25 Şubat 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

25 ŞUBAT 940 TAN ASON& BEDELİ Türkiye Ecnebi —— — M0 Ke, *800 Kr. “ » * Ay ww » © » say pe 8 - KAN 20 * Milletleraranı porta ittihadıne dahil Slmiyan memleketler için abone bedeli müdüet suraetyle 30, 16, 8, 80 Uradır. Abone bedeli vesindir Adres değiştirmek 28 kuruştur. Için mektuplara 10 kuruşluk Pl Mvesi lazımdır. 1 Bene Halkevlerinin 5“ Sekizinci Yaldönümü Börün, Halkevleri kuruluşunun sekizinci yıldönümüdür. Mer yıl, yeni bir gelişme ve ve. Timle, sayıları kadar hizmetleri de olan Halkevlerinin bu yıl- j görüşüne göre, milletimi. vasıflarına uyacak yol. yürüyerek, her derecedeki tahsil dışında onu bir halk terbiyesile yükseltmek elzemdi. Bu. un İçin cemiyet hayatının ve kül- tür hayatınm yeni anlayışlar ile ve temiyetimizin kendi unsurlarından yeni milli teşekkülün ça. ışmasile beslenmesi düşünüldü. Bu eri di. Urun tetkiklerden sonra, Hal kevleri için etraflı hir talimatname yapıldı. Ve buna göre, Halkevleri, dokuz şube ile kuruldu: 1 — DIN, edebiyat, tarih, 2 — Gü. el sanatlar, $ — Temsil, 4 — Spor, 5 — İçtimai yardım, 6 — Halik ders. haneleri ve kurslar, 7 — Kütüphane ve neşriyat, 8 — Köycülük, 9 — Mü. #8 ve sergi. Bu dokuz şubenin, cemiyetin ye açıp, yükseltecek nel ir, kam irar gile almıştır. ve her vesile ile, bu peh seik alâka. ard, yerdir. Milli Şefimiz “— Halkevleri, yeni Türkiye ha- en başlı başına bir unsuru, baş, rn bir remzidir. Yeni nesil, a- wada spor meydanmda, ve altında Halkevinde toplamyor. küvvay ayle bir nesildir kı beden vekie fikir kuvveti ve iman kav. koruyop? ©») Türkiyenin istikbalini dilekiç YERİ zamanın biitün sert Diyar. Yal, “yap vermeğe hazırla. Türk ç, alkevleri, Türk vatanında, ve aniç hüriyetinde, ahlâk, ilim, dilec, eği 2 mefhumlarının tatbik e Wi izah olunduğu, genisletildi- tirilip, yerleştirildiği yer. İste bu mii pe iesseselerin geçen bir mir başardığı işlerin büyük bir basımı, bize iftihar duyurucu mahi- We WEE Meselâ, gecen sene, Hal ve bu 116 2835 konferans verilmiş, tarap İeranalar 917.724 vatandaş m dinlenmiştir. Geçen yıl Malkevlerinin rsuhtelif untaraman devam et- "İŞ olanların yekün, 34673 kişidir. Buğün, Balkevlerimiziz kütüpha. Si kitap vardır. Ve Evçen 2.030.176; tarafından okunmuştur. dirler Memi tarafından yine ge. Yil zarfında gösterilmiş olan na, ka — fanliyetlerini, Küm imi iş İstatistik rakamları da, de biye iftihar verecek derece, a lir Ve gecen bir yıl zar. la, Tübteir vesilelerle Halkev. Yazı dar 8.138 gag gra tandaşların sa- ara anları göğüimiz gururl; gözden gerine <Pniz ümitle dalarak gün Falke EİMİZ içindir ki, bu. basmasını, 7 <rimizin seki yaşına pm ml la 22 #lerle bişiy b büyük muvaffa. ebedi ömür dir. | Haftanın Musahnabesi Sarhoşluk Psikozu Ve Sarhoşların Tasnif p afta içindeki gazetelerde okudum: Sert ispirtolu içkilerin revacını azaltmak için şaraplar ucuzlatılacak ve bakkallarda açık olarak kilo ile ibadullah satılacakmış... Bekri Mustafanın ruhu şâ olsun! Zira, merhum rakı de- gil şarap içerek o şöhreti bulmuş, sed kanununun neş- rine kadar, yıllarca türbesini kandili sönmez ve ziyaretçisi eksilmez bir mertebeye ulaş- tırarak şarap sayesinde değ- me Evliyaya müyesser olma- mış bir mevkiie yükselmişti. Fikrimee, hilkatinde sarhoşluk istidadı olanlar için Gr ta rakı. nin gördüğü hizmeti görebilir; da- ha doğrusu ayni zararı verebilir. Frenkler şarapla sarboş olmazlar mı? Hem bizde bir söz vardır: Şa. rap sarhoşluğu su içtikçe yenile- nirmiş. Bazı doktorlar da bu içki- hin karaciğer üzerinde husust bir zararı olduğumu ileri sürerler. İh. tasasım bulunmıyan meseleleri uza- tıp küçük düşmek istemem. Benim maksadım, şu vesile ile sarhoşluk psikozu hakkında bir tasnif yep. im sarhoş psikolojisini anlatmak. (Eintirimzda olsun, her hane! bir ba- histe bilgiç görünmek istersmiz, mu bakkak, benim gibi yapınız “Psikoz, , yabıt “pelşik,, hiç olmazsa; #zyoleğik Kelimesini kullanıveriniz. Bunları gö- Ten anfdller, malümatınızın derinliği- na, İlx bakışta tnansverirleri) İstanbulu karış karış, her devir- de gezmiş, ayrica çeşit çeşit mepi- leketler görmüş, nerede bulun. dumsa eğlence hayatina girmiş ve © münasebetlerle de sayısız sarhoş meelisinde bulunmuş olduğum İ- çin sarhoşluk tezahürlerinin çoğu- mu bilirim. Bu bildiklerimi .İşim ne? Okuyucularımm zevkine hiz- met değil mi- zahmet edip, ancak ilim ve İstatistik kitaplarında rast. gelinebilen şekilde bir cetvele, de- reco, isim ve silatlarile sıkıştır. dım. Size evvelâ, malimatımm hülâ. sası olarak, yukarıdaki çerçeveli cetveli okumanız tavsiyesinde bu- Iumacağım. (Gürüyormnuz ya, © cetvel makale- me me İlmi bir manzara, ne cildi, mü- him, #rfanlı ve Mtisaslı bir şekil ver- dt... Âdeta, profesör eserir) Sonra, madde madde, kısa, fakat kâfi derecede göz önüne getirtici tariflerini okutacağım: E SARHOŞ — Göz- lerinde hoş bir fer, yanak. larında hafif bir pembelik, yüz hatlarında rahatlık vardır. Daima gülümser, çok dinler, az söyler, ka- rarında içer ve lüzumu derecesin- de yer. Bellidir ki içki donuk bey. nine tatlı bir hararet yaymış ve yüreğinin karanlığına zevkli bir Işık salmıştır. Hepsi bu kadar.. Ne hiddet, ne somurtkanlık, olan bi- ten işlere karşı derin bir müsama- ba, bir “olur a.” İdeal sarhoş o. dur;,şeker gibi bir adamdır. m SARHOŞ — Bütün meclistekilere karşı ruhunda aşk denebilecek bir sev- gi ve müridliğe yakışan bir saygı duyar. Hepsi de, sanki, hürmete, tebcile lâyıktırlar, marifetli ve maharetlidirler, vicdanlı ve fszi- letlidirler. “Ah, siz: ne iyi bir ba ba, ne sadık bir zevç, ne vefalı bir dost, ne yüksek bir devlet adamı, ne misilsiz bir sanatkâr, bir üstat, evliya, gember, ilâh, bülâsa beşer fevkinde bir mahlüksunuz! Ben sizin kulunuz, köpeğinizim, ayağınızın türabıyım, elinize su dö- 'kemem; fakat canımı uğrunuzda feda ederim!” gibi hiç te lâyık ol. madığrız, işittikçe utandığınız ve kusurlarınızı bildiğiniz için sı. kıldığınız öyle iltifatlar, öyle me- dihler, senalar ki... Ayık fken bir tekini bile size vermez, sizden nef. ,ret eder, poe SARHOŞ — Kaşları Yazan: Refik Halid SARHOŞLUK © Az Zararlı (0) Çok Zararlı Alıngan / Atak J Nihilist ye Çılgın / Malihulyalı I Sulu Fışmaz, fikir beyan etmez; her kesle beraber kalkar, herkesin git. tiği yere gider, ne İtiraz, ne tas- dik... Sanırsınız ki zevk duymayor, fena halde kederlidir; hayır, onun keyif hali budur, şiddetle eğlen- mektedir, amma sizi dehşetle sık. maktadır! m SARHOŞ — Kalbinde son. suz bir rikkat.. Dilencilere &- cir, ayak satıcılarına acır, garson- lara, oyuncu kızlara, bu kızların kenar masada bekliyen analarına, rakı içen gençlere, yaşlı müşteri- lere, herkese karşı merbameti Cemiyeti beşeriye bir faciadır, al. kol, fuhuş, frengi, kokain, gocuk düşürme, meler de neler... “Keşke bunların önüne geçilekjlse; keşke dünyada herkes mesut; - refahir, sıhhatte bulunsa... İçmediği zaman soğyal meselelerle zerre kadar meşgul olmayan bu adam ağzına rakıyı koyar koymaz ehlâk üle- masından kesilmiştir, terbiye mü- tehassısıdır, filosof ve insanlık âşı. kıdır. “Bir dokun bin. ah dinle” m foğfur kâse kendisi- dir! pon SARHOŞ — Durup durürken, , birdenbire bir keder vesilesi icat eder, meselâ yir- mi sene önce vefat eden ilk karı. sını hatırına getirir; fona muame- leden, bakımsızlıktan, ihmalden ölen hiç sevmediği bu kadının $i- ze uzun uzun faziletinden, güzel- liğinden dem vurduktan sonra na- sıl hastalandığını, can çekişini, ço- © cuğuna hasret gidişini, cenazesinin kaldırılışını, hâlâ mezar taşmı yap. taramadığını bütün tafsilMile, gün- leri, ayları, seneleri, bütün tarih- lerile, hattâ havanın açık veya ka. palı olup olmadığına müteallik tam bir meteoroloji malümatile OKMAN HEKİMİN: ÖĞÜTLERİ Bitlerden Nasıl Kurtulmalı? Hançi türlüsü olursa olsun, bit- lerden kurtulmak lâzımdır. Sade. ce hastalık nakledebilecekleri için değil, kirlilik ve medeniyetsirlik alâmeti oldukları için. Bit insanı ısırır, rahatsız eder. Bu rahatsizli- ğa ehemmiyet vermiyenler de, vâ. kzâ çoktur. Fakat bitli olmak çirkin bir şeydir. O çirkinlikten ımutlaka kurtulmalıdır. Zaten bitlerden kurtulmak —hiç olmazsa sakin zamanlarda— pek te güç iş değildir. Vâkıâ geçen se- ferki Büyük Harpte temizlik için en titiz olan, bitlenmek pek ayıp- tr, diyen adamlar da bitlenmiş- lerdi. Fakat şimdiki gibi sakin bir zamanda evinde, odasında rahat yaşarken bitlerden kurtulmak ko- Jaydır. Üş türlüsünün her birinden kur- tulmak usulü biraz farklı olduğun- dan sırayla söyliyeceğim. İlkin baştaki bitlerden: Eski za- manda anneler bitli çocuklarının başlarını dizlerinin üstüne koya- birer ayıklayıp tırnaklarının arasında kırarlardı. Bu usul ne kadar muhabbet delili olsa da, şimdi bunu yapacak anne. lerin çok bulunamıyacağını sanı. yorum. Erkek çocnk olursa saçları dip- lerinden kestirmek lâzımdır. Kız ç9 cuk ta bitlenirse, benim fikrimce, bitli saçlara hürmet edilemez. Fa- kat herkes benim fikrimde olamaz. Onun için saçları kesmeden bitle- ri temizlemek zaruri olabilir. En kolayı saçların üzerine, #Ta- larına kalın hir tabaka vazelin sür- mektir, Bu madde bitleri boğar, öL dürür... Arabistandaki bedeviler' bunu bildiklerinden elleriyle Ye- mek yedikten sonra yağlı Tarmı süelarına sürerek temizler. ler... Medeni adamlar için yağ ye- rine vazelin. İsterseniz kokulusu da olabilir, ancak gece bunu sürdük- ten sonra çocuğun başına bir takke gsiydirmeyi bulianiıağ. günü ince bir tarakla taranmea sirkeler de çıkarlar. Vazelin pahalı gelirse kâfur ru. hu ile taramak yahut 300 gram sirkeye bir o kadar su kattıktan sonra bir gram sublime koyup ©- nunla saçları yıkamak (tabii sen- radan elleri ağıza götürmemek şartiyle) hitleri ve sirkelerini öL dürür.. Sirkeleri yapıştıkları saç- lardan ayırmak için sicak sirke de iyi gelir. Sonradan İnce tarakla taranınca sirkeler çabuk temizle- nir... Vücut bitlerinden » kurtulmak için hergün çamaşır değiştirmek. Arkadan çıkan çamaşırları ben. zin dolu bir kaba koymah (tabii 9- teşe dikkat). Benzin bitleri on beş, yirmi dakikada uyuşturur. Sonra da çamaşırları kaynattırırsınız.. Çamaşır çıkardıktan sonra yukar- dan şağı sabunlanıp yıkanmak. Bit sıcaktan . hoşlanmaz... Kaynatıla. mıycak kumaşlar için mümkün ol. duğu kadar sıcak ütü... Ütülenmesi mümkün olamıyan elbise için tep- bir merkezine miiracaat... Üçüncü türlü bitten temizlen. mek te zannedild'ğinden kolaydır. Cıva merhemi sürmek İyi gelir. fakat kirli ve bazıları için zararlı, En kolayı biraz yukarda söyledi- fim sublimeli sirkeye pamuk bati- Tarak onunla iki üç gün sırayla bitlenen 'yerleri “temizlemek yeti. şir. İnsan haftalarca utanır, kaşımır durur da sonra iki üç gün İçinde sirkeyle kurtulur. Bitleri koku ile kaçırmak için: İn iki kürek kemiği 2- surette İç çamaşır. lemek... Cetveli anlatır. Şavet alkolik derecesini bulmuşlardansa, bir ağlamadır tut- turur; hıçkırığı gırtlağında, sümü- ğü burnunda, mendili elindedir. Kaynanasının ölümünü hatırlı. yârak göz yaşı döken dertli sar. hoşa bile rast gelinmiştir. Hattâ söz arası “bizlen merhum .peder..” gibi ağzınızdan bir lâf kaçırdınız mı, ağlama ve kederlenme me- raklısı olan sarhoş bunu bir fırsat addeder; “Ah ne adamdı o adam, ne mübarek zattı, banada bir gün il. tifat etmişti” diye başlar, ömrün. de antak bir kere, kapı aralığından gördüğü ve katiyen kıymet verme- diği pederiniz merhum için yanar, sızlar, ağlar. Fenası “muhabbet. siz, nankör evlât!” denilmemesi için susturamazsınız da... Meclis ba şınıza zindan olur. buki 6 s- yıklığında ölüve diriye aldırmayan, dünyaya metelik vermeyen bir taş yüreklidir; gündüzün, rahmetli ba. banız için değil a, önünde can verseniz sizin için dahi gözü nem- Tenmez! pirLomar SARHOŞ — Yal. mız diplomat mıdır, hayır, Yerine göre erkânı harp zabiti, vâzı kanun, Üniversite! rektörü, edebiyat üstadı, mimar, mühendis, doktor, her fen ve ilim şubesinde kemal o mertebesine vasıl olmuş bir allâme, bir insan mucizesidir. Fakat en mühim hassası kararla- rındaki sürat ve kat'iyet... Mermer mass Üstüne veya sigara pake. ti arkasına kurşun kalemile şöyle bir çizgi, iki ok, dört kavis, biraz da nokta serpiştirdi mi mesele hal- olmuş, bitmiştir. İşte Kareli ber- zahı, burası r, ondan sonra yüzünüze bir ma» nalı bakış.. Anladınz a, harp so. na erdi, artık öttür berunu, yürü Helsinki veys Leningrada! İhti- kârın önüne de yine öyle geçer, paket ve mermer üzerinde: madde bir, madde iki, madde üç.. Dört maddeyi bulan kanun yoktur: ü- çüncüsünde mesele kesilip atılır. Gelelim bitle mücedeleye: “Koş Mehmet, yakala Hasan, getir Ali, götür "Mehmet! Bunu bamama, ötekini tebhirhaneye, berikini ha- Pishaneye, şunu da hayırsız ada- ya!” Memleket pirü pâk, bir bite bir gömüşi tilkilen kürk parası versen artık O bulamazsın! Ya dünyanın düzelmesi o meselesi? | Ver kalemi, çiz şu boşalmış ps- ketin arkasma beş İatanın kaba taslak haritası, Amerika şöyle diyecek, İtalya böyle cevap vere. cek, Chamberlain şaşıracak, Da- lsdier çekilecek, Göring sapa o- turacak, Molotof hapi yvulacak, derken roütereke ve sulh! İstan- bulun imarına gelince. Bu da Iş mi? Meşhur fıkradaki “Kırkk'ise.. yi idare eden bir Manastır'ı idare edemiz mi?" Diyen kadı efendi gibi koca dünyaya nizam ve İnti. zam veren dâhi bir küçücük sehri ıslaha muvaffak olamaz mı” Bu dâhi, ertesi gün, barem kanununun ön beşinci / derecesinde ve bir k3- lem odası köşesinde, karaya Vuran torik balıklarının Yunanistana ve İtalyaya sevk varakalarını doldur. maktadır ve sırtı kalorifere rast geldiğinden hem hararetten. hem o.besit işten ter döküp bunalmak. | tadır! İ Ge SARMOŞ — İspir to mideye indi mi, aklı ve gözü artık kadındadır: başka ma. sadaki beyanda. servis yapan kız- da, şarkı okuyan hanendede, da. vul çalan Macarda, numsra yapan Lehlide... Zayifıne, şişmanına, şa- ısıra, esmerine,kızılına, çillisine, sivilcelisine, yaşlısına, dür kününe, hattâ beşiktekinden yata- lağına kadar Havva cinsinin hep. #ine görülmemiş, işitilmemiş mezi, yetler atfeder. Yedi milletin değil yedi yüzünün kadin hususiyetleri, kudret, maharetleri, ustalıkları ve cazibeleri hakkında malümat, tec rübe, sahibidir. Fransızınki şöyle. dir, Mısırlınınki böyledir; zenci- yeler şöyle olurlar, Macusiler böy. le... Cüzdanından soluk, sönük fo- toğraf eskileri, bayat resim kırpın. tıları çıkarır: Bir basık tavan aran Tİsrimasma dahi ,5 ir GÖPÜŞLER Gençliğin Hassasiyeti Yazan: Sabiha Zekeriye; Sertel D ün meşhur “ Atrodit in gö rüldü. Bu davanın artık ne cereyanı, ne de neticesile meşgul © lacak değiliz. Fakat bu davanın gös rüldüğü gün, mahkeme salonlarinda biriken gençliğin gösterdiği; hassa- siyet. üzerinde şikranla durulâcak bir bâdisedir. Mahkemenin cereyan ettiği odada müddeiwmumi iddianamesini okü. yer. Fakat dışarıya biriken halk ve gençlik tabakasının gürültüsü, bu id. disnamenin dinlenmesine ve ani mânidir. — İstiklâl marşları sövliverek, yeri Kahul atti. ği bir zihniyet karşısında hislerini açık açık o haykiran geneliğin bu hassasiyeti, amırrlarına vöklendikle, ri inlelâbm Kakiki müdafileri olduk. larını ispat etmiştir. Suçlünun mfüdafnasmı yapan mü. dalan vekilinin sökünet tavsiyesine, müdafaasmı söyliemediği itirazına karşı gençlerin verdiği cevap ta, bu meseleler üzerinde ne kadar hassas olduğunu gösteriyor. — Siz müdafannızı Üç gün sonra yapınız... Fakat biz bu davayı dinli- yeceğiz.... Bu da gösteriyor ki, bu dava, ar. tik Afrodit davası değildir. Bu dava yeni nesillerin zihniyeti ile, eski bir zihniyetin çarpışmasıdır, Bu zihniyet mücadelesinde gençlik bitaraf veya lâkayt değildir. Memlekette her han. gi bir isim altında veya bangi bir şekilde bir gün geri zihniyetler ken. disini gösterirse gençlik, münevver kütle onu, büyük inkılâp hudutların. dan içeriye sokmıyacaktır. Davada kim haklı, kim haksiz bu. gün imevrun bahis değildir. Buna ancak mahkeme karar verir. Fakat »(kârı umumiyenin verdiği bir hü. küm vardır ki, bunu hiçbir mahke. me kararı değiştiremez. Bu hüküm de, ne Afrodit mütereimini, ne de da. vasını kastederek, verilmiş değildir. Bu hüküm, gerilik serdiğimiz yerde, irtica kokusunu aldığımız yerde biz de varız, bükmüdür.. İnkılâbm, ne kadar emniyette olduğuna bundan | daha iyi delil mi olur? Gençliğin bu tezahüründe vakar ve olgunluğunu muhafaza - ettiğini görmek 16 bizi ayrıca memnun etmiştir. Odası, bir uydurma divan, üstünde sarkık göğüslü, dağınık saçlı, çin. gene mâşası, siritkan bir kız... “Bi. zim Paris hatıraları... der, Çatla dıkapı veya Sulumanastır hatırası da olabilir, ne hacet uzun ve uzak seyahate! Bir de aşk mektubu ©. kümıya kalkışırsa bittiğiniz ve sev. giye de, sevgiliye de lânet okudu. Bunuz gün, o gündür. ger SARHOŞ — Bu cö. mertlik yalnız içki masasın. da kendisini gösterir yoksa boşal- miş diş mktunu tüpünün deliğine kara başlı iri toplu iğne sokarak kürtaj yapan mahir bir hasistir. Amma safraşında neler yoktur, heler ısmarlamaz; İstakoz salatası. siyah havyar. turfanda hıyar, çi- lek ve muz... Bir şişö bitmeden bir başkası gelmelidir. Önünde her 22. man içilmesi âdet olmıyan eins cinf süslü sigara paketleri, renk renk” yaldızlı kâğıtları parlamakta ve el uzatılınca bışırdamaktadır. Böl bahşiş, para atmalar, sarkı tsmeris- maler, buket göndermeler. ikide bir cüzdana sarılmalar, çıkınca 6- tomobil önünde durup Akıntıbur. Buna davetler, ertesi günü kendi- Be de, arkadaşlarına da lânetleri ALİHULYALI SARHOŞ — Yüni içince “İdee de per” söcution,, denilen illete müptelâ olan... Böylesi içilen yer neresi İse oradakiler hakkında lüzumsuz bir suizan besler. Gazinocunun kendi- sine hürmet etmediğinden, garso- nun terbiyeli “davranmadığındanın hesaba hile katıldığından başlaya” rak köşede oturan müşterinin sİZ8 dik dik baktığını, yan masadakinin alây ettiğini, yeni giren gümüş Geketlinin sivil memur olduğunu. demin önünüzden geçen adamın masayı kasten sarstığını iddiaya kalkışır. Hattâ ihtiyat tedbirleri 8 lir, iskemlesinin yerini değiştirir. sebebini sorarsanız: “Buradan ha. vekâtını daha iyi takip ediyorum. der, o hücuma geçmeden ben yum- ruğu yapıştırırm!,. Kime, ne İçin. De münasebetle? Ortada bir vaka, kavgaya en ufak bir vesile yoktur. Öyle olmakla beraber malihulya'ı sarhoş dalma tetikte, siperde, M3- jino hattı ileri karakolundadır: eğ- lencenizi burnunuzdan getirir. (Devam 7 incide)