a göre hesap olunur. C) Yapılacak satışlarda | fiyatın noksan olmasından veya tenorun ilk gösterilen dereceden daha düşük zu. hur etmesinden dolayı, elde edilecek. lerine dair müstahsillerden taahhüt senedi slinir. ? Etibank birinci maddedeki mütedavil sermaye için senevi yüz. de üç buçuk faiz ödiyecektir. Ee eee Fransada Gazeteler İki Sayfa Çıkacak Parıs, 20 (A.A.) — Bu sabahki ge. zelelerde şu haber okunmuştur: Pa. tis metbuat sendikası kararile, ga- zeteler 2) mayıstan itibaren ik; say. fa olarak çıkacaktır. tında ogranize etmişti. gösterdiğini kayıt İle ve zaruret hâsil olduğu gelecektir. * Moskova, Garp Cephesindeki harbe karşı tamamen lâ. kayt bir vaziyet almıştır. Radyo ve gazeteler bu harbe karışmamakla Stalinin ne kadar büyük bir dirayet iktifa ediyorlar, imdi en ziyade meşgul olduğu şey, bu şehirde açılan büyük ziraat sergisi, ve tiyatro festiyalidir. Moskovanın Se Amerikada hükümet ve efkârı umumiye ihtiyaç gün harbe girebilmek için hazırlıkla meşguldür. Bir taraftan matbual efkârt umumiyeyi bu lüzuma hazırlamakta, di. ğer taraftan Roosevelt kabineye repüblikenler. den baztların alarak hükümete daha ziyade milli bir mahiyet vermiye çalışmakladır. Bu sa. yede Roosevelt iki partinin de muvafakatik harbe girmek kararını verebilecek bir vaziyete Amerikanın müttefiklere yardım için ordu ve donan masını göndermiye lüzum olmadığı k mati vardır. Za. HÂDİSELERİN Almanlar Belçikada çalışan beşinci kol men. suplarını gizlemek için onları “Cihan Harbinde Ölen Almanların Mezarlığını Koruma,, ismi al- ten Amerikan donanması Pasifik ve ingiliz donanması Atlas Okyanusunun kontrolünü üzerine almıştır. Müt. tefiklerin askere di müttefiklere kredi ihtiyaçları yoktur. Fakat Amerika le veya doğrudan doğruya binlerce tayyare ve gönüllü ismi altında binlerce pilot göndere. bilir. Bu suretle Amerika harbe girmeksizin, Avrupa. daki harbi derhal müttefiklerin lehine çevirebilir. » İtalya, günler geçtikçe için için kaynamakta berdevamdır. Salâhiyettar kaynaklardan veri- | len haberlere göre, Italya Kralı Emanuel'in, Mussolini harbe iştirak eltiği takdirde kendisi- nin tahtını terkedeceği mahiyetindeki tehdidine dair olan şayialar esassızdır. Nitekim Habeşis- tan harbi esnasında da bu gibi rivayetler orla- dan eksik olmamıştı. * Son zamanlarda Italyan matbuatı, iki taraflı bir cephe kullanıyor. Bir gün müttefiklere ateş püskürüyor, erte si giinü birdenbire yumuşuyor, derken tekrar yine müt. tefiklere çatmıya başlıyor. Ekseriyetle matbuat bir mil, letin ve hükümetin fikrini ifade ettiğine göre, gazete. lerdeki bu biribirini tutmıyan siyasi tahavvül İtalyan hükümetinin ne kadar mütereddit bir devre geçirdiğini gösterir. i akla imi unda. İ #enizlere. yollara ve iptidai maa?” İlere hâkim ve malik olan | | Core, harp ilânna dair halka yap Tatili “FELEK Muhakeme Lâzım Yazan: B. FELEK B izsat İngiliz Başvekili Chur. | ehill itiraf etliklen sonra, Fransadaki harp vaziyetinin ciddiye, tini bizim bilmemezlikten gelmemiz. mânasız olur. Yalnız bu ciddiyeti derpiş ederken hâdiselerin yakm tarihteki emsa ikte mütalâa etmek bu işin &kr. betini tahmin etmiye çok yardım € der, 914 te de Alman orduları Belçika yoluyla Şimali Fransaya girdikleri gibi Alsas Lorenden de tecavüz ci, mişlerdi. Daha ilk hamlede Fransız. ların 15 bin esir vererek ricale mec. bur edildiklerini bugün pek iyi ha- tırlarım. Almanların ( arn) bozgununa ka. m etti. Hattâ Fran- | payitahtını, Paristen | (Bordo) ya nakletti. Alman taarru. zuna karşı Paris kalesi bile harekete geçti. O zaman Paris askeri valisi © lan General Galyeni şehrin bütün taksi otomobillerini toplayıp onlarla cepheye kıtaat sevkederek harbe müdahale etmişti, O zaman yine bugünkü gibi harp, kahineleri hem İngilterede, O hem Fransada değişmişti ve yine o vakit te bu sferki gibi Başkumandanlıkta tebeddül yapılarak çabuk karar ve- ren bir adam Başkumandan tavin lunmuştu. O zaman Alman ordula; İyine pek çok arazi kazanmış, fekat mlittefik ordularını imha edemediği için harbi kaybetmişti. 3 914 te askeri muvaffakıyetlerin ni. hai zafer üzerine olan tesiri bugiin. künden fazla idi. Bugün bu tesir da ha eksiktir. Bu harbe (topyekön | harp) deniyor. Memleketler yalnız orduları ile değil, bütün meveudi. yetleri ile, bilgileri, servetleri, ma. nevi kuvvetleri; hattâ dünya üzeri. ne yaptıkları iyi veya fena tesirin semereleriyle harp ediyorlar. ş Yalnız Fransanın değil, dünyanın en büyük tabiyecisi sayılan General Veygan'ın mandanlığa | getirilmemesi de Fran sada bir dahili siyaset meselesi idi. Daha ziyade sol cenahin O ifima.. dını haiz bir kumandan olan Ge. neral (Gamlen) in Umumi Harpteki mukayese edil. En son va. idi. Ver Foch'un Erkâni Harhiye Reisi idi. Bu adamın Krali, | yelei © olduğundan — kuşkulandık'arı için basa gecirilmediğini söylüyorlar Hâdiseler bu hatanın da hemen ta emretti Parlmanter memleketlerde man. lesef böyle şeyler oluyor. Fakat hs tayı görenler onda İnat etmezler, He men tashihe kalkar'ar, İngillere ve Fransadaki son hâdiseler bunu biye © gösterirken dikkat edeceğimiz nokta şudur: z Ba iki memleketin büyük havnti © yeti, kuvvetli donanma ve ordusu hâlâ dimdik duruyor. Nihavetsiz #5 çan ise Mareşal tukatsiz malivesi ve boş ham mad“ depoları önünde olunca kuvvet we | haşımetini muhafaza ediyor, Dinen le münasebetle; , Müsellâh harbi ordular vana Wa et, insan memkaı hol olm nır. İngiltere Kralı Majeste Altın tığı hıtabesinde sekiz “Karanlık günler dive haber vermieti. Memâl olan « vünler, İste hesiinlerdir ve veççeri “ir. Amma sünhesir vüz hinleraa en pahasına” ay evvel: d