25 Temmuz 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

? 25.7-939 BUGÜN Macaristanın Vaziyeti Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL 'E elgrafların bildirdiğine göre, Ma an hükümeti “Maca » ristan ile Almanya arasını bozacak her harekette bulun, 'n ağır ceza. lar vermeyi” kararlaştırmıştır. Macar hükümeti, bu suretle, Al - manya ile arasını bozmağa sebep © - lacak, yahut Almanya tarafından ho- şa gitmiyecek neşriyata hiç bir veç - hile müsaade etmiyeceğini miştir. Neşrolunan resmi bir tebliğ- de, Macar Hariciye Nazırı, Alman - Macar münasebetlerini bozmak için bir takım teşebbüsler vukubulduğu » nu ve bunun için Almanyanın Maca- ristana karşı niyetlerinin şerefsizli - ğinden ve bir harp vukuunda Alman- yanın hezimete uğrıyacağından bah. solunduğunu anlatmaktadır. Macar Huriciye Nazırı bu sözlerile Macaristan üniversitelerinden hirin- de profesörlük eden Dr. Layin ne$- rettiği risaleye işaret ediyor. Bu risale, Macaristanda çok geniş rağbete mazhar olmuş ve mütema - diyen basılarak okur yazar herkes tarafından okunmuştur. Muharrir, bu risaleyi Alman mü- tehassıslarının yazılarına, Alman li. derlerinin o nutuklarına o dayanarak yazmış, Almanlar tarafından söyle - nen bu (sözlerle Almanyanm zâaf noktalarını göstermiş, ve bir harp vukuunda Almanyanın iptidai mad. de kıtlığı, halkı açlıktan koruyacak gıda maddeleri darlığı, © cephelerde dövüşen askeri kuvvetleri besleye - cek kitlelerin zâafı yüzünden Alman- yanın bu harbi o kazanamıyacağını anlatmış, bilhassa yıldırım harbi ya. parak bu harpte muzaffer olmak ih- timalinin son derece zayıf olduğunu, Almanyanın 1914 senesi harbine de bu emelle girdiğini, fakat muvaffak olamadığını, bu hatayı bir kere daha -tekrar etmesinin beklenmiyeceğini i- zah etmiştir. Muharrir bu suretle yeni bir büyük harbi kazanamıyaca - pher azam em snnBTAERA güvenerek izah ettikten sonra farzı. muhal olarak harbi kazandığı takdir. de Macaristanın bu kazançtan ne is- tifade edeceğini tetkik efiilürm Onun bü vâdideki tetkiklerinin neticesi, muzaffer Almanların Ma - carislanı hor görüp çiğneyecekleri, hattâ onun büğünkü hududunu da tanimıyarak bu hududu kendi lehle. rinde kısacakları mahiyetindeydi. Kısa bir zaman içinde elli binden fazla sattığı haber verilen eserin hü, lâsası budur. Macar hükümeti, ilkönce bu ese. re müsamaha göstermiş, eserin inti, şarına mâni olmamış, bu yüzden e ser bütün Macaristanda okunarak efkârı umumiye oüzerinde tesirini göstermişti, Hattâ eserin bu şekilde yayılması: na müsaade edilmesi, Macaristan ha. rleinde hayret uyandırmış, bir > yabanci gazeteler bu hayreti anlatır yazılar yazmıştı. Yabancı matbuatta bu eserin gör. düğü rağbet hakkında yazılan yazı - lardan sonra Macar hükümetinin ev. velce göstermiş olduğu töleranstan ayrılmaması bekleniyordu. Halbuki öyle olmadı. Macar hü - kümeti, ya neşrolunan eserin hariçte yaptığı tesirden kuşkulanarak, yahut Almanya tarafından vukubulan te - şebbüslere dayanarak hem eseri ms- netmiş, hem de Alman . Macar mü. nasebetlerini bozacak mahiyetteki 6- serlere müsaade etmiyeceğini ve bu yolda neşriyat yapanlara ağır ceza « lar vereceğini ilân etmiştir. Macaristan Hariciye Nazırı Kont Csaky yukarıda bahis mevzuu ettiği- miz resmi tebliğde şu sözleri de söY- lemekledir: “Alman niyetleri ve Alman kuv - veti hakkında yanlış telâkkilerin Macaristanda kük salması, Macaris- tan menafii aleyhindedi , Bu sözler de, yapılan neşriyatın Macaristanda kök salacak dereceye varmış olduğunu göstermektedir. Fa- kat Macaristan matbuatı, artık hep bir ağızdan bu tesir ile mücadeleye başlamıştır. Bütün bu izahlardan bir netice çıkarmağa hacet yoktur. Kariler İs - tedikleri neticeyi çıkarmakta ser - besttirler, Almanyanın göster -| Şüra Dünde Üç Toplatı | Daha Ya mg pfı Bazı Talimatnameler Kabul Edildi İ Ankara, 24 (A.A) — Maarif Şüra- sı bugün saat 10da Maarif Vekili Hasan Âli Yücelin reisliğinde umumi keyet halinde toplanmış ve birinci celsesinde, geçen umumi toplantı zaptı okunarak bazı tâdillerle kabul edildikten sonra - Ankza dil ve tarih | coğrafya fakültesi esas ve pansiyon talimatnameleri - ve - yüksek öğret- men okulu direktörlüğünün müesse- se hakkındaki raporu » ile - Gazi ter- biye enstitüsü pedagoji şubesinin teşkilâtı hakkındaki rapor - üzerin» de müzakerelerde rarlar almıştır. Saat 11.5 da Maarif Vekilliği mis. teşarı B. İhsan Sungunun başkanlı- ğında açılan ikinci celsede - jimnas. tik şenlikleri talimatnamesi - ile « okul spor yurtları talimatnamesi ve . milli bayrak ve okul filâması tali. matnamesi - hakkındaki raporlar ve teklifler üzerinde görüşülmüş, talim ve terbiye dairesi reis vekilinin tek- lifi üzerine - jimnastik şenlikleri ta- limatnamesi - nin talim ve terbiye dairesince tetkik edilmek üzere mez- kür daireye tevdilne ve diğer iki ta. İimatnamenin kabulüne karar veril. miştir, Öğleden sonra saat 16 da Vekilin riyasetinde toplanan üçüncü celse. de - okul kitaplarının Maarif Vekil- liğince bastırılması hakkındaki tali. matnameye alt rapor . un bazı mad-| bulunmuş ve ka. deler mıştır. görüşülmüş we karara bağlan. İrlandalı Tedhişçiler Avam Kamarasını Berhava Edeceklermiş Londra, 24 (Hususi) — Dahiliye Nazırı Sir Samuel Hoare, bugün mecliste beyanatta bulunarak Irlan. dalı tedhişçilerle mücadeleye ait ka. nun lâyihasının müstacelen çıkarıl- masmı, İstemiş, tedhişçilerin yabancı teşkilât ile alâkadar olduklarına dair hükümetin elinde kati malümat bu- lunduğunu, bunlara ait plânlarıa hükümet eline geçtiği ve bunların! Avam Kamarasını da berhava etme. | Yi tasarladıklarını anlatmıştır. Dak ytl Kral Zogoya Ait Mallar Müsadere Ediliyor Tirara, 24 (A.A.) — Kraliyet | rabinierleri başkumandanmın r setindeki komisyon, Kral Zogoya ve yakın müşavirlerine ait bütün mal. | ların müsaderesine karar vermişti F üç taraflı pakun imzalanması renin Rus projesini kabul etmelerinden başka çare yok. » Rar projesimi kabule taraftar oldukları göstermektedirler. Fransa hükümeti, İngiltereyi de ikna için elinden ge- tur, Fransızlı halde, İngilizler tereddüt leni yapmaktadır, İngilterenin etmesi yüzünden Moskova müzakereleri kesildiği tak. dirde Rusyanın Lehistan, Romanya, Türkiye ve Mısır ile iki taraflı onlasmalar yapması bekleniyor. * İtalya Hariciye Nazırı Kont Sinyor Mussoliniye, İngiliz — İtalyan anlaşması. m ilga için, daha evvelce vuku bulan teklifini tek. rarlamış ise de Sinyor Mussolini bu teklifi red- detmiştir. * İspanyadaki krslivetçiler, halihazırda Ispanyaya hi. kim olan falanjistlerin (Mihver tarafından | müzahe İngiliz . Fransız - Rus müzakereleri yeniden başlamış hulunuyor. Artık sarih bir surette anl İngilizler, 2 Günde mdiye kadar memiş bir hazla silâhlarıyor. Yeni zırhlar, kris r, tayyareler, denizalı gemileri inşa ediyor. Yukarda rermini gördü- #ünüz kruvazör, 8.800 tonluktur ve ik! gün içinde denize indirilen ayni tipteiç kruvnzörden bir: Almanlara Göre Bir Polonya Müfrezesi Danzige Girmiş Danziz 24, (A. A.) — Foerster, dört bin dok amelesine hi- taben bir nutuk söyliyerek ilk defa olarak serbest şehir grazi- sinde yapılmakta olan askeri hazırlıklara telmihte bulunmuş- tur. Mumaileyh, demiştir ki: “Artık Almanyaya güvenmeğe ihtiyaç yoktur. Her ihtima- le Karşı hazırlanmış bulunuyoruz. Diğer devletler, silâhlana- bilirler, fakat bizi gafil avlıyamıyacaklardır. Bizden çalınmış olan bu arazi, bizim hakkımızdır ve onu istirdat edeceğiz.” Alman ajansına göre Ki Benin 4 A A0 ssl MOSKOVADA Son Temaslar Danzig hududunda yeni bir hâdise Moskova, 24 (A.A) — Bir saat'bir olmüştur. D.N.B. ye göre, bugün saat 14,30 da, Renneberg civarında bir çeyrek devan etmiş olan dünkü 'gö- rüşmeden sonra müzakerelerin nor- mal:sürette ilerlemekte olduğu ve TokyodaDün Tiensin İşi Görüşüldü Chamberlain Kamarada İzahat Verdi Londra, 24 (Hususi) — Mister Chamberlain, bugün Tokyoda Tient- sin meselesi üzerinde müzakereleri açmak için yapılan anlaşmalardan bahsetmiş ve #i taraf arasında ka rârlaştırılan formüller hakkında mâ- lümat vermiştir. Bu formüllere gö- re, İngiltere Çinde mühasematın de- vam ettiğini tanıyor ve Japonların kendilerini korumak için askeri ted. birler slmak mecburiystinde olduk- larını kabul ediyor. Bu vaziyet kar. şısında İngiltere hükümeti tebaası Japonya veya Çinin işlerine karış- maktan menetmektedir. Bugün In. giltere ile Japonya arasında Tientsin meselesi görüşülmüş ve ilk celsede iki taraf noktal nazarını izah etmiş» tir. Tkirii celsede meseleye ait tefer. ruata girişilmişitir. Anlaşmanın metni Tenisin meselesinin esasını teşkil eden vaziyet, Tokyoda Arita ve Crai- gie arasında aktedilen anlaşmanın metni şudur: İngiliz hükümeti, geniş mikyasta muhasemata sahne olan Çindeki fili vaziyeti tamamile kabul eder, Ingiliz hükümeti, bu vaziyetin devamı müd. detince; Çindeki Japon kuvvetleri. vin, bizzat kendi emaiyetlerini mü. hafaza etmek ve kontrolleri altında bulunan mintakada umumi nizamı İ- deme eylemek bâhsiride hususi mer. fââtleri bulunduğunu' müşahade ey- er. Ingiltere hükümeti, ayni zaman. da Japon kıtalarının kendilerine en- gel teşkil edecek ve yahut Kürşi ta rafa avantaj temin eyliyecek mahi. dan kaldirmak ve yahut bertaraf et- mek haklarım da müşahads eyler. Ingiltere hükümeti, Japon kıtala. rının yukarda zikredilen geyelerinin teminine engel olabilecek her hangi bir harekete ve tedbire müzahâret etmemek niyetindedir. Ingiltere hükümeti, bu münase - betle, bu husustaki siyasetini — teyit eyliyecek ve Çindeki İngiliz vatan. daşlarının bu gibi harekât ve tedbir. lerden tevakki etmelerini kendi ma. kamlarınu sarih surette bildirecektir. Tientsinden gelen haberlere göre, geçen gece bir çok Ingiliz müessese. lerinin bulunduğu Hal nehri mansi. Polonya müfrezesi, hududu geçerek Danzig arazisi dahiline bir kilomet- re kadar girmiştir. Polonya müfre-| yakında yeni bir toplantı yapılacağı zesi, bir Danzig müfrezesi ile kârşi. | öğrenilmiştir. ? laşmış ve ateş açmıştır. Hâdisede| Molotof ile görüştükten sonrs Se. yaralananlar olup olmadığı henüz| eds, Maggiar ve Strang, kendi arala- rnda da görüşmüşlerdir. Dünkü görüşmelerin neticeleri, malüm değildir. Polonya müfrezesi bilâhare Polonya arazisine dönmüş- Londra ve Parise bildirilmiştir. tür. ÂDİSELERİN ığına göre, lanmakta” ve bir kral için, Fransa ve İngilte- Fakat kısmı de Prens Xavi noktai nazarında rar ler tarafından ileri si Ciano, Kayınpederi dadır. ra mahalli yapmayı kömür ve petrol tiyetinde kulacaklard bında kâin Tangku'da tngilizler aley. hinde muazzam“ nümayişler yapıl. miştir. 600 nüWayişçi, 3 #webi müessese. si binasına hücum ederek camları kırmişlar ve telefon tellerini kesmiş, lerdir. ret gören İspanyot faşistleri) hâkimiyeti yüzünden s12- seçmek meselesini bir an evvel halletmek istemektedir. Çünkü kraliyetçiler arasında kimi kral yapacakları üzerinde ittifak yoktur. Bunla- yn bir kısımı eski kral Alfonso'ya, bir kısmı kralın öğ. lu Don Jnan'a, bir kısmı diğer oğlu Don Jain'e, bir r'e taraftardır, Son prens faşisi. ürülmektedir. Prens Xavier, hali- hazırda en kuvvetli namzet sayılıyor. * Alman Hava Nazırı Mareşal Göring'in kardeşi Bertl, Skoda silâh fabrikalarının rüesası arasın- ık İtalyanlar en mühim dertlerinden biri mahrnkattır. Anlaşılan Ahnan Stein mueller müessesesi, İtalyanla- mahrukat temini için, bir takım tesisat teklif. etmiştir. ithalâtında ceklerse de, Almanlara daha fazla bağlanmak mecbu. Bu sayede tasarruf İtalyanlar, yapabile- yet gösteren her türlü harekâtı orla- 3 “FELE Memba Suları Yazan: B. FELEK H avadan, sudan görüşüyorum diye beni yavan yazar mu - harrirler arasına katmamanızı rica e. derim. (Ben sudan bahsetmesem de Yavan yazmasını bilirim. Hakkımı yemeyin.) Su, hayatın ilk unsuru, menba su. ları da İstanbulun başlıca servetidir. Onun için bugünkü yazımı sudan saymamanızı bilhassa dileyerek söze başlıyorum. Bilmem, siz hiç dolaştınız mı? Ben küçüklüğümdenberi İstanbulun men. balarını gezerim. Bu sebeple hu ha. yat kaynaklarının şu 25 - 30 senelik inkılâbatını yakından görmek fırsa. tini bulmuşumdur. Kfendim; İstanbulda su menbaları - bir kaç senedenberi Evkafca idare edilen Taşdelen müstesna » hemen hemen kâmilen kır kahvecilerinin e. lindedir. Çünkü her su başına bir kahve kurulmuş ve bu kahve 0 men. bam sahibi tarafından zamanla bir irat haline getirilmiştir. Eğer bu kahveler olmazsa su men. baları tamamen ihmal edilmiş bir hal alır, Kahve olursa önündeki ya. ak biraz yıkanır ve civarına insanla, rın ve hayvanların tecavüz etmesinin. önüne geçilir. Eskidenberi itinalı şekilde muha. faza edilen yegâne menba - Sultan i Hamidin su içtiği - Karakulaktı. Bu. nun da şimdi ne halde olduğunu bil. mem. Bu menbaların hepsi en iptidai şartlar altında akar. Ne yolları, ne kaynakları kontrol edilir. Allaha bi. rakılmış, halkın ve tabiatın insafına kalmış şeylerdir. İstanbulun şöhretini yapan iyi ha. va ve iyi sudan birini teşkil eden bu servetin bu kadar iptidai ve bakım sız kalmaları ağlanacak şeydir. Civarında oturduğum için peri - şanlığimı— yakından gördüğüm iki meşhur kaynak var ki her İstanbul. bunun malümudur; Küçük Çamlıca, Büyük Çamlıca, Bu iki kaynağın ikisi de şimdi ha. rAp, bakımsız, itinasız akan ve civa. rına her türlü pislik. dökülen birer İ çeşme halini almıştır. Avrupada bu gibi kıymetli sula « rın etrafını sıkı sıkı kaparlar. Suyun eksilmemesi için civarında taş ocağı falan gibi şeyler atılmasına müsna- de etmezler. Başına bekçi, hattâ su. yun tedavi kıymetine göre mütehas, 4s doktorlar koyarlar , Ben o kadarına gitmiyorum, Emi. nönünü menfaatı âmme mülâhazası ile istimlâk eden kanın ya Emlâk bankasının, ya Evkafın, yahut hususi «şhasın uhtesinde ağlar gibi akan bu bakımsız cevher kaynaklarını Bele. diyeye mal edemez mi? Nihayet halkın içtiği su âmme menfaati olan hangi vardır? | kadar mevzu Bu menba suları meselesi, kese » kâğıtlarının inceliği, kalınlığı, ekme. ğin açıkta veya kapalı satışı gibi mev zulardan da daha mı az âmme sıhha- tini alâkadar eder? Belediyenin bu kaynaklara karşı olan yegâne alâkası teneke veya fıçı başına yüz para mı, üç kuruş mu bir resim alıp üstüne damga vurmaktan ibarettir. Bu resmi Belediye ne bakla yor? diye acaba gide kurumakta, harap olmakta, pis. likten yanına varılmaz hale gelmek. te olduğunu biliyor mu? İstanbulun menba sularını işlet - mek için yarısını Belediye Koymak, yarısı da o menbaların değerleri mu. kabili çıkarılacak eshamla kapan - mak üzere pekâlâ bir Anonim Şirket yapılabilir. Menbalar da bu şirketin sehimleriyle satın alınabilir. Böylece bütün sular ciddi bir müessese elin. de fenni şartlar altında satılır ve menbalarımız da kurumak ve harap olmak tehlikesinden kurtulur. Bunu şimdilik müşkül görüyorsa Belediye menba sahiplerini, şu veya bu fenni ve sıhhi şartları ikmale icbar ede mez mi? Bir dükkünda bir kirli havlu bul. duğu için 5 . 10 lira ceza kesen kuy- ivet su gibi hayati bir maddenin pis. İliğine, mundarlığın karışamaz mi? Hangi taraftan baksam, menba St,